Innhald. Visjon, forretningsidé og hovudmål Samandrag Årsberetning Rammevilkår Lokalsamfunnet Bankdrifta. Resultatrekneskap

Transkript

1 Årsrapport

2 Innhald 3 Visjon, forretningsidé og hovudmål 4 Samandrag 7 Årsberetning 7 Rammevilkår 8 Lokalsamfunnet 9 Bankdrifta 12 Resultatrekneskapet 14 Balanse 15 Risikoeksponering 19 Personaltilhøve, arbeidsmiljø og tryggingstiltak 21 Utsiktene for Takk! 23 Resultatrekneskap 25 Balanse 27 Kontantstraumanalyse 28 Oversikt over notar 29 Notar 44 Revisors beretning 45 Melding frå Kontrollkomiteen 2

3 Vår visjon Hjelmeland Sparebank skal vera ei viktig kjelde til vokster og trivsel i Ryfylke og vera det naturlege val for finansielle tenester innan banken sitt virkeområde. Forretningsidé Banken som tar best vare på kundane sine. Hjelmeland Sparebank har hovudkontor og forretningsadresse i Hjelmeland kommune og har i tillegg eit salskontor på Jørpeland i Strand kommune. Hjelmeland Sparebank skal som sjølvstendig og frittståande finansinstitusjon vera totalleverandør av produkt og tenester av høg kvalitet innan utlån, innskot, betalingsformidling, fondsforvaltning, forsikring og eigedomsmekling. Målgruppene er personkundar, næringsliv og offentlig sektor. Primærkommunane er Hjelmeland, Strand, Suldal og Finnøy. Sekundærområda er resterande kommunar i Ryfylke, kommunane Stavanger, Randaberg og Sandnes. Banken kan også tilby lån til personkundar over hele Noreg. Hjelmeland Sparebank skal stå fram som r y f y l k e b a n k e n. Hovudmål Å sikra ei langsiktig og stabil verdiauke av banken gjennom å utvikla vidare den verksemd vi i dag driv. Dette bør skje innafor dei rammer som går frem av finanslovgivinga, banken sine vedtekter og dei retningsliner forstandarskapet har gitt. Soliditet er det prioriterte finansielle måltalet. Banken sitt kapitalmål etter ICAAP 2009 er 16,3%. Målsetning for kjernekapital er minimum 12%. Banken skal sikra tilstrekkeleg vekst i storleik og tilbod for å møta og halda følgje med utviklinga i banken sitt virkeområde. Banken skal sikra trygge og interessante arbeidsplassar. Banken skal vera blant dei leiande i å ta godt vare på dei tilsette. Banken skal yta fullgod service til kundane. 3

4 Samandrag Året banken blei eigenkapitalbevis bank og ytterligare styrka kjernekapitalen gjennom fondsobligasjon frå Statens finansfond. Banken skreiv i februar ut eigenkapitalbevis for 111,8 mill. kroner. Banken søkte Statens finansfond om tilførsel av kjernekapital gjennom fondsobligasjon på 30,5 mill. kroner. Beløpet blei tilført kapitalen i desember. Banken har engasjert revisorfirmaet Ernst & Young som bankens internrevisor, førebels som ein 2-årig avtale. Banken var i 1. halvår prega av hendinga frå hausten 2008 og måtte få forlenga fristar på vedtak av årsrekneskapen for 2008 (vedteken 4. mars) samt ICAAP 2009 som først blei ferdigstilt medio juni. Banken har klart seg godt gjennom finansuroa. Rentenettoen er betydelig redusert av ulike årsaker: o Det blei i slutten av 2008 samt dels i første del av 2009 tatt opp kostbar funding. Banken har også betydelig med ansvarlige lån. o Fram til ultimo oktober hadde banken om lag 160 mill. kroner i høgt prisa fastrenteinnskot. o Sterk konkurranse frå dei store bankane (som har hatt ei vesentleg gunstigare finansiering) på innskots- og utlånsrenta. Banken sine verdipapir auka med 16,7 mill. kroner i verdi i løpet av året. 5 av bankens engasjement gjekk konkurs i løpet av året, og det er i dette høvet realisert tap for 18,5 mill. kroner. 3 av desse engasjementa var ved inngangen av året nedskrive med 9,8 mill. kroner. Stort tapsengasjement frå 2008 står fortsett fullt nedskrive med 65,8 mill. kroner. Det blei ved utgangen av 1. halvår etablert formaliserte avtalar med desse kundane og i det høvet måtte banken realisere tap på 5,5 mill. kroner. Totalt sett eit godt år med resultat før skatt på 25,1 mill. kroner. Kjernekapital og kapitaldekning er pr auka til hhv 15,0% og 21,8%. 4

5 Forvaltningskapitalen Per er forvaltningskapitalen på 2 449,0 mill. kroner. Auken er på 35,1 mill. kroner (1,5%). Innskot Det har gjennom året vore noko forskyving i innskota. Banken har i stor grad behalde fastrenteinnskota som hadde forfall i hovudsak ultimo oktober. Dei er no på flytande vilkår. Totalt er innskota omtrent uendra med ein svak vokster på 9,7 mill. kroner (0,7%). Utlån Brutto utlån til kundar utgjer ved årsskiftet 1 920,2 mill. kroner. Utlåna er redusert med 179,5 mill. kroner (8,6%). Dette er ei ønska utvikling etter fleire år med sterk vokster. Driftsresultat før skatt syner eit overskot på 25,1 mill. kroner (konsern 25,8 mill. kroner). Resultatet er prega av to forhold som verkar i kvar si retning. Banken har fall i rentenetto frå 2,12% til 1,35%. I kroner er netto renteinntekt 12,7 mill. kroner lågare enn i fjor. Verdipapir og aksjar har hatt auke i verdi og netto auke er 16,7 mill. kroner. Tap og nedskrivingar på utlån er normale i høve til volum på utlåna med 6,6 mill. kroner (0,26%). Drifta elles har vore som venta, men med ein del ekstra kostnader i samband med stort tapsengasjement frå Eigenkapital/kapitaldekning Eigenkapitalen i sparebanken er sterkt styrka gjennom eigenkapitalbevis og fondsobligasjon frå Statens finansfond. Endringa gjennom desse er på 142,3 mill. kroner. Frå årets drift kjem totalt 15,4 mill. kroner. Total styrking av kjernekapital er 157,7 mill. kroner. Eigenkapitalen er auka frå 57,9 mill. til 186,2 mill. kroner (konsern 187,0 mill. kroner). Dette tilsvarar 7,6% av forvaltningskapitalen. Kapitaldekninga er på 21,8%, mens kjernekapitaldekninga er på 15,0%. Banken er betydelig styrka gjennom året, og sett i høve til soliditeten før det store underskotet i Konsernet Hjelmeland Sparebank Hjelmeland Sparebank blei i 2007 konsern som følgje av kjøp av 80% eigardel i Ryfylke Eiendomsmegling AS. I desember 2009 har banken seld 30% eigardel til dei 3 tilstette i selskapet. Banken har plikt og rett til å kjøpe 20% eigardel frå Ryfylke Invest AS, og dette er gjennomført primo januar Banken kontrollerer såleis 70% av selskapet. Rekneskapen inneheld tal for morbank og konsern. Sjå note 4. Utviklinga i Hjelmeland Sparebank 5

