ENDELEG TILSYNSRAPPORT

Transkript

1 Vestnes kmmune v/ administrasjnssjef Tne Raldsnes Rådhuset 6390 Vestnes ENDELEG TILSYNSRAPPORT Skulens arbeid med elevane sitt utbytte av pplæringa Vestnes kmmune Helland skule Saksnr.: 2014/6037 Mlde

2 Innhald Samandrag Innleiing Om tilsynet med Vestnes kmmune Helland skule Fylkesmannen fører tilsyn med ffentlege skular Tema fr tilsyn Om gjennmføringa av tilsynet Skulens arbeid med pplæringa i fag Rettslege krav Undervegsvurdering fr å auke eleven sitt læringsutbytte Rettslege krav Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar Fylkesmannens knklusjn Undervegsvurdering sm grunnlag fr tilpassa pplæring g spesialundervisning Rettslege krav Vurdering av behv fr særskild språkpplæring Rettslege krav Avslutning av tilsynet...17 Vedlegg 1 : Dkumentasjnsgrunnlaget...18 Vedlegg 2: Intervju

3 Samandrag Tema fr tilsynet er skulens arbeid med elevane sitt utbytte av pplæringa, jf. pplæringslva kapittel 1,2 g 5 g frskrift til pplæringslva kapittel 1 g 3. Tema fr tilsynet er retta mt kjernemrådet til skulen: arbeidet med elevanes utbytte av pplæringa. Det verrdna frmålet med tilsynet er å bidra til at alle elevar får eit gdt utbytte av pplæringa. Tilsyn med Vestnes kmmune blei pna gjennm brev Fylkesmannen sine vurderingar g knklusjnar er basert på skriftleg dkumentasjn g pplysningar frå intervju. Fylkesmannen har etter innsendt tilbakemelding g ekstra dkumentasjn etter førebels rapprt, knkludert med at Helland skule på alle kntrllmråde ppfyller eller vil kme til å ppfylle lvkrava. 3

4 1. Innleiing Felles nasjnalt tilsyn handlar m skulens arbeid med elevane sitt utbytte av pplæringa g består av tre mråde fr tilsyn: Skulens arbeid med elevane sitt utbytte av pplæringa (sm denne rapprten handlar m), frvaltningskmpetanse g skulebasert vurdering. Utdanningsdirektratet har utarbeidd rettleiingsmateriell 1 knytt til tilsynet, g Fylkesmannen har gjennmført infrmasjns- g rettleiingssamlingar. Det er kmmunen sm har det verrdna ansvaret fr at krava i pplæringslva blir etterlevde, jf. pplæringslva første ledd. Kmmunen er derfr adressat fr denne førebelse tilsynsrapprten. Tilsynet har etter tilbakemeldinga etter førebels rapprt ikkje avdekt lvbrt. 2. Om tilsynet med Vestnes kmmune Helland skule 2.1 Fylkesmannen fører tilsyn med ffentlege skular Fylkesmannen fører tilsyn med kmmunen sm ffentlege skular, jf. pplæringslva 14-1 første ledd. Fylkesmannens tilsyn på pplæringsmrådet er tilsyn med det lvpålagde, jf. kmmunelva 60 b. Fylkesmannens tilsyn med ffentlege skular er utøving av myndigheit g skjer i samsvar med reglane fr dette i frvaltningsretten. I dei tilfella der Fylkesmannen knkluderer med at eit rettsleg krav ikkje er ppfylt, blir dette sett på sm lvbrt, uavhengig av m det er pplæringslva eller frskrifter fastsett i medhald av denne lva, sm er brtne. 2.2 Tema fr tilsyn Temaet fr tilsynet er retta mt kjerneverksemda ved skulen: skulens arbeid med elevane sitt utbytte av pplæringa. Det verrdna frmålet med tilsynet er å medverke til at alle elevar får eit gdt utbytte av pplæringa. Hvudpunkt i tilsynet vil vere: Skulens arbeid med pplæringa i fag Undervegsvurdering fr å auke elevane sitt læringsutbytte Undervegsvurdering sm grunnlag fr tilpassa pplæring g spesialundervisning Vurdering av behv fr særskild språkpplæring Tilsynet skal medverke til at kmmunen sm skuleeigar syter fr at elevane: får kjennskap til g pplæring i måla sm gjeld fr pplæringa får tilbakemeldingar g blir invlverte i eige læringsarbeid fr å auke utbyttet av pplæringa får vurdert kntinuerleg kva fr utbytte dei har av pplæringa blir følgde pp g får nødvendig tilrettelegging når utbyttet av pplæringa ikkje er tilfredsstillande 1 4

5 Manglande etterleving av regelverket kan føre til at elevane ikkje får realisert sine mglegheiter eller får lite utbytte av pplæringa. 2.3 Om gjennmføringa av tilsynet Tilsyn med Vestnes kmmune vart pna gjennm brev datert Fylkesmannen har kravd at kmmunen legg fram dkumentasjn med heimel i kmmunelva 60 c. Fylkesmannens vurderingar g knklusjnar er baserte på skriftleg dkumentasjn g pplysningar frå intervju. Dkumentasjn sm inngår i tilsynet, sjå vedlegg 1. Intervjuversikt, sjå vedlegg Skulens arbeid med pplæringa i fag 3.1 Rettslege krav Nedanfr har vi pplyst m dei rettslege krava fr tilsynet med skulens arbeid med pplæringa i fag. Vi viser òg til kva fr reglar i pplæringslva g frskrift til pplæringslva krava er knytte til. Rektr skal sikre at innhaldet i pplæringa er knytt til kmpetansemål i faget Undervisningspersnalet skal leggje til rette g gjennmføre pplæringa etter Læreplanverket fr Kunnskapsløftet (LK06), jf. pplæringslva 2-3 g frskrift til pplæringslva 1-1. Det vil seie at pplæringa skal ha eit innhald sm byggjer på kmpetansemåla i læreplanen g medverkar til at dei blir nådde. Rektr må rganisere skulen slik at dette blir sikra, jf. pplæringslva 2-3. Rektr skal sikre at undervisningspersnalet tek vare på eleven sin rett til å kjenne til mål fr pplæring, kva sm blir vektlagt i vurderinga av eleven sin kmpetanse, g kva sm er grunnlaget fr vurderinga. Undervegsvurdering skal brukast sm ein reiskap i læreprsessen g medverke til å frbetre pplæringa, jf. frskrift til pplæringslva 3-2. Eleven skal kjenne til kva sm er måla fr pplæringa, kva sm blir vektlagt i vurderinga av hans eller hennar kmpetanse, g kva sm er grunnlaget fr denne vurderinga, jf. frskrift til pplæringslva 3-1. Det inneber at elevane må kjenne til kmpetansemåla i læreplanane fr faga. Dei skal òg kjenne til kva læraren legg vekt på når læraren vurderer ein prestasjn. Frå g med 8. trinn skal elevane kjenne til kva sm skal til fr å ppnå dei ulike karakterane. Kravet til at dette skal vere kjent, inneber nk meir enn at infrmasjnen er tilgjengeleg fr elevane. Rektr må rganisere skulen fr å sikre at undervisningspersnalet frmidlar dette til elevane. Rektr skal sikre at pplæringa dekkjer alle kmpetansemåla på hvudtrinnet / i faget g dei individuelle pplæringsmåla i IOP. Undervisningspersnalet skal leggje til rette g gjennmføre pplæringa etter LK06, jf. pplæringslva 2-3 g frskrift til pplæringslva 1-1. Fr dei fleste fag i grunnskulen g fr nkre fag i vidaregåande skule er kmpetansemåla førte pp per hvudtrinn eller etter fleire års pplæring. I slike tilfelle må rektr sikre at elevane får pplæring i alle kmpetansemåla i faget / på hvudtrinnet gjennm pplæringsløpet. 5

