la'kks/ku i/nrh Hkk kk kkl=h; i/nrh & ;k la kks/ku i/nrhr 1990 uarjp;k L=h ysf[kdkap;k Hkk kk ksyhpk fof k V vh;kl dsyk tk.

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "la'kks/ku i/nrh Hkk kk kkl=h; i/nrh & ;k la kks/ku i/nrhr 1990 uarjp;k L=h ysf[kdkap;k Hkk kk ksyhpk fof k V vh;kl dsyk tk."

Birgitte Slettebakk
5 år siden
Visninger:

1 la'kks/ku i/nrh 1½ Hkk kk kkl=h; i/nrh & ;k la kks/ku i/nrhr 1990 uarjp;k L=h ysf[kdkap;k Hkk kk ksyhpk fof k V vh;kl dsyk tk.kkj vkgs- 2½ dfkukred i/nrh o dfku feekalk & dfkk ;k lkfgr; izdkjkp;k vuq kaxkus dfksp;k jpusps?kvd my?km.ks o letkowu?ks.;kpk iz;ru dsyk tk.kkj vkgs- 3½ ekul kkl=h; i/nrh & ;k la kks/ku i/nrhr ik=kaps fo ys k.k djrkuk ekul kkl=h; i/nrhus L=h ik=kapk fo ks k vh;kl dsyk tk.kkj vkgs-

2 izdj.k lwph izdj.k & 1 ejkbh dfkk %& Lo:i & ladyiuk & okvpkyizdj.k & uarjps lkekftd oklro vkf.k cnyr;k L=htkf.kokizdj.k & uarjp;k L=hdasnzh dfkkae/khy vuqhkofo oizdj.k & uarjp;k L=hdsanzh dfkkae/khy L=h&iq: k fp=.k izdj.k & uarjp;k dfkkaph vfhko;fdr o ok³e;hu tkf.kokaps Lo:iizdj.k & 6 lekjksi & fu d kz

3 izdj.k & ifgys ejkbh dfkk & Lo:i & ladyiuk & okvpky ejkbh dfkspk izokl,dksf.klko;k krdkp;k lq:okrhp;k dkgkryk ekukok ykxrks- frps Lo:i cks/koknh o jatuoknh gksrs- lqjl o perdkfjd gs dfkkaps egrokps vax gksrs- rj eqykalkbh uhfrcks/k dj.kkjh dfkk gs cks/koknh dfkkaps osf k V; gksrslektoklrokpk os/k?ks.kkjh dfkk gfjhkkå vkivs ;kap;k LQwV xks Vhiklwu ejkbhr vflrrokr vkyh Eg.kwu 1890 lkyh gfjhkkåauh dk<ysy;k ^dje.kwd* e/kwu ejkbh y?kqdfksph lq:okr >kyh vls EgVys tkrs rs 1945 i;zarpk dkg gk ejkbh dfksp;k mrd kkzpk dkg gks;- ;k dkgkr HkjHkjkVhyk vkysy;k ^; koar*] ^jrukdj*] ^T;ksRluk*] ^fdykszldj* b- ekfldkapk gkrhkkj ejkbh dfkk ok³e;kp;k fodklkyk ykxyk- QMds dky[kamkr ejkbh dfkk vf/kd lqcd o lq?km >kyh- QMdsizf.kr dfkkra=kyk rkaf=d fdaok vk[kho&js[kho dfksyk ;- xks- tks kh ;kap;k lk/;k lq/;k foldghr vkf.k ftogkgk gs izeq[k dfkkrro eku.kkú;k dqvqacdfksus /kddk fnykok³e;hu ladsrkps tqus lkps uos oklro O;Dr dj.;kl viqjs vkgsr- ;k tkf.kosrwup 1940 uarjp;k n kdkr dfksp;k {ks=kr xaxk/kj xkmxhgkauh uorsps izorzu?kmoysuodfksp;k mn;kpk dkg gk laøe.k dkg gksrk uarj ejkbh dfkkfo o brds folrkjys dh] ;k folrkfjr fo okr xzkeh.k] nfyr] L=hdasnzh] vflrrooknh] ukxj vls fofo/k izokg BGdi.ks }dxkspj >kysdksvqafcd Hkkolaca/kkpk kks/k?ksrkukp ek.klkp;k,dvsi.kkph tk.kho O;Dr dj.kkjh vkuan fouk;d tkrsxkodjkaph dfkk lkbksrrj dky[kamkp;k ifgy;k n kdkrhy egrokph dfkk vkgs- lkbksrrjh ejkbh dfkkaph osf k V;s letwu?ksry;kuarj dkgkp;k ;k VI;koj }dxkspj gks.kkjs fofo/k izokg letwu?;ko;kps vkgsrxzkeh.k dfkk % xzkeh.k dfksp;k ikrghoj uork izlfkkfir dj.kkú;k O;adVs k ekmxqgdjkap;k vkxsekxs ys[ku d: ykxysy;k dfkkdkjkae/;s kadj ikvhy] n- ek- fejklnkj] m/no ksgds ;kapk izkeq[;kus lekos k gksrks- m/no ksgd ;kaph dfkk fonhkkzrhy xzkeh.k HkkxkrY;k rgkxkgkrhy ek.klkaps fp=.k djrs uarjp;k xzkeh.k dfksp;k lanhkkzr ckckjko eqlgs] HkkLdj panuf ko] izfrek baxksys] mrre ckoldj] jktu xol b- dfkkdkjkaph ukos myys[kuh; Bjrkrnfyr dfkk % izlfkkfir lektkp;k :<hc/n pkdksjhyk vkf.k kks k.kkyk vkogku ns.kkjk] R;kaP;k vfhko;fdrp;k Lo?kksf kr edrsnkjhyk eksmwu dk<.kkjk fonzksgh nfyr ys[kd oxz lkbksrrj dky[kamkr osxkus iq<s vkykfl=;kaph dfkk %

