FYLKESMANNEN I SOGN OG FJORDANE TILSYNSRAPPORT. Skulens arbeid med elevane sitt utbytte av opplæringa. Vågsøy kommune Vågsøy ungdomsskule

Transkript

1 FYLKESMANNEN I SOGN OG FJORDANE TILSYNSRAPPORT Skulens arbeid med elevane sitt utbytte av opplæringa Vågsøy kommune Vågsøy ungdomsskule Sak 2015/616 1

2 Innhald Samandrag Innleiing Om tilsynet med Vågsøy kommune Vågsøy ungdomsskule Fylkesmannen fører tilsyn med offentlege skular Tema for tilsyn Om gjennomføringa av tilsynet Skulens arbeid med opplæringa i fag Rettslege krav Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar Fylkesmannens konklusjon Undervegsvurdering for å auke eleven sitt læringsutbytte Rettslege krav Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar Fylkesmannens konklusjon Undervegsvurdering som grunnlag for tilpassa opplæring og spesialundervisning Rettslege krav Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar...18 Kommunens tilbakemelding etter førebels rapport Fylkesmannens konklusjon Vurdering av behov for særskild språkopplæring Rettslege krav Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar Fylkesmannens konklusjon Frist for retting av lovbrot Kommunen sin frist til å rette...24 Vedlegg: Dokumentasjonsgrunnlaget

3 Samandrag Tema og formål Temaet for tilsynet er retta mot skulens arbeid med elevane sitt utbytte av opplæringa. Det overordna formålet med tilsynet er å medverke til at alle elevar får eit godt utbytte av opplæringa. Hovudpunkt i tilsynet er: Skulens arbeid med opplæringa i fag, undervegsvurdering for å auke elevane sitt læringsutbytte, undervegsvurdering som grunnlag for tilpassa opplæring og spesialundervisning, og vurdering av behov for særskild språkopplæring. Gjennomføring Tilsynet vart opna gjennom varselbrev Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på skriftleg dokumentasjon og intervju, sjå vedlegg. Det er gjennomført intervju med skuleleiing og lærarar som underviser i faga matematikk, engelsk og mat og helse på 9. årstrinn. Elevar på 9. årstinn har svart på spørjeskjema i dei same faga. Det er levert inn anonymiserte elevsaker om spesialundervisning og særskild språkopplæring. Kommunen mottok ein førebels tilsynsrapport og vi gjennomførte sluttmøte med kommunen og skulen Kommunen fekk frist til til å eventuelt kommentere førebels tilsynsrapport. Vi mottok eit kommentarskriv og tre nye [framdaterte] rutinar innan fristen. Dokumenta er kommentert under kapittel 3 til 6 i det følgjande. Avdekte lovbrot Det er avdekt lovbrot under følgjande undertema: Skulens arbeid med opplæringa i fag Undervegsvurdering for å auke elevane sitt læringsutbytte Undervegsvurdering som grunnlag for tilpassa opplæring og spesialundervisning Vurdering av behov for særskild språkopplæring Status på rapporten og vegen vidare Fylkesmannen har i kapitla 3 til 6 konstatert lovbrot. I denne rapporten får Vågsøy kommune frist til å rette lovbrota, jf. kommunelova 60 d. Frist for retting er Kommunen må innan denne datoen sende Fylkesmannen ei erklæring om at det ulovlege forholdet er retta. Dersom lovbrot ikkje er retta innan den fastsette fristen, vil Fylkesmannen vedta pålegg om retting. Eit eventuelt pålegg om retting vil ha status som enkeltvedtak og kan klagast på, jf. forvaltningslova kapittel VI. 3

