भ रत त ल ल कश ह च य यशस व त स ठ प रत य वहन च य तत व च गरज

Transkript

1 भ रत त ल ल कश ह च य यशस व त स ठ प रत य वहन च य तत व च गरज मह र ष ट र भ रत ekuokus jkuvh volfksiklwu rs vktrkxk;r izxrh lk/kr vlrkuk osxosxgs 'kklukps izdkj vuqhkoysys vkgsr- R;kr izkeq[;kus gqdwe'kkgh] jkts'kkgh] egktu'kkgh vkf.k yksd'kkgh br;knh gksr] ojhy vusd 'kklu izdkjkisdh nqlú;k egk;q)kuarjpk txizfl) yksdfiz; 'kklukpk izdkj Eg.kwu yksd'kkgh 'kklu izdkjkyk laiw.kz txhkjkrwu eku;rk fegkysyh vkgs- yksd'kkgh 'kklu izdkjkyk,o<s egro izkir gks.;kps dkj.k Eg.kts] gs 'kklu tursdmwu tudy;k.kklkbh pkyfoys tkrs- ;kr] jkt;dr;kzp;k bpnsis{kkgh tursph bpnk egrokph ekuyh tkrs- dks.krsgh fu.kz; cgqerkus?ksrys tkrkr- vyila[;kd o nqczy oafpr?kvdkp;k fodklkyk izfke izk/kku; fnys tkrs- Eg.kwu] txkrhy tklrhr tklr uolora= jk"vªakuh yksd'kkgh 'kklu iz.kkyhpk Lohdkj dsysyk vkgs- Eg.kwup folko;k 'krdkl ^yksd'kkghps ;qx* ;k ukokusgh vksg[kys tkrs- loz ekuotkrhpk lokzaxh.k fodkl lk/k.;klkbh Lokra ; ]lerk] ca/kqhkko] U;k;] dk;n~;kps jkt;] gh ewy;s vko';d vlrkr vkf.k ghp ewy;s yksd'kkgh 'kklu iz.kkyhpk egroiw.kz vk/kkjlrahk ekuyh tkrkr- yksd'kkgh 'kkluiz.kkyhr izr;sd ukxfjdkauk R;kP;k dqorhuqlkj jktdkj.kkr lghkkxkph leku la/kh fegrs] loz n%q[kkuk] rdzkjhauk ;ksx; okpk QksMyh tkrs] dks.krkgh fu.kz; fopkjfofue; 1P a g e

2 d:u?ksryk tkrks- yksd'kkgh'kklu iz.kkyhr tuerkpk vknj d:u 'kkarrke; ekxkzus lrrkarj dj.ks 'kd; gksrs- ;kr fglkapkj] jdrikr gk.kkekjh ;kyk vftckr LFkku ukgh- Hkkjr ns'kkyk lokzr eksbh yksd'kkgh jkt;?kvuk vly;kpk xksjo izkir >kysyk vkgs- Hkkjr ns'kkyk Lokra ; fegky;kuarj 26 tkusokjh 1950 jksth MkW-ckcklkgsc vkacsmdjkauh Hkkjr ns'kkyk ijh.kkeh loz Hkkjrh; ukxfjdkauk dk;n;kuqlkj Lokra ; ]lerk o U;k;kph geh ns.kkjh jkt;?kvuk fuekz.k d:u fnyh- R;kapk mìs'k ns'kkrhy izr;sd ukxfjdkyk izfr"bsus]luekukus lq[kh& laiuu],d pkaxys thou txrk ;kos] R;kauk vf/kdkj fegkosr] dks.krkgh?kvd fodklkp;k la/khiklwu oafpr jkgw u;s ghp R;kaph eukseu bpnk gksrhvtwugh 'kksf"kr] oafpr?kvdkyk ikfgts R;k izek.kkr U;k; fegw 'kdyk ukgh- dkj.k] fdeku xjtkp;k iwrzrsf'kok; yksd'kkghyk [kú;k vfkkzus