Å r s r a p p o r t

Transkript

1 Å r s r a p p o r t

2 Innhald 3 Visjon, forretningsidé og hovudmål 4 Samandrag 6 Årsberetning 6 Rammevilkår 6 Lokalsamfunnet 7 Bankdrifta 10 Resultatrekneskapet 12 Balanse 13 Risikoeksponering 16 Personaltilhøve, arbeidsmiljø og tryggingstiltak 19 Utsiktane for Takk! 21 Resultatrekneskap Balanse Kontantstraumanalyse 26 Oversikt over noter 27 Noter 44 Revisors beretning 45 Melding frå Kontrollkomiteen 2

3 Vår visjon Hjelmeland Sparebank skal vera ei viktig kjelde til vokster og trivsel i Ryfylke og vera det naturlege val for finansielle tenester innan banken sitt virkeområde. Forretningsidé Banken som tar best vare på kundane sine. Hjelmeland Sparebank har hovudkontor og forretningsadresse i Hjelmeland kommune og har i tillegg eit salskontor på Jørpeland i Strand kommune. Hjelmeland Sparebank skal som sjølvstendig og frittståande finansinstitusjon vera totalleverandør av produkt og tenester av høg kvalitet innan utlån, innskot, betalingsformidling, fondsforvaltning, forsikring og eigedomsmekling. Målgruppene er personkundar, næringsliv og offentlig sektor. Primærkommunane er Hjelmeland, Strand, Suldal og Finnøy. Sekundærområda er resterande kommunar i Ryfylke, kommunane Stavanger, Randaberg og Sandnes og målgrupper med tilknyting til Hjelmeland. Hjelmeland Sparebank skal stå frem som r y f y l k e b a n k e n. Hovudmål Å sikra ei langsiktig og stabil verdiauke av banken gjennom å utvikla vidare den verksemd vi i dag driv. Dette bør skje innafor dei rammer som går frem av finanslovgivinga, banken sine vedtekter og dei retningsliner forstandarskapet har gitt. Soliditet er det prioriterte finansielle måltalet uttrykt ved at banken sin kapitaldekningsgrad bør være på minimum 14%,mens kjernekapitalen bør være på minimum 10%. Banken skal sikra tilstrekkeleg vekst i størrelse og tilbod for å møta og halda følgje med utviklinga i banken sitt virkeområde. Banken skal sikra trygge og interessante arbeidsplassar. Banken skal væra blant dei leiande i å ta godt vare på de tilsette. Banken skal yta fullgod service mot kundane. 3

4 Samandrag Eit år prega av krise. Banken må nedskrive eit gruppe-engasjement med 72,2 mill. kroner. Banken får kritikk i media for pressemeldinga som angir at nedskrivinga skuldast ein utru tilsett. Banken har meldt forholdet. Drifta er frå hausten av sterkt prega av hendinga. Finansuroa medfører at banken sine verdipapir fell nær 40 mill. kroner i verdi i løpet av året. Andre engasjement blir nedskrivne med 29,6 mill. kroner pga fall i eigedomsverdiar og negativ utvikling i valuta og verdipapir. Styret vedtek styrking av kapitalen. Via Terra-alliansen lukkast det å etablere eit garantikonsortium for teikning av grunnfondsbevis på totalt kr 111,8 mill. kroner. Ny kapital blir innbetalt medio februar Kjernekapital og kapitaldekning er etter innbetaling berekna til 10% og 15%. Forvaltningskapitalen Per er forvaltningskapitalen på 2 418,1 mill. kroner. Auken er på 296,4 mill. kroner (14,0%). Innskot Høg aktivitet i investeringar i næringslivet og kommunen har medført store uttak i året. Innan personmarknaden er det jamn men noko låg vokster. Banken arbeide i haust saman med First Securities om teikning av 1 år fastrenteinnskot, og resultatet av det var ei teikning på om lag 86 mill. kroner. Totalt er vokster i innskota 67,1 mill. kroner (5,2%). Utlån Utlån til kundar utgjer ved årsskiftet 2 099,8 mill. kroner. Utlåna har auka med 303,3 mill. kroner (16,9%). Driftsresultat før skatt synar eit underskot på 108,9 mill. kroner (konsern 108,8 mill. kroner). Resultatet er prega av tre forhold. Banken har nedskrevet et stort engasjement med 72,2 mill. kroner. Det er og betydeleg auke i individuelle og gruppevise nedskrivingar med 29,6 mill. kroner. Verdipapir og aksjar har stort verdifall og netto tap er 39,6 mill. kroner. Drifta elles har gitt auke i bankens rentenetto og kostnadane var som budsjettert. Eigenkapital/kapitaldekning Eigenkapitalen i sparebanken er sterkt redusert. Endringa er på 81,5 mill. kroner frå 139,4 mill. til 57,9 mill. kroner (konsern 57,7 mill. kroner). Dette tilsvarar 2,4% av forvaltningskapitalen. Kapitaldekninga er på 2,1%. Banken har fått løyve frå Kredittilsynet til å ha kapitaldekning lågare enn 8% frem til ultimo februar 2009 i påvente av innbetaling etter emisjonen. 4

5 Kapitaldekninga er berekna til å bli 15% etter emisjonen. Konsernet Hjelmeland Sparebank Hjelmeland Sparebank blei i 2007 konsern som følgje av kjøp av 80% eigardel i Ryfylke Eiendomsmegling AS. Rekneskapen inneheld tal for morbank og konsern. Sjå note 9. Utviklinga i Hjelmeland Sparebank Resultatrekneskap: mill. kroner Netto renteinntekter 46,6 36,5 31,7 27,9 26,7 Netto andre driftsinntekter -27,2 9,5 12,7 8,4 6,1 Driftskostnader 26,2 27,9 21,8 18,6 17,2 Resultat før tap og nedskrivingar -6,8 18,1 22,6 18,5 15,6 Tap/vinst på verdipapir vurdert som anleggsmiddel -0,4 0,4 0,1-0,2 0,1 Resultat før skatt -108,9 22,4 19,8 16,4 12,4 Balanse: mill. kroner Forvaltningskapital 2.418, , , , ,5 Netto utlån til kundar 1.985, , , , ,3 Verdipapir 282,1 227,0 207,4 143,1 124,1 Innskot frå kundar 1.362, , , , ,5 Lån frå kredittinstitusjonar 393,5 199,5 100,3 82,6 34,6 Obligasjonsgjeld 478,8 394,4 99, ,9 Ansvarleg lånekapital og fondsobligasjonar 109,5 70,0 70,0 40,0 19,9 Eigenkapital 57,9 139,4 122,9 108,4 96,9 Ymse: Berekningsgrunnlag for kapitaldekning 1.582, , ,6 963,8 869,9 Årsverk Forvaltningskapital per årsverk ,7 101,4 89,5 82,5 Resultat per årsverk -4,934 1,196 1,163 1,024 0,824 Nøkkeltal i % Netto renteinntekter 2,12 1,91 2,01 2,09 2,30 Netto andre driftsinntekter -1,24 0,50 0,79 0,69 0,52 Driftskostnader 1,19 1,46 1,38 1,39 1,48 Tap på utlån og andre anleggsaktiva 4,24-0,21 0,18 0,17 0,30 Resultat før skatt -4,95 1,17 1,25 1,23 1,07 Eigenkapitalrentabilitet etter skatt Negativ 12,75 12,09 11,05 8,85 Kostnader i % av inntekter 44,4 58,9 51,4 52,7 54,3 Kapitaldekning 2,10 13,71 14,79 14,56 13,09 Innskotsvokster 5,2-1,6 18,3 10,9 13,2 Utlånsvokster 16,9 21,6 17,2 13,5 14,4 Innskotsdekning 64,9 72,1 89,1 89,5 91, Innskot Utlån Forvaltningskapital for dei 5 siste åra Utlån og innskot for dei 5 siste åra 5