4 1. Innleiing Fylkesmannen opna tilsyn med skulens arbeid med elevane sitt utbytte av opplæringa ved Vågsøy ungdomsskule skule i Vågsøy kommune. Felles nasjonalt tilsyn handlar om skulens arbeid med elevane sitt utbytte av opplæringa og består av tre område for tilsyn: Skulens arbeid med elevane sitt utbytte av opplæringa (som denne rapporten handlar om), forvaltningskompetanse og skulebasert vurdering. Utdanningsdirektoratet har utarbeidd rettleiingsmateriell 1 knytt til tilsynet, og Fylkesmannen har gjennomført informasjons- og rettleiingssamlingar. Det er kommunen som har det overordna ansvaret for at krava i opplæringslova blir etterlevde, jf. opplæringslova første ledd. Kommunen er derfor adressat for denne tilsynsrapporten. Tilsynet har avdekt lovbrot. Frist for retting er Kommunen må innan denne datoen sende Fylkesmannen ei erklæring om at det ulovlege forholdet er retta, og ei utgreiing om korleis lovbrotet er retta. 2. Om tilsynet med Vågsøy kommune Vågsøy ungdomsskule 2.1 Fylkesmannen fører tilsyn med offentlege skular Fylkesmannen fører tilsyn med kommunen som offentlege skular, jf. opplæringslova 14-1 første ledd. Fylkesmannens tilsyn på opplæringsområdet er tilsyn med det lovpålagde, jf. kommunelova 60 b. Fylkesmannens tilsyn med offentlege skular er utøving av myndigheit og skjer i samsvar med reglane for dette i forvaltningsretten. I dei tilfella der Fylkesmannen konkluderer med at eit rettsleg krav ikkje er oppfylt, blir dette sett på som lovbrot, uavhengig av om det er opplæringslova eller forskrifter fastsett i medhald av denne lova som er brotne. 2.2 Tema for tilsyn Temaet for tilsynet er retta mot kjerneverksemda ved skulen: skulens arbeid med elevane sitt utbytte av opplæringa. Det overordna formålet med tilsynet er å medverke til at alle elevar får eit godt utbytte av opplæringa. Hovudpunkta i tilsynet vil vere: Skulens arbeid med opplæringa i fag Undervegsvurdering for å auke elevane sitt læringsutbytte Undervegsvurdering som grunnlag for tilpassa opplæring og spesialundervisning Vurdering av behov for særskild språkopplæring 1 4

5 Tilsynet skal medverke til at kommunen som skuleeigar syter for at elevane: får kjennskap til og opplæring i måla som gjeld for opplæringa får tilbakemeldingar og blir involverte i eige læringsarbeid for å auke utbyttet av opplæringa får vurdert kontinuerleg kva for utbytte dei har av opplæringa blir følgde opp og får nødvendig tilrettelegging når utbyttet av opplæringa ikkje er tilfredsstillande Manglande etterleving av regelverket kan føre til at elevane ikkje får realisert sine moglegheiter eller får lite utbytte av opplæringa. 2.3 Om gjennomføringa av tilsynet Tilsyn med Vågsøy kommune vart opna gjennom brev Fylkesmannen har kravd at kommunen legg fram dokumentasjon med heimel i kommunelova 60 c. Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på skriftleg dokumentasjon og opplysningar frå intervju, sjå vedlegg. 3. Skulens arbeid med opplæringa i fag 3.1 Rettslege krav Nedanfor har vi opplyst om dei rettslege krava for tilsynet med skulens arbeid med opplæringa i fag. Vi viser òg til kva for reglar i opplæringslova og forskrift til opplæringslova krava er knytte til. Rektor skal sikre at innhaldet i opplæringa er knytt til kompetansemål i faget Undervisningspersonalet skal leggje til rette og gjennomføre opplæringa etter Læreplanverket for Kunnskapsløftet (LK06), jf. opplæringslova 2-3 og forskrift til opplæringslova 1-1. Det vil seie at opplæringa skal ha eit innhald som byggjer på kompetansemåla i læreplanen og medverkar til at dei blir nådde. Rektor må organisere skulen slik at dette blir sikra, jf. opplæringslova 2-3. Rektor skal sikre at undervisningspersonalet tek vare på eleven sin rett til å kjenne til mål for opplæring, kva som blir vektlagt i vurderinga av eleven sin kompetanse, og kva som er grunnlaget for vurderinga. Undervegsvurdering skal brukast som ein reiskap i læreprosessen og medverke til å forbetre opplæringa, jf. forskrift til opplæringslova 3-2. Eleven skal kjenne til kva som er måla for opplæringa, kva som blir vektlagt i vurderinga av hans eller hennar kompetanse, og kva som er grunnlaget for denne vurderinga, jf. forskrift til opplæringslova 3-1. Det inneber at elevane må kjenne til kompetansemåla i læreplanane for faga. Dei skal òg kjenne til kva læraren legg vekt på når læraren vurderer ein prestasjon. Frå og med 8. trinn skal elevane kjenne til kva som skal til for å oppnå dei ulike karakterane. Kravet til at dette skal vere kjent, inneber noko meir enn at 5