6 Opplæringslva 5-5 heimlar at ein elev sm får spesialundervisning, kan ha unnatak frå kmpetansemåla i dei rdinære læreplanane. Gjeldande pplæringsmål fr eleven skal da gå fram av ein individuell pplæringsplan (IOP). I slike tilfelle må skulen sikre at pplæringa fr eleven dekkjer dei individuelle måla. Alle elevar sm har vedtak m spesialundervisning, skal ha IOP. Skulen skal utarbeide ein individuell pplæringsplan (IOP) fr alle elevar sm får spesialundervisning, jf. pplæringslva 5-5. Det må gå fram av IOP-en kva fr tidsintervall han gjeld fr. Innhaldet i IOP-en skal samsvare med enkeltvedtaket når det gjeld innhaldet i pplæringa g synleggjere eventuelle avvik frå LK06. IOP-en skal vise mål fr g innhaldet i pplæringa g krleis pplæringa skal gjennmførast, jf. pplæringslva 5-5. Reglane fr innhald i pplæringa gjeld så langt dei passar fr spesialundervisninga. Det kan føre til at måla fr pplæringa vik av frå kmpetansemåla i læreplanane i LK06. Før skulen/kmmunen gjer eit enkeltvedtak m spesialundervisning, skal PPT utarbeide ei sakkunnig vurdering. Den sakkunnige vurderinga skal gje tilråding m innhaldet i pplæringa, mellm anna realistiske pplæringsmål fr eleven, g kva fr pplæring sm gjev eleven eit frsvarleg pplæringstilbd. Vedtaket m spesialundervisning skal byggje på den sakkunnige vurderinga, g eventuelle avvik må grunngjevast. Vedtaket m spesialundervisning fastset rammene fr pplæringa g dermed innhaldet i IOP-en. IOPen kan først takast i bruk etter at det er gjrt enkeltvedtaket m spesialundervisning. IOP-en må ha eigne mål fr pplæringa når eleven si pplæring vik av frå LK06, g skulen må ha ein implementert rutine sm sikrar at IOP-en er samrdna med planane fr den rdinære pplæringa (klassen). Reglane m innhald i pplæringa (kmpetansemåla i læreplanane) gjeld fr spesialundervisning så langt dei passar, jf. 5-5 i pplæringslva. Skulen skal leggje vekt på utviklingsmglegheitene fr eleven g dei pplæringsmåla sm er realistiske innafr det same ttale undervisningstimetalet sm fr andre elevar, jf. pplæringslva 5-1. Den individuelle pplæringsplanen skal vise måla fr pplæringa, jf. pplæringslva 5-5. Dersm vedtaket m spesialundervisning ikkje inneheld avvik frå LK06, eller berre har færre kmpetansemål i eit fag enn i den rdinære læreplanen, må dette òg kmme klart fram i IOP-en. Det må òg kmme klart fram i kva fr fag eller delar av fag eleven eventuelt skal følgje rdinær pplæring (i klassen). Skulen må ha ein skriftleg framgangsmåte sm pplyser m krleis ein skal sjå spesialundervisninga g den rdinære pplæringa i samanheng / arbeide saman i slike tilfelle. Framgangsmåten må vere innarbeidd av dei sm har ansvaret fr å utvikle IOP-en g fr å gjennmføre pplæringa. 3.2 Fylkesmannens undersøkingar Fr å sikre at undervisningspersnalet knyter innhaldet i pplæringa til kmpetansemål i fag skriv rektr i eigenvurderinga at dette er ivaretatt gjennm utarbeiding av årsplanar med kmpetansemål i alle fag på alle steg. Det blir vist til at planane blir revidert minst ein gng i året. 6