6 Årsberetning for året 2008 Rammevilkår Uro i finansmarket har uventa brått kjølna ned verdsøkonomien, og det i eit omfang få hadde trudd for eit år sidan. Oppturen i norsk økonomi starta i I 2008 kom omslaget. Noregs Bank hald fram med auke i styringsrentene sjølv i april Etter det auka marknadsrenta sterkt og banken føretek fleire aukingar utover hausten. Eksempelvis var bankens beste lånerente til husvære 6,0% i begynninga av året, mens den var varsla å auke til 8,0% i november (varslet ble seinare trekt). Oppjusteringane i 2007 hadde lite dempande verknad på næringslivet og folk sin investeringslyst og lånetrong, men dette snudde i Konsumprisindeksen justert for avgifter og energi auka med 2,6% mens tolvmånad vokster i KPI ble 2,1%, ei betydelig auke frå i tilsvarande tall i fjor som var 0,8%. Rentenivået er ved utgangen av året på eit meir normalt nivå, kanskje ein tanke for lågt. Myndigheitene har lagt opp til ein politikk med å tilføre likviditet til bankane og eit lågare rentenivå i eit forsøk på å hindre eit stort omfang av konkursar og påfølgande arbeidsløyse. Den økonomiske stillinga til hushaldningane var undervegs i året truga, men alle tiltaka og den reduserte renta lovar godt. Likevel er det stor auke i arbeidsløyse i delar av landet og enkelte næringar. Dette vil raskt kunne få store konsekvensar for andre regionar og andre næringar. Det er derfor naudsynt at tiltaka frå myndigheitene treff godt. I 2008 blei det langt vanskeligare for investeringslystne å skaffa seg tilgang på kreditt. Prisen på kreditt har auka og bankane strama inn på krav til sikkerheit og formål. For næringslivet har også situasjonen vorte drastisk endra. Prisen på olje var rekordhøg i 2007, men fall drastisk tilbake i blei året då alt vart så bratt for norsk økonomi, men det er næringar som har god utnytting av produksjonskapasitet og god inntening. Aksjar og verdipapir har opplevd stort fall i verdi heile året. Lokalsamfunnet Også i kommunane i Ryfylke har dei merka konsekvensane av uroa i finansmarknaden. Likevel merkast det nok i mindre grad enn i regionar som har eit meir utsett næringsliv. Bygge- og anleggsektoren Entreprenørane har i dei siste åra stått for betydelege utbyggingar i bustadfelt og felt for fritidseigedomar. Denne verksemda er den som har merka omslaget i størst grad. Redusert bygging av hytter og fritidsbustader i forhold til tidligare år gjer at det er mindre reserve i ordrebøkane til entreprenørar og handverkarar. Salet har gått noko tregare og har til dels stoppa opp for fritidseigedomar, men fortsett er sysselsettinga høg, og det verkar som alle fag har godt med oppdrag. Industrien Redusert byggjeverksemd har ført til redusert etterspørsel etter råvarer som sand og betongprodukt og produksjonen har gått noko ned. Doble skift blir nytta i langt mindre grad enn i fjor. Banken merkar at det for industrien elles i 6

7 området er noko lågare ordreinngang og kapasitetsutnytting, men så langt er det ikkje meldt om større konkursar. Fiskeoppdrett og fiskeforedling Fiskeoppdrett og fiskeforedling med tilknyta verksemder representerer ein av dei største private arbeidsplassane i lokalmiljøet. Marknadsforholda innan fiskeoppdrett har i 2008 vore omtrent som i Jordbruket I jordbruket blir husdyrproduksjonen for storfe halde oppe ved aukande samdrift og ved at passive jordeigarar leiger bort areala sine til bønder som ønskjer stordrift. Produsentane av fjørkre/egg har hatt eit tilfredsstillande år, men det vert sett inn færre fjørkre enn tidlegare. Innan svinehald har ein etter eit godt år i 2007 merka at prisen er noko lågare. Veksthusnæringa har hatt eit normalt godt år. Prisane på produkta var rimeleg gode, men under press. Store deler av næringa nyttar gass som hovudenergikjelde. Lågare energiprisar har vore positivt for resultata. Reiselivsnæringa Reiselivsnæringa i Ryfylke er i vekst. Servicenæringane i distriktet registrerer eit jevnt år med god omsetnad og etterspørsel etter varer og tenester. Spa- Hotell Velvære har auka aktiviteten i området og dekker eit lenge etterlengta overnattingstilbod. Hotellet er med på å marknadsføra distriktet på ein positiv måte. Merkevara Ryfylke - Ryfylkealliansen Merkevara Ryfylke og Ryfylkealliansen skal stimulera heile regionen til å hauste meirverdi og fordelar av dette fellesskapet. Hjelmeland Sparebank deltek i dette arbeidet og er medlem av alliansen. Banken var i 2008 i finalen om å bli årets profilør av merkevara Ryfylke, slått på målstreken av Spa-Hotell Velvære. Bankdrifta Generelt Når næringslivet går relativt godt og det er tilnærma full sysselsetting, ligg det til rette for at bankdrifta også kan bli bra. Generelt vil vi for 2008 seia at den underliggande drifta var god. Dessverre var det ei svært lei hending kor banken måtte nedskrive eit gruppeengasjement med 72,2 mill. kroner. Verdivurdering av andre utsette engasjement og gruppevise vurderingar medførte nedskrivingar på 29,4 og fall i verdiar på obligasjonar og aksjar medførte nedskrivingar på 39,9 mill. kroner. Store nedskrivingar som følgje av brot på bankens rutinar og regelverk Ein medarbeidar i banken oppretta i løpet av året fleire næringskundar og gav dei tilgang til store beløp utan styrebehandling, i strid med banken sitt reglement og utanfor eigne fullmakter. Det tok noko tid før den interne kontrollen i banken avdekka forholdet, då medarbeidaren ikkje hadde nytta det ordinære og påkravde kredittsystemet/- rutinen i desse tilfella. Ettersom det heller ikkje vart etablert nokon sikkerheit eller lånepapir for engasjementa er det totale engasjement ført til tap. Medarbeidaren valde sjølv å slutte i banken. Banken har meld forholdet til påtalemakta og arbeider med å sikre dei mulige verdiar som er i behald. Det er gjort gjennomgang og innskjerping av interne rutinar for å unngå slike hendingar i framtida. Bemanning Frå april av fekk vi tilsett ein rådgjevar på vårt nyopna salskontor på Jørpeland. Han fekk selskap av ein av dei tilsette frå hovudkontoret som i første omgang for eit år skal være rådgjevar på Jørpeland. Våren og sommaren tilsette banken 3 vikarar for eitt år. Ein medarbeidar gjekk 7