6 informasjonen er tilgjengeleg for elevane. Rektor må organisere skulen for å sikre at undervisningspersonalet formidlar dette til elevane. Rektor skal sikre at opplæringa dekkjer alle kompetansemåla på hovudtrinnet / i faget og dei individuelle opplæringsmåla i IOP. Undervisningspersonalet skal leggje til rette og gjennomføre opplæringa etter LK06, jf. opplæringslova 2-3 og forskrift til opplæringslova 1-1. For dei fleste fag i grunnskulen og for nokre fag i vidaregåande skule er kompetansemåla førte opp per hovudtrinn eller etter fleire års opplæring. I slike tilfelle må rektor sikre at elevane får opplæring i alle kompetansemåla i faget / på hovudtrinnet gjennom opplæringsløpet. Opplæringslova 5-5 heimlar at ein elev som får spesialundervisning, kan ha unnatak frå kompetansemåla i dei ordinære læreplanane. Gjeldande opplæringsmål for eleven skal da gå fram av ein individuell opplæringsplan (IOP). I slike tilfelle må skulen sikre at opplæringa for eleven dekkjer dei individuelle måla. Alle elevar som har vedtak om spesialundervisning, skal ha IOP. Skulen skal utarbeide ein individuell opplæringsplan (IOP) for alle elevar som får spesialundervisning, jf. opplæringslova 5-5. Det må gå fram av IOP-en kva for tidsintervall han gjeld for. Innhaldet i IOP-en skal samsvare med enkeltvedtaket når det gjeld innhaldet i opplæringa og synleggjere eventuelle avvik frå LK06. IOP-en skal vise mål for og innhaldet i opplæringa og korleis opplæringa skal gjennomførast, jf. opplæringslova 5-5. Reglane for innhald i opplæringa gjeld så langt dei passar for spesialundervisninga. Det kan føre til at måla for opplæringa vik av frå kompetansemåla i læreplanane i LK06. Før skulen/kommunen gjer eit enkeltvedtak om spesialundervisning, skal PPT utarbeide ei sakkunnig vurdering. Den sakkunnige vurderinga skal gje tilråding om innhaldet i opplæringa, mellom anna realistiske opplæringsmål for eleven, og kva for opplæring som gjev eleven eit forsvarleg opplæringstilbod. Vedtaket om spesialundervisning skal byggje på den sakkunnige vurderinga, og eventuelle avvik må grunngjevast. Vedtaket om spesialundervisning fastset rammene for opplæringa og dermed innhaldet i IOP-en. IOPen kan først takast i bruk etter at det er gjort enkeltvedtaket om spesialundervisning. IOP-en må ha eigne mål for opplæringa når eleven si opplæring vik av frå LK06, og skulen må ha ein implementert rutine som sikrar at IOP-en er samordna med planane for den ordinære opplæringa (klassen). Reglane om innhald i opplæringa (kompetansemåla i læreplanane) gjeld for spesialundervisning så langt dei passar, jf. 5-5 i opplæringslova. Skulen skal leggje vekt på utviklingsmoglegheitene for eleven og dei opplæringsmåla som er realistiske innafor det same totale undervisningstimetalet som for andre elevar, jf. opplæringslova 5-1. Den individuelle opplæringsplanen skal vise måla for opplæringa, jf. opplæringslova 5-5. Dersom vedtaket om spesialundervisning ikkje inneheld avvik frå LK06, eller berre har færre kompetansemål i eit fag enn i den ordinære læreplanen, må dette òg komme klart fram i IOP-en. Det må òg komme klart fram i kva for fag eller delar av fag eleven eventuelt skal følgje ordinær opplæring (i klassen). Skulen må ha ein skriftleg framgangsmåte som opplyser om korleis ein skal sjå spesialundervisninga og den 6