7 Rektr viser til at elevane blir gjrt kjent med måla fr pplæringa m.a. gjennm vekeplanar g ved at lærarane i varierande grad praktiserer å gjere læringsmål kjent fr elevane t.d. fr kvar time/ dag g eller peride. Dkumentasjnen viser at det er utarbeidd årsplanar fr dei faga sm er undersøkt i tilsynet, nemleg nrsk, matematikk g krppsøving. Innsende årsplanar i nrsk g matematikk har desse kategriane: emne, mål, metde, tidsbruk, læremiddel, tverrfagleg arbeid g tips. I krppsøving finn ein kategriane emne, kmpetansemål, delmål/læringsmål, lærestff/kjelder, arbeidsmetdar, vurderingsfrmer g kmmentar. Det var altså innsendt nk ulike malar fr årsplanane. Fr planane i krppsøving, finn vi kmpetansemåla frå LK06 tilnærma rdrett, medan det fr nrsk- g matematikkfaget er sett pp mål sm ser ut til å vere utleidd frå kmpetansemåla i læreplanen. Det kjem fram at årsplanane blir lagra elektrnisk på skulen si digitale pedaggiske plattfrm (Ped-it). Ved å gå inn på skulen si heimeside finn vi at årsplanane ligg på skulen si heimeside g at alle faga n har fått same mal. Det kjem fram både gjennm intervju g innsende årsplanar at pplæringa i str grad byggjer på lærebøkene, men det blir hevda at desse er sjekka mt kmpetansemåla i læreplanen. Gjennm intervju kjem det fram at rektr verfr lærarane har fkus på at dei må leggje læreplanen til grunn når dei planlegg pplæringa. Innsende døme på vekeplanar viser at det er sett pplæringsmål fr nkre fag, men på langt nær fr alle. Gjennm intervju kjem det fram at dette blir gjrt nk ulikt frå lærar til lærar, t.d. kan mål bli frmidla munnleg ved starten på eit tema eller ei læringsøkt, g/ eller skrive på tavla. Rektr nyttar skulevandring fr å gjere seg kjent med lærarane sin praksis. Spørjeundersøkinga blant elevane viser at dei i svært str grad meiner lærarane frklarar kva sm er måla fr pplæringa slik at dei frstår kva dei skal lære. Dette gjeld fr alle dei undersøkte faga. Også på spørsmålet m dei får vite kva læraren legg vekt på arbeidet i faga, blir det i str grad svart psitivt. 84% av elevane svarar «ja» på dette spørsmålet. Det er utarbeidd ulike typar vurderingsgrunnlag. Eit døme er ei pplisting av kva sm ligg til grunn fr vurdering med karakter i nrskfaget. Fr dette faget er det gså vedlagt døme meir spesifikke vurderingskriterium fr skriftlege arbeid, g kriterium fr karaktersetjing på elevtekstar. I årsplanen fr krppsøving er det infrmert m vurderingsgrunnlaget i faget, g i tillegg utførlege utarbeidde skjema sm vurderingsgrunnlag fr ulike aktivitetar i faget. Det er innsendt døme på slike vurderingsgrunnlag innan: friluftsliv, ftball, kreativ dans, rientering, ski turn g eigentrening. Det er ikkje sendt inn vurderingskriterium fr matematikkfaget. Om rektr si sikring av at pplæringa samla dekkjer alle kmpetansemåla på hvudtrinna, blir det sagt at dette skjer ved at årsplanane blir justert etter kvart. Det skal vere praksis fr, g sett av tid til at årsplanane m våren skal ppdaterast slik at det sm kjem fram i desse er det sm faktisk er gjennmført. Planlegginga fr neste år skal 7

8 så ta utgangspunkt i dei justerte planane. Elles skal slik sikring gså skje ved at lærarane arbeider i faggrupper på tvers av stega, g gjennm teammøte på årssteg g hvudsteg. Når det gjeld elevane med IOP blir det sagt at IOP kntinuerleg blir følgd pp g justert etter utviklinga g framgangen til eleven. IOP-ane inneheld mål g tiltak innafr dei mråda det blir gitt spesialundervisning i. Vi finn i liten grad ei skildring av samanhengen med den rdinære pplæringa. Det kjem fram av intervjua at det i str grad blir vurdert undervegs i kva grad eleven skal arbeide mt kmpetansemåla i læreplanen g når det skal arbeidast med eigne mål ut frå IOP. Fylkesmannen har ikkje avdekka døme på at det fr elevar sm har vedtak m spesialundervisning, ikkje blir utarbeidd IOP. Enkeltvedtaka m spesialundervisning viser mfanget av spesialundervisning i frm av årstimar g veketimar, g kr mange timar sm skal gjennmførast med pedagg g eventuelt assistent. Det står ikkje i vedtaket tydeleg kva fr fag det skal gjevast spesialundervisning i. Det står nk m rganiseringa m pplæringa skal skje i gruppe, i klassen eller sm eineundervisning, g det er antyda kva fag sm kan vere aktuelle. Om rganiseringa elles står det at denne skal vere i samsvar med den sakkunnige tilrådinga. I tilbakemeldinga etter førebels rapprter blir det pplyst at mal fr enkeltvedtak g IOP n er revidert. Dei reviderte malane er vedlagt. I malen fr enkeltvedtak m spesialundervisning ligg det inne ein eksempeltekst sm viser at det skal gjerast tydeleg kva fag det vert gitt spesialundervisning i, m det skal vere avvik frå kmpetansemål i LK06 g i tilfelle kva fr kmpetansemråde. Det er gså presisert at LK06 skal gjelde fr dei andre kmpetansemråda. Revidert mal fr IOP legg gså pp til å gjere det tydeleg at elevar med IOP skal følgje klassa sitt pplegg på andre mråde enn der dei har eigne mål. I eitt av døma på sakkunnig tilråding er det ppgitt sm realistiske pplæringsmål at eleven skal kunne følgje gjeldande læreplan på trinnet, men treng eigne individuelle mål knytt til grunnleggjande ferdigheiter i basisfaga nrsk, engelsk g matematikk. Eit anna døme seier at eleven kan følgje klassen sine planar i alle fag utanm eitt, men med ulik grad av målppnåing. I eit tredje døme tilrår PPT større grad av tilpassingar g at det blir gjrt brtval av lærestff. Det er likevel ikkje tydeleg kva fag eller mråde av fag dette gjeld fr. Dette er frmulert slik: «.. Val/ brtval av lærestff bør gjerast i frståing av at det skal fremme eleven sin sjølvstende, gje meining,.» Dette er følgt pp med IOP i fleire knkrete fag. 3.3 Fylkesmannens vurderingar Fylkesmannen finn at det blir gjrt eit aktivt arbeid med mål fr at pplæringa skal vere i tråd med sentral læreplan. Lkale planar ber preg av at det i dei fleste faga blir tatt utgangspunkt i lærebøkene, men det synest vere praksis fr å sjekke desse pp mt læreplanane. Når årsplanane blir revidert jamleg g lagt ut på læringsplattfrma g skulen si heimeside slik at dei er tilgjengelege fr kntrll, meiner Fylkesmannen likevel at praksisen er eigna til å sannsynleggjere at det er kmpetansemåla i faga undervisningspersnalet byggjer på når dei planlegg undervisninga. Det synest å vere ei del variasjnar i krleis lærarane frmidlar måla fr pplæringa g kva det blir lagt vekt på i vurderinga av elevane sin kmpetanse g grunnlaget fr vurderinga. Vi finn sm nemnt fleire døme på skriftlege vurderingsgrunnlag, g gjennm intervju døme på krleis dette vert gjennmført munnleg g undervegs. Rektr seier 8