6 Nøkkeltal dei siste 5 åra Resultatrekneskap: mill. kroner Netto renteinntekter 33,9 46,7 36,5 31,7 27,9 Netto andre driftsinntekter 26,5-27,2 9,5 12,7 8,4 Driftskostnader 28,8 26,2 27,9 21,8 18,6 Resultat før tap og nedskrivingar 31,6-6,8 18,1 22,6 18,5 Vinst på verdipapir vurdert som anleggsmiddel 0,1 0,4 0,4 0,1-0,2 Resultat før skatt 25,1-108,9 22,4 19,8 16,4 Balanse: mill. kroner Forvaltningskapital 2.449, , , , ,0 Netto utlån til kundar 1.826, , , , ,0 Netto utlån til kundar inkludert Terra Boligkreditt 1.992, , Verdipapir 268,7 282,5 227,0 207,4 143,1 Innskot frå kundar 1.371, , , , ,2 Lån frå kredittinstitusjonar 301,0 393,5 199,5 100,3 82,6 Obligasjonsgjeld 418,5 478,8 394,4 99,9 73,0 Ansvarleg lånekapital og fondsobligasjonar 150,2 109,5 70,0 70,0 40,0 Eigenkapital 186,2 57,9 139,4 122,9 108,4 Ymse: Berekningsgrunnlag for kapitaldekning 1.425, , , ,6 963,8 Årsverk 21,8 22,0 19,0 17,0 16,0 Forvaltningskapital per årsverk 112, ,7 101,4 89,5 Resultat per årsverk 1,150-4,934 1,196 1,163 1,024 Inntening pr eigenkapitalbevis i kr (EPS) 10, Utbetalt utbytte pr eigenkapitalbevis i kr 2, Bokført eigenkapital eks. utbytte pr eigenkapitalbevis 109, Nøkkeltal i % Netto renteinntekter 1,35 2,12 1,91 2,01 2,09 Netto andre driftsinntekter 1,06-1,24 0,50 0,80 0,69 Driftskostnader 1,15 1,19 1,46 1,38 1,39 Tap på utlån og andre anleggsaktiva 0,26 4,24-0,21 0,18 0,17 Resultat før skatt 1,00-4,95 1,17 1,25 1,23 Eigenkapitalrentabilitet etter skatt 9,91 Negativ 12,75 12,09 11,05 Kostnader i % av inntekter 65,6 44,4 58,9 51,4 52,7 Kjernekapital 14,97 1,56 10,50 11,13 12,48 Kapitaldekning 21,76 2,10 13,71 14,79 14,56 Innskotsvokster 0,7 5,2-1,6 18,3 10,9 Utlånsvokster -8,6 16,9 21,6 17,2 13,5 Innskotsdekning 71,4 64,9 72,1 89,1 89,5 6

7 Årsberetning for året 2009 Rammevilkår Uro i finansmarket har kjølna ned verdsøkonomien, og det skjedde uventa raskt og i eit omfang få hadde trudd. Nærmast like brått har finansuroa blitt avlyst. Tiltaka frå det offentlege har vore effektive og konsekvensane har blitt langt mindre enn frykta. Det blei etablert ordningar som ga bankane tilgang til funding og kapital og rentenivået blei dermed lågt. Uroa blei ein lågkonjunktur med låg rente. Det er enno for tidleg å friskmelde verdsøkonomien, men det ser langt lysare ut nå enn for eit år tilbake. Noregs Bank kutta styringsrenta i fleire omgangar i 1. halvår til sitt lågaste nivå på 1,25% frå Etter det har dei auka styringsrenta til 1,75% frå 17.12, men med avgrensa konsekvens ut mot kundane då marknadsrenta blei lite påverka av dette. Eksempelvis var banken si beste lånerente til bustad 4,95% i byrjinga av året, mens den var 3,35% ved utgangen av året. Oppjusteringane i 2008 og nivået i starten av 2009 hadde dempande verknad på næringslivet og folk si investeringslyst og lånetrong. Næringslivet har i noko mindre grad fått redusert nivået på lånerenta. Den økonomiske stillinga til hushaldningane har undervegs i året vorte styrka etter alle tiltaka og den reduserte renta. Likevel er det stor auke i arbeidsløyse i delar av landet og i enkelte næringar. Dette vil kunne få ytterligare konsekvensar for andre regionar og andre næringar. Så langt verkar det som tiltaka frå myndigheitene treff godt. I 2009 har det blitt lettare for investeringslystne å skaffa seg tilgang på kreditt. Prisen på kreditt er auka i høve til nivå før krisa og bankane har stramma inn på krav til sikkerheit og formål. For næringslivet har også situasjonen vorte drastisk endra. Prisen på olje var rekordhøg i 2007, men fall drastisk tilbake i I 2009 har nivået auka stabilt og ligg betydelig over nivået for eit år tilbake. Den er likevel låg i forhold til i Aksjar og verdipapir har opplevd god auke i verdi heile året. Konsumprisindeksen justert for avgifter og energi auka med 2,4%, mens tolvmånad vokster i KPI blei 2,0%, omtrent som i fjor (2,1%). Rentenivået er ved utgongen av året på eit nivå som er noko lågare enn det som gjerne blir angitt som eit normal nivå, om lag 5,5% for eit godt sikra lån til bustad. Myndigheitene auka renta på hausten dels grunna at dei vurderte renta til bustad som for låg og ønskte ei auke for å bidra til å redusera sjansen for oppbygging av eit uheldig nivå på bustadprisane. 7