7 ordinære opplæringa i samanheng / arbeide saman i slike tilfelle. Framgangsmåten må vere innarbeidd av dei som har ansvaret for å utvikle IOP-en og for å gjennomføre opplæringa. 3.2 Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på innsendt skriftleg dokumentasjon, eigenvurderingar og opplysningar gitt i intervju av rektor og lærarar i på 9. årstrinnet i faga; matematikk, engelsk og mat og helse og nokre elevar på 9. klassetrinnet. Det vart gjennomført intervju med elevar på 9. årstinnet i to klassar. 3.3 Fylkesmannens vurderingar 1. Sikrar rektor at innhaldet i opplæringa er knytt til kompetansemål i faga? Det går fram av eigenvurderinga til leiinga at lærarane skal lage årsplanar i fag. Planane skal leggjast ut som informasjon til foreldre på læringsplattforma CLG. Skulen har sendt inn årsplanar i faga matematikk, engelsk og mat og helse (to halvårsplanar) for 9. årssteg skuleåret I tillegg er det levert inn tre anonymiserte individuelle opplæringsplanar (IOP). Årsplanane har kolonner der det er fylt ut kompetansemål og læringsmål. Skulen har eigne malar for vekeplanar til elevane, der mål for opplæringa skal stå. I dokumenterte døme på vekeplanar for 9. klasse er det fylt ut læringsmål for alle fag. I spesialpedagogisk plan for Vågsøy kommune står det på side 6 at IOP en skal omtale «mål for opplæringa, innhaldet i opplæringa og korleis opplæringa elles skal gå føre seg». Det vert forklart i intervju at skulen har eigne malar for årsplanane i fag og at lærarane skal krysse av på ei sjekkliste kvar haust, for å stadfeste til rektor at dei har laga/revidert fagplan og vurderingskriterier for kommande skuleår. Rektor forklarar i intervju at han sikrar arbeidet med årsplanane gjennom å gjere fagplanane og vekeplanane kjende for elevane og foreldra. Det interne arbeidet med planane i fag ikkje er tidfesta i skulen sitt årshjul. Han etterspør at planane skal vere ferdig, men kontrollerer ikkje kvar plan. Rektor forklarer at han stolar på at når lærarane har laga årsplanar, er dei i tråd med kompetansemåla. Lærarane forklarar på si side at rektor må ha tillit til lærarane i denne prosessen. På spørsmål om det ville blitt fanga opp, dersom eit kompetansemål hadde blitt utegløymt frå fagplanane svarar nokre av lærarane at dei er usikker på om det ville blitt fanga opp, og at sikringa på dette området ikkje er god nok. Andre forklarar at ein del sikring skjer gjennom å velje læreverk. I intervju kjem det 7

8 fram at i faget matematikk vart dette gjort då Kunnskapsløftet kom for ni år sidan. Vi kan ikkje sjå at skulen har etablert eit system for å fange opp endringar/revisjonar i læreplanar i fag. 2. Sikrar rektor at undervisningspersonalet tek vare på eleven sin rett til å kjenne til mål for opplæring, kva som blir vektlagt i vurderinga av eleven sin kompetanse og kva som er grunnlaget for vurderinga? Skulen har eit årshjul for vurdering som vart laga i samband med eit felles elevvurderingsprosjekt for skulane i kommunen, gjeldande frå skuleåret Her er det omtalt kva vurderingsformer skulen kan nytte og korleis skulen skal arbeide med elevvurdering. Det går mellom annan fram at kompetansemål og læringsmål for faga skal fastsetjast og gjerast kjende for elevar og føresette. I eigenvurderinga skriv rektor at årsplanane vert lagt ut på læringsplattforma CLG, at vurderingskriteria og kjenneteikn på desse vert delt ut til elevar og føresette og at læringsmåla skal stå på vekeplanane. Rektor forklarar i intervju at sikringselementet ligg i at planane skal vere tilgjengeleg på læringsplattforma og vere kjent for alle. Rektor kontrollerer ikkje alle planane, men har samtalar med teamleiarane. Rektor stadfestar i intervju at det ikkje er skriftleg nedfelt at teamleiarane skal sikre at vurderingskriteria i fag er i tråd med kompetansemåla. I intervju med rektor kjem det fram at årshjulet for vurdering er innført ved skulen, men at det er utfordrande å utvikle ein felles vurderingskultur i personalgruppa. Det vert vist til verksemdsplanen for skuleåret der det det er sett opp som mål at skulen skal følgje årshjulet for vurdering og auke kompetansen i forskrift til opplæringslova om elevvurdering. Rektor laga ei sjekkliste hausten 2014 der lærarane skal stadfeste at dei har laga/revidert fagplan og vurderingskriterier for kommande skuleår. Lærarane forklarar i intervju at det vert avsett tid til arbeid med mål og vurderingskriteria i team og av dei prøver å gjere mest mogleg likt på klassesteg i faga. I intervju med lærarane forklarar nokre av dei at det er bestemt at mål og vurderingskriterier skal stå på vekeplanane, men at rektor ikkje går inn og spør korleis dei gjer arbeidet med å utarbeide vurderingskriterier, «Rektor stoler på at vi gjer det vi skal». Dette vert stadfesta i intervju med rektor. Andre lærarar forklarer i intervju at rektor tek opp spørsmål kring elevvurdering i fag med jamne mellomrom, men at rektor ikkje grip inn og korrigerer læringsmål på fag eller vekeplanane. Det er døme på at ein lærar hugsar at rektor har korrigert eit læringsmål; «det har skjedd, men ikkje med den planen vi har no». I faget mat og helse er det planlagd ein heimearbeidsdag for elevane i veke 21. Det vert stadfesta i intervju at heimearbeidsdagen er ein del av grunnlaget for vurdering av elevane i faget. 8

