la kks/ku vkjk[kmk la'kks/kd ekxzn kzd la kks/ku dsaæ lkekftd kkl= ladwy]

Transkript

1 la kks/ku vkjk[kmk uknsam ftyg;kp;k d` kh fodklkr m/oz ekukj tyflapu izdyikph Hkwfedk %,d vh;kl Lokeh jkekuan rhfkz ejkbokmk fon;kihb] uknsam ;kap;k lkekftd kkl=s fon;k kk[ksarxzr vfkz kkl= fo k;krhy ih,p-mh- inohp;k uksan.khlkbh lknj djko;kp;k kks/kizca/kkpk vkjk[kmk la'kks/kd lr;ftr jes kjko tgkfxjnkj ekxzn kzd MkW- rqdkjke eqams Ák/;kid o vfkz kkl= kkl= fohkkx Áeq[k ds-ds ds-,e,e- egkfo ky; ekuor ft- ijhk.kh la kks/ku dsaæ lkekftd kkl= ladwy] Lokeh jkekuan rhfkz ejkbokmk fon;kihb uknsam vkwxlv 2017

2 izlrkouk % Hkkjrh; vfkzo;olfkk gh d` khiz/kku vfkzo;olfkk vkgs- izkfpu dkgkiklkwu d` kh gk Hkkjrkpk eq[; O;olk; jkghysyk vkgs- R;keqGs d` kh O;olk;kps egrro Hkkjrh; vfkzo;olfkse/;s vr;kf/kd jkfgysys vkgs- Hkkjrh; jk Vªh; mriuukr lq/nk d` kh {ks=kpk okvk egrrokpk jkghyk vkgs- Hkkjrh; yksdla[;sp;k 60VDds yksdla[;k gh xkzeh.k Hkkxkr jkgrs- R;kpk izeq[k O;olk; ksrh vkgsns kkpk fodkl gks.;klkbh brj {ks=kizek.ks d` kh {ks=kpk fodkl gks.ks vko ;d vkgs-,dw.k GDP P;k 17VDds okvk d` kh {ks=kpk vkgs- vls vlys rjh jkstxkj fufezrhpk fopkj dsy;kl d` kh {ks= 48VDds yksdla[;syk jkstxkj iwjfors- R;kewGs d` kh{ks=kpk fodkl dj.ks vkffkzd n` V;k egrrokps vkgs- R;klkBh ksrdú;kauk ksrhfo k;d dtzs ] [krs] ladfjr ch-fc;k.ks] mrrke fdvduk kds R;kpcjkscj tyflpaukph lqfo/kk iqjfoyh xsyh ikfgts- l/;k Hkkjrke/;s fe- gsdvj brds fuoog ykxom {ks= miyc/k vkgs- Eg.ktsp vis{khr flapu{kerk ns[khy feyh;u gsdvj gksrs- i.k vkrki;zar 103 fe- gs vksfyrk[kkyh vk.kw kdyks vkgksr Eg.kts vkiyh lk/; flapu{kerk 103 fe- gs vkgs-r;kisdh 61 fe- gs y?kwflapu izdyi rj 42 fe-gs c`gr o e/;e flapu izdyikuh lk/; >kysyh vkgs-,dw.k ykxomh[kkyhy tfeuhpk fopkj djrk l/;k,dw.k <kscg flapu {ks= 91-5 fe- gs Eg.kts 46 VDds,o<s vkgsegkjk Vªke/;s tyflapu izdyi] fofgjh] milkflapu vkf.k dkyo;krwu tfeu flapuk[kkyh vkgs egkjk Vªkr nq dkg vktgh eksb;k izek.kkr imr vkgs- tyflapukph lqfo/kk miyc/k >ky;kus ksrdú;kapk dy uxnh fidkdms tklr vkgs- tyflapukeqgs ykhk{ks=krhy ykxomh[kkyhy {ks=kr eksb;k izek.kkr ok< >kyh vkgs- ik.;kp;k miyc/krsewgs vusd imhd tfeuh lq/nk ykxomh[kkyh vky;k vkgsr- ksrdjh ikjaikjhd i/nrhus ksrh u djrk ksrhe/;s uouohu ra=kkukpk okij djr vkgs- jklk;fud [krs] ladfjr fc-fc;k.ks b- pk okij ok<yk vkgs- ksrh O;olk;kr uohu iz;ksx gkså ykxys vkgs- ;k loz ckcheqgs ksrhps nj gsdvjh mriknu eksb;k izek.kr ok<ysys fnlrs-,dnjhr ksrdú;kap;k mriuu Lrjke/;s tyflapukeqgs ok< >kyh vkgs- ksrhdms c?k.;kpk n` Vhdksu cnyr vkgs- ksrh {ks=k kh fuxmhr yksdkaps jkg.kheku ntkz ok<rks vkgs- R;kpcjkscj vkffkzd] ks{kf.kd vkf.k lkekftd izxrh gksrkuk fnlrs vkgsuknsam gk ejkbokm;krhy,d ftygk vkgsuknsam gk lq/nk vo kz.kizo.k {ks=ke/;s ;srks- itzu;kps vfuf pr izek.k ;keqgs tfeuh o kkze/;s ykxomhf kok; vf/kddkg vlrkr- egkjk VªkP;k lk/kkj.k%r vkxus; fn ksyk gk ftygk xksnkojh unhdkbh vkgsuknsam ftygk gk vksjaxkckn ;k iz kklfd; fohkkxkr rj ejkbokmk ;k izknsf kd fohkkxkr vkf.k ykrwj ;k d` kh fohkkxkr ;srks- uknsam ftyg;kl vkxus; fn ksl vka/kzizns k rj nf{k.k fn ksl dukzvd ;k nksu jkt;kp;k flek vkgsr- uknsam ftyg;kps {ks=qg pks-fd-eh- vkgs- gs {ks= jkt;kp;k,dw.k HkkSxksfyd {ks=kp;k 3-42 VDds,o<s vkgs-