4 fl=;kaps vuqhkofo o izdv dj.kkjh fl=;kaph dfkk gk lkbksrrj dky[kamkrhy,d l kdr izokg- 1950&60 P;k nje;ku vkf.k iq<sgh ys[ku dj.kkú;k ysf[kdkap;k QGhr dey nslkbz] fot;k jktk/;{k] T;ksRluk nso/kj gh myys[kuh; ukos vkgsr uarj L=hoknh fopkjl.khpk Qkj eksbk izhkko fl=;kap;k lkfgr;koj imyk- vkf.k fl=;kaph dfkk fofo/kkaxh >kyhukxjdfkk % 1945 P;k lqekjkl ukxj laosnu khyrsps fp=.k dj.kkjh xaxk/kj xkmxhgkaph dfkk gk ejkbh dfkspk izhkkoh vkfo dkj gksrk- fnyhi fp=s] HkkÅ ik/;s] vfuy Mkaxs] jaxukfk ikbkjs] dey nslkbz gs ;k ukxjdfkk izokgkyk l kdr dj.kkjs izeq[k dfkkdkjxsy;k nksu n kdkapk dky[kam gk lkekftd] lkald`frd o jktdh; n` V;k Hkkjrh; lektkpk iksr vkeqykxz cnywu Vkd.kkjk dky[kam vkgs- fofo/k izdkjs ;k dkgkph Lianus fvi.;kpk iz;ru dfkkdkjkauh dsyk vkgs- fofo/k Lrjkojhy fgalk o ng krokn] ekuoh izsj.kkae/khy rk.kr.kko] L=h&iq: k laca/kkps cnyrs isyw vls fofo/k fo k; vktp;k ejkbh dfksr fnlrkr-