9 dette er tema på den årlege runden med skulevandring han gjennmfører. Fylkesmannen meiner det kunne ha vre ein betre systematikk fr å sikre dette, men dei psitive tilbakemeldingane frå elevane tyder likevel på at dei ppfattar å få gd infrmasjn m mål g vurderingsgrunnlag fr dei undersøkte faga. Fylkesmannen vurderer det sm at den praksisen sm er etablert med ei ppdatering av årsplanane undervegs, samrdning i lærarteam g vektlegging frå leiinga si side, er aktivitetar sm er eigna til å sannsynleggjere at elevane sm følgjer den rdinære pplæringa får dekt alle kmpetansemåla i LK06. I førebels rapprt skreiv vi: «IOP-ane mhandlar i liten grad samanhengen med den rdinære pplæringa, det blir etter FM sitt syn uklart når det er dei sentrale kmpetansemåla sm gjeld fr eleven g når ein erstattar desse med eigne mål i IOP. Vi gjer merksam på at det i pplæringslva 5-1 m.a. står at «..Opplæringstilbdet skal ha eit slikt innhald at det samla tilbdet kan gi elevane eit frsvarleg utbytte av pplæringa i frhld til andre elevar g i frhld til dei pplæringsmåla sm er realistiske fr eleven...» Fylkesmannen meiner såleis at det blir fr usikkert m desse elevane samla sett får dekt pp dei kmpetansemåla i læreplanen det er bestemt at dei skal følgje. Det er krav m at innhaldet i IOP-en samsvarar med enkeltvedtaket når det gjeld innhaldet i pplæringa g synleggjering av eventuelle avvik frå LK06. Fylkesmannen finn at denne samanhengen er fr svak g utydeleg. Det er enkeltvedtaket sm er det rettsleg bindande dkumentet g sm freldre/ føresette har klagerett på. IOP har ikkje ein slik status. Det at vedtaka ikkje er tydelege på kva fag eleven skal få spesialundervisning i, er utilfredsstillande. Spesialundervisning i eit knkret fag gir gså visse mulegheiter til avvik/ fritak på andre mråde. Til dømes kan spesialundervisning i matematikk gje grunnlag fr å vurdere m eleven vil ha utbytte av å delta på nasjnale prøvar. På ungdmssteget kan freldra bestemme at elevar med spesialundervisning i eit fag skal fritakast frå vurdering med karakter i faget. Det må såleis kme tydeleg fram i kva fag eleven skal ha spesialundervisning. Tiltak etter 5-1 kan sjølvsagt vere meir generelle hjelpetiltak utan at det dreiar seg m eit spesielt fag, men dette må gså vere tydeleg i vedtaket. Også det at eit vedtak er utydeleg på m pplæringa skal gjevast etter alle kmpetansemåla i læreplanen er i strid med regelverket. Læreplanen er ei frskrift g gir sklen i utgangspunktet ei plikt til å gje alle elevane pplæring etter alle kmpetansemåla. Det er berre eit tydeleg vedtak etter 5-1 sm kan gje grunnlag fr nk anna.» På bakgrunn av endringar sm er gjrt i mal fr enkeltvedtak g IOP ser vi at skulen g kmmunenivå har gjrt grep fr å rette pp dei svakheitene i systemet vi peika på i førebels rapprt, g sm er sitert ver. Fylkesmannen finn det n sannsynleggjrt at enkeltvedtaka vil vere tydelege på kva fag det blir gitt spesialundervisning i g det samla innhaldet i pplæringa til elevar med spesialundervisning. Dei nye malane inneber ein rutine, eller skriftleggjrt framgangsmåte, sm skal sikre at IOP-en er samrdna med planane fr den rdinære pplæringa. Fylkesmannen finn det ut frå fkuset dette har fått gjennm tilsynet sannsynleggjrt at dette gså vil bli gjennmført i praksis (implementert). 9

10 3.4 Fylkesmannens knklusjn Fylkesmannen finn det sannsynleggjrt at dei rettslege krava under dette temaet n vil bli ppfylt. 4. Undervegsvurdering fr å auke eleven sitt læringsutbytte 4.1 Rettslege krav Nedanfr har vi pplyst m dei rettslege krava fr tilsynet med skulens arbeid med undervegsvurdering fr å auke eleven sitt læringsutbytte av pplæringa. Vi viser òg til kva fr reglar i pplæringslva g/eller i frskrift til pplæringslva krava er knytte til. Elevane skal få rettleiing i kva fr kmpetansemål frå LK06 eller mål i IOP-en sm pplæringa er knytt til. Elevane skal bli kjende med måla fr pplæringa, jf. frskrift til pplæringslva 3-1. Dette gjeld fr alle årstrinn g gjeld òg fr elevar med individuelle mål i ein IOP. Elevane skal bli i stand til å frstå kva dei skal lære, g kva sm er frmålet med pplæringa. Lærarane gjennmfører pplæringa g må kmmunisere dette til elevane. Elevane skal få rettleiing i kva det blir lagt vekt på i vurderinga i faget. Eleven skal kjenne til kva sm blir vektlagt i vurderinga av hans eller hennar kmpetanse, jf. frskrift til pplæringslva 3-1. Det inneber at elevane skal kjenne til kva sm kjenneteiknar ulik grad av kmpetanse, g kva det blir lagt vekt på i vurderinga av ein prestasjn. Kravet til at det skal vere kjent fr eleven, inneber at det ikkje held at infrmasjnen ligg på Internett, eller at ein kan få infrmasjnen ved å spørje læraren. Lærarane må kmmunisere grunnlaget fr vurderinga til elevane. Elevane skal få tilbakemeldingar på kva dei meistrar, g rettleiing i kva dei må gjere fr å auke sin kmpetanse. Vurderinga undervegs i pplæringa skal gje gd tilbakemelding g rettleiing til eleven g vere ein reiskap i læreprsessen, jf. frskrift til pplæringslva 3-2. Undervegsvurdering skal medverke til at eleven aukar sin kmpetanse i fag, jf. frskrifta Undervegsvurderinga skal elevane få løpande g systematisk, h kan både vere skriftleg g munnleg, skal innehalde grunngjeven infrmasjn m kmpetansen til eleven g skal gjevast med sikte på fagleg utvikling. Elevane skal invlverast i vurderinga av eige læringsarbeid. Elevane skal delta aktivt i vurderinga av eige arbeid, eigen kmpetanse g eiga fagleg utvikling, jf. frskrift til pplæringslva Lærarane må syte fr at elevane blir invlverte i dette. Eleven si eigenvurdering skal vere ein del av undervegsvurderinga. Skulen må ha implementert rutine sm sikrar at det i halvårsvurderinga blir gjeve infrmasjn m elevane sin kmpetanse i faga g rettleiing m krleis elevane kan auke kmpetansen sin. Halvårsvurdering i fag er ein del av undervegsvurderinga g skal uttrykkje eleven sin kmpetanse knytt til kmpetansemåla i læreplanverket, jf. frskrift til pplæringslva 10