vfkz mj.kkj ukgh] gh OkLrqfLFkrh vkgs- izlrqr kks/kfuca/k fyfg.;kekxs izkeq[;kus iq<hy mìs k vkgsr- ¼1½ yksd'kkgh 'kklu iz.kkyhph ladyiuk o R;krhy ewy; o R;kpk vk'k; letwu?ks.ks- ¼2½ tursuh fuomwu fnysys izfrfu/kh lkekftd cka/khydhp;k Hkkousus okxys ikfgtsr- ¼3½ Hkkjrh; jkt;?kvuspk [kjk mìs'k lk/; >kyk vkgs fdaok ukgh ;kpk vk<kok?ks.ks- ¼4½ izr;kogukps rro o R;kpk vk'k; letwu?ks.ks] vkf.k Hkkjrkrh; yksd'kkghr izr;kogukp;k rrokph fdrh vko';drk vkgs] gs Li V dj.ks- ¼5½ Hkkjrh; yksd'kkghr ojpsoj ts jktdkj.kkps xqugsxkjhdj.k gksr vkgs] R;klkBh mik; lwpfo.ks- ¼6½ Hkkjrh; yksd'kkgho;olfksr lkekftd lerk] U;k;kps LFkku dls vkg]s ;kpk vk<kok?ks.ks- 2P a g e

3 Hkkjr ns'kkyk Lokra ; fegwu togikl lÿkj o"kz iw.kz gksowu lq)k yksd'kkgh 'kklu iz.kkyh vtwugh [kú;k vfkkzus tulkeku;ki;zar iksgpw 'kdyh ukgh] efgykauk nfyr] oafpr?kvdkuk vktgh osxosxg;k {ks=kr la/kh ukdkjy;k tkrkr- R;kaps eksb;k izek.kkoj kks k.k dsy;k tkrs- ikfgts R;k izek.kkr vtwugh lkekftd U;k; izlfkkfir gksow 'kdyk ukgh orzeku ifjflfkrhr cgqrka'k tuizfrfu/kh lkekftd ckaf/kydhp;k Hkkousrwu okxr uly;kps fp= lektkr igko;kl fegrs- Lokra ;kuarjp;k xsy;k 70 o kkzp;k dkgkrhy Hkkjrkrhy yksd'kkghpk vk<kok?ksry;kl izd"kkzus vls tk.kors dh] xsy;k 20 rs 30 o kkzr tursuh fuomwu fnysys Ckgqrka'k tuizfrfu/kh lkekftd cka/khydhph vogsyuk dj.kkjs] Lkektghr ns'kghrkis{kkgh os;fdrd LokFkkZoj Hkj ns.kkjs] xqugsxkjkph ik'ozhkweh vl.kkjs] fuom.kqdhr xsjekxkzpk voyac d:u fuomwu ;s.kkú;kaph la[;k ojpsoj ok<r vkgs- Hkkjrkr dks.kr;kgh [kkr;krhy,[kknk vf/kdkjh ]dezpkjh ]lk/kk f'kikbz pqdyk rjh R;kyk uksfvl fnyh tkrs fdaok inko:u ¼pqdhps Lo:i]O;kIrh y{kkr?ksowu½ dk<wu Vkdys tkrs- i.k tuizfrfu/kh pqdyk] fuom.kwdhr R;kus fnysy;k vk'oklukph iwrzrk dsysyh ulsy rj izpam izek.kkoj Hkz"Vkpkj dsysyk vlsy rj] drzo;kdms nqyz{k dsysys vlsy rj ek= dks.krhgh f'k{kk ukgh] gh folaxrh okvrs ;k ik'ozhkwehoj T;kizek.ks flolp;k yksd'kkgh 'kkluiz.kkyhr tls izr;kogukps rro vflrrokr vkgs R;kp /krhzoj Hkkjrkrgh yksd'kkgh 'kkluiz.kkyhp;k ;'klohrslkbh izr;kogukp;k rrokph furkar vko';drk vkgs- ;k izr;kogukp;k rrokeqgs tuizfrfu/khp;k