8 på seinsommaren ut i fødselspermisjon, mens ein annan har fått midlertidig redusert stilling. Organisering Banken har to leiargrupper; ei kjernegruppe og ei utvida. Kjernegruppa består av banksjef, leiar næringsliv, leiar privatmarknad og kontorsjef. Den utvida gruppa består i tillegg av hovudkasserar, kredittsjef og salsleiar. I mars blei all utbetaling av lån flytta til depot. Kompetansefremjande tiltak For å kunna yta fullgod økonomisk rådgjeving, er det vesentleg at rådgjevarane har nødvendig produktkompetanse og kompetanse om kva ansvar som kviler på den enkelte ved økonomisk rådgjeving. Omtrent heile staben i banken har i år gjennomført ulike kurs. For tilsette i marknadsavdelinga var det i 1. halvår gjennomført ytterlegare kunnskapsløft ved studiar ved Høgskulen i Gjøvik. Mange av rådgjevarane er ferdige, men det er mulig å bygge på med eit kurs innan kreditt. Det er framleis venta stort behov for kurs og studiar då næringa er ei næring kor det vert stilla store krav til dei tilsette sine kunnskapar. Leiargruppa starta hausten på leiarkurs i regi av Terra-gruppen AS: Positiv og løysingsorientert leiing. Terra-gruppen AS Saman med 77 andre mindre og mellomstore sparebankar, etablerte vi for nokre år sidan Terra-gruppen AS. Selskapet har starta ei rekke dotterselskap som leverer tenester til oss. Samarbeidet har vore vellukka og organisasjonen er ein vesentleg bidragsytar til at banken i dag kan tilby kundane alle tenester som ein normalt kan forventa å få i ein bank. Uroa etter konkursen i Terra Securities ASA i slutten av 2007 har dempa seg, noko som kan skuldast alle dei andre dårlege nyheitene innan finans i Vi såg i kundetilfredsheitsundersøkinga at Terra og Hjelmeland Sparebank har tapt noko omdømme pga konkursen i Terra Securities ASA. Marknadsretta tiltak/sal av produkt Kunderådgjevarane har også i 2008 vore ute i marknaden på besøk hos eksisterande og potensielle kundar. I tillegg har vi i lag med partnarar og underleverandørar avvikla konferansar og turar saman med kundar. Strand kommune er eit av våre viktigaste område. Kommunen er den i Ryfylke kor vi kan venta sterkast vekst de neste åra. Banken opna eit salskontor i nye, trivelege lokalar på Jørpeland i 2008 i samlokalisering med vår eigedomsmeklar Ryfylke Eiendomsmegling AS. Dette for å yta betre service og vinna nye kundar. Skadeforsikring Vi har i 2008 auka skadeforsikringsavtalane netto med i underkant av 0,32 mill. kroner gjennom Terra skadeforsikring AS. Sjølv om interessa er aukande for å nytta den lokale sparebanken også for skadeforsikringsføremål, merkar vi godt at det er enkelt både å skifta forsikringsselskap og at priskonkurransen er stor. Årlege premieinntekter til Terra Skadeforsikring AS er nå 11,550 mill. kroner. Livsforsikring I samarbeid med Terra liv AS sel vi også livsforsikringsprodukt. Livprodukt er nå eit naturleg produkt som rådgjevarane tilbyr kundane i samband med opptak av lån. Salet i år representerer 0,345 mill. kroner. Kort Banken tilbyr ulike kort i samarbeid med Terra Kort AS. Selskapet blei i 2008 eiga utstedar av kort. Provisjonen frå kort utgjer ein stadig viktigare del av inntekta til banken. Leasing Saman med Terra Finans AS tilbyr vi også leasing. For næringslivet er leasing eit godt alternativ til ordinære avdragslån. Ved utgangen av 2008 har vi formidla leasingkontraktar for betydelege summar for kundane våre. Banken er leiande innan Terra gruppa på leasing. 8

9 Bustadfinansiering Gjennom fleire år er det i Terra-Gruppen AS arbeidd aktivt for å skaffa kundane langsiktig konkurransedyktig bustadfinansiering. Dette er realisert gjennom produktselskapet Terra Boligkreditt (TBK). I 2008 råka finansuroa TBK som stoppa inntak av nye lån på ordinær måte. I løpet av hausten blei låne muligheita opna opp gjennom tiltaka til myndigheitene for dei bankane som ønska å kjøpe obligasjonar i TBK. Hjelmeland Sparebank nytta seg ikkje av dette i 2008, men vil gjera det i Det er venta at vi då vil få til den ønska auke i kanalisering av bustadfinansieringa til dette selskapet. Garanterte spareprodukt Marknaden for garanterte spareprodukt er borte. Banken hadde ikkje sal i Dette er produkt kor kundane er garanterte å få tilbake hovudstolen (innskoten kapital) mot å binda han ei viss tid. I tillegg kan kunden oppnå avkastning relatert til visse indeksar. Eigedomsfond Marknaden etterspør mange ulike spareformer. Ei av dei mest populære har vore partar i eigedomsfond. I 2008 har det ikkje vore sal. Eigedomsmekling Banken har i 2008 etablert salskontor på Jørpeland saman med vår eigedomsmeklar Ryfylke Eiendomsmegling AS. Ryfylke Eiendomsmegling AS inngår som ein del av konsernet Hjelmeland Sparebank. Ryfylke Eiendomsmegling AS har bygd opp eit godt rykte og står i dag frem som den fremste meklaren i Ryfylke. Selskapet hadde på tross av nedgang i eigedomsmarknaden i 2008 eit godt år, og leverte nok eit sterkt resultat. Aktivitetar innan forsking og utvikling Det er ikkje utført noko direkte forsking eller utvikling i Hjelmeland Sparebank. Skandinavisk Data Center A/S (SDC) leverer IT system til banken. SDC driv løypande utvikling av systemet. Styre gjer vedtak om emisjon gjennom grunnfondsbevis Dei store tapa i 2008 gjorde at styret mot slutten av året i hovudsak sto ovanfor to val: 1. Be anna bank overta banken 2. Hente meir kapital gjennom emisjon. Styret ønska å oppretthalde Hjelmeland Sparebank som ein sjølvstendig sparebank innanfor Terra-alliansen. 16 sparebankar i Terra-alliansen berga banken gjennom at dei bidrog til eit garantikonsortium. Garantien blei løfta i slutten av januar 2009, og den nye kapitalen frå 58 Terra-bankar er venta å være innbetalt i god tid før utgangen av februar