11 3-13. Halvårsvurdering skal òg gje rettleiing i krleis eleven kan auke kmpetansen sin i faget. Halvårsvurdering utan karakter skal elevane få gjennm heile grunnpplæringa g gjeld alle elevar uavhengig av vedtak g type pplæring. Det er ikkje sett krav til kva frm vurderinga skal ha. Vurderinga kan derfr vere både skriftleg g munnleg. Frå g med 8. årstrinn g i vidaregåande pplæring skal vurderinga gjennmførast midt i pplæringsperiden. Frå g med 8. årstrinn g i vidaregåande skule skal elevane få vurdering utan karakter midt i pplæringsperiden g på slutten av året dersm faget ikkje blir avslutta. Frå 8. årstrinn g i vidaregåande skule skal elevane i tillegg ha halvårsvurdering med karakter midt i pplæringsperiden g på slutten av året dersm faget ikkje blir avslutta. Skulen må ha ein skriftleg g innarbeidd framgangsmåte fr at halvårsvurderingar blir gjeve på riktige tidspunkt g har eit innhald i samsvar med frskrifta. Skulen må ha implementert rutine sm sikrar at årsrapprten inneheld ei vurdering av eleven si utvikling ut frå måla i IOP-en. Fr elevar med spesialundervisning skal skulen, i tillegg til halvårsvurdering med g utan karakter, ein gng i året utarbeide ein skriftleg rapprt. Rapprten skal mellm anna gje vurdering av eleven si utvikling i frhld til måla i IOP, jf. pplæringslva 5-5. Skulen må ha ein skriftlig g innarbeidd framgangsmåte fr at årsrapprtar blir gjeve på rette tidspunkt g har eit innhald i samsvar med frskrifta. 4.2 Fylkesmannens undersøkingar I dkumentasjnen sm mhandlar undervegsvurdering fr å auke elevane sitt læringsutbytte finn vi mellm anna: Eigenvurderingsskjema fr leiinga g frå lærargruppa sm viser krleis skulen vurderer eige arbeid med undervegsvurdering Resultat av spørjeundersøking av elevgrupper på krleis dei vurderer knkrete spørsmål m kva fr undervegsvurdering dei får i faga nrsk, matematikk g krppsøving Årsplanar fr faga g vekeplanar med målfrmuleringar. Diverse vurderingskriterium i nkre fag Retningsliner fr elevvurdering i dei kmmunale grunnskulane i Vestnes Fleire døme på skriftlege undervegsvurderingar i faga Flytskjema fr spesialundervisninga Annymiserte døme på IOP-ar g årsrapprtar På dette kntrllmrådet har spørjeundersøkinga blant elevane g intervjua av lærarar g skleleiing gitt mykje av infrmasjnen m praksisen, g vurderingane våre støttar seg gså i str grad på det sm samla sett km fram her. Etter førebels rapprt har kmmunen/ skulen kme med følgjande uttale/ erklæring: «Skulen har starta ein prsess på hvudstega der ein i lag løftar fram eksisterande praksis, g krleis ein kan nytte denne vidare. Samstundes planlegg skulen nye grep fr 11

12 å møte eit behv fr lik praksis g systematikk i dette arbeidet. I pågåande arbeid med klasse- g læringsleiing (Ungdmstrinn i utvikling : ), vil eitt av måla vere å bruke arbeidsplanane på steg sm reiskap til òg å gjelde elevane si frtløpande vurdering av eige arbeid.» Det er vidare lagt ved mal fr arbeidsplanar der ein legg pp til at elevane skal invlverast meir aktivt i eige læringsarbeid. 4.3 Fylkesmannens vurderingar Kntrllmråda sm går på m elevane får rettleiing i måla fr pplæringa, får vite kva læraren legg vekt på når arbeidet blir vurdert, ser vi at elevane gjennmgåande svarar psitivt på. Sjølv m det er nkre frskjellar mellm faga, blir det gjennmgåande scra høgt her med i gjennmsnitt 84% bekreftande svar. Vi viser gså til det vi skreiv m dette i kap. 3 vanfr m bruk av årsplanar, vekeplanar g diverse skriftlege vurderingskriterium fr å gjere elevane kjent med måla g kva det blir lagt vekt på. Her samsvarar gså tilbakemeldingane frå elevane gdt med den praksisen det er gjrt greie fr i intervjua. På spørsmåla m læraren frtel kva eleven får til i faget g kva dei knkret bør gjere fr å bli betre i faget finn ein dårlegare scre i elevane si tilbakemelding. Her svarar berre ca. 55% av elevane bekreftande, g variasjnane er større mellm faga med ca. 75% bekreftande svar i eitt fag, men berre ca. 35% i eit anna. Ut frå intervjua fekk ein gså inntrykk av at krleis ein gjer dette i str grad er pp til den enkelte lærar, utan at vi kan sjå at det er lagt særleg føringar frå leiinga m dette. Også på spørsmålet sm går på det same i frhld til m dei i den halvårlege, meir frmelle samtalen, får vite m kva eleven bør gjere fr å bli betre i faget, meiner mange at dei ikkje får det. Ved gjennmlesing av døma på skriftlege undervegsvurderingar, ser vi at råd m kva elevane bør gjere fr å bli betre i faga i svært liten grad er tatt med. Der det står nk m dette er det lite knkret. Her meiner Fylkesmannen det er stre frskjellar frå lærar til lærar, g vi ser eit klart frbetringsptensiale, sjølv m praksisen samla sett ikkje blir vurdert sm «ulvleg». Kravet m at elevane aktivt skal vere med å vurdere eige arbeid g krleis dei utviklar seg i faget, synest å vere det mrådet sm blir dårlegast ivaretatt. Her svarar i snitt berre ca. 35% bekreftande. Også gjennm intervju kjem det fram at lærarane pplever dette sm eit vanskeleg mråde, g at ein manglar metdar g verktøy fr på ein gd måte å invlvere elevane i eige læringsarbeid. Det blir nemnt døme på praksis der elevane er med på å vurderer kvarandre sine elevarbeid eller framføringar, g dette er psitivt, men døme på praksis fr eigenvurdering mangla i str grad då vi gjennmførte tilsynsbesøket. Med bakgrunn i erklæringa m krleis skulen framver vil ta tak i arbeidet med elevane si vurdering av eige arbeid g eiga læring, meiner vi likevel det er sannsynleggjrt at kravet i frskrifta til pplæringslva 3-12 m eigenvurdering vil bli ppfylt. Vi ser at det er ein etablert praksis fr at det blir gjeve halvårsvurderingar i faga. Det er dkumentasjn på at slike vurderingar blir gjrt skriftleg fr alle faga. Det er ikkje eit lvkrav m at sjølve vurderingane skal vere skriftlege, men dette kan fte vere frmålstenleg alt etter skulen si vurdering. Innhaldet i vurderingane stettar på ein gd måtet krava m at det skal gjevast infrmasjn m elevane sin kmpetanse i faga, g i nk, men mindre grad kravet m rettleiing m krleis elevane kan auke kmpetansen sin. Fylkesmannen har gså sett dkumentet «Retningslinjer fr elevvurdering i dei 12