euekuh okx.;kyk fuf'prp vkoj clsy] vkf.k yksd'kkgh lqn`< gks.;kl enr gksbzy vls] izd"kkzus okvrs- izlrqr kks/kfuca/k fyfgrkuk izeq[;kus lkekftd los Z{k.k i)rh] fujh{k.k i)r] vuqhko i)r] fo kfkhz iz ukoyh kjk ekfgrh ladfyr d:u fu d kz ekam.;kpk iz;ru dj.;kr vkysyk vkgs- f kok; nq ;e lk/ku lkeqxzhpk okij dj.;kr vkysyk vlwu R;kr 3P a g e

4 izkeq[;kus lanhkz xzafk] vh;kldzfed iqlrds] xko ikrgojhy pkomhrwu >kkysy;k tulkeku;kap;k ppkz] f k{kd] izk/;kid] fo kfkhzoxz] fofo/k orzeku i=s] ekflds izlkjek/;es b- ek/;ekrwu fegkysy;k vkdmsokjh o ekfgrhpk vk/kkj?ks.;kr vkysyk vkgs- vkti;zarp;k miyc/k 'kkluizdkjkisdh,d vkn'kz 'kklukpk izdkj Eg.kwu yksd'kkgh 'kklu izdkjkyk vuu;lk/kkj.k vls egro vkgs- ;kr dks.kkpsgh fdaphrgh jdr u lkamrk 'kkarrsp;k ekxkzus lrrk ifjorzu dj.ks 'kd; vkgsukghrj brj 'kklu izdkjkr lÿkkaÿkj dj.;klkbh izpam izek.kkoj jdrikr] fgalk gksrs- i.k] yksd'kkgh 'kkluizdkjkr ek= rls gksr ukgh- yksd'kkgh 'kkluiz.kkyhp;k dkgh fopkjoarkuh dsysy;k O;k[;k iq<hyizek.ks%& 1- vczkge fyadup;k ers%& vczkge fyadu ;kauk xqykekaps eqfdrnkrs Eg.kwu vksg[kys tkrsvesfjdu izsflmsuv vczkge fyaduuh yksd'kkghph dsysyh O;k[;k txizfl) vkgs- R;kaP;k ers & ^^yksdkauh] yksdkalkbh] yksdkadmwu pkyfoysys ljdkj Eg.kts yksd'kkgh gks;-** 2- MkW- ckcklkgsc vkacsmdj ;kauh dsysyh yksd'kkghph O;k[;k%& ^^yksdkap;k jktdh;] lkekftd thoukr jdrkpk,dgh Fksac u lkamrk dzkarhdkjh cny?kmowu vk.k.ks Eg.kts yksd'kkgh gks;-** 3- izk-tkwu flys ;k fopkjoarkp;k ers] ^^ T;k 'kkluizdkjkr izr;sdkyk lghkkxh gksrk ;srs vlk 'kklukpk izdkj Eg.kts yksd'kkgh gks;-** 4P a g e

5 4- ykwmz czkbzl ;k fopkjoarkp;k ers%& ^^ yksd kkgh gk,d vlk kklukpk izdkj vkgs dh]t;ke/;s jkt;kph lÿkk,dk fdaok vkf/kd oxkzp;k gkrh ulwu rh lÿkk laiq.kz yksdleqnk;kdms fnysyh vlrs- FkksMD;kr] yksd'kkgh Eg.kts izks< erkf/kdkjkp;k vk/kkjs [kqy;k o fu%i{k okrkoj.kkrhy fuom.kqdka kjs yksdkauh fuomwu fnysy;k izfrfu/kh kjs pky.kkjs jkt; Eg.kts yksd'kkgh gks;- yksd kkgh kkluiz.kkyhps vafre mfn~n V;s tursps dy;k.k gs vlrs- rks dsog kklukpk izdkj ulwu rh,d lgthoukph i)rh gks;- ( Way of Life ) vkf.k,dw.kp yksd'kkgh 'kklu