10 Resultatrekneskapet Føresetnad om vidare drift Rekneskapen er gjort opp under føresetnad av at drifta av banken skal halda fram. Resultatet Driftsresultat i 2008 er svært dårleg. Det blei eit underskot før skatt på 108,919 mill. kroner. For konsernet er underskot før skatt på 108,765 mill. kroner. Netto rente- og kredittprovisjonsinntekter Rentenettoen har i løypande kroner auka med 10,098 mill. kroner i forhold til 2007 og er på 46,561 mill. kroner (konsern 47,089 mill. kroner). Prosentuelt har rentenettoen nå for fyrste gang på nokre år gått opp (2,12% i 2008 mot 1,91% i 2007 målt i forhold til GFK). Provisjonar/gebyr på banktenester Provisjonsinntekter frå sal av produkt som ikkje inngår i banken sin balanse, utgjer ein stor og viktig part av banken sine inntekter. Dette dreier seg om sal av aksjar, fondspartar, skadeforsikringsprodukt, livsforsikringsprodukt, partar i eigedomsselskap, låne- og leasingformidling m.m. Prisane på ordinær betalingsformidling er helde uendra. I alt er det ført til inntekt 9,871 mill. kroner. Ein reduksjon på 0,177 mill. kroner i høve til Reduksjonen skuldast i hovudsak at det ikkje har vore sal av garanterte spareprodukt og eigedomsfond. Kostnadene på banktenester Dette er i det vesentlege kostnader ved betalingsformidling. Kostnadene er på 2,580 mill. kroner. Rasjonalisering av betalingsformidlinga har halde fram også dette året. Kostnadene ved banktenester har likevel auka med 0,541 mill. kroner. 0,450 mill. kroner skuldast kostnad ved tilrettelegging av fastrenteinnskot gjennom First Securities. Omsetnad av verdipapir Obligasjonar Kurstap på obligasjonar Vi har vore noko aktive i obligasjonsmarknaden i I all hovudsak er det verdifall i portefølja av obligasjonar har påført oss eit tap på 29,439 mill. kroner etter justert kursverdiar. Noko av beløpet er realisert tap, 0,440 mill kroner. Alle obligasjonane er oppførte til kursverdi per i balansen. Skilnad mellom kjøpsverdi og kursverdi er resultatført. Uroa i finansmarknaden er hovudårsak til det store tapet. Ei betring i marknaden vil medføre tilsvarande betring av resultatet. All handel er gjort etter anbefaling frå meklar. Aksjar og aksjefond Omløpsaksjar Verdifallet i aksjar heldt fram i Aksjekursane er og påverka av uroa i finansmarkedet og banken har bokført eit tap på 10,433 mill. kroner etter reduserte kursverdiar. Av dette er 0,974 realiserte tap. All handel er gjort etter anbefaling frå meklar. Vi har motteke aksjeutbyte med 2,027 mill. kroner. Det meste av utbytte skriv seg frå utbytte for aksjar i Terra- Gruppen AS og Ryfylke Eiendomsmegling AS. Valuta Omsetnaden av valuta i sparebanken er ikkje stor. Det dreier seg i det vesentlege om reisevaluta til turistar, samt nokre overføringar til utlandet for det lokale næringslivet. Denne verksemda gir årleg eit mindre, positivt bidrag til driftsresultatet. I 2008 er det inntektsført 0,302 mill. kroner. Andre driftsinntekter Som leigeinntekter for fast eigedom og butikkterminalar m.m. og sal av eit hus i Vågen er det inntektsført 3,067 mill. kroner. Beløpet (utan salet av huset) betyr lite for banken sine samla inntekter og er stort sett uendra i høve til førre 10

11 året. For konsernet er tala 8,397 mill. kroner. Løn- og administrasjonskostnader Som servicebedrift utgjer løns - og administrasjonskostnadene ein vesentleg del av dei samla kostnadene i sparebanken. I 2008 er desse bokført med 20,853 mill. kroner (konsern 23,884 mill. kroner). Kostnadene er 1,421 mill. kroner høgare enn i 2007, men berre 0,154 mill. kroner høgare enn budsjett. Auken er vesentleg mindre enn auken i banken sin forvaltningskapital. Løner, honorar og andre kostnader vedkomande dei tilsette Løns- og lønsrelaterte kostnader utgjer 12,036 mill. kroner (konsern 14,582 mill. kroner). Summen er 0,520 mill. kroner mindre enn i Løn til banksjef er kostnadsført med 0,766 mill. kroner, honorar til styre, kontrollkomité og forstandarskap med 0,211 mill. kroner. Kostnader til revisor er bokført med 0,188 mill. kroner for revisjon og 0,390 mill. kroner for rådgjeving. Sjå note 4b. Andre driftskostnader Andre driftskostnader er i sum bokførte med 3,238 mill. kroner (konsern 4,527 mill. kroner) mot 6,597 mill. i fjor. Det vesentlege av skilnaden skriv seg frå kostnad i samband ved kjøp av sikring av avkasting på nokre garanterte spareprodukt (BMA ar) kor Terra Securities ASA var banken sin motpart. Kostnaden vart i 2007 bokført med 3,586 mill. kroner, mens den faktisk blei 0,771 mill. kroner lågare. Banken er i ein tvist om innbetaling av moms som følgje av bokettersyn hos Terra-gruppen AS. Ettersynet hevdar at SDC (systemleverandøren til Terra) har feilfakturert Terra som igjen har fakturert vidare til bankane i gruppa. KPMG Law vurderer det slik at bankane har over 50% moglegheit for å vinne fram med sitt syn. Kravet blei derfor ikkje kostnadsført i 2007, men likevel betalt inn. KPMG Law opprettheld for 2008 si vurdering. Banken har saman med dei andre bankane i gruppa rette krav til myndigheitene om tilbakebetaling. Tap på utlån Det er rekneskapsført tap på utlån og garantiar med i alt 101,761 mill. kroner. Årsaka er omtala tidligare. Det er 0,227 mill. kroner i nye konstaterte tap mens det har kome inn 0,125 av tidlegare konstaterte tap. Individuelle tapsnedskrivingar er auka med 97,525 mill. kroner. Gruppevise nedskrivingar er auka med 3,943 mill. kroner til 8,075 mill. kroner. Sjå elles note 6. Skatt Skatten for driftsåret er inntektsført (framførbart underskot) med 27,416 mill. kroner (konsern 26,982 mill. kroner). Årets underskot Resultat av ordinær drift er eit stort underskot, 108,9 mill. kroner (konsern 108,8 mill. kroner). Underskotet etter skatt på 81,503 mill. kroner vert belasta fondet til banken. Banken sin eigenkapital er såleis sterkt redusert ved årsskiftet. Styret har gjort nødvendige tiltak for å betre kapitaldekninga til banken. 11