5 izdj.k & nqljs 1990 uarjps lkekftd oklro vkf.k cnyr;k L=htkf.kokb-l uarj tkxfrdhdj.kkp;k iokzyk lq:okr >kyh- tkxfrdhdj.k gs ek.klkps LFkykarj] vkarjjk Vªh; O;kikj vkf.k HkkaMoykP;k xfreku gkypkyh o HkkaMoyh cktkjisbsps,d=hdj.k ;koj voyacwu vlrs- txkry;k fofo/k ns kkaps ok<rs vkffkzd ijkoyacu gs tkxfrdhdj.kkps eq[; y{k.k vkgstkxfrdhdj.kkus fuekz.k dsysy;k lel;kapk xjhc] vkf.k kksf kr oxkz kh FksV laca/k vkgsfdacgquk kksf krkapk] xfjckapk] Jehdkapk] lektkp;k rgk kh vl.kkjk gk oxzp tkxfrdhdj.kkus vf/kd gksjigkyk tkr vkgs- fl=;kapk lekos k ;kp oxkzr gksrks- R;keqGs kks k.kkps lozad k uos ekxz fuekz.k >kys- L=h,d olrw vkgs- mihkksx olrw Eg.kwu L=hpk okij dsyk tkå ykxyktkxfrdhdj.kkus fuekz.k dsysy;k osxosxg;k lk/kukap;k enrhus L=hps kkjhfjd] ekufld] ysafxd] Hkkofud vkffkzd kks k.k dsys tkå ykxystkxfrdhdj.kkus fl=;kalkbh uouo;k la/kh fuekz.k dsy;k- ;k la/khus fl=;kaps thou cnywu Vkdys- dkgh ekstd;k mpp f kf{kr fl=;kap;k gkrkr izpam islk vkyk- R;kps ifj.kke lekt] dqvqac] O;fDroj >kys- L=h lksan;kzps cktkjhewy; ok<ys- Jhear oxkzdmwu fueu Lrjkrhy fl=;kaps osxosxg;k i/nrhus kks k.k dsys tkå ykxys- ;k loz ifjflfkrhps fp=.k b-l uarj fl=;kap;k dfksrwu ;så ykxysizlkj ek/;ekauh fl=;kap;k ckcrhr dk;ep nq ;e Hkwfedk?ksryh- ikjaifjd O;oLFksus yknysy;k vusd xks Vh Lohdkj.;kf kok; brj nqljk dks.krkgh i;kz; fl=;kalkbh f kyyd ulrksvuqjk/kk ikvhy ;kauh EgVY;kizek.ks ^^;kis{kk pkaxys tx dksbwu vk.kk;ps**\ gk iz u fl=;kaiq<s usgehp mhkk jkgrks- ;krwu ;s.kkjh grcyrk ejkbhrhy dkgh ysf[kdkauh pkaxy;k izdkjs ekamyh vkgs- rjh L=hP;k ek.kwli.kkph y<kbz vtwugh iw.kz >kysyh ukgh- vusd uo;k vkogkukaph ekfydk fl=;kaiq<s mhkh vkgs vkf.k ;k loz lel;kaps vkogkukaps fp=.k L=h fyf[kr lkfgr;kr visf{kr vkgs-

6 1990 uarjp;k L=hdsanzh dfkkae/khy vuqhkofo o- izdj.k & frljs L=hoknh pgog gh fl=;kauk ekuoh gdd fegowu ns.kkjh pgog vkgs- ijarq vkt ns[khy T;kfo:/n pgog mhkkjkoh vls vusd iz u L=h thoukr vflrrokr vkgsr- L=hHk`.kgR;k] vkarjtkrh; vkf.k vkarj/kehz; fookgkyk gks.kkjk lkekftd fojks/k vkf.k R;krwu fl=;kapk?ksryk tk.kkjk cgh ;krwu gks.kkjk lkekftd iz{kkshk] gaqmkcgh] fimhr eqlyhe fl=;kaps iz u] cykrdkfjr fl=;kaph osnuk] nfyr vkfnoklh fl=;kaps iz u] os ;kaps iz u] uksdjh O;olk;krhy fl=;kauk fnyh tk.kkjh nq ;e vkf.k viekuhr okx.kwd] R;kaps ysfxd kks k.k] vjktdrk] fgalkpkj ;keqgs fl=;kaps gks.kkjs kks k.k] eamy vk;ksx] tkxfrd vfkzdkj.kkrhy?kmkeksmh] HkkaMoy kkgh vkf.k xfjch ;kap;krhy la?k kz vls vusd iz u uos :i?ksåu leksj vkysxqtjkre/khy gr;kdkam] tekookn] opzlookn vkf.k ewyrrookn ;k lozp iz ukaps L=h thoukoj fo?kkrd ifj.kke >kys uarjp;k L=hdsanzh dfkkae/;s ;k loz iz ukapk fopkj fnlwu ;srks-