8 Lokalsamfunnet Også i kommunane i Ryfylke har ein merka konsekvensane av uroa i finansmarknaden. Den er merka i større grad i 2009 enn i Ryfylkeregionen har eit variert næringsliv og merkar det i mindre grad enn i regionar som har eit meir einsarta næringsliv. Bygge- og anleggsektoren Entreprenørane har i dei siste åra stått for betydelege utbyggingar i bustadfelt og felt for fritidseigedomar. Denne verksemda er den som har merka omslaget i størst grad. Redusert bygging av hytter og fritidsbustader i forhold til tidligare år gjer at det har vore mindre reserve i ordrebøkene til entreprenørar og handverkarar. Salet har gått tregare og har til dels stoppa opp for fritidseigedomar. Fortsett er sysselsettinga høg, og det verkar som alle fagfelt har greitt med oppdrag sjølv om enkelte har måtte gå til permitteringar. Industrien Redusert byggjeverksemd har ført til redusert etterspørsel etter råvarer som sand og betongprodukt og produksjonen har gått noko ned. Banken merkar at det for industrien elles i området er noko lågare ordreinngang og utnytting av kapasitet, men så langt er det ikkje meldt om større konkursar. Våre kundar i Strand har og merka innskrenkingane ved Scana på Jørpeland og noko lågare aktivitet ved Comrod på Tau. Fiskeoppdrett og fiskeforedling Fiskeoppdrett og fiskeforedling med tilknytta verksemder representerer ein av dei største private arbeidsplassane i lokalmiljøet. Denne næringa har i lita grad blitt ramma av finansuroa og det har vore høge prisar og stor aktivitet i denne næringa. Lakselus har vore eit tema, men så langt har ikkje det medført nokon stopp i produksjonen. Etterspurnaden har halde seg oppe og nye marknader representerar ein auke i avsetnaden. Jordbruket I jordbruket blir husdyrproduksjonen for storfe halde oppe ved aukande samdrift og ved at passive jordeigarar leiger bort areala sine til bønder som ønskjer stordrift. Produsentane av fjørfe/egg har hatt eit tilfredsstillande år. Innan svinehald er det og om lag uendra vilkår. Veksthusnæringa har hatt eit år med noko lågare vekst enn tidlegare. Prisane på produkta er under press. Store deler av næringa nyttar gass som viktigaste energikjelde, og vert sterkt påverka av varierande prisnivå på gassen. Auka innslag av utanlandsk arbeidskraft stiller nye krav til produsentane som bedriftsleiarar etter at anlegga er vesentleg utvida dei siste åra. Reiselivsnæringa Reiselivsnæringa i Ryfylke er i vekst. Servicenæringane i distriktet registrerer eit jamnt år med god omsetnad og etterspurnad etter varer og tenester. Spa-Hotell Velvære dekker eit lenge etterlengta overnattingstilbod. Hotellet er med på å marknadsføra distriktet på ein positiv måte. Kommunikasjon Det viktigaste som har skjedd i vår region i 2009 er opninga av Finnfast i oktober som har medført at både Finnøy og Talgje er blitt landfaste. Banken ser at Finnfast fører til auka interesse for eigedommar på desse øyane og trur på auka folketal i heile Finnøy kommune etter denne hendinga. Utbygginga av RV 13 til å bli Nasjonal Turistveg vil forsterka turiststraumen til Ryfylke og gi fortsett gode vilkår for turistnæringa. Det er planar for bygging av bru over Sandsfjorden. Denne brua vil erstatta ferjestrekninga mellom Sand og Ropeid og binda kommunane Suldal, Vindafjord og Sauda tettare samen. Dette vil ha stor betydning for næringane i dette området. Banken er og opptatt av Ryfast (tunnel under sjøen mellom Strand og Stavanger), og trur og håpar på at eit endeleg vedtak snart kan fattast om dette prosjektet. Det vil føre til auka optimisme i næringslivet og auka folketal i Ryfylkekommunane. 8

9 Merkevara Ryfylke - Ryfylkealliansen Merkevara Ryfylke og Ryfylkealliansen skal stimulera heile regionen til å hauste meirverdi og fordelar av dette fellesskapet. Hjelmeland Sparebank deltek i dette arbeidet og er medlem av alliansen. Bankdrifta Generelt Når næringslivet går relativt godt og det er tilnærma full sysselsetting, ligg det til rette for at bankdrifta også kan bli bra. Generelt vil vi for 2009 seia at den underliggande drifta var god. Banken har måtte jobbe mykje internt med tiltak etter hendinga i 2008 kor banken måtte nedskrive eit gruppeengasjement med 72,2 mill. kroner. Dette saman med bruk av advokatar og andre har gjeve driftskostnader som banken normalt ikkje har. Dette utgjer om lag 1,9 mill. kroner i 2009, og inkluderer at banken har revisorselskapet Ernst & Young som internrevisor. Kostnad med funding og konkurransen på rentenivå både på innskot og utlån har gjort at netto inntekt frå rentar er mykje lågare enn tidlegare år. Verdivurdering av misleghaldne og andre utsette engasjement og gruppevise vurderingar har saman med realiserte tap medført netto tapsføringar 6,6 mill. kroner. Auke i verdiar på obligasjonar og aksjar medførte oppskrivingar på 16,7 mill. kroner. Stort tapsengasjement frå 2008 I 1. halvår 2009 blei det lagt ned betydelige ressursar internt i banken samt gjennom leige av tidligare banksjef og advokatfima Kluge DA for å forhandla med desse kundane for å få på plass ei løysing som kunne vera akseptabel for både banken og kundane. Banken arbeide heile tida med å få på plass ei løysing for å få formalisert utlåna og legge til rette for utveg til på sikt å kunne få tilbake i alle fall delar av dei utlånte midla. Ved utgangen av 1. halvår lykkast det banken å få etablert eit avtaleverk som formaliserte alle utlåna, og det blei etablert simple kausjonar for delar av dei utlånte beløpa. Samtidig måtte banken realisera alle renter fram til utgongen av 1. kvartal 2009 (totalt 5,5 mill. kroner), og akseptera låg rente på utlåna og ingen betaling av avdrag og renter før til sommaren Finansuroa har medført at det har vore vanskelegare enn forventa for selskapa å realisera planane sine. Det er stor uvisse om dei vil lykkast eller ikkje vil såleis bli eit svært viktig år både for banken og kundane. Bemanning Banken har no 26 tilsette etter at det er tilsett ein medarbeidar innan bankservice og ein rådgjevar innan næringsliv. Ein medarbeidar innan bankservice har slutta. Ved årsskiftet var 3 medarbeidarar i fødselspermisjon. Desse er venta tilbake etter sommaren Fleire av dei som er tilsette i delstilling har sagt seg villige til å stå i full stilling til då. Organisering Banken har ei leiargruppe som består av banksjef, leiar næringsliv, leiar privatmarknad, kredittsjef og kontorsjef. Leiar privatmarknad har ansvar for alle salsaktivitetar. Kredittsjef har ansvar for all kredittgiving og tilhøyrande risiko. Kontorsjef har ansvar for operasjonell risiko, mens banksjef har ansvar for marknads- og likviditetsrisiko. Kompetansefremjande tiltak For å kunna yta fullgod økonomisk rådgjeving, er det vesentleg at rådgjevarane har nødvendig produktkompetanse og kompetanse om kva ansvar som kviler på den enkelte ved økonomisk rådgjeving. Banken har vore tidleg ute og utdanna rådgjevarane gjennom studiar ved Høgskulen i Gjøvik. I fjor måtte banken prioritera ressursane til drifta. Banken har utsett oppstart av 9