12 Balanse Forvaltningskapitalen Sparebanken har i 2008 hatt ein vokster som er noko lågare enn budsjett (17%) viss ein ser bort frå det nedskrivne store engasjementet. Voksteren er på i alt 296,4 mill. kroner (14,0%). Per forvalta sparebanken 2.418,1 mill. kroner. Utlån Etterspørselen etter lån har vore stor heilt fram til sommaren. Dette sjølv om renta er på eit høgt nivå samanlikna med dei siste åra. Utlåna har i 2008 auka med 303,3 mill. kroner (16,9%). Budsjettert utlånsvokster var på 17%. Vi har også formidla betydelege lån til vår samarbeidspartnarar Terra Finans. Sjå elles note 6 og kommentarar til tap på lån under merknadene til resultatrekneskapet. Endring i bto. utlån frå 2007 til % - vis mill. kr mill. kr endring Nedbetalingslån 1.482, ,9 + 10,1 Kasse- drifts. og personkreditt 173,5 75,6 +129,5 Flexilån 329,0 271,9 + 21,0 Byggjelån 114,5 102,1 + 12,1 I alt 2.099, ,5 + 16,9 Ihendehavarobligasjonar Hovudmålet med kjøp av obligasjonar er å stetta lovpålagte krav til likviditet. Det alt vesentlege av obligasjonane har flytande rente og rentesatsen vert regulert i samsvar med endringane i 3 mdrs. NIBOR. Sjå note nr. 8. Aksjar 2008 held fram slik 2007 slutta, prega av turbulens og fall i verdiar. OSEBX enda langt lågare enn då året starta. Sjølv om Hjelmeland Sparebank har hatt ein aksjeportefølje av begrensa, storleik er det betydelege beløp som er nedskreve. Engasjementet kan oppsummerast slik: a) Behaldninga av partar i aksjefond hos våre samarbeidspartnarar er uendra. b) Behaldninga av anleggsaksjar er auka etter strategisk kjøp av aksjar i Terra Gruppen AS. c) Behaldninga av omløpsaksjar er auka. Sjå note nr. 9. Gjeld til kredittinstitusjonar Sparebanken har gjennom året hatt tilfredsstillande likviditet. Ved årsskiftet utgjer gjelda til andre kredittinstitusjonar 393,5 mill. kroner mot 199,5 mill. kroner eitt år tidlegare. 149 mill. kroner av denne gjelda har langsiktig karakter. Låna er i rekneskapet ført opp til kursverdi per Innskot Sjølv med langt høgare rentenivå er det i 2008 berre ein moderat vokster i innskota. Innskota frå kundar var per på i alt 1.362,2 mill. kroner. Innskotsdekninga er nå på 64,9% mot 72,1% eitt år tidlegare. Foliomidlar og Fastrenteinnskot er kraftig auka, mens sparekontoar er noko auka. Konti på NIBOR vilkår er sterkt reduserte. Det er og ein reduksjon i foliokonti. I hovudsak er det bedrifter og kommunar som har tatt ut midlar som dei treng til drift og investeringar. Ordinære innskot fordelt på innskotsformer %-vis mill. kr. Mill. kr. Endr. Foliomidlar 356,4 506,1-29,6 I handa og på lur konti 63,6 86,0-26,1 Til seinare konti 84,9 117,7-27,9 Ryfylkekonti 536,9 440,1 + 22,0 Fastrenteinnskot 220,6 11, ,2 Særvilkår 46,6 74,8-37,7 Bustadspar.for og IPA ungd. 31,7 28,6 + 10,8 BMB/BMA 15,3 30,5-49,8 I alt 1.362, ,1 + 5,2 12

13 Ihendehavarobligasjonslån For å sikra ei meir langsiktig funding i sparebanken blei det i 2008 tatt opp to ordinære ihendehavarobligasjonslån pål. totalt 235 mill. kroner (150 mill. kroner/3 år og 85 mill. kroner/5 år). Rentevilkåra for lånet er relatert til renta for NIBOR og blir justert kvar 3. månad. Sjå note 12. Ansvarleg lån/fondsobligasjonar Banken har ved årsskifte fylgjande ansvarlege lån og fondsobligasjonar: a) Evigvarande ansvarleg lån 40 mill. kroner opptatt i b) Ansvarleg lån 20 mill. kroner opptatt i 2004 med løpetid år. c) Ansvarleg lån 30 mill. kroner opptatt i 2006 med løpetid år. d) Fondsobligasjon 20 mill. kroner opptatt i Låneopptaka styrkjer sparebanken sin kapitaldekning og er med på å tryggja innskytarane sine pengar. Sjå note 12. Eigenkapital/Kapitaldekning Når underskotet av drifta for 2008 er trekt frå, er bokført eigenkapital på 57,930 mill. kroner (konsern 57,673 mill. kroner). Eigenkapitalen utgjer 2,4% av forvaltningskapitalen per Kapitaldekninga er 2,1% av risikovekta berekningsgrunnlag. I Sparebanken sitt strategidokument skal kapitaldekninga vera på minimum 14%. Kapitaldekninga ligg langt under krava frå styresmaktene om minimum 8%. Kredittilsynet har gitt banken dispensasjon frå kravet frem til ultimo februar Banken vil i januar og februar utstede grunnfondsbevis for å styrke kapitalen med 111,770 mill. kroner. Dette vil styrka kapitaldekninga vesentleg og sørgje for at banken oppfyller krava. Sjå note 14 B. Risikoeksponering Risikosituasjonen for banken generelt Styret vurderer banken til å ha tilfredsstillande soliditet når emisjonen er på plass innan ultimo februar Inntil då driv banken på dispensasjon frå kravet om minimum 8% kapitaldekning då kapitaldekninga ved årsskiftet er under kravet (2,10%). Kapitaldekninga er berekna til 15% etter emisjonen. Eigenkapitalen i banken - sparebankfondet - er på 57,9 mill. kroner. For ytterlegare å trygga spararane sine midlar og oppretthalda tillit i marknaden, har vi skrive ut fondsobligasjonar på 20 mill. kroner, ansvarleg lån på 50 mill. kroner og eit evigvarande ansvarleg lån på 40 mill. kroner. Det vil gjennom 2009 bli arbeid mykje med dei ulike risikoområda og innan mai skal det føreligge ein ny ICAAP rapport. Risikostyring og kontrolltiltak Internkontroll Med bakgrunn i Kredittilsynet sine føresegner om kontrollansvar og internkontroll i sparebankar har styret etablert systematisk overvakings- og rapporteringssystem på alle nivå for dei ulike hovudområda i banken. Ansvarlege for dei ulike områda rapporterter årleg til dagleg leiar. På bakgrunn av innkomne rapportar og eiga vurdering, gir banksjefen ei totalvurdering av internkontrollen overfor styret. Når ekstern revisor har motteke rapporten utarbeidar han ein årleg rapport til styret om at arbeidet er gjennomført og at rapporten er i samsvar med den faktiske stoda i organisasjonen. Rapportane angir at det er behov for styrking av kontrollen. Styret og banken har utarbeidd ICAAP rapport og kartlagt kva kapital banken må ha i ein periode med nedgang i økonomien, samt kartlagt ulike område med risiko og kva kapital banken må ha i høve til dei. Kredittilsynet har angitt nokre område banken bør undersøke nærmare og har anbefalt styret å vurdere om målsetninga på 14% kapitaldekning er tilstrekkeleg. Dei ulike hendinga i 2008 har gjort at styret har funne det nødvendig å teikne avtale frå 2009 om tenesta Internrevisjon med Ernst & Young for å styrke intern kontroll og rapportering til styre og leiing. 13