3 uknsam gk ftygk xksnkojh unh [kksú;ke/;s ;srks- xksnkojh unh uknsam ftyg;krwu okgrs R;keqGs unhdkbpkk izns k lqfid >kyk vkgsuknsam ftyg;ke/;s xksnkojh] isuxaxk ;k izeq[k un;k vkgsr- g;kap;k [kkyks[kky,d egrrokph unh ekatjk vkgs- ekatjkyk feg.kk&;k eu;km vkf.k ysamh ;k miun;k vkgsr-r;kpcjkscj xksnkojhph miunh lhrk unh uknsam ftyg;kr vkgs vkluk] d;k/kw un;klw/nk uknsam ftyg;krwu okgrkr- uknsam ftyg;ke/;s twu rs livsacj ;k dkyko/khe/;s us_zr; eksleh okú;kiklwu ikål imrks- ljkljh itzu; 100 lsehp;k togikl vlrs- uknsam ftyg;kr,dw.k 16 rkywds vkgsr- R;kiSdh fduov] ekgw] Hkksdj ] gnxko] fgek;ruxj ;k rkyqd;ke/;s tklr ikål imrks rj da/kkj o yksgk ;k rkyqd;ke/;s itzu;kps izek.k rqyusr deh vkgsuknsam ftyg;kps flapuk[kkyhy {ks= gsdvj brds vkgs lkyh egkjk Vªke/;s flapu{kerk fuekz.k >kysys eksbs izdyi ¾ 79 ] e/;e izdyi ¾ 249 vkf.k y?kw izdyi ¾ 3004,o<s vkgsr- R;kpizek.ks uknsam ftyg;ke/;s eksbs izdyi rhu vkgsr- rj e/;e izdyi 10 vkf.k y?kw izdyi 394 vkgsr- rlsp milk flapu ;kstuk 40 vkgsr- eksb;k izdyike/;s m/oz isuxaxk] kadj pogk.k fo.kwiqjh izdyi vkf.k fueu ekukj gs vkgsr- uknsam ftyg;kr brj flapu izdyi vkgsr tls fo.kwiwjh milk flapu izdyi] ysamh izdyi] m/oz ekukj izdyi] tke[ksm izdyi] dqanzkyk] isbomt] yks.kh] djm[ksmk br;knh izdyi jkcfoys tkrkr- viwjk ikål] yksdla[;k ok<] ksrh o dkj[kkus ;keqgs ik.;kph ekx.kh lrr ok<r vkgs- oj myys[kysy;k loz flapu izdyikpk d` kh O;oLFksoj ifj.kke >kyk vkgs- dkyo;k}kjs flapukps ik.kh nwjoj iksgkspys xsys vkgs- R;kpk ykhk vusd ksrd&;kauk >kyk vkgs- R;keqGs ykhk {ks=ke/;s ok< gksr vkgsuknsam ftygk vo kz.k izo.k vly;kus itzu; izek.k deh vkgs- R;keqGs tyflapu izdyikps egrro vf/kd vkgstyflapukp;k lqfo/kkeqgs tklr ikolkp;k {ks=kr izfr gsdvjh mriknu o cgqfid i/nrheqgs fidk[kkyhy {ks= ok<rs rj deh itzu;kp;k {ks=kr izfr?kuehvj ik.;krwu tklr mriknu?ksrk ;srs- rlsp vo kz.k izo.k {ks=kr tyflapukeqgs fidkauk laj{k.k fegrs-