9 3.Sikrar rektor at opplæringa dekkjer alle kompetansemåla på hovudtrinnet og dei individuelle opplæringsmåla i IOP? I eigenvurdering svarar rektor at han sikrar at opplæringa samla dekkjer alle kompetansemåla på hovudtinnet og dei individuelle opplæringsmåla i IOP gjennom at årsplanane er tilgjengelege og at IOP ar blir gjennomgått av administrasjonen før dei vert sendt ut. I intervju forklarar rektor at han stolar på at lærarane tek seg av denne samordninga. Det har vore diskutert i lærarkollegiet at ein må sjå kompetansemål på trinna i samanheng, men at det vert oppfatta som vanskeleg å få til. I intervju med lærarane kjem det fram litt ulike svar. I eitt fag forklarar dei «Vi arbeider ikkje systematisk med å sjå kompetansemål på tvers av trinn» medan det i eit anna fag blir forklart «Læreverket vel ut oppbygginga av kompetansemåla.» 4. Har alle elevar som har vedtak om spesialundervisning IOP? I kommunen sin spesialpedagogiske plan står det at det skal lagast ein IOP slik som det går fram av opplæringslova 5-5. Det går vidare fram av årshjulet til skulen at rektor er ansvarleg for å gje informasjon om skriving av IOP på fagmøter i september og oktober. Kommunen har laga ei rettleiing til bruk ved utfylling av IOP, datert Det vart stadfesta i intervju at rutinen for utfylling av IOP var godt kjend blant lærarane. Skulen har dokumentert tre enkeltvedtak om spesialundervisning for skuleåret I alle sakene er det laga IOP for elevane. Det kjem fram i intervju med nokre av lærarane at IOP ar er lagra på sikker datasone og ikkje til vanleg i aktiv bruk som ein lokal læreplan for eleven. 5.Samsvarer innhaldet i IOP-en med enkeltvedtaket når det gjeld innhaldet i opplæringa, medrekna når det er gjort avvik frå LK06? Ein gjennomgang av innsendte saker syner at det er samsvar mellom i IOP ane og enkeltvedtaka når det gjeld innhaldet i opplæringa. Vi registrerer elles at sakkunnig instans tilråd spesialundervisning i årstimar og at skulen tildelar ressurs i økter à 70 minutt. Skulen fordelar ikkje øktene på fag. 9