14 Det er venta at det må gå med ein del meir ressursar til rapportering og oppfølging. Operasjonell risiko Risiko for at tilsette, underleverandørar, system, maskinar og bygg ikkje verkar i samsvar med føresetnaden og at banken som fylgje av dette mistar inntekter, forretningar eller blir påført kostnader. For å avgrensa og overvaka den operasjonelle risikoen har banken m.a. gjort fylgjande: - Fysisk sikra bankbygg og teknisk utstyr. - Utarbeidd rutinar for ansvar og oppgåvedeling for kredittyting, plassering og pengehandtering. - Systematisk vidareutdanna dei tilsette for ved det å gjera dei betre skikka for arbeidet. - Utarbeidd rutinar for rapportering til styret ved driftsavvik i høve til norm. Banken har hatt stor vokster dei siste åra. Det er tilsvarande nye tilsette, fleire utan erfaring frå bank eller finansverksemd. Nye regelverk innførast nærmast løypande. Banken har gått frå å vere ein liten og ganske lokal sparebank til å bli ein mellomstor sparebank med eit noko større geografisk nedslagsfelt. Etter styret si meining er den operasjonelle risikoen i banken middels til stor. Banken må i 2009 arbeide for at operasjonell risiko endrast til liten. Strategisk/marknad risiko Risiko for tap av utlåns- og innskotsmidlar på grunn av feil pris eller dårleg service, risikoen for tap av konkurransekraft ved feil kostnadsnivå og risiko for tap av omdømme ved feil profil i marknaden. Sparebanken har synt evne til raskt å tilpassa seg nye rammevilkår frå styresmaktene. Tap av utlåns- og innskotsmidlar på grunn av feil pris eller dårleg service vert kontrollert dagleg. Kostnadsnivået på tenestene i banken er konkurransedyktig. Som liten institusjon med evne til å gjera raske vedtak for å tilpassa seg endra marknadsforhold, vurderer styret den strategiske risikoen som relativt liten. Likviditetsrisiko Risiko for at banken ikkje har nok likvider til å dekka banken sine skyldnader ved forfall. Banken har gjennom året hatt tilfredsstillande likviditet. Banken starta tidlig på hausten å førebu til forfall på ein obligasjon på 200 mill. kroner med forfall i februar Planen var å ta opp 2 nye langsiktige obligasjonar på 150 mill. kroner kvar. Den eine var fullteikna når finansuroa verkelig skaut fart da den danske Roskilde banken gjekk overende. Den andre obligasjonen blei såleis utsett då tanken var at marknaden ville falle til ro etter nokre veker. Ettertida har vist at uroa berre blei større. Banken henta derfor inn i god tid før årsskifte rikeleg med likviditet, men til høge prisar i forhold til tidligare. Forholdet mellom innskot frå kundar og utlån til kundar var ved inngangen til året 72,1% og per ,9%. Det er slik at innskota kan takast ut på kort varsel medan store deler av utlåna har meir langsiktig karakter. Det forfell vidare i 2009 eit lån hos Kredittforeningen for Sparebanker på 44 mill. kroner (april) og eit ansvarleg lån på 20 mill. kroner (august). Dette siste tok banken opp i 2004 med løpetid år. I 2005 ble det skrive ut fondsobligasjonar pål. 20 mill. kroner og i 2006 ble det teke opp ytterlegare ansvarleg lån på 30 mill. kroner med løpetid år. I mars 2008 tok banken opp evigvarande ansvarlig lån på 40 mill. kroner. Hjelmeland Sparebank har også ei stor obligasjonsportefølje. Finansuroa har vist at den ikkje har kunna nyttast slik intensjonen var: raskt gjerast om til likviditet. Dette då denne krisa har vore så stor at sjølv obligasjonar har felle i verdi. Mykje av obligasjonane er derfor flytta over i Noregs Bank og er nytta som sikkerheit for lån banken har tatt opp der. Styret har vedteke at portefølja av obligasjonar skal handsamas av ein profesjonell aktør for å redusere risiko for tap og liknande. Vi har og unytta trekkrettar i samarbeidande bankar dersom likviditetstrongen skulle bli akutt. Desse vil bli utvida i

15 Styret vurderer likviditetsrisikoen som moderat. Renterisiko Risiko for at renta på kundeinnskot og på lån frå andre finansieringskjelder endrar seg raskare enn det er råd å få endra på vilkåra for lån til kundar og til finansinstitusjonar. Det har vore ei stor auke i innskot til fast rente. Per er det 220,6 (11,3) mill. kroner i slike innskot mens det berre er 33,5 (13,1) mill. kroner i fastrentelån. Rentesatsen for fastrenteinnskota er høg. Banken har ikkje rentesikra desse, og det vil medføre ein ekstra kostnad i 2009 da renta nå er langt lågare. Dei fleste fastrenteinnskota har forfall i slutten av oktober Elles er det i banken innskot for heile 242,4 (373,6) mill. kroner kor renta er relatert til 3 mnd NIBOR. Tilsvarande utlån representerer berre 10,0 (9,0) mill. kroner. Ved renteendringar oppover medfører det at vi har eit visst rentetap ved at vi på grunn av lovverket ikkje får regulert utlånsrenta like raskt som innskotsrenta, og motsatt ved fall i renta. Det alt vesentlege av obligasjonane som banken eig, har flytande rente med regulering kvart kvartal i høve til endring i 3 mnd NIBOR. Det same gjeld for obligasjonslåna som sparebanken har tatt opp. Risikoen for rentetap som følgje av at sparebanken ikkje raskt nok kan tilpassa rentenivået i banken i høve til endringar i det generelle rentenivået i samfunnet er moderat. Valutarisiko Risiko for tap ved at kursen mellom norske kroner og utanlandsk valuta skal endra seg i disfavør av den valutaposisjonen banken måtte ha. Ved årsskifte har Hjelmeland Sparebank ingen lån i utanlandsk valuta. Sparebanken har ein mindre behaldning av kontantar i ymse valutaslag for å stetta kundane sine behov for reisevaluta. Indirekte har banken også ein valutarisiko ved at det er garantert for valutalån som kundar har tatt opp. Låna utgjer 99,0 mill. kroner og er spreidde i fleire valutaslag, men i hovudsak CHF og YEN. Låna er trygda med pant, men det er i haust avdekka at sikringa og oppfølginga er svært mangelfull. Nokon av garantiane er sikra med pant i verdipapir. Valutarisikoen i banken gjennom garantiar er stor. På grunn av dette har banken gjort individuelle nedskrivingar på 5,750 mill. kroner. Banken arbeidar med å utvide sikkerheita for engasjement som er identifisert med for låg sikkerheit. Styret har vedteke at det ikkje skal stillast fleire garantiar eller ytast valutarelaterte tenestar inntil banken har etablert trygge rutinar. Kredittrisiko Risiko for at ein kunde ikkje kan dekka sine skyldnader ved forfall, t.d. ikkje betala attende eit lån på grunn av manglande betalingsevne eller vilje. Låna er med omsyn til risiko klassifiserte i 5 grupper etter bokstavane A-E kor A er beste verdi og representerar lågast risiko. Risikoklassifiseringa er ein integrert del av kredittvurderingsprosessen i banken, og for alle vesentlege engasjement skal det i etter bankens rutinar føreligge ei risikoklassifisering. Det nyttast ein standardisert modell som er felles for både privatmarknaden og næringslivmarknaden, men kriteria som ligger til grunn for klassifiseringa er vekta forskjellig i de to marknadene. Hjelmeland Sparebank konsentrerer verksemda i eit mindre avgrensa geografisk område. Her har sparebanken godt oversyn over næringsliv og personmarknad. Låna er delte på mange små låntakarar i ulike bransjar. Dei største engasjementa blir jamleg og minst kvart kvartal vurderte av administrasjonen, med årleg rapport til styret. Ein stadig større del av dei eldre utlåna i banken er gjennom året risikoklassifiserte. Nye engasjement og engasjement med endring blir klassifiserte. Alle vesentlege engasjement er klassifiserte. Banken har tatt omsyn til effekten av lågkonjunkturen vi er inne i. Låna er delt inn i tre grupper av låntakarar. Personmarknaden, landbruk og næringsliv og vurdert spesielt dei største engasjementa. Det er avdekka at det er ytt lån og garantiar til valutalån med verdipapir som heil- eller delsikkerheit (sjå også punkt Valutarisiko). For fleire av desse 15