10 arbeidet med å autorisera rådgjevarane til Dette blir fullført i Leiargruppa har hausten 2008 og våren 2009 gjennomført leiarkurs i regi av Terra-gruppen AS: Positiv og løysingsorientert leiing. Banken deltek vidare saman med dei andre Terra-bankane i regionen på eit opplegg med målsetning om å ha dei mest entusiastiske leiarane og medarbeidarane. Terra-Gruppen AS Saman med 77 andre mindre og mellomstore sparebankar etablerte vi for nokre år sidan Terra-Gruppen AS. Selskapet har starta ei rekke dotterselskap som leverer tenester til oss. Samarbeidet har vore vellukka og organisasjonen er ein vesentleg bidragsytar til at banken i dag kan tilby kundane alle tenester som ein normalt kan forventa å få i ein bank. Vi såg i kundetilfredsheitsundersøkinga for 2008 at Terra hadde tapt noko omdømme pga konkursen i Terra Securities ASA, mens at vi i 2009 såg at banken hadde tapt omdømme på grunn av hendinga med stort tapsengasjement. Marknadsretta tiltak/sal av produkt Kunderådgjevarane har også i 2009 vore ute i marknaden på besøk hos eksisterande kundar. Det har i mindre grad enn tidlegare vore aktivitet mot potensielle kundar då banken har ønska å nytta 2009 til å konsolidera banken etter stor vekst åra forut. I tillegg har vi i lag med partnarar og underleverandørar avvikla konferansar saman med kundar. Strand kommune er eit av våre viktigaste område. Kommunen er den i Ryfylke kor vi kan venta sterkast vekst de neste åra. Banken opna eit salskontor i nye, trivelege lokale på Jørpeland i 2008 i samlokalisering med vår eigedomsmeklar Ryfylke Eiendomsmegling AS. Dette for å yta betre service og vinna nye kundar. Fokus Bank valde å leggja ned sitt kontor på Jørpeland nå ved årsskiftet. Dette kan bety at enkelte vel å skifte til ein bank som har kontor i lokalsamfunnet og såleis kan dette gi banken nye kundar. Skadeforsikring Vi har i 2009 redusert skadeforsikringsavtalane netto med 1,073 mill. kroner gjennom Terra skadeforsikring AS. Sjølv om interessa er aukande for å nytta den lokale sparebanken også for skadeforsikringsføremål, merkar vi godt at det er enkelt både å skifta forsikringsselskap og at priskonkurransen er stor. Det er spesielt innan næring at banken har opplevd å miste nokre kundar både gjennom konkurs og at andre selskap har teke over polisen. Årlege premieinntekter til Terra Skadeforsikring AS er nå 1,300 mill. kroner. Livsforsikring I samarbeid med Terra Liv AS sel vi også livsforsikringsprodukt. Livprodukt er nå eit naturleg produkt som rådgjevarane tilbyr kundane i samband med opptak av lån. Netto går sal i år i null, mens årlige premieinntekter er 0,187 mill. kroner. Kort Banken tilbyr ulike kort i samarbeid med Terra Kort AS. Provisjonen frå kort utgjer ein stadig viktigare del av inntekta til banken. Leasing Saman med Terra Finans AS tilbyr vi også leasing. For næringslivet er leasing eit godt alternativ til ordinære avdragslån. Ved utgangen av 2009 har vi formidla leasingkontraktar for betydelege summar for kundane våre. Banken er blant dei leiande innan Terra-gruppen på leasing. Bustadfinansiering Gjennom fleire år er det i Terra-Gruppen AS arbeidd aktivt for å skaffa kundane langsiktig konkurransedyktig bustadfinansiering. Dette er realisert gjennom produktselskapet Terra Boligkreditt (TBK). Hjelmeland Sparebank har i større grad enn tidlegare år nytta seg av TBK i Det blei i løpet av året formidla bustadlån for 100,5 mill. kroner til TBK. TBK er eit godt produkt for banken da det gjer at banken kan ha eit konkurransedyktig tilbod i ein marknad 10

11 med stor fokus på renta både frå kundar og myndigheitene. Totalt har banken plassert lån for 166,3 mill. kroner i TBK. Garanterte spareprodukt Marknaden for garanterte spareprodukt er borte. Banken hadde ikkje sal i Dette er produkt kor kundane er garanterte å få tilbake hovudstolen (innskoten kapital) mot å binda han ei viss tid. I tillegg kan kunden oppnå avkastning relatert til visse indeksar. Eigedomsfond Marknaden etterspør mange ulike spareformer. Ei av dei mest populære har vore partar i eigedomsfond. I 2009 har det ikkje vore sal. Eigedomsmekling Banken etablerte i 2008 salskontor på Jørpeland saman med vår eigedomsmeklar Ryfylke Eiendomsmegling AS. Ryfylke Eiendomsmegling AS inngår som ein del av konsernet Hjelmeland Sparebank. Ryfylke Eiendomsmegling AS har bygd opp eit godt rykte og står i dag fram som den fremste meklaren i Ryfylke. Selskapet hadde på tross av svakt eigedomsmarknad i starten av 2009 eit godt år, og leverte nok eit sterkt resultat. Aktivitetar innan forsking og utvikling Det er ikkje utført noko direkte forsking eller utvikling i Hjelmeland Sparebank. Skandinavisk Data Center A/S (SDC) leverer IT system til banken. SDC driv løpande utvikling av systemet. Styrking av bankens kjernekapital Tapa i 2008 gjorde at styret valde å henta meir kapital gjennom emisjon (eigenkapitalbevis). Grunna den spesielle situasjonen samstundes med finansuroa, blei det etablert eit garantikonsortium med 16 sparebankar innanfor Terraalliansen. Emisjonen var retta til bankar i alliansen, og 58 Terra-bankar teikna seg for totalt 111,8 mill. kroner. Emisjonen ga i tillegg eit overkursfond på 1,1 mill. kroner. Styret fann det og riktig å søke Statens finansfond om kjernekapital gjennom fondsobligasjon på 30,5 mill. kroner for å sikre tilstrekkelig kapitalisering til å dekke behova til kundane i bankens primære område, samt møte dei venta auka krava til storleik på kjernekapital frå myndigheiter og kapitalmarknaden. Årets drift har tilført kjernekapitalen 15,4 mill. kroner fordelt slik: Auke i bankens fond 5,0 Auke i utjamningsfondet 9,8 Auke i gåvefondet 0,6 Totalt er kjernekapitalen styrka med 157,7 mill. kroner i Kjernekapitaldekninga er nå 15,0%, mens kapitaldekninga er 21,8%. Meklarane, frå venstre: Marion Espedal, Merete Livastøl og dagleg leiar Marianne Torbjørnsen. 11

12 Resultatrekneskapet Føresetnad om vidare drift Rekneskapen er gjort opp under føresetnad av at drifta av banken skal halda fram. Resultatet Driftsresultat i 2009 er rimelig godt tatt i betraktning finansuroa og hendinga i Det blei eit overskot før skatt på 25,074 mill. kroner. For konsernet er overskot før skatt på 25,756 mill. kroner. Netto rente- og kredittprovisjonsinntekter Rentenettoen har i kroner vorte redusert med 12,665 mill. kroner i høve til 2008 og er på 33,896 mill. kroner (konsern 33,944 mill. kroner). Prosentuelt er rentenettoen nå rekordlåg (1,35% i 2009 mot 2,12% i 2008 målt i forhold til GFK). Provisjonar/gebyr på banktenester Provisjonsinntekter frå sal av produkt som ikkje inngår i banken sin balanse, utgjer ein stor og viktig part av banken sine inntekter. Dette dreier seg om sal av aksjar, fondspartar, skadeforsikringsprodukt, livsforsikringsprodukt, partar i eigedomsselskap, låne- og leasingformidling m.m. Prisane på ordinær betalingsformidling er haldne uendra. I alt er det ført til inntekt 9,910 mill. kroner. Ein auke på 0,036 mill. kroner i høve til Det er berre mindre endringar mellom dei ulike produkta noko meir på garantiar og noko lågare frå ulike gebyr. Kostnadene på banktenester Dette er i det vesentlege kostnader ved betalingsformidling. Kostnadene er på 2,317 mill. kroner. Rasjonalisering av betalingsformidlinga har halde fram også dette året. Kostnadene ved banktenester er redusert med 0,263 mill. kroner. Omsetning av verdipapir Gevinst på obligasjonar Vi har vore passive i obligasjonsmarknaden fram til sommaren. Då vart porteføljen og forvaltninga av den overteken av Terra Forvaltning. Dei forvaltar banken sine obligasjonar etter eit spesifikt mandat utarbeidd av styret, og har utført handlar i tråd med dette. Det er verdiauke på 15,203 mill. kroner etter justert kursverdiar. Alle obligasjonane er oppførte til kursverdi per i balansen. Skilnad mellom kjøpsverdi og kursverdi er resultatført. Betringa i finansmarknaden er hovudårsak til auken i verdi. Omløpsaksjar Også aksjane har auka i verdi i Det er bokført ein gevinst på 1,396 mill. kroner etter auka kursverdi. Det er berre gjennomført handel ved emisjonar i selskap og/eller at det har skjedd andre endringar i selskapa som har medført sal eller kjøp. Vi har motteke aksjeutbyte med 1,371 mill. kroner. 0,7 mill. kroner er utbytte frå Ryfylke Eiendomsmegling AS. Det er ikkje motteke utbytte for aksjar i Terra- Gruppen AS i Valuta Omsetnaden av valuta i sparebanken er ikkje stor. Det dreier seg i det vesentlege om reisevaluta til turistar, samt nokre overføringar til utlandet for det lokale næringslivet. Denne verksemda gir årleg eit mindre, positivt bidrag til driftsresultatet. I 2009 er det inntektsført 0,076 mill. kroner. Andre driftsinntekter Dette er i hovudsak leigeinntekter for fast eigedom og butikkterminalar m.m. Beløpet betyr lite for banken sine samla inntekter. Det er ein mindre auke frå I 2009 er desse bokført med 0,894 mill. kroner og for konsernet er tala 7,290 mill. kroner. 12