7 izdj.k & pofks 1990 uarjp;k L=hdsanzh dfkkae/khy L=h&iq: k fp=.kfl=;kpas vuqhkfo o izdv dj.kkjh fl=;kaph dfkk gk,d l kdr izokg- ysf[kdkap;k QGhr dey nslkbz] fot;k jktk/;{k] T;ksRluk nso/kj] gh myys[kuh; ukos vkgsr- R;kuarjP;k fuezyk ns kikams] rkjk oukjls] fxfjtk dhj br;knh ysf[kdkauh gk okjlk le`/n dsyk- R;kaps ys[ku izkeq[;kus L=hdsanzh o L=hyk ;så ykxysy;k ltx vkrehkkukps fp=.k dj.kkjs vlys rjh rs izlfkkfir iq: kiz/kku lald`rhpk fu ks/k dj.kkjs uogrs uarj egkjk Vªkr tksekus mh;k jkfgysy;k L=heqDrh pgoghpk rlsp L=hoknh fopkjlj.khpk Qkj eksbk izhkko fl=;kap;k lkfgr;koj imyk- ;k dky[kamkr o R;kuarj dfkkys[ku dj.kkú;k ysf[kdkaph dfkk iq: kiz/kku lekt O;oLFksrhy L=hP;k?kqleVhps fp=.k djrkukp L=h&iq: k ukr;krhy xqarkxqarhpk vfkziw.kz kks/k?ksrs- FksV L=hoknh tkf.kokap;k vaxkus u tkrk] L=hP;k O;fDreRokpk kks/k?ks.kkjh] ek.kwl Eg.kwu tx.kkú;k eqdr L=hph izfrek lkdkj.kkjh] L=hP;k vkrelkef;kzpk os/k?ks.kkjh] iq: kiz/kku ladsrkph pksdv ukdk:u /khvi.ks O;Dr gks.kkjh gs ;k dfksps fuomd BGd vkfo dkj vkgsr- Lkkekftd ekufld iz ukaph pkaxyh tk.k ;k dfkkysf[kdkauk vkgs- L=h kjhj fof k V vuqhkokae/kwu L=hps kjhj&eu ;kap;kdms c?k.;kpk uhfr fujis{k n`f Vdksu R;kaP;k dfkkae/kwu O;Dr >kyk vkgsvuqhkokfkz] dfkkud] ik=]?kvuk&izlax] fuosnu] LFkydkyc/n okrkoj.k vkf.k Hkk kk gs dfkkle Vhps?kVd vlwu R;kaps,desdka kh lsafnz; ukrs vlrs- dfkk gk LQwV lkfgr;izdkj vlyk rjh laiuu thoukuqhko vkf.k dykuqhko ns.;kps lkef;z dfksr vlrs-