16 engasjementa er det ikkje etablert tilstrekkeleg romsleg sikkerheit til å dekke fall i verdi på verdipapira og negativ utvikling i verdi for krona. Det er og avdekka at banken ikkje har tilfredsstillande rutine for å følgje opp om engasjementa er tilstrekkeleg sikra ved fall i verdi på papira. På grunn av dette har banken gjort individuelle nedskrivingar. Styret har vedteke at verdipapir ikkje lenger kan inngå som sikkerheit for lån eller garanti. Det er i 2008 gjennomført individuelle og gruppevise nedskrivingar på lån og garantiar med i alt 101,761 mill. kroner. Per er totale nedskrivingar 114,460 mill. kroner. Fordeling av nedskrivingar pr Individuelle mill. kr Stort engasjement 72,2 Andre engasjement 34,4 I alt Individuelle 106,4 Gruppevise 8,1 Total 114,5 Nedskrivinga er gjennomført for å dekka moglege tap på engasjement kor det er identifisert tapsindikator og lån som på oppgjerstidspunktet ikkje er identifiserte som tapsutsette. Av note 6 går det fram at brutto misleghaldne lån har auka frå 19,786 mill. kroner per til 101,208 mill. kroner per i år. Vi vurderer kredittrisikoen som moderat til stor. Sjå elles note nr. 6 for meir detaljert informasjon. Kursrisiko Risiko for at omsetningsverdien på banken sin verdipapirportefølje kan bli redusert i høve til bokført verdi og at det av dette oppstår bokføringsmessig tap for banken. Omløpsaksjar - handelsportefølje Hjelmeland Sparebank er lite eksponert i aksjar og grunnfondsbevis. Portefølje per er bokført til 7,616 mill. kroner har vist at det er knytt betydelig risiko til omløpsaksjar etter at banken har hatt stor nedskriving av verdi. 10,433 mill. kroner er ført som tap. All handel er basert på råd frå ulike meklarar. Styret har vedteke at aksjane frå 2009 skal handsamast av ein ekstern profesjonell aktør. Anleggsaksjar Anleggsaksjane er per bokførte til 22,816 mill. kroner. Aksjane er bokførte til kostpris, men blir skrivne ned ved vesentlege endringar av verdien. Dei største postane er verdivurderte pr med ei lita nedskriving som resultat. Verdipapirfond Hjelmeland Sparebank har verdipapirfond som per er bokførte til 1,916 mill. kroner. Dette er partar i fond forvalta av Terra-Gruppen AS og Stavanger Fondsforvaltning AS. Obligasjonar Dei fleste av obligasjonane som banken eig, har flytande rente med renteregulering minst kvart halvår. Uroa i finansmarknaden i 2008 har vist at det raskt kan oppstå situasjonar kor det er låg aktivitet i omsetning av verdipapir. Resultatet er at papira får ein lågare verdi, og dette påverkar banken sitt resultat direkte sjølv om papira ikkje er omsette. Banken har realisert tap på 0,4 mill. kroner og verdireduksjon på 29,0 mill. kroner. All handel er basert på råd frå ulike meklarar. Styret har vedteke at obligasjonane frå 2009 skal handsamas av ein ekstern profesjonell aktør. Samla sett er det styret si vurdering at kursrisikoen i banken er moderat. Personaltilhøve, arbeidsmiljø og tryggingstiltak Det er ved utgangen av året 25 personar tilsette i banken. Av desse er 17 kvinner og 8 menn. 6 er tilsette i deltid, og 3 er vikarar. Samla er det nå 21,7 årsverk i bankdrifta og 0,3 årsverk i reinhaldfunksjon. Fråvere Fråveret p.g.a. eigen og barn sin sjukdom syner slik utvikling: Menn 1,23 1,52 Kvinner 2,77 2,65 Totalt 2,14 2,14 16

17 Fråveret i 2008 er på same nivå som i Arbeidsmiljø Sparebanken driv ikkje verksemd som ureinar det ytre miljø ut over det som følgjer av vanleg bankdrift. Det gjennomførast årleg undersøking av trivsel og arbeidshøva. Arbeidsmiljøet i banken er godt. Lån til tillitsvalde og tilsette går fram av note nr.4. Personalsakar Banken har meldt ein tidligare tilsett til påtalemyndigheita for den handlinga som er omtala ovanfor under punkt Bankdrifta. Likestilling Det er eit stort fleirtal kvinner i banken. I leiargruppa på 4 er det ei kvinne, dog som konstituert Leiar PM. Blant rådgjevarane er det eit stort fleirtal kvinner, og det er ingen menn i bankservice. Banken vil arbeide for ei betre fordeling mellom kjønna. I styret er 3 av 5 medlemar kvinne. Eigartilhøve/organisasjon Hjelmeland Sparebank er ein sjølveigande institusjon som blir organisert i samsvar med sparebanklova, lov om finansieringsverksemd og finansinstitusjonar. Forstandarskapet Det høgaste organet i banken er forstandarskapet som har 16 medlemer (frå 2009 vil 6 verte valde av eigarane av grunnfondsbevisa). 4 (2 frå 2009) av desse vert valde av kommunestyret, 8 (4 frå 2009) av innskytarane gjennom val på valdag - vanlegvis i slutten av januar kvart år -, og 4 (uendra i 2009) vert valde av og mellom dei tilsette. Forstandarskapet fastset banken sine vedtekter, vedtek banken sitt rekneskap, vel banken sine representantar i styre og kontrollnemnd. Honorar til forstandarskapsmedlemane går fram av note 4b. Leiar i forstandarskapet er Johannes Hetlelid Kontrollnemnd Forstandarskapet vel ei kontrollnemnd på 3 personar som fører tilsyn med at styret og administrasjonen driv sparebanken i samsvar med lovverk og vedtekter. Styret mottar rapport frå kontrollnemnda sitt arbeid etter kvart møte samt månadleg rapport frå kontrollassistent. Honorar til medlemene av kontrollnemnda går fram av note 4b. Leiar i kontrollnemnda er Nils Magne Håland. Styret Forstandarskapet vel også 5 medlemer til styret (frå 2009 inntil 6 medlemer) som saman med banksjefen er ansvarleg for drifta av sparebanken. Leiar i styret er Rolf Aarsand. Styret har i året hatt 18 møte i tillegg 1 møte i forbindelse med Basel II. På styremøta er det m.a. gjennomgått periodiske rekneskap og salsresultat målt mot budsjett og i fjor og utarbeidd budsjett for Vidare går styret gjennom administrasjonen sine rapportar over utviklinga i banken samt omsetnad av verdipapir og større kredittsaker. Hausten har i stor grad vore styrt av hendinga med stort engasjement og reising av ny kapital. Honorar til styret går fram av note 4b. Revisjon Til å kontrollera verksemda er sparebanken pliktig å ha revisor. Statsautorisert revisor Svein Sivertsen i firmaet Deloitte AS har denne oppgåva i banken. Meldinga frå revisor ligg ved årsmeldinga. Godtgjersla til revisjonen går fram av note 4b. Internrevisjon 2008 har vist at banken har for høg kredittrisiko og operasjonell risiko og at kontrollarbeidet må betrast. Styret har derfor vedteke at det skal etablerast internrevisjon i banken. Banken har signert avtale om internrevisjon med revisjonsselskapet Ernst & Young. Avtalen er i første omgang for 2 år. 17

