Biedjovággi. ovdal, dál ja boahtteáiggis

Transkript

1 Biedjovággi ovdal, dál ja boahtteáiggis

2 Ruvkedoaimmat máilmmis Minerálaid sáhttá roggat dušše oktii, muhto geavahit máŋgii Ollu eanet bázahusat go buktagat Bilidit vuvddiid, duoddariid, jávrriid, jogaid ja vuonaid Máŋga duhát olbmot jápmet lihkkohisvuođain ja nuoskkademiin Áiggi mielde vearrát < Máilmmi stuoramus diamántaruvke, Jakutia

3 Ruvkefitnodagat Ráđđehus áigu geasuhit sin! Leat go sii leamaš Norggas/Sámis? Beroštit go sii álgoálbmogiin ja luonddus?

4 Ruvkket ja álgoálbmogat Hui stuora oassi máilmmi ruvkkiin leat álgoálbmotguovlluin Ollu luondu lea biliduvvon ja máŋggas leat mássen eallinvuođu Riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid mielde ii galgga álggahit ruvkkiid álgoálbmogiid dohkeheami haga Statoil oljosáttu Kanadas. Akšuvdna "Idle no more" Norgga oljofoanda mielde bilidit álgoálbmotguovlluid Seamma fitnodagat miehtá máilmmi

5 Ruvket miehtá Sámi

6 Talvivaara Davviriikkaid stuorimus ruvkekatastrofa

7 Maid stáhta háliida? "Regjeringen ønsker at Norge skal være et attraktivt land å drive mineralvirksomhet i. Dette er bakgrunnen for at vi nå legger frem en strategi for mineralnæringen." Geasuheaddji geasa? Riikkaidgaskasaš fitnodagat Movt? Unnán vearru? Unnán golut? Unnán birasgáibádusat?

8 Minerálat gávdnon Finnmárkkus

9 Iskanlobit Finnmárkkus

10 Biedjovággi Maid árvvoštallat? Luondu Boazodoallu Servodat

11 Luondu Eanadat (ođđa luottat, "jávrrit", "várit") Ruovde- ja betoŋgaruskkat Kemikaliat buvttadusas čázadagaide Metállat luvven bázahusain Guolli, eallit, muorjit ? jagi ágibeaivái?

12 Boazodoallu Guohttuneatnamat Hehttehus johttimii Sáttohevro, nuoskadeapmi Siiddat rájit Mákkár lei buhtadus ovdal? Ii fal dušše 5 km2 Eará huksehusat seamma orohagain

13 Servodat Bargosajit (brutto vai netto?) Suohkanekonomiija dienas ja golut Giella Skuvla/mánáidgárdi Dearvvašvuohtadoaimmat Kultuvra (festivála ja beaivválaččat)

14 Dárbbašit go mii golli ja veaikki? Dušše 11% gollis manná industriijadárbbuide Máilmmis lea t golli vuorkkáin Biedjovákkis lea 4 t. Badjel 90% EU/EEO ruovddis boahtá Sámis. Galgá go min buolva gurret buot máilmmi riggodagaid?

15 Ollu go lea Biedjovákkis? Máilmmi jahkásaš buvttadeapmi (2009): veaiki t golli t Máilmmi stuorimus ruvkkes (Bingham, USA) lea boahtán t veaiki ja 800 t golli. Biedjovákkis lea boahtán t veaiki ja 6 t golli. Dál báhcá t veaiki ja 4 t golli. Ferte roggat 10 stuora gobi vai oažžut dan.

16 Biedjovággi plánat ja duohtavuohta 1966:s lohke 20 jagi barggu Dán rádjái 4+6 jagi Dál lohpidit 10 jagi barggu Málbma maid dihtet lea 7,5 jagi bargu Guktii heaitán hátti dihte

17 Ollu go leat roggan Biedjovákkis? Ránesbákti Málbma Konsentrat Veaiki Golli ca t? t t? t? 0? ca t? t t? t 6t ? t? t t t 4,5 t = t? t t? t 10,5 t

18 Geat leat oamástan/roggan? 1. Holmboe (Romsa) 2. Boliden (Ruoŧŧa) 3. Kautokeino Kobberfelter (Stáhta) 4. Fangel / Bleikvassli (Dánmarku/Oslo) 5. Sydvaranger (Stáhta) 6. Outokumpu (Suopma) 7. Geologiske tjenester / Hendricks minerals (Kanada) 8. International Gold Exploration (Ruoŧŧa) 9. Arctic Gold (Ruoŧŧa) 10.????

19 Makkár kemikaliat? 1988:s geavahii Biedjovákki ruvke: 10t Flotanol H54 15t Natriumamylxantat 3t Aerophine 3418A (85t boldon kálka) (30t kalsinerejun soda) Gos dat kemikáliat leat dál? Maid áigu Arctic Gold geavahit?

20 "Surgadis meattáhusat" -- de forsøkene som ble gjort på gruvedrift i Biedjovággi og i Repparfjord, sannsynligvis var tragiske feiltakelser. Tragisk fordi de ble igangsatt i områder hvor det var få arbeidsplasser fra tidligere og folk fikk forhåpninger til prosjektene, feiltakelser fordi driften ble igangsatt på for spinkelt grunnlag... Det er å håpe at man kan slippe å gjøre slike feildisponeringer igjen. (Geolog Arne Bjørlykke, leder av NGUs Finnmarksprosjekt, Altaposten ) LEAT GO MII OAHPPAN?

21 Dušše fal Arctic Gold? Ohcanlobit 5 km radiusa siste Biedjovákkis: - Norwegian Mineral Group - Norwegian Resource Venture - Scandinavian Resources (= Hannans) - Mineralia. Geat dáid eaiggádit? Mii dáhpáhuvvá jus sii gávdnet juoidá? Ohcanlobit gokčet dál sulli 1/3 Finnmárkkus ja badjel 1/2 Guovdageainnus

22 Na ba ruvkedoaimma maŋŋá?

23 Fakta beavddi ala! Mii dárbbašit fakta! Muhto geat válljejit dieđuid ja ovdanbuktá? Váikkuhusčilgehus = Fakta? Gii máksá? Lea go čilgehus goassege mannán plána vuostá? Bealátkeahtes konsuleantafitnodat? Geain lea gealbbo, áigi ja ruhta kritihkalaččat árvvoštallat regulerenplána ja váikkuhusčilgehusa? Mo háhkat objektiiva dieđu? Mii dárbbašit maiddái árvvuid!

24 Luonddugáhttenlihtu molsaeaktu Máhcáhit Biedjovákki meahccin Revegeteren galgá guoskat OLLES biliduvvon guvlui Geahččaladdan ja dutkanguovlu revegeterema arktalaš guovlluin. Searvat bargui ohcat eará bargosájiid

25 Muhtin vejolaš bargosajit Guovdageainnus sáivaguolit: buvttadeapmi, turisma bohccobuhtadusat šattut/muorjjit: meastu, sáfta, viidna, pesto, sirup, guoppar, boska, deadja, biepmolasáhusat, dálkkasšattut luonddudutkan (revegeteren, dálkádat, artsdatabanken) minerálaid gieđahallan, ee. naranasgeađgi viiddidit Sámi arkiivva, digitaliseren giellaguovddáš boazodoallohálddahus