i)rheqgs O;DrhP;k lqir'kdrhpk fodkl gksowu lektkr lkekftd U;k; izlfkkfir gksrks- HkkjrkP;k yksd'kkghleksj iq<hy vusd vmfkgs vly;kps funz'kukl ;srs- Hkkjrh; yksd'kkgh leksjhy lokzr eksbk vmfkgk Eg.kts Hkz"Vkpkj gk gks;- Hkkjrkr vkt vls,dgh {ks=],dgh [kkrs mjys ukgh dh ftfks Hkz"Vkpkj iksgpysyk ulsyvxnh?kvukred ins lq)k Hkz"Vkpkjkiklwu vfyir jkgw 'kdyh ukghr- lokszpp U;k;ky;krhy U;k;f/k'kkyk lq)k egkfhk;ksxkp;k [kvy;kyk rksam n~;kos ykxysys vkgsjktdkj.kkr rj Hkz"Vkpkjkps izek.k Qkjp ok<ysys vkgs vxnh LFkkfud LojkT; LakLFksP;k fuom.kqdk lq)k dksvhp;k?kjkr tkr vkgsr- islk ykowu lrrk fegfo.ks o lÿkk fegky;kuarj iqugk veki islk dk<wu?ks.ks] lÿkk fvdowu Bsso.;klkBh islk [kpz dj.ks gs t.kq lfedj.kp cuysys vkgs- HkkjrkP;k yksd'kkgh leksjhy vk.k[kh,d vmfkgk Eg.kts tuizfrfu/khauk tursps o R;kaP;k lel;sps dkgh?ks.ks ns.ks jkfgysys ukgh- yk[kks&djksmks :Ik;s [kpz d:u jktdkj.kkr xsysy;k tuizfrfu/khdmwu lozlkeku; turk dk; vis{kk dj.kkj \ fuom.kqdhp;k vxksnj tlk eh tlk dkgh lppk ns'khkdr vkgs vkgs\ eh lrrsr 5P a g e

6 vky;kuarj loz lel;k nwj djhu] eukshkkos tursph lsok djhu] vls fp= mhks dsys tkrs- ex lrrk fegky;kuarj lk/ks <qaadwugh ikghys tkr ukghorzeku ijhflfkrhr Hkkjrh; yksd'kkghr jktdkj.kps xqugsxkjdj.k o xqugsxkjkps jktdkj.k eksb;k izek.kkoj ok<y;kps fp= ikgo;kl fegrs- xqamkfxjhyk lozp i{k cgh imysys vkgsr- lqokrhyk vkj; Eg.kwu xqam yksdkapk vkj;?ks.;kr vkyk- vkrk rj lrrkp R;kaP;k gkrh xsyh- xqamkfo:/n xaqm Eg.kwu izfrli/khz i{kgh xqmkauk mesnokjh nsowu fuom.kwd ftad.;kpk iz;ru djrks- ;krwu xaqmkuk jktdh; izfr"bk izkir >ky;kps fp= lektkr igko;kl fegrs- 4- Hkkjr ns'kkr lk/kkj.kr% 1967 rs 70 P;k n'kdkiklwu i{kkarjkph izo`rrh eksb;k izek.kkoj ok<hl ykxyh vkgs] yksd'kkgh 'kklui)rhr ikp o"kkzlkbh fuomwu fnysyk tuizfrfu/kh gk tursyk tckcnkj vlkok vlk jktdh; ladsr vkgs- i.k gk ladsr HkkjrkP;k jktdh; O;oLFksr :tyk ukgh- tuizfrfu/kh,[kkn;k i{kkp;k frfdvkoj fuomwu tkrks( ex i{kkarkj d:u veki islk] lrrsrhy fofo/k ins] ex nqlú;k i{kklkscr lksnsckth vls fp= ikgo;kl fegrs- i{kkarj canh dk;nk vflrrokr vkgs- i.k R;krwugh vusd igokvk 'kks/ky;k tkrkr- Hkkjrh; jktdkj.kkrhy