4 egkjk Vª vkf.k tyflapu & ik.kh gk ksrhlkbh vfohkkt; vlk?kvd vkgs-t;k izns kkr Hkjiwj o osgsoj ikål imrks vkf.k R;kph fohkkx.kh O;ofLFkr vlrs rsfks vu; ekxkzuh] d`f=efjr;k fidkauk ik.khiqjobk dj.;kph t:jh Hkklr ukgh- T;k izns kkr itzu;eku deh vlrs- ikål vfuf pr Lo:ikr vlrksv kk Hkkxkar ksrhlkbh ik.khiwjobk djkok ykxrks- T;k izns kkr tyflapukp;k lks;h lqfo/kk ulrkrik.;klkbh dsog ikolkoj voyacwu jgkos ykxrs- v kk izns kkr ikål imy;kuarj,[kknsp fid?ksrk ;srs- tyflapukp;k vu; lks;h lqfo/kk miyc/k uly;kus nqljs&frljs fid?ks.ks kd; gksr ukgh- R;keqGs tyflapukph d`f=e lqfo/kk miyc/k djowu?ksåu tehu ykxomh[kkyh vk.k.ks vko ;d Bjrs- Ål] QGckxk v kk egrokp;k fidkauk o kzhkj ik.;kph vko ;drk vlrs vkf.k ikål rj e;kzfnr dkgkrp imrks- R;keqGs tyflapukph lks; vly;k[ksjht v kh fids?ksrk ;sr ukghr- fidkaph ykxom fof k V gokeku dkgkrp dj.ks xjtsps vlrs R;keqGs fgokg~;kr rlsp mugkg~;krgh ik.;kph xjt Hkklrs- gh xjt Hkkxfo.;klkBh tyflapu lqfo/kk vko ;d Bjrsegkjk Vªkps HkkSxksfyd LFkku mrrj v{kkal 15 va k 35 fefuvs 46lsa rs 22 va k 102 fefuvs 13 ls o iwoz js[kka k 72 va k 34 fefuvs 45 ls rs 40 va k 53 fefuvs 17 ls ;ke/;s vkgsegkjk Vªkps {ks=qg 3-08 pks- fdeh,o<s vkgsegkjk Vªke/;s d`.kk] xksnkojh o rkih gh rhu eq[; un~;kph [kksjh vkgsr- iwoszdmhy FkksMk Hkkx gk egkunh o mrrjsdmhy FkksMk Hkkx gk ueznk [kksú;kr eksmrks vkf.k dksd.kkrhy if pe okfguh un~;k ne.kxaxk] lw;kz] osrj.kk] mygkl] dqamfyd] dkg] lkfo=h] okf k Bh] kkl=h] xm] dkyhz] frykjh] rsjs[kksy ;k un~;kpk o frugh [kksú;krhy mi[kksú;kap;k izns kkp;k egkjk Vªkpk HkwHkkx cuysyk vkgsegkjk Vªke/;s,danj 380 ygku eksb~;k un~;k vlwu R;kaph ykach fd-eh- vkgs- dksd.kkrhy un~;kaph ykach 1609 fd-eh- vkgsegkjk Vªkrhy itzu;kph volfkk ikgrk ljkljh okf kzd itzu;eku lokzr tklr dksd.kkr 3169 fefe] fonhkkzr 1106 fefe] if pe egkjk Vªkr 1000 fefe rj lokzr deh ejkbokm~;kr 826 fefe brds vk<grs- R;keqGs egkjk Vªkrhy ksrh gh ikolkp;k ygjhi.kkoj voyacwu