18 18

19 Utsiktane for 2009 Marknad. Det har i banken sitt virkeområde vore høg aktivitet og lita arbeidsløyse i fleire år. Slik situasjonen er ved inngangen til nytt år synest det ikkje å bli tilfelle i 2009, sjølv om renta er venta å bli lågare enn i Årsaka er at finansuroa har smitta over på næringsliv og husstandane, alle ventast å vere meir påhaldne. Det generelle inntrykket er at næringslivet i området etter tilhøva ennå går godt. Rekneskapstala som vi har henta inn frå våre næringslivskundar syner i all hovudsak overskot for Bankdrifta. Styret har budsjettert med ein vokster på 12% i innskot og 8% i utlån for Styret har i sin strategi å oppretthalda ein kapitaldekning på min. 14%, denne vil bli vurdert nærmare i Innbetalinga av totalt 122,947 mill. kroner inklusiv overkursfond frå emisjon av grunnfondsbevis vil skje i februar. Det er og venta å bli noko kapital i overkursfond. Dette vil gi banken ei tilfredsstillande kapitaldekning. Banken vil følgje utviklinga tett og sørgje for å halde vokster i utlåna innanfor budsjett. Arbeidet med å leggja om bankdrifta i retning av tettare oppfølging av kundane og meir marknadsretta verksemd vil halda fram. Dei tilsette i banken har i 2008 saman med tilsette i andre mindre bankar i området gjennomført kurs i regi av ontarget med føremål å kunna yta betre service overfor kundane. Vidare skolering av dei tilsette vil også skje i 2009, og då spesielt med fokus på kontroll og rapportering. Resultat Sterk konkurranse i regionen gjer at vi må innretta drifta slik at vi toler ein lågare rentenetto enn det som mange bankar oppnår. For 2009 har styret lagt til grunn at rentenettoen blir 1,80% av GFK, ein reduksjon frå Vidare reknar vi med det via Terra vil komme mange salsaktivitetar rundt produkt som ikkje inngår i sparebanken sin balanse. Me håpar at dette skal bidra til at vi held andre inntekter på same nivå som i fjor. Uroa i finansmarknaden gjer dette til ei svært utfordrande oppgåve. Det meste av opprustinga av bankbygga og uteområdet er nå gjennomført, men noko mindre arbeid står att, blant anna kan arkiv og depot bli bygd om. Tapsvurdering Rentenivået auka kraftig i 2008, men fall tilbake på slutten av året etter tiltak frå myndigheitene i Noreg og internasjonalt. Frå Noregs Bank si side er det signalisert at det kan reknast med ein eller to nedjusteringar i rentenivået også i 2009, for så å auke mot slutten av året. Rentenivået er nå nærmast noko for lågt ut frå eit ideelt nivå. Renta vil i tida vidare bli brukt som midel til å få fart på økonomien igjen og motvirke ei uønska høg arbeidsløyse. Arbeidsløysa er ennå låg i området som banken har sine kundar, og betalingsevna til privatmarknaden og næringslivet i distriktet er god. Vi ser likevel at kundar som er tilsette eller på eige hand verkar innanfor bygge- og anleggsektoren og utvikling av eigedom i 2009 vil kunne verte utsette for arbeidsløyse og svikt i tilgang på ordre og lønnsemd. Banken vil halde slike engasjement under spesiell oppsikt. Engasjement med garantiar for lån i valuta og engasjement kor aksjar og verdipapir utgjer del av sikkerheit må og overvakast spesielt. Innan landbruk ventast det i hovudsak normale høve, men vi vil være vakne for engasjement innan fjørkre kor det er teikn på overproduksjon og veksthus kor det skjer ei strukturering med stadig større anlegg. Det er ved inngangen til året gjort store nedskrivingar slik at banken er posisjonert i tilfelle nokon av desse skal bli realiserte tap. Det er all grunn til å vere på vakt i 2009 då året vurderast til å bli det mest tapsutsette på mange år! 19

20 Takk! Styret vil i år retta ein spesielt stor takk til dei tilsette i banken for all ekstra innsats i eit særleg vanskeleg og turbulent Også dei tillitsvalde fortener takk for positivt engasjement og interesse for lokalbanken. Vidare vil styret takka kundane for tilliten dei syner og for god oppslutnad om ryfylkebanken. Styret vil og beklage ovanfor dei av kundane som meinar at banken ikkje har handtert personalsaka på ein god måte. Handteringa har vore omfattande og vanskeleg, og styret har gjort så mykje som mulig i situasjonen for å ivareta både den melde og dei andre tilsette på best muleg måte. Til sist vil styret takka Terra-Gruppa og de andre involverte i emisjonen og ein særleg takk til dei 16 Terra-bankane som danna garantikonsortium og i praksis gjorde det muleg for Hjelmeland Sparebank å drive vidare som ein sjølvstendig og frittståande finansinstitusjon Hjelmeland, den /19. februar

21 RESULTATREKNESKAP 2008 Morbank Konsern Alle tal er i heile tusen Note RENTEINNTEKTER OG LIKNANDE INNTEKTER Renter og likn. inntekter av utlån/krav kredittinstitusjonar Renter og likn. inntekter av utlån til kundar Renter og likn. inntekter av sertif.,obl.o.a. verdipapir Sum renteinntekter og liknande inntekter RENTEKOSTNADER OG LIKNANDE KOSTNADER Renter og likn. kostnader på gjeld til kredittinstitusjonar Renter og likn. kostnader på innskot frå kundar Renter og likn. kostnader obligasjonar Renter og likn. kostnader ansv.lånekapital Andre rentekostnader Sum rentekostnader og liknande kostnader NETTO RENTE OG KRED.PROV. INNTEKTER UTBYTE O.A. INNTEKTER AV VERDIPAPIR Inntekter av aksjar Inntekter av dotterselskap Sum utbyte o.a. inntekter av verdipapir PROV.INNT. OG INNT. FRÅ BANKTENESTER Garantiprovisjon Andre gebyr og provisjonsinntekter Sum provisjonsinntekter og inntekter frå banktenester PROV.KOST. OG KOST. FRÅ BANKTENESTER Andre gebyr og provisjonskostnader NETTO VINST/TAP AV VALUTA OG VERD.PAPIR Netto verdiendring og vinst/tap på sertifikat, obligasjonar Netto verdiendring og vinst/tap på aksjar og fond Netto verdiendring og vinst./tap på valuta Sum netto verdiendring og vinst/tap av verdipapir og valuta ANDRE DRIFTSINNTEKTER Driftsinntekter faste eigedomar Andre driftsinntekter Sum andre driftsinntekter Netto andre driftsinntekter SUM NETTO DRIFTSINNTEKTER LØN OG ADMINISTRASJONSKOSTNADER Løn Pensjonar Sosiale kostnader Administrasjonskostnader Sum løn og administrasjonskostnader AVSKRIVINGAR AV VARIGE DRIFTSMIDLAR Ordinære avskrivingar ANDRE DRIFTSKOSTNADER Driftskostnader faste eigedomar Andre driftskostnader Sum andre driftskostnader SUM DRIFTSKOSTNADER