lozp i{kkpk ekxksok?ksry;kl vls tk.kors dh] loz i{kkr ukr;k xksr;kp;kp yksdakpk TkkLr Hkj.kk vkgs- f'kok;],dkp dqvaqckrys osxosxgs lnl; osxosxg;k i{kkr vkgsr- ex dk; lrrk R;kaP;k dqvaqckr jkgrs- fuom.kwd vk;ksxkph fdrhgh ca/kus vlyh rjh rk ofdykapk lyyk?ksowu,[kknk dk;nk gksrks u gksrksr;klkbh gtkjks igokvk 'kks/ky;k tkrkr- jktdh; i{kkdmwugh i{kkps frfdv nsrkuka tkr] /kez],[kkn;k O;Drhph fuom.kwdhr isls [kpz dj.;kph dqor b- ckch y{kkr?ksowup 6P a g e

7 mesnokjh fnyh tkrs ifj.kkeh pkfj ;laiuu] cq)heku] xjhc lozlkeku; yksd jktdkj.kklwu pkj gkr nwj vkgsr- dks.kr;kgh yksd'kkgh 'kklu iz.kkyh vlysy;k jk"vªkr lrrk/kkjh i{kkcjkscjp fojks/kh i{kkykgh var;r egroiw.kz LFkku vlrs- cgqerkus fuomwu vkysyk i{k lrrk/kkjh i{k Eg.kwu dke igkrks rj vyierkr vlysyk i{k fojks/kh i{k Eg.kwu dke ikgrks- ;k fojks/kh i{kkps eq[; dke Eg.kts lrrk/kkjh i{kkoj izhkkohfjr;k fu;a=.k Bso.ks] R;kaP;k jkt;dkjhkkjkrhy nks"k tursp;k fun'kzukl vk.kwu ns.ks- i.k] Hkkjrkr dks.krk i{k lrrk/kkjh \ o dks.krk i{k fojks/kh\ gsp letr ukgh- ikf'pekr; jk"vªkr fojks/kh i{k izcg vlrkr i.k] Hkkjrkr ek= rls fnlwu ;sr ukghv'kk izdkjs ojhy vusd lel;k Hkkjrh; yksd'kkghleksj vly;kps fp= fnlwu ;srs- yksdfuokzphr izfrfu/khoj o R;kaP;k dk;kzoj tursps fu;a=.k vly;kf kok; rs tckcnkjhus yksddy;k.kkph dkes dj.kkj ukghr-fuom.kwdhuarj Bjkfod dkgki;zar R;kyk inkoj jkg.;kph kk orh vly;keqgs rs vdk;z{ke]cstckcnkj curhy-tuizfrfu/khoj fu;a=.k Bso.;kpk lokszrd` V ekxz Eg.kts izr;kogukps rro gs gks;] ;kykp vkorzu ;k ukokusgh vksg[kys tkrs- dh l flfkrhr QDr flolp;k izr;{k yksd'kkgh O;oLFksr vflrrokr vkgs- izr;kogukps rro Eg.kts tursuh fuomwu fnysyh izfrfu/kh R;kaP;k dkyko/khr cstckcnkji.ks okxr vlrhy tufgrkdms nqyz{k djhr vlrhy rj R;kapk dk;zdky lai.;kiwohzp ijr cksyfo.;kpk vf/kdkj tursyk vl.ks Eg.ktsp ^izr;kogu (Re- Call ) gks;-* ernkjkuka vkiyk izfrfu/kh ;ksx;fjrhus dk;z djhr ukgh vls fnlwu vky;kl fof k V ernkjkp;k la[;sus R;kyk inko:u nwj dj.;kph ekx.kh fo/kheamgkdms djrk ;srs- R;kuqlkj R;kaps izfrfu/khro jn~n gksow kdrs- flole/khy turk R;kauh fuomwu fnysys izfrfu/kh R;kaP;k dk;zdkgkr pqdhps okxr vlsy rj fegkysy;k lrrspk okij LokFkkZlkBh djhr vlsy rj R;kapk dk;zdkg lai.;kiwohzp ijr cksykors- R;keqGs tuizfrfu/kh vkiyh 7P a g e