5 vkgsegkjk Vªkrhy cjkp eksbk izns k Eg.kts 26 ftyg~;ke/khy fegwu 148 xv vo kz.k izo.k Eg.kwu Bjfoys xsys vkgsregkjk Vªke/;s vxnh izkphu dkgkiklwu ksrhyk dk;elo#ih ik.kh iwjob~;kp;k mn~ns kkrwu ik.kh iqjob~;kp;k lks;h dk;kzuohr gksr;k- R;ke/;s fla/kw lald`rhe/;s rkih [kksú;krhy lkognk o fhkesp;k [kksú;kr bukexko ;sfks unhp;k ik=kr ca/kkjk?kkywu ksrhyk ik.kh iwjobk dsyk gksrk- Hkkjrh; vfkz kkl=h; dksfvy; lq/nk d` kh fodklklkbh ikolkoj voyacwu jkg.;kis{kk vf/kdkf/kd flapukpk voyac djkok rlsp unh o rykokrwu ik.kh dls dk<kos vkf.k fidkph jpuk d` kh vlkoh ;kfo k;h lkaxrkr- vlk myys[k vk<grks- jk VªdwV dkgkrhy f kykys[kkr da/kkj uxjkrhy txrqax ;k ljksojkpk myys[k vk<grks- vktgh gs ljksoj da/kkj rkyqd;kp;k xkokauk fi.;kp;k ik.;kph o flapukph lqfo/kk miyc/k d#u nsr vkgs- v kkizdkjs izkphu o e/;;wxhu dkgke/;s lkrokgu] okdkvd] ;kno] is kos br;knhauh egkjk Vªkrhy vo kz.kxzlr ifjflfkrh] okjaokj im.kkjs nq dkg ;keqgs tylap; dj.;kps fofo/k iz;ru dsys xsys vkgsrnq dkgxzlr Hkkxkrhy ksrdú;kap;k fidkauk,d fdaok nksu laj{kd ik.;kp;k ikg~;k nsrk ;ko;kr o ksrdjh txokok ;k mn~ns kkus fczvh k jktovhr ygku&eksbs /kj.k izdyi egkjk Vªkr jkcfoys xsys- d`.kkunh o [kksm kh ca/kkjk] eqbk unhoj [kmdoklyk tyflapu izdyi] fogkj&iobz&rqg kh&rkulk b- izdyi ¼eqacbZl ik.kh iqjo.;klkbh½] fujk unhoj HkkV?kj /kj.k] xksnkojh unhoj nkj.kk tyk k; b- Lokra«;iwoZ dkgkr 6 eksbs o 15 e/;e izdyi fuekz.k dj.;kr vkys gksrs- Lokra«;ksRRkj dkgkr xaxkiwj /kj.k R;kuarj?kksM] fxj.kk] iku ksr] eqgk] ekukj] cksj] bfvgkmksg rlsp dks;uk] mtuh] ohj] ;synjh br;knh /kj.ks cka/k.;kr vkyh- 2008&09 e/;s egkjk Vªkrhy fuoog fhkt.kkjs ¼vksfyrk[kkyhy {ks=½ 32 y{k 55 gtkj gsdvj gksrs-,dw.k flapu{ks=kr LFkwy flapu {ks= 39 y{k 70 gtkj brds gksrs iklwupk fopkj djrk fuoog tyflapu {ks=krhy ok< VDds vkgs-,dw.k flaphr {ks=krgh ;k dkgkr Hkj?kksl Eg.kts VDds brdh ok< >kyh vkgs- fidka[kkyhy,dw.k {ks=k kh tyflafpr {ks=kps izek.k e/;s 6-48VDds gksrs rs e/;s 17-70VDds oj vkys vkgs- v kkizdkjs egkjk Vªke/;s tyflapu {ks= ok<fo.;kps iz;ru >kysys fnlwu ;srkr-