10 6.Har IOP-en eigne mål for opplæringa når eleven si opplæring skal avvike frå ordinære læreplanar? I skulen sin mal for IOP går det fram at skulen skal klargjere innhaldet i spesialundervisninga og eventuelle avvik frå ordinær opplæringsplan. I kommunen sin rettleiar til utfylling av IOP er det døme på korleis skulen kan formulere seg i ein IOP, der eleven har opplæring som avvik frå ordinær læreplan. I innsendte enkeltvedtak om spesialundervisning er det sett opp eigne må for undervisninga i dei tilfelle eleven si opplæring avvik frå ordinære læreplanar. 7. Har skulen ein implementert rutine for å sikre at IOP-en er samordna med den ordinære opplæringa (klassen)? I intervju vert det vist til kommunen sin spesialpedagogiske plan og dokumentet Veiledning til utfylling av IOP. Fylkesmannen kan ikkje sjå at dokumenta inneheld ei skriftleg rutine for samordning mellom spesialundervisning og den ordinære opplæringa. Kommunens tilbakemelding etter førebels rapport Kommunen kommenterer varsel om pålegg slik: Punkt 3 : Skulen sitt arbeid med opplæringa i fag «Her konkluderer fylkesmannen med at rektor både må gje føringar og ha oppfølging slik at skulen har eit system på å sikre at skulen sitt arbeid med opplæringa i fag dekkjer lovkravet. I tråd med dette har ein utarbeidd skriftlege rutinar på korleis dette i praksis vert gjort ved skulen. Sjå vedlegg. I høve system for oppfølging og sikring av at undervisningspersonalet knyter innhaldet til opplæringa i kompetansemål i det enkelte faget ligg dette som sjekklister for seksjonsleiar for kvart fag. Sjå vedlagt eksempel. For å sikre at ein fangar opp endringar/revisjon av læreplanar, er dette lagt som ein del av skriftleg rutine i Skulens arbeid med årsplanar/periodeplanar og sikring av kompetansemål, sjå vedlegg. Det vert og i konklusjonen vist til at skulen manglar eit etablert system for å sikre at skulen ser alle kompetansemål på hovudtrinnet og individuelle opplæringsmål i IOP ar i samanheng. Her meiner ein at mykje ligg nedfelt i spesialpedagogisk plan, men denne er i ein innføringsfase på skulen og i kommunen, denne må implementerast betre i organisasjonen slik at den vert kjent og nytta på ein betre måte. Kommunen vil også sjå på om ein kan lage ei rettleiing for utfylling av IOP til pedagogisk personale i kommunen for å sikre dette på alle trinn.» 10

11 3.4 Fylkesmannens konklusjon Med sikre meiner vi at rektor både må gje føringar og ha oppfølging slik at skulen har eit system. Skulen har dokumentert at rektor gjev føringar i form av at det skal lagast eller reviderast årsplanar i fag kvar haust og at planane skal leggjast ut på ein felles læringsplattform. Rektor har i samband med tilsynet laga ein rutine for skulens arbeid med årsplanar/periodeplanar og sikring av kompetansemål som er framdatert Rutinen ansvarleggjer seksjonsleiar og faglærar med tanke på å fange opp endringar i kompetansemål og gjennomgang av årsplanane. Rutinen skal gjelde for skuleåret og arbeidet skal utførast i perioden mellom veke 33 til veke 36. Rektor skisserer her føringar som gjeld sikring av innhaldet i dei lokale læreplanane opp mot den nasjonale læreplanen, men sikrar ikkje oppfølging frå rektor slik regelverket krev. Døme på oppfølging ville her kunne vere at seksjonsleiarane melder skriftleg tilbake til rektor etter gjennomført møte i seksjonane i veke 33. Det er sendt inn eit døme på kompetansemål i faget engelsk frå hovudtrinnet, der det er høve til å krysse av på kva årstrinn skulen arbeider med dei ulike kompetansemåla. Vi oppfattar dokumentet som eit døme på korleis skulen tenkjer seg å arbeide med kompetansemål i fag og avventar dokumentasjon på at dette er gjennomført i praksis i alle faga vi undersøkjer i tilsynet. Rektor er i ferd med å utvikle, men har i dag ikkje eit system for oppfølging, der han sikrar at undervisningspersonalet knyter innhaldet i opplæringa til kompetansemål i det enkelte fag. Det vert i noko grad arbeidd med elevvurdering og felles vurderingskultur ved skulen. Rektor har i for liten grad oppfølging av arbeidet som gjeld å sikre at elevane er kjende med kva som er vektlagt i vurderinga av elevane sin kompetanse og grunnlaget for vurderinga. I faget mat og helse nyttar skulen eit ulovleg grunnlag for vurdering. Opplæringslova gjev skulen noko fleksibilitet når det gjeld bruk av andre opplæringsarenaer enn skuleanlegget, jf. opplæringslova 2-3. Det er likevel slik at denne fleksibiliteten ikkje omfattar bruk av heimearbeidsdag, jf. tolking frå Utdanningsdirektoratet i Rektor har ikkje etablert eit system for å sikre at skulen ser alle kompetansemåla på hovudtrinnet og individuelle opplæringsmål i IOP ar i samanheng. Systemet er her i praksis basert på at rektor stoler på at lærarane ser