8 [kqphz tkbzy ;k fhkrhiksvh euekuh fjrhus okxw 'kdr ukghr- rj] lkekftd cka/khydhp;k Hkkousus okxrkr- Hkkjrkr ek= r'kh lks; ukgh-,dnk vki.k,[kknk tuizfrfu/kh fuomwu fnyk dh] fdeku ikp o"kz tursyk dkghgh djrk ;sr ukgh- ex rks dlkgh orzu djks\ fdrhgh Hkz"Vkpkj djks-\ dh ts vr;ar pqdhps Bjrs- ;k ik'ozhkwehoj Hkkjrkr izr;kogukp;k rrokph furkar vko';drk tk.kors- - %& Hkkjrh; yksd'kkgh lanhkkzr FkksMD;kr vls Eg.krk ;sbzy dh] 1- l flfkrhr Hkkjrh; yksd'kkghyk mrjrh dgk ykxysyh vlwu MkW- ckcklkgsc vkaacsmdj e- xka/kh] ia- ug: loz Fkksj gqrkres ;kauk visf{kr vlysy yksd'kkgh vtwugh vflrrokr vkysyh ukgh- 2- orzaeku Hkkjrh; yksd'kkghr yksderkph vogsyuk rfkk f/kddkj gksrkuk fnlwu ;srks- uqdrsp HkkjrkP;k lokszpp U;k;ky;krhy dkagh U;k;f/k'kkuh Hkkjrh; yksd'kkgh /kksd;kr ;sr vly;kps er O;Dr dsysys vkgs- 3- HkkjrkP;k yksd'kkghr fof'k"v xvkps fgr ti.;klkbh cgqerkpk ljkzli.ks cgh fnyk tkrks- lkekftd o vkffkzd yksd'kkghdms nqyz{k >ky;kps fnlwu ;srs- 4- Ik{kkarj o cam[kksjh eksb;k izek.kkoj ok<ysyh vlwu dsog LokFkkZlkBh fojks/k ok<ysyk vkgs- isls?ksowu lalnsr [kklnkjkdmwu iz'u fopkjys tkrkr- vkrk rj U;k;O;oLFksrhygh okn pogkv;koj ;sr vkgsr- 5- Hkkjrh; jktdkj.kkps mÿkjksÿkj eksb;k izek.kkoj xqugsxkjhdj.k ok<r vlwu lozlkeku; O;Drhauk ¼dkgh viokn lksmwu½ jktdkj.kkr Qkjls LFkku fegr uly;kps izd kkzus tk.kors- %& ;k izr;kogukp;k rrokeqgs Hkkjrkrhy yksd'kkgh laiw.kz nks"k jghrp gksbzyp ¼vxnh] MkW- ckcklkgsc vkacsmdjkauk t'kh vfhkizsr gksrh r'kh½ vls ukgh i.k ;k rrokp;k vaeyctko.kheqgs yksd'kkgh 'kkluiz.kkyhrhy nks"k fuf'pr deh gksrhy 8P a g e

9 tuizfrfu/khp;k euekuh okx.;kyk] cstckcnkj okx.;kyk fuf'prp vkoj clsy] vkiyh [kqphz tkbzy \ ;k fhkrhiksvh tuizfrfu/kh lkekftd ckaf/kydhp;k Hkkousrwu okxrhy LokFkkZ,Soth tufgrkpkgh izd"kkzus fopkj djrhy- vkf.k] ggwggw Hkkjrkr yksd'kkgh etcwr gksr tkbzy] v'kh vk'kk okvrs- R;klkBh iq<hy dkgh egroiw.kz f'kqkjlh lwpfo.;kr ;srkr- 1- loz nks"k tuizfrfu/khpkp ulwu ns'kkrhy izr;sd