6 Lka kks/ku fo k;kps egrro %& m/ozekukj izdyi gk e/;e tyflafpu izdyi vkgs- gk izdyi eq[;r% ukansm ftyg;kr vkgs- ;kpk dkgh Hkkx ykrwj ftyg;krhy vgeniwj rkyqd;kr ;srks- ;k izdyikr tyflapu dkyo;konkjs rlsp milk i/nrhus dsys tkrs- ukansm ftyg;kr dkyo;konkjs rj ykrwj ftyg;kr milkonkjs flapu lqfo/kk iwjfoyh tkrsm/oz ekukj izdyi gk MksaxjkG Hkkxkr ;srks- likv tfeuhpk Hkkx dkgh izek.kkr vkgs- ;k Hkxkke/;s izdyikiwohz flapukph miyc/krk uogrh- unhdkbp;k xkokukp flapu izkir gksr vls- mugkg;kr unh dksjmh gksr vlslnj la kks/kukr e/;e tyflapu izdyikps d` kh fodklkr dls ;ksxnku izkir gksrs gs ikfgys tk.kkj vkgs- e/;e tyflapu izdyikeqgs xkzfe.k fodkl rlsp d` kh fodkl] vksn;ksfxd fodkl] jkstxkj fufezrh] vkffkzd o lkekftd fodkl?kmwu ;så kdrks- v kk izdyikeqgs ns kkpk fodkl gkså kdrks- v kk izdyikpk vh;kl dj.ks dkgkph xjt vkgs- Eg.kwu la kks/kuklkbh uknsam ftyg;kp;k d` kh fodklkr m/oz ekukj tyflapu izdyikph Hkwfedk %,d % vh;kl gk fo k; fuomyk vkgs- la kks/ku lel;k %& ukansm ftyg;kps,dw.k HkkSxksfyd {ks= pks-fdeh- vlwu i;zr 1]35]242 gsdvj {ks= flapuk[kkyhy gksrstyflapukpk ykhk{ks=ke/;s okij?ksrkuk ;ksx; izek.kkr gks.ks xjtsps vkgstyflapukp;k miyc/krsus fid jpusr cny?kmrks gs vh;kl.ks ekxzn kzd Bj.kkj vkgstyflapukp;k izhkkfor {ks=ke/;s yksdkap;k vkffkzd o lkekftd thoukoj izdyikpk ifj.kke vh;kl.ks gh dkgkph xjt vkgs-

7 tyflapukpk vf/kd okij d:u tfeuh {kkje; gksr vkgs- lrrph uxnh fids?ksåu tfeuhph lqfidrk deh gksr vkgs- gh [kwi eksbh lel;k mhkh >kyh vkgs- R;keqGs vkffkzd fodklkyk vmfkgk fuekz.k gksr vkgs- R;koj vh;kl d:u Ik;kZ;h O;oLFkk kks/k.ks dkgkph xjt vkgs la kks/kukph mf Vs %& %&- izlrqr vh;klkph izeq[k mf Vs iq<hyizek.ks vkgsr- 1- m/oz ekukj tyflapu izdyikpk izdyi mhkkj.khpk vk<kok?ks.ks- 2- m/oz ekukj tyflapu izdyikraxzr ;s.kkú;k ykhk{ks=krhy tyflapukpk vh;kl dj.ks- 3- m/oz ekukj izdyikeqgs d` kh {ks=krhy fid i/nrhrhy cny vh;kl.ks- 4- m/oz ekukj izdyikraxzr fidk[kkyhy {ks= mriknu o mrikndrsrhy cny vh;kl.ks- 5- ykhk{ks=krhy ksrdú;kap;k vkffkzd thoukoj tyflapu izdyikpk ifj.kke vh;kl.ks- 6- m/oz ekukj tyflapu izdyikarxzr fuomd ykhkkfkhz ksrdú;kapk vh;kl dj.ks- x`ghrds %& 1- m/oz ekukj tyflapu izdyikeqgs d` kh {ks=kp;k fodklkoj vuqdwy ifj.kke gksrkuk fnlrks- 2- m/oz ekukj tyflapu izdyikeqgs fid vk rhca/kkr vuu/kku; fidkadmwu uxnh fidkadms cny gksrkuk fnlr vkgs- 3- izdyikeqgs ykhk{ks=krhy ksrdú;kap;k mriknu vkf.k mrikndrsr ok< gksr vkgs- 4- m/oz ekukj tyflapu izdyi fu;ksftr osgsr iw.kz gksow kdysyk ukgh-