8 izdj.k & ikpos 1990 uarjp;k dfkkaph vfhko;drh o ok³e;hu tkf.kokaps Lo:ixsY;k iapohl o kkzrhy ejkbh dfkk izokgkpk dkg ikgrk dfksp;k {ks=kr fujfujkgs iz;ksx >kys- ok³e;izdkjkph izlj.k khyrk deky e;kznsi;zar rk.kyh xsyh- dfkkud vlysyh] dfkkud ulysyh] ygku] eksbh] i=kred] vkrefuosnukred],dkp ik=khkksorh fqj.kkjh] vusd ik=s vlysyh] x kred] i kred v kk vusd i/nrhus dfkkaph vfhko;fdr gksr vkgsdfkkap;k {ks=kr fofo/k izokg fuekz.k >kys vlys rjh dfkspk eq[; izokg ^euksfo ys kd dqvqacdfkkp* vkgs- ;krhy euksfo ys k.k gs ysf[kdkap;k fparukrwu vkysys vkgs- Hkkoqd] Hkkoukfoo k] usedk ifj.kke ul.kkú;k] [kksv;k dko;kre dfkkauk ;kr LFkku ukghvflrrooknkp;k] L=hoknkP;k i/nrhus Qkj dkg dfkk tkr ukgh- leuo;oknkp;k Hkwfedsrwu eq[; izokgkdms ;srsdsog euksjatuklkbh ;k dkgkrhy dfkk fyfgy;k xsy;k ukghr- R;kr dykredrspk iz;ru vkgs-?kvukaps] ik=kaps fp=.k HkMd] cvcvhr o mfkg vkf.k lkpscan ukgh-

9 izdj.k & lgkos lekjksi & fu d kz 1990 uarj vkiy;khkksorhp;k,dw.k tx.;kyk izpam osx vkyk vkgs- tkxfrfddj.kkp;k >a>kokrkus vo?ks tx.ksp <ogwu dk<ys vkgs- O;Drh Eg.kwu vl.kkjk ek.klkpk Lo fof k V psgjk ;k myfkkikyfkhr gjorks vkgs- O;Drhps :ikarj xzkgdkr gksrs vkgs vkf.k nqljhdms lkekftd thoukyk clr vlysys gknjs vkiyh lkald`frd eqgsp m[kmr vkgsr- vkiy;k ledkyhu Hkksorkykph gh im>m] ewy;kaps iru] lkekftd o os;fdrd thoukrhy folaxrh vkiy;k vuqhkokr idmw ikg.kkú;k ys[kdkps >xm.ks vvg vkgs- gs >xm.ks ifjflfkrh kh o Lor% kh rj vkgsp i.k rs vfhko;drhp;k tqu;k :ika kh ns[khy vkgs- lkfgr;lksan;kzp;k izlfkkfir ladsrk kh vkgs vkf.k lektkp;k pksdvhr?kmr xsysy;k Hkk ks kh ns[khy vkgs- Eg.kwup vktp;k dkgkps xaqrkxqarhps vkf.k lkrr;kus cnyr tk.kkjs oklro y{kkr?ksrk dfkukred ok³e;kpk vk k; vkf.k :ica/k ;kap;kr vusd vaxkauh cny gks.ks vifjgk;z vkgs uarj tkxfrdhdj.k [kktxhdj.kkeqgs vusd uos iz u fuekz.k >kys- rhoz >kysy;k Li/ksZr ekuoh ewy;kaph izpam gkuh >kyh- HkkaMoy kkgh O;oLFksr fl=;kaps LFkku vf/kd [kkykoysizlkjek/;ekuh fl=;kap;k ckcrhr dk;ep nq ;e Hkwfedk?ksryh- ;k iz ukaps foospu ejkbh L=h fyf[kr lkfgr;kr Qkjls >kysys fnlr ukgh- fl=;kap;k iz ukapk cjkp vodk k vtwu L=hoknh ysf[kdkauk O;kik;pk vkgs-

Like dokumenter

Lokeh jkekuan rhfkz ejkbokmk fo kihb]ukansm

Lokeh jkekuan rhfkz ejkbokmk fo kihb]ukansm fo kihbkp;k dyk kk[ksvarxzr ih,p-mh-¼ ejkbh ½ inohlkbh lknj djko;kp;k izca/kkpk LFkwy vkjk[kmk fo k; ^^xksjh ns kikam svkf.k es=s;h iq ik ;kap;k dknacú;kapk