ukxfjdkauh lq)k tckcnkjhus ] fopkjiqozd]ln~lnfoosdcq)h tkx`r Bsowu] dks.kr;kgh NksV;k & eksb;k izykshkukyk cgh u imrk fuhkz;i.ks ernku djkos- ernku u dj.;kph ekufldrk izfker% nwj djkoh- 2- izr;kogukp;k rrokph izr;k{kkr veyctko.kh >ky;kl lozp tuizfrfu/khe/;s lkekftd ckaf/kydhph Hkkouk fuekz.k gksowu LokFkkZis{kkgh lektlsosyk] ns'klsosyk rs okgwu?ksrhy- 3- Hkkjrkr jktdh; yksd'kkghis{kkgh lkekftd yksd'kkgh fuekz.k gks.ks var;r xjtsps okvrs dkj.k] lqf'kf{kr lektkr tkrh;rsph Hkkouk ojpsoj ok<hl ykxr vkgs- eqgkr nfyr] efgyk] ekxkloxhz; turk ;kap;kdms ikg.;kpk n`f"vdks.k vtwugh Qkjlk cnyysyk ukgh- ifj.kkeh] lektkps,sd; iw.kzi.ks u"v >kysys vkgs- mnkgj.kkfkz iq.ks ;sfkhy Hkkslys ckbzps Lo;aikd izdj.k] fhkek dksjsxko tkrh; naxy izdj.k- 4-jktdkj.kkr furheÿkk (Political Ethics) fuekz.k dj.ks xjtsps dkgkph xjt cuysyh vkgs-dkj.k izr;{k fu.kz;t;k?kvdkdmwu?ksrys tkrkr] dk;ns dsys tkrkr- R;kp yksdkdms furheÿkk ulsy rj ckdhp;k ckchuk Qkjlk vfkz mj.kkj ukgh- 5- ns kkrhy loz ernkj oxz usgeh tkx:d vl.ks] MksGli.ks ernku dj.ks] gs lq)k frrdsp egroiq.kz Bjrs- tkr]ikr /kez O;Drhxr LokFkZ ;kp;k iq<s tkowu jkrdh; izfdz;sr lghkkx?ks.kss egrokps Bjrs- 9P a g e

10 6- izlkjek/;ekauk yksd kkgh kkluiz.kkyhpk pksfkk vk/kkj LraHk ekuyk tkrks- Eg.kwu rs lq)k dks.kr;kgh izykshk.kkyk cgh u imrk yksd kkghrhy lr; tursleksj ekamys ikfgts] tursps jktdh; lkekftdj.k dj.;kr lkekftd ckaf/kydhp;k Hkkousrwu ;ksxnku ns.ks vko ;d >kysys vkgs- 1- MkW-ckclkgsc vkacsmdjkps yksd'kkgh fo"k;d fparu ] MkW- Hkkypanz QMds- 2- rqyukred 'kklu vkf.k jktdkj.k] izk-mkw- tksxsanz xobz o izk-'ks[k gk'ke- 3- rqyukred 'kklu vkf.k jktdkj.k] izk-mkw- Jhjke ;sj.kdj 4- jktdh; fla)kr] izk-mkw- tksxsanz xobz o izk-'ks[k gk'ke- 5- MkW-ckclkgsc vkacsmdj ;kaps fopkj/ku]nhf{kr e-jh-]j/kqoa'kh izdk'ku iq.ks Hkkjrh; jktdh; fopkjoar] MkW-Hkk-y-HkksGs] fiaigkiqjs cqd fmlvªhc;qvjlz ukxiwj yksd'kkghph izfdz;k vkf.k jktdh; ekufldrk];'koarjko pogk.k egk-eqdr fo kihb ukf'kd- 8- vk/kqfud Hkkjrh; jktdh; fopkjoar]izk- vjfoan J`axkjiwjs] eaxs'k izdk'ku ukxiwj 9- jktdh; fla)kr]izk-lq/kkdj dqyd.khz]v:.kk izdk 10P a g e