8 la kks/ku i/nrh %& m/oz ekukj tyflapu izdyikph Hkqfedk vh;kl.;klkbh izkfkfed vkf.k nq ;e lk/ku lkexzhpk vh;kl dj.;kr ;s.kkj vkgsizlrqr la kks/ku izkeq[;kus izkfkfed ekfgrhoj vk/kkfjr vkgs- vh;klklkbh izkfkfed rf;ke/;s iz ukoyhpk o eqyk[krhpk voyac dj.;kr ;s.kkj vkgsrlsp uequk losz{k.k i/nrhpk okij dj.kkj vkgs- vh;klklkbh rkyqdk fugk; ¼ ykhk{ks=krhy ½ ekfgrh ladyuklkbh lgsrqd uequk fuom i/nrhpk okij dj.kkj vkgsrlsp {ks= fujh{k.k o m/oz ekukj tyflapu izdyi varxzr fuomd ykhkkfkhz ksrdú;kap;k izr;{k HksVhpk lq/nk voyac dj.kkj vkgsnq ;e rf;ke/;s ukansm ftygk lkekftd o vkffkzd ikg.kh] m/oz ekukj tyflapu izdyis dk;kzy;s ;kaps okf kzd vgoky] ukansm ftygk e/;e o y?kq ikvca/kkjs dk;kzy;s ;kaps okf kzd vgoky] egkjk Vª tyflapu vk;ksx ;kaps vgoky] b- P;k ek/;ekrwu ekfgrh tek dsyh tk.kkj vkgsrlsp fofo/k osclkãv] orzekui=s] ekflds vkf.k izdk kukaph enr?ksryh tk.kkj vkgsegkjk Vªkrhy ejkbokmk vo kz.k izo.k {ks= vkgs- R;kr ukansm ftyg;kr if pe egkjk Vªkrhy flapu {ks=kis{kk [kqi deh izek.k vkgs- rjh ;sfks tyflapukps egrro vf/kd vkgsm/oz ekukj e/;e izdyikr ukansm ftyg;krhy yksgk vkf.k da/kkj rlsp ykrwj ftyg;krhy vgeniwj rkyqdk v kk rkyqd;kuk ykhk >kyk vkgs- ;k izdyikeqgs lu 2016@17 e/;s 4905 gsdvj tyflapu ukansm ftyg;krhy ykhk{ks=kr >kys vkgs ykrwj ftyg;kr 3000 gsdvj ykhk >kyk vkgs- lnj v/;;uklkbh m/ozekukj e/;e izdyikrhy ykhk{ks=krhy rhu rkyqd;kpk lekos k dj.kkj vkgs- izr;sd rkyqd;krhy lgsrqd uequk fuom i/nrhus 10 xkos fuom.kkj vkgs- v kh,dw.k rhu rkyqd;krhy 30 xkos gksrhy- ;k xkokrhy izr;sdh 10 v kh 300 ksrdú;kaph fuom ;k fpnd i/nrhus dj.;kr ;s.kkj vkgsykhk{ks=krhy ksrdú;kph fuom djrkuk flekar ksrdjh] vyi Hkq/kkjd ksrdjh] e/;e ksrdjh] fueu e/;e ksrdjh b- rlsp tkr] /kez] fyax] vkffkzd flfkrh ;ke/;s fofo/krk ;sby v kk izdkjs ksrdú;kph fuom dsyh tk.kkj vkgs- v kk izdkjs,dk rkyqd;krhy 10 xkos R;kizek.ks 3 rkyqd;krhy 30 xkokrhy fuom d:u 300 ksrdú;kph la kks/ku dk;kzlkbh fuom dj.kkj vkgs-

9 la kks/ku dkyko/kh %& %&- izlrqr la kks/kuklkbh 2007 rs 2017 ;k dkyko/khph fuom dsysyh vlwu ukansm ftyg;krhy m/oz ekukj e/;e izdyik iqjrsp e;kzfnr vkgs- vh;klkph e;kznk %& %&- lnj la kks/ku gs ukansm ftyg;krhy m/oz ekukj e/;e tyflapu izdyikp;k v/;;ukiqjrsp e;kzfnr vlwu lnjhy v/;;ukrwu izkir gks.kkjs fu d kz ukansm ftyg;kp;k m/oz ekukj e/;e tyflapu izdyikp;k dk;z{ks=kiqjrsp e;kzfnr vkgsr- rlsp lnj la kks/kukrwu m/oz ekukj tyflapu izdyikpk ifj.kke fof k V dkyko/kh ¼2007 rs 2017½ iqjrkp vh;klyk tk.kkj vkgs-

10 Ádj.k dj.klwph %& dsyh vkgs- lnjhy fo k;kpk mfì Vkuq:i vh;kl dj.;klkvh iq<hy lgk izdj.kkr fohkkx.kh Ádj.k ifgys % izlrkouk Ádj.k nqljs % la kks/ku lkfgr;kpk vk<kok Ádj.k frljs %uknsam ftygk vkf.k m/oz ekukj izdyi Ádj.k pksfks % m/oz ekukj izdyi vkf.k fid jpusrhy cny Ádj.k ikpos % m/oz ekukj izdyikarxzr ykhkkfkhz Ádj.k lgkos % lkjka k] fu d kz vkf.k f kqkj kh lanhkz lwph ekxzn kzd la kks/kd uko % lr;ftr jes kjko tgkfxjnkj irrk % eq- iks- ekgsxko] ] rk-yksgk] ft- ukansm