13 kmmunale grunnskulane i Vestnes». Desse retningslinene mhandlar kva fr element sm skal vere med i undervegsvurderinga av elevane, gså halvårsvurderinga i faga. Dette er i tråd med at det i dette tilsynet er utleidd krav m ein skriftleg framgangsmåte (retningslinjer) fr halvårsvurderinga i fag. Slik kan ein sikre gd nk praksis på mrådet, g unngå at praksisen blir fr persnavhengig. Skulen sitt flytskjema fr spesialundervisninga seier at det fr elevar med IOP skal lagast ein årsrapprt sm skal drøfte m innhald, rganisering g mfang av pplæringa gir eleven eit frsvarleg utbytte. Innsende døme på årsrapprtar viser at malen fr desse byggjer på IOP. Mål g tiltak i denne er tatt med i klnne 1 g 2 i eit skjema, g årsrapprten utgjer klnne 3. Det kjem fram av malen at det skal vurderast eventuelle frslag til justeringar/ endringar av mål, tiltak g rganisering. Vi vurderer det slik at flytskjemaet saman med malar fr IOP g årsrapprt tilfredsstiller kravet m ein skriftleg framgangsmåte (rutine) sm skal sikre at årsrapprten inneheld ei vurdering av eleven si utvikling ut frå måla i IOP-en. Ut frå ei vurdering av innhaldet i innsende døme på årsrapprtar, meiner Fylkesmannen at dette i tilstrekkeleg grad, blir gjennmført i praksis. 4.4 Fylkesmannens knklusjn Helland skule ppfyller krava i regelverket under dette tema. 5. Undervegsvurdering sm grunnlag fr tilpassa pplæring g spesialundervisning 5.1 Rettslege krav Nedanfr har vi pplyst m dei rettslege krava fr tilsynet med skulens arbeid med undervegsvurdering sm grunnlag fr tilpassa pplæring g spesialundervisning. Vi viser òg til kva fr reglar i pplæringslva g i frskrift til pplæringslva krava er knytte til. Skulen må ha implementert rutine sm sikrar at lærarane systematisk g løpande vurderer m alle elevane har tilfredsstillande utbytte av pplæringa. Læraren skal, sm ein del av undervegsvurderinga, vurdere m den enkelte eleven har tilfredsstillande utbytte av pplæringa, jf. frskrift til pplæringslva Skulen må ha ein innarbeidd g skriftleg framgangsmåte fr systematisk g løpande å vurdere m elevane har tilfredsstillande utbytte av pplæringa. Skulen må ha implementert rutine sm sikrar at arbeidsmåtar, vurderingspraksis g læringsmiljø blir vurdert fr elevar sm ikkje har tilfredsstillande utbytte av pplæringa, g skulen må vurdere g eventuelt gjennmføre tiltak innafr tilpassa pplæring. Alle elevar har krav på tilpassa pplæring, jf. pplæringslva 1-3. Dersm ein elev ikkje har tilfredsstillande utbytte av pplæringa, skal skulen først vurdere g eventuelt prøve ut tiltak innafr det rdinære pplæringstilbdet, jf. pplæringslva 5-4. Skulen må sjå på m tiltak knytte til arbeidsmåtar, vurderingspraksis g arbeidsmiljø kan medverke til at eleven får tilfredsstillande utbytte av pplæringa. Framgangsmåten fr dette må vere skriftleggjrd g innarbeidd. Dette skal skulen gjere før eleven eventuelt får tilvising til PPT fr ei sakkunnig vurdering med tanke på spesialundervisning. 13