13 Løns- og administrasjonskostnader Som servicebedrift utgjer løns - og administrasjonskostnadene ein vesentleg del av dei samla kostnadene i sparebanken. I 2009 er desse bokført med 23,160 mill. kroner (konsern 26,414 mill. kroner). Kostnadene er 2,307 mill. kroner høgare enn i 2008, men berre 0,595 mill. kroner høgare enn budsjett. Auken skuldast dels innleige av tidlegare banksjef i om lag 6 månadar. Løner, honorar og andre kostnader vedkomande dei tilsette Løns- og lønsrelaterte kostnader utgjer 13,664 mill. kroner (konsern 16,582 mill. kroner). Summen er 1,628 mill. kroner høgare enn i Løn til banksjef er kostnadsført med 0,793 mill. kroner, honorar til styre, kontrollkomité og forstandarskap med 0,378 mill. kroner. Kostnader til revisor er bokført med 0,437 mill. kroner for revisjon og 0,361 mill. kroner for attestasjon og rådgjeving. Sjå note 18. Andre driftskostnader Andre driftskostnader er i sum bokførte med 3,772 mill. kroner (konsern 5,033 mill. kroner) mot 3,238 mill. i fjor. Banken vann ei tvist om innbetaling av moms som følgje av bokettersyn hos Terra-Gruppen AS. Ettersynet hevda at SDC (systemleverandøren til Terra) har feilfakturert Terra som igjen har fakturert vidare til bankane i gruppa. KPMG Law vurderte det slik at bankane har over 50% mulighett til å vinne fram med sitt syn. Kravet har difor ikkje vore kostnadsført, men likevel betalt inn. Beløpet blei tilbakebetalt i Saka er ikkje heilt avslutta då saka no ligg i Skattedirektoratet. Det vurderast som lite truleg at saka vil bli gjort om. Tap på utlån Det er rekneskapsført tap på utlån og garantiar med i alt 6,605 mill. kroner. Det er 26,817 mill. kroner i konstaterte tap (kor 25,736 mill. kroner har tidlegare vore individuelt nedskriven) mens det har kome inn 0,006 mill. kroner av tidlegare konstaterte tap. Individuelle tapsnedskrivingar er redusert med 19,311 mill. kroner. Fleire av dei individuelle nedskrivingane frå 2008 er no realiserte tap. Gruppevise nedskrivingar er redusert med 0,758 mill. kroner til 7,317 mill. kroner. Sjå elles note 2. Skatt Skatten for driftsåret er utgiftsført (ført mot framførbart underskot) med 6,608 mill. kroner (konsern 7,151 mill. kroner). Årets overskot Resultat av ordinær drift er banken sitt beste så langt med eit overskot på 25,074 mill. kroner (konsern 25,756 mill. kroner). Overskotet etter skatt på 18,466 mill. kroner vert fordelt etter eigarbrøken mellom eigarane av eigenkapitalbevisa og fondet til banken. Utdelingsgraden blir 20% og utdeling til gåver blir 10% av banken sin del av overskotet. Kjernekapitalen i banken blir gjennom dette vesentlig styrka. Eigarbrøken blir om lag uendra (svak utvatning av eigarane av eigenkapitalbevisa). 13

14 Balanse Forvaltningskapitalen Sparebanken har i 2009 hatt ein vokster på 1,5% i forvaltningskapitalen. Voksteren er på 35,1 mill. kroner. Per forvalta sparebanken 2.449,0 mill. kroner. Utlån Etterspørselen etter lån har vore stabil gjennom året. Sterk konkurranse på renta har gjort at ei del engasjement har flytta låna til konkurrerande bankar. Nokre kundar har ønska å flytta bustadlån Terra Boligkreditt (TBK) for å oppnå lågare rente. Konkursane går også til frådrag i utlånsvolumet. Brutto utlån har i 2009 falle med 179,6 mill. kroner (8,6%). Grunna stor vokster i tidlegare år, vart ramma for vokster i starten av 2009 satt til maksimalt 8%. Gjennom året har banken funne det ønskeleg å ha så låg vokster som mogleg. Justert for netto utlån tilført TBK (68,1 mill. kroner) er det ein reduksjon på 111,5 mill. kroner (5,1%). Vi har også formidla leasing og lån til vår samarbeids-partnarar Terra Finans: Leasing 6,0 mill. kroner Lån 3,7 mill. kroner Sjå elles note 2 og kommentarar til tap på lån under merknadene til resultatrekneskapet. Endring i bto. utlån frå 2008 til % - vis mill. kr mill. kr endring Nedbetalingslån 1.409, ,8-4,9 Kasse- drifts. og personkreditt 170,8 173,5-1,6 Flexilån 282,5 329,0-14,1 Byggjelån 57,0 114,5-50,2 Aksjar 2009 har gitt stabil auke i verdiane på Oslo Børs. OSEBX enda langt høgare enn då året starta. Hjelmeland Sparebank har ein aksjeportefølje av avgrensa storleik. Engasjementet kan oppsummerast slik: a) Behaldninga av partar i aksjefond hos våre samarbeidspartnarar er uendra. b) Behaldninga av anleggsaksjar er litt lågare etter strategisk sal av aksjar i Ryfylke Eiendomsmegling AS. c) Behaldninga av omløpsaksjar er i mindre grad endra. Sjå note nr. 4. Gjeld til kredittinstitusjonar Sparebanken har gjennom året hatt særlig god likviditet. Ved årsskiftet utgjer gjelda til andre kredittinstitusjonar 301,0 mill. kroner mot 393,5 mill. kroner eitt år tidlegare. 88 mill. kroner av denne gjelda har langsiktig karakter. Låna er i rekneskapet ført opp til pålydande ved låneopptaket. Innskot Det er i 2009 ein moderat vokster i innskota. Innskota frå kundar var per på i alt 1.371,9 mill. kroner. Innskotsdekninga er nå på 71,4% mot 64,9% eitt år tidlegare. Største grunn til auka i prosent er det reduserte volumet på utlåna. Ryfylkekonti er kraftig auka saman med ein god auke på Særvilkår og I handa og På lur konti. Foliomidlar og Fastrenteinnskot, som hadde ein kraftig auke i 2008, har no falle kraftig tilbake. Fastrenteinnskot er no berre på 3,9 mill. kroner mot 220,6 mill. kroner i fjor. Mykje av innskota som stod på Fastrenteinnskot er no på Ryfylkekonti til flytande rente. I alt 1.920, ,8-8,6 Ihendehavarobligasjonar Hovudmålet med kjøp av obligasjonar er å stetta lovpålagte krav til likviditet. Det alt vesentlege av obligasjonane har flytande rente og rentesatsen vert regulert i samsvar med endringane i 3 mdrs. NIBOR. Sjå note nr

15 Ordinære innskot fordelt på innskotsformer %-vis mill. kr. Mill. kr. Endr. Foliomidlar 277,4 356,4-22,2 I handa og på lur konti 75,6 63,6 18,8 Til seinare konti 82,6 84,9-2,7 Ryfylkekonti 818,1 536,9 52,4 Fastrenteinnskot 3,9 220,6-98,3 Særvilkår 78,4 46,6 68,2 BSU og IPA 34,3 31,7 8,2 BMB/BMA 1,6 15,3-89,5 I alt 1.371, ,2 0,7 Ihendehavarobligasjonslån For å sikra ei meir langsiktig funding i sparebanken blei det i 2009 tatt opp eit ordinært ihendehavarobligasjonslån pål. 45 mill. kroner. Rentevilkåra for lånet er relatert til renta for NIBOR og blir justert kvar 3. månad. Sjå note 9. Ansvarleg lån/fondsobligasjonar Banken har ved årsskifte fylgjande ansvarlege lån og fondsobligasjonar: a) Evigvarande ansvarleg lån 40 mill. kroner teke opp i b) Ansvarleg lån 30 mill. kroner teke opp i 2009 med løpetid år. c) Ansvarleg lån 30 mill. kroner teke opp i 2006 med løpetid år. d) Fondsobligasjon 20 mill. kroner teke opp i e) Fondsobligasjon 30,5 mill. kroner teke opp i Låneopptaka styrkjer sparebanken sin kapitaldekning og er med på å tryggja innskytarane sine pengar. Sjå note 10. Eigenkapital/Kapitaldekning Når overskotet av drifta for 2009 er lagt til, er bokført eigenkapital på 186,2 mill. kroner (konsern 187,0 mill. kroner). Eigenkapitalen utgjer 7,6% av forvaltningskapitalen per Kapitaldekninga er 21,8% av risikovekta berekningsgrunnlag. Banken sitt siste kapitalmål er satt til 16,3%. Kapitaldekninga ligg langt høgare enn krava frå styresmaktene om minimum 8%. Kjernekapitalen er vesentlig styrka gjennom året da det er utskrive eigenkapitalbevis for 111,8 mill. kroner. I tillegg er banken tilført kapital gjennom fondsobligasjon på 30,5 mill. kroner. Banken er per svært solid. Sjå note 14. Risikoeksponering Risikosituasjonen for banken generelt Styret vurderer banken til å ha svært god soliditet ved utgangen av året. Etter eit svært dramatisk år for banken i 2008 er situasjonen drastisk endra gjennom ein vellykka emisjon av eigenkapitalbevis ultimo februar og tilførsel av kapital frå fondsobligasjon i desember. I tillegg fekk banken i 2009 sitt historisk beste resultat som har tilført banken ytterligare kjernekapital gjennom tilførsel til utjevningsfond, bankens fond og gåvefond. For ytterlegare å trygga spararane sine midlar og oppretthalda tillit i marknaden, har vi skrive ut ansvarleg lån på 30 mill. kroner. Risikostyring og kontrolltiltak Internkontroll Med bakgrunn i Finanstilsynet sine føresegner om kontrollansvar og internkontroll i sparebankar har styret etablert systematisk overvakings- og rapporteringssystem på alle nivå for dei ulike hovudområda i banken. Ansvarlege for dei ulike områda rapporterter årleg til dagleg leiar. På bakgrunn av innkomne rapportar og eiga vurdering, gir banksjefen ei totalvurdering av internkontrollen overfor styret. Når intern revisor (revisjonsfirmaet Ernst og Young) har motteke rapporten, utarbeider han ein årleg rapport til styret om at arbeidet er gjennomført og at rapporten er i samsvar med den faktiske stoda i organisasjonen. Rapportane angir at det framleis er behov for styrking av kontrollen sjølv om det er gjort store framsteg i Fleire av tiltaka i året er ikkje venta å gje resultat før i Styret og banken har utarbeidd ICAAPrapport og kartlagt kva kapital banken må ha i ulike framskrivingar med nedgang i økonomien, samt kartlagt ulike område med risiko og kva kapital banken må ha i høve til dei. 15

16 Intern revisor har angitt nokre område banken bør undersøke nærmare og har anbefalingar til kor rapporten kan styrkast. Kapitalmålet på 16,3% er vurdert til å være dekkande, men banken bør vurdera om det er sett av tilstrekkelig kapital til den operasjonelle risiko. Det er venta at det i 2010 vil bli nytta ytterlegare interne ressursar til rapportering og oppfølging. Operasjonell risiko Risiko for at tilsette, underleverandørar, system, maskinar og bygg ikkje verkar i samsvar med føresetnaden og at banken som fylgje av dette misser inntekter, forretningar eller blir påført kostnader. For å avgrensa og overvaka den operasjonelle risikoen har banken m.a. gjort fylgjande: - Fysisk sikra bankbygg og teknisk utstyr. - Utarbeidd rutinar for ansvar og oppgåvedeling for kredittyting, plassering og pengehandtering. - Systematisk vidareutdanna dei tilsette for ved det å gjera dei betre skikka for arbeidet. - Utarbeidd rutinar for rapportering til styret ved driftsavvik i høve til norm. Banken har hatt stor vokster dei siste åra. Det er tilsvarande mange nye tilsette, fleire utan erfaring frå bank eller finansverksemd. Nye regelverk blir stadig innført. Banken har gått frå å vera ein liten og ganske lokal sparebank til å bli ein mellomstor sparebank med eit noko større geografisk nedslagsfelt. Etter styret si meining er den operasjonelle risikoen i banken middels til stor. Banken må i 2010 arbeida vidare for at operasjonell risiko endrast til liten. Strategisk/marknad risiko Risiko for tap av utlåns- og innskotsmidlar på grunn av feil pris eller dårleg service, risikoen for tap av konkurransekraft ved feil kostnadsnivå og risiko for tap av omdømme ved feil profil i marknaden. Sparebanken har synt evne til raskt å tilpassa seg nye rammevilkår frå styresmaktene. Tap av utlåns- og innskotsmidlar på grunn av feil pris eller dårleg service vert kontrollert dagleg. Kostnadsnivået på tenestene i banken er konkurransedyktig. Som liten institusjon med evne til å gjera raske vedtak for å tilpassa seg endra marknadsforhold, vurderer styret den strategiske risikoen som relativt liten. Likviditetsrisiko Risiko for at banken ikkje har nok likvider til å dekka banken sine skyldnader ved forfall. Banken har gjennom året hatt særs god likviditet. Banken har redusert si gjeld til kredittinstitusjonar og ved utskrivne verdipapir. Banken henta i 2008 og i starten av 2009 inn rikeleg med likviditet, men til høge prisar i høve til tidligare. Dette har resultert i lågare rentenetto for banken enn tidlegare år. Forholdet mellom innskot frå kundar og utlån til kundar var ved inngangen til året 64,9% og per ,4%. Det er slik at innskota kan takast ut på kort varsel, medan store deler av utlåna har meir langsiktig karakter. Det forfell i 2010 gjeld til kredittinstitusjonar på 213 mill. kroner, sertifikat på 45 mill. kroner og obligasjonslån på 35 mill. kroner. Ingen ansvarlige lån har forfall i Hjelmeland Sparebank har også ei stor obligasjonsportefølje. Finansuroa har vist at den ikkje har kunna nyttast slik intensjonen var: raskt gjerast om til likviditet. Denne krisa har vore så stor at sjølv obligasjonar har falle i verdi. Mykje av obligasjonane er derfor flytta over i Noregs Bank og er nytta som tryggleik for lån banken har tatt opp der. Portefølja blir nå forvalta av Terra forvaltning etter mandat frå styret. Vi har og unytta trekkrettar i samarbeidande bankar dersom likviditetstrongen skulle bli akutt. Desse blei utvida i 2009 med 40 mill. kroner til totalt 160 mill. kroner. I mars 2010 vil 40 mill. kroner av desse gå ut og ikkje bli fornya fordi banken er svært likvid samstundes som prisen for trekkrettar som kan nyttast i krisesituasjonar fortsett er så høg at styret har vald å utsetta fornyinga. Styret vurderer likviditetsrisikoen som låg til moderat. 16

17 Renterisiko Risiko for at renta på kundeinnskot og på lån frå andre finansieringskjelder endrar seg raskare enn det er råd å få endra på vilkåra for lån til kundar og til finansinstitusjonar. Det har vore ein stor reduksjon i innskot til fast rente. Per er det 3,9 (220,6) mill. kroner i slike innskot. Rentesatsen for fastrenteinnskota har vore høg. Reduksjonen i volum på desse kom i all hovudsak i slutten av oktober og sidan desse ikkje var rentesikra har dei medført ein betydeleg ekstra kostnad i Elles er det i banken innskot for 165,5 (242,4) mill. kroner kor renta er relatert til 3 mnd NIBOR. Tilsvarande utlån representerer 73,8 (55,0) mill. kroner. Ved renteendringar oppover medfører det at vi har eit visst rentetap ved at vi på grunn av lovverket ikkje får regulert utlånsrenta like raskt som innskotsrenta, og motsatt ved fall i renta. Det alt vesentlege av obligasjonane som banken eig har flytande rente med regulering kvart kvartal i høve til endring i 3 mnd NIBOR. Det same gjeld for obligasjonslåna som sparebanken har tatt opp. Risikoen for rentetap som følgje av at sparebanken ikkje raskt nok kan tilpassa rentenivået i banken i høve til endringar i det generelle rentenivået i samfunnet er låg til moderat. Valutarisiko Risiko for tap ved at kursen mellom norske kroner og utanlandsk valuta skal endra seg i disfavør av den valutaposisjonen banken måtte ha. Ved årsskifte har Hjelmeland Sparebank ingen lån i utanlandsk valuta. Sparebanken har ein mindre behaldning av kontantar i ymse valutaslag for å stetta kundane sine behov for reisevaluta. Indirekte har banken også ein valutarisiko ved at det er garantert for lån i valuta som kundar har tatt opp. Låna utgjer 71,6 mill. kroner og er spreidde i fleire valutaslag, men i hovudsak CHF og YEN. Låna er trygda med pant. Det vart i 2008 avdekka mangelfull sikring og oppfølging. Ved utgangen av 2009 er risikoen betydelig redusert gjennom gunstig utvikling av valutakursane og at det er etablert meir og betre pant. Nokre garantiar er og avvikla utan tap for banken. Kun eit av engasjementa er nedskrive ved årsskiftet med 1,8 mill. kroner (her er det og svak tryggleik i verdipapir, sjå punkt om kredittrisiko). Garantiar som fornyast kan kun fornyast viss kunden stiller utvida tryggleik og likviditet til å dekka disagio løypande. Styret vurderar dei nye krava og rutinane til å vera tilstrekkelig slik at banken på noko sikt ikkje vil ha risiko knyt til slike garantiar. Kredittrisiko Risiko for at ein kunde ikkje kan dekka sine skyldnader ved forfall, t.d. ikkje betala attende eit lån på grunn av manglande betalingsevne eller vilje. Låna er med omsyn til risiko klassifiserte i 5 grupper etter bokstavane A-E kor A er beste verdi og representerar lågast risiko. Risikoklassifiseringa er ein integrert del av kredittvurderingsprosessen i banken, og for alle vesentlege engasjement skal det i etter bankens rutinar føreligga ei risikoklassifisering. Det blir brukt ein standardisert modell som er felles for både privatmarknaden og næringslivmarknaden, men kriteria som ligg til grunn for klassifiseringa er vekta forskjellig i de to marknadene. Hjelmeland Sparebank konsentrerer verksemda i eit mindre avgrensa geografisk område. Her har sparebanken godt oversyn over næringsliv og personmarknad. Låna er delte på mange små låntakarar i ulike bransjar. Dei største engasjementa blir jamnleg og minst kvart kvartal vurderte av administrasjonen, med minst årleg rapport til styret. Alle engasjement (med unntak av to på totalt 4,1 mill. kroner sjå note 2 for meir informasjon) innan næring over 1,0 mill. kroner er klassifisert gjennom året. Engasjement innan næring under 1,0 mill. kroner blir reklassifisert ved refinansiering. Det har ikkje vore høve til å ha systematisk reklassifisering av desse i 2009 utanom i mindre ad-hoc omfang og då gjerne mot aksjeselskapa. Engasjement innan privat blir reklassifiserte ved refinansiering. Nye engasjement innan næring og privat skal alltid klassifiserast. Alle vesentlege engasjement er klassifiserte. Totalt uklassifisert brutto utlån er 14,3 mill. kroner mot 37,7 mill. kroner i fjor. 17

18 Banken har tatt omsyn til effekten av låg-konjunkturen vi er inne i. Låna er delt inn i tre grupper av låntakarar. Personmarknaden, landbruk og næringsliv og vurdert spesielt dei største engasjementa. Det blei i 2008 avdekka at det var ytt lån og garantiar til lån i valuta med verdipapir som heil- eller delsikkerheit (sjå også punkt Valutarisiko). Ved utgangen av 2009 er det kun to engasjement med sikkerheit i verdipapir som er nedskrive. Det eine er det som er nedskrive for lån i valuta. I tillegg er eit engasjement konkurs, og det er realisert tap på 2,8 mill. kroner. Styret har vedteke at verdipapir ikkje lenger kan inngå som sikkerheit for hovudstol til lån eller garanti. Det er per individuelle og gruppevise nedskrivingar på lån og garantiar med i alt 94,217 mill. kroner. Fordeling av nedskrivingar pr Individuelle mill. kr Stort engasjement 65,8 Andre engasjement 21,3 I alt Individuelle 87,1 Gruppevise 7,1 Total 94,2 Nedskrivinga er gjennomført for å dekka moglege tap på engasjement kor det er identifisert tapsindikator og lån som på oppgjerstidspunktet ikkje er identifiserte som tapsutsette. Av note 2 går det fram at brutto misleghaldne lån er redusert frå 100,958 mill. kroner per til 65,575 mill. kroner per Alle engasjement over 5,0 mill. kroner er vurdert individuelt samt at alle engasjement innan utsette bransjar og er vurdert spesielt i tillegg til alle andre engasjement med tapsindikasjon. Vi vurderer kredittrisikoen som moderat til stor ut frå behovet for eit betydelig nivå på dei individuelle nedskrivingane. Sjå elles note nr. 2 for meir detaljert informasjon. Kursrisiko Risiko for at omsetningsverdien på banken sin verdipapirportefølje kan bli redusert i høve til bokført verdi og at det av dette oppstår bokføringsmessig tap for banken. Omløpsaksjar - handelsportefølje Hjelmeland Sparebank er lite eksponert i aksjar og grunnfondsbevis. Portefølje per er bokført til 7,219 mill. kroner. Styret har vedteke at aksjane frå 2010 skal handsamast av Orion Securities AS. Anleggsaksjar Anleggsaksjane er per bokførte til 21,853 mill. kroner. Aksjane er bokførte til kostpris, men blir skrivne ned ved vesentlege endringar av verdien. Dei største postane er verdivurderte pr med ei lita oppskriving som resultat. Verdipapirfond Hjelmeland Sparebank har verdipapirfond som per er bokførte til 2,422 mill. kroner. Dette er partar i fond forvalta av Terra-Gruppen AS og Stavanger Fondsforvaltning AS. Pengemarknadsfond Hjelmeland Sparebank har i 2009 kjøpt eit pengemarknadsfond som eit ledd i plassering av overskot av likviditet. Verdi per er bokført til 50,497 mill. kroner. Obligasjonar Dei fleste av obligasjonane som banken eig har flytande rente med renteregulering minst kvart halvår. Uroa i finansmarknaden i 2008 viste at det raskt kan oppstå situasjonar kor det er låg aktivitet i omsetning av verdipapir. I 2009 har verdiane stege igjen til totalt 268,706 mill. kroner. Før sommaren blei alt sal og kjøp av bankens obligasjonar overteken av Terra Forvaltning. Samla sett er det styret si vurdering at kursrisikoen i banken er moderat. 18

19 Personaltilhøve, arbeidsmiljø og tryggingstiltak Det er ved utgangen av året 26 personar tilsette i banken. Av desse er 17 kvinner og 9 menn. 6 er tilsette i deltid, 3 av desse arbeider tilnærma full tid etter tidsavgrensa avtale. Samla er det nå 21,4 årsverk i bankdrifta og 0,4 årsverk i reinhaldsfunksjon. 3 tilsette med 3 årsverk er for tida ute i permisjon. Fråvere Fråveret p.g.a. eigen og barn sin sjukdom syner slik utvikling: Menn 1,13 1,23 Kvinner 2,72 2,77 Totalt 2,09 2,14 Fråveret er lågt og i 2009 litt lågare enn i Arbeidsmiljø Sparebanken driv ikkje verksemd som ureinar det ytre miljø ut over det som følgjer av vanleg bankdrift. Det gjennomførast årleg undersøking av trivsel og arbeidshøva. Arbeidsmiljøet i banken er godt. Lån til tillitsvalde og tilsette går fram av note nr. 18. Personalsaker Ingen nye saker. Banken avventar konklusjon frå påtalemyndigheita etter melding av tidlegare tilsett for den handlinga som vart omtala i førre årsmelding. Ulykke Det har ikkje vore ulykke av noko slag i Banken har halde ei brannøving. Likestilling Det er eit stort fleirtal kvinner i banken. I leiargruppa på 5 er det ei kvinne. Blant rådgjevarane er det eit stort fleirtal kvinner, og det er ingen menn i bankservice. Banken vil arbeide for ei betre fordeling mellom kjønna. I styret er 2 av 6 medlemmer kvinner. Eigartilhøve/organisasjon Hjelmeland Sparebank er ein institusjon som er dels sjølveigande og dels eigd av andre sparebankar som eig eigenkapitalbevis, og er organisert i samsvar med sparebanklova, lov om finansieringsverksemd og finansinstitusjonar. Sjå elles note 14 og 20 for meir detaljert informasjon. Forstandarskapet Det høgaste organet i banken er forstandarskapet som har 16 medlemer: 6 vert valde av eigarane av eigenkapitalbevisa, 2 vert valde av kommunestyret, 4 vert valde av innskytarane gjennom val på valdag - vanlegvis i slutten av januar kvart år -, og 4 vert valde av og mellom dei tilsette. Forstandarskapet fastset banken sine vedtekter, vedtek banken sitt rekneskap, vel banken sine representantar i styre og kontrollnemnd. Honorar til forstandarskapsmedlemane går fram av note 18. Leiar i forstandarskapet er Trygve Brandal. Kontrollnemnd Forstandarskapet vel ei kontrollnemnd på 3 personar som fører tilsyn med at styret og administrasjonen driv sparebanken i samsvar med lovverk og vedtekter. Styret mottar rapport frå kontrollnemnda sitt arbeid etter kvart møte samt månadleg rapport frå kontrollassistent. Honorar til medlemene av kontrollnemnda går fram av note 18. Leiar i kontrollnemnda er Oddbjørn Sæbø. Styret Forstandarskapet vel også 6 medlemer til styret som saman med banksjefen er ansvarleg for drifta av sparebanken. Leiar i styret er Rolf Aarsand. Styret har i året hatt 20 møte i tillegg til 1 møte i samband med strategi. På styremøta er det m.a. gjennomgått periodiske rekneskap og salsresultat målt mot budsjett og fjoråret. Vidare går styret gjennom administrasjonen sine rapportar over utviklinga i banken samt omsetning av verdipapir og større kredittsaker. Styret har revidert dei 19

20 viktigaste styringsdokumenta gjennom året. Honorar til styret går fram av note 18. Revisjon Til å kontrollera verksemda er sparebanken pliktig å ha revisor. Statsautorisert revisor Svein Sivertsen i firmaet Deloitte AS har denne oppgåva i banken. Meldinga frå revisor ligg ved årsmeldinga. Godtgjersla til revisjonen går fram av note 18. Internrevisjon 2008 viste at banken hadde for høg kredittrisiko og operasjonell risiko og at kontrollarbeidet måtte betrast. Styret vedtok etablering av internrevisjon i banken. Banken har signert avtale om internrevisjon med revisjonsselskapet Ernst & Young. Avtalen er i første omgang for perioden Internrevisor har gjennomført kontrollar og avlagt sine rapportar til styret. Innhaldet i desse vil bli brukt til vidare forbetringstiltak i Dei tilsette i Hjelmeland Sparebank: Første rad frå venstre: Karin S. Breiland, Karen- Elise Fowels-Landmark, Susannà Poulsen, Tone Tjelmeland, Brit H. Ås, Marit Hopland, Aina N. Århaug. Andre rad frå venstre: Dag Rune Lorentzen, Børge Oanes, Olaug Soppeland, Ellen Mari Fosså, Raushan Kozhirova, Bodil M. Kvame, Marit Laugaland. Bakre rad frå venstre: Kristian Hagalid, Harald Bjørkaug, Tom-Kenneth Moen, Jon Ordin Mjølsnes, Bjørn Bog, Olav Skjervik, Odd Øvstebø, Aslaug Ur. Tilsette som ikkje er med på bilete: Brit Dagrun K. Hetlelid, Kathrine S. Veland, Anne B. Amundsen, Wenche I. Nordbø. 20