14 Skulen må ha implementert rutine fr å vurdere m elevane har behv fr spesialundervisning, g sikre at lærarane melder behv fr spesialundervisning til rektr. I nkre tilfelle vil skulens vurdering g eventuelle utprøving av tiltak etter pplæringslva 5-4 knkludere med at eleven ikkje kan få tilfredsstillande utbytte av pplæringa innafr det rdinære pplæringstilbdet. Eleven har da krav på spesialundervisning, jf. pplæringslva 5-1. Det er viktig at prsessen fr å kunne gje spesialundervisning blir starta så snart sm mgleg etter at behvet fr dette er avdekt. Undervisningspersnalet har derfr både plikt til å vurdere m ein elev treng spesialundervisning g å melde frå til rektr når det er behv fr det, jf. pplæringslva 5-4. Skulen må ha ein skriftleg g innarbeidd framgangsmåte fr å vurdere g melde behv fr spesialundervisning. 5.2 Fylkesmannens undersøkingar Aktuell innsendt dkumentasjn fr dette mrådet er: Flytskjema fr spesialundervisninga sm viser gangen frå lærar eller freldre stiller spørsmål m eleven sitt utbytte av pplæringa g heile vegen, g med ulike utfall avhengig av vurderingar g avgjerder undervegs. Skjema fr tilvising til PPT med m.a. samtykke-erklæring, pedaggisk rapprt med infrmasjn m kartleggingar g utprøvingar innafr den rdinære pplæringa m.m. Mal fr sakkunnig vurdering Døme på sakkunnige vurderingar, vedtak g IOP Viktig grunnlag utanm nemnde dkumentasjn har vre intervju med faglærarar, spesialundervisningslærarar g skleleiinga. 5.3 Fylkesmannens vurderingar Når det gjeld spørsmålet m skulen har ein implementert rutine sm sikrar at lærarane systematisk vurderer m alle elevane har tilfredsstillande utbytte av pplæringa, finn vi ikkje ei eiga rutine spesifikt fr dette. Vi ser likevel at flytskjemaet til bruk i samband med spesialundervisning startar med at «Lærar/ freldre stiller spørsmål ved eleven sitt utbytte av pplæringa», g at den vidare saksgangen skal vere drøfting med leiinga, ev. PPT, utarbeiding g utprøving av tiltak, drøfting g evaluering av tiltaka g først deretter tilvising til PPT. Saman med nemnde dkument g malar til bruk i samband med eventuelle tilvising til PPT, meiner vi dette utgjer ein rutine eller skriftleg framgangsmåte på mrådet. Skulen sin praksis med bruk av testar g kartleggingsprøvar blir gså ein del av dette. Gjennm intervju fekk vi sannsynleggjrt at desse rutinane i str grad var implementert. Det er i dette tilsynet vidare utleidd eit krav m at rutinane i det minste skal sikre ei vurdering av arbeidsmåtar, vurderingspraksis g læringsmiljø knytt til den enkelte eleven sine vanskar. Ut frå innsende døme på utfylte tilmeldingsskjema ser vi at slike frhld langt på veg blir vurdert. Sjølv m ikkje mgrepa arbeidsmåtar, vurderingspraksis g læringsmiljø er brukt med akkurat denne rdlyden, finn vi at dette samla sett blir vurdert, dersm ein nyttar kartleggingsmateriellet slik det synest vere tenkt. Det er vist at det fr elevar sm ikkje får tilfredstillande utbytte av pplæringa blir sett i verk tiltak. Det var gjennm intervjua nemnt døme på slike tiltak. 14

15 Sm det kjem fram av det sm er skrive lenger fram, har skulen ein skriftleg framgangsmåte fr å vurdere g melde behv fr spesialundervisning. Ut frå det sm km fram under intervjua, synest denne framgangsmåten å vere kjent g innarbeidd i lærarkllegiet. 5.4 Fylkesmannens knklusjn Fylkesmannen knkluderer med at dei rettslege krava det er gjrt greie fr i pkt. 5.1 vanfr er ppfylt ved Helland skule. 6. Vurdering av behv fr særskild språkpplæring 6.1 Rettslege krav Nedanfr har vi pplyst m dei rettslege krava fr tilsynet med skulens arbeid med å vurdere behv fr særskild språkpplæring. Vi viser òg til kva fr reglar i pplæringslva g i frskrift til pplæringslva krava er knytte til. Skulen må ha implementert rutine fr å kartleggje elevane sine ferdigheiter i nrsk. Fr elevar med behv fr særskild nrskpplæring må implementert rutine sikre at det blir vurdert m eleven òg har behv fr mrsmålspplæring g tspråkleg fagpplæring. Elevar i grunnpplæringa med anna mrsmål enn nrsk g samisk har rett til særskild nrskpplæring til dei har tilstrekkelege ferdigheiter i nrsk til å følgje den rdinære pplæringa på skulen, jf. pplæringslva 2-8. Om nødvendig har elevane òg rett til mrsmålspplæring, tspråkleg fagpplæring eller begge delar. Kmmunen har ansvaret fr at kartlegginga av nrskferdigheitene til eleven blir gjrt før vedtaket m særskild språkpplæring. I dei fleste tilfella er det skulen sm gjennmfører kartlegginga. Skulen må òg vurdere m eleven eventuelt har behv fr mrsmålspplæring, tspråkleg fagpplæring eller begge delar. Skulen må ha ein innarbeidd g skriftleg framgangsmåte sm sikrar dette. Elevar med vedtak m særskild språkpplæring skal få kartlagt sine nrskferdigheiter undervegs i pplæringa. Skulen skal òg kartleggje eleven undervegs i pplæringa når eleven får særskild språkpplæring, jf. pplæringslva 2-8. Dette fr å vurdere m eleven har tilstrekkelege ferdigheiter i nrsk til å følgje den vanlege pplæringa på skulen. Skulen må gjere ei individuell vurdering av tidspunktet fr dette. 6.2 Fylkesmannens undersøkingar Relevant dkumentasjn fr å pplyse krleis skulen arbeider med elevar med behv fr særskilt språkpplæring, finn ein i utgangspunktet i dkumenta «Rutiner fr Helland skule i høve elevar med minritetsspråkleg bakgrunn» g «Instruks fr dei sm arbeider med framadspråklege elevar». Pkt. 5 m vedtak i det førstnemnde dkumentet beskriv saksgangen i saker der ein vurderer g gjer vedtak m rettane til elevar med minritetsspråkleg bakgrunn. Den mhandlar retten til særskilt nrsk, men nemner ikkje 15

16 mrsmålspplæring, tspråkleg fagpplæring eller anna pplæring tilpassa føresetnadane til elevane. Det er gså vedlagt tre døme på enkeltvedtak m særskilt nrskpplæring. Desse inneheld infrmasjn m rettane ved at ppll. 2-8 er sitert, mål fr pplæring, grunngjeving, mfang i timar g infrmasjn m kva læreplan eleven vil få nrskpplæring etter. Det kjem fram av grunngjevingane kva nivå eleven ligg på i nrskdugleik etter testing. Det står ikkje nk i vedtaka m mrsmålspplæring, tspråkleg fagpplæring eller anna pplæring tilpassa føresetnadane til elevane. Det er etter førebels rapprt innsendt nye malar fr enkeltvedtak etter pplæringslva 2-8. Desse gjer det tydeleg at det skal gjerast ei særskilt vurdering av m eleven gså har behv fr mrsmålspplæring g/ eller tspråkleg fagpplæring. I intervju kjem det fram at skule har ein lærer med spesiell kmpetanse sm er ressurspersn fr pplæring etter 2-8. Det er utarbeidd eigen perm med rutinar g kartleggingsmateriell sm blir brukt i denne pplæringa. Det vart gjrt greie fr praksis med kartlegging før pplæringa startar, kartlegging undervegs g sm grunnlag fr å avslutte særskilt språkpplæring. Særskilt språkpplæring blir avslutta når eleven er på nivå 3. Det blir sagt at behv fr mrsmålspplæring g/ eller tspråkleg fagpplæring blir vurdert, men at det er prblem med å skaffe lærarar/ persnar med nødvendig språkkmpetanse. 6.3 Fylkesmannens vurderingar Rutinane legg pp til at nrskferdigheitene vert kartlagt både før pplæringa startar, undervegs g ved avslutninga. Ut frå dkumentasjnen g det sm blir sagt under intervjua, finn Fylkesmannen det sannsynleggjrt at dette gså vert gjennmført i praksis. Når det gjeld m det blir vurdert m eleven gså har behv fr mrsmålpplæring eller tspråkleg fagpplæring, får vi pplyst at kmmunen finn det vanskeleg å gi slike tilbd på grunn av mangel på lærarar eller andre med kmpetanse i dei ulike mrsmåla. Det blir sagt at behvet blir vurdert. Dei nye malane fr enkeltvedtak etter 2-8 inneber at ein framver gså har ei rutine fr at det blir tatt stilling til behvet fr slik pplæring. Fylkesmannen vil presisere at det er eit krav at ein skal ta knkret stilling til m desse elevane på individuelt grunnlag, gså har behv fr mrsmålpplæring eller tspråkleg fagpplæring. Dette skal kme fram i enkeltvedtaket, g der skal det gså grunngjevast kvifr eller kvifr ikkje slikt tilbd blir gitt. Fylkesmannen erkjenner at det ikkje alltid vil være muleg å få tak i eigna undervisningspersnale med nødvendig språkkmpetanse, men fr elevar sm vil ha behv fr slike tilbd skal ein så langt råd er prøve å få dette på plass. Vi viser gså til pplæringslva 2-8 fjerde ledd sm seier at ein i tilfelle der ein manglar eigna undervisningspersnale, så langt mgeleg skal leggje til rette fr anna pplæring tilpassa føresetnadane til elevane. 6.4 Fylkesmannens knklusjn Helland skule ppfyller krava m språkkartlegging g det å gi tilbd m særskilt nrskpplæring fr elevar sm treng det. 16

17 Helland skule ppfylle gså kravet m at det fr elevar med behv fr særskild nrskpplæring skal vere implementert rutine sm sikrar at det blir vurdert m eleven òg har behv fr mrsmålspplæring g tspråkleg fagpplæring. 7. Avslutning av tilsynet Tilsynet blir med dette avslutta utan at det er avdekt lvstridige frhld med behv fr varsel m pålegg m endring. Denne knklusjnen er basert på det kjeldematerialet det er gjrt greie fr i denne rapprten g med utgangspunkt i status på tidspunktet fr tilsynet si avslutting. Mlde Jørn Thmassen ass.utdanningsdirektør, 17

18 Vedlegg 1 : Dkumentasjnsgrunnlaget Følgjande dkument inngår i dkumentasjnsgrunnlaget fr tilsynet: Oversendingsbrev frå kmmunen «Plan fr kvalitetsvurdering i grunnskulen» «Plan fr kvalitetsutviklinga i grunnskulepplæringa i Vestnes kmmune » «Plan fr kvalitetsutvikling , Helland skule» «Skulebasert vurdering Helland skule » Diverse skjemamalar g flytskjema fr spesialundervisninga Malar fr enkeltvedtak m særskilt språkpplæring «Plan fr kvalitetsutviklinga i grunnskulepplæringa i Vestnes kmmune » Utfylt eigenvurderingsskjema frå skuleleiinga Utfylte eigenvurderingsskjema frå lærargupper Svar på spørjeundersøking, ppsummeringsskjema frå nrsk på 9. årstrinn Svar på spørjeundersøking, ppsummeringsskjema frå matematikk på 8. årstrinn Svar på spørjeundersøking, ppsummeringsskjema frå krppsøving på 10. årstrinn Dkumentasjn knytt til pplæringa i nrsk ved Helland skule: Årsplan i nrsk fr 9. årstrinn 2014/15 Arbeidsplan fr 9A vekene 42 g 43 Opplisting av vurderingsgrunnlag i nrsk fr ungdmstrinnet Vurderingskriterium fr skriving av «drøftande artikkel» Vurderingskriterium fr skriving av «frtelling» Vurderingskriterium fr karaktersetjing fr elevtakstar g nrsk munnleg Vurderingsskjema fr munnleg framføring fredrag Døme på «SOL» - diagram Dkumentasjn knytt til pplæringa i matematikk ved Helland skule: Årsplan i matematikk fr 8. årstrinn 2014/15 18

19 Arbeidsplan fr 8B vekene 44 g 45 Dkumentasjn knytt til pplæringa i krppsøving ved Helland skule: Årsplan i krppsøving fr 10. årstrinn 2014/15 med infrmasjn m frmål, pririteringar, vurdering g kmpetansemål Vurderingskriterium fr friluftsliv, ftball, kreativ dans, rientering, ski, turn, eigentrening Beskrivelse av prsjekt Bld svette g tårer. Diverse vedlegg m spesialundervisning frå Helland skule: Flytskjema Rutinar i frhld til Kllen ungdmsbase (barnevernsinstitusjn -Bufetat) Fr 6 elevar: Døme på sakkunnig vurdering annymisert Døme på årsrapprt Døme på enkeltvedtak m spesialundervisning Døme på IOP Rutinar fr Helland skule i høve elevar med minritetsspråkleg bakgrunn. Instruks fr dei sm arbeider med framandspråklege elevar Tre døme på vedtak m særskilt språkpplæring annymisert Ettersendt dkumentasjn: 2 døme på utfylte henvisingsskjema til PPT Retningslinjer fr elevvurdering i dei kmmunale grunnskulane i Vestnes Dkumentasjn ettersendt etter førebels rapprt: Uttale tilbakemelding frå kmmunen Revidert mal fr enkeltvedtak m spesialundervisning Revidert mal fr IOP (individuell pplæringsplan) Døme på arbeidsplan fr elevar med pplegg fr eigenvurdering Revidert mal fr enkeltvedtak m særskilt språkpplæring 19

20 Vedlegg 2: Intervju Følgjande persnar sm vart intervjua i tilsynet Rektr g inspektør ved Helland skule Tre lærarar sm underviser i nrsk Tre lærarar sm underviser i matematikk Tre lærarar sm underviser i krppsøving Tre lærarar med ansvar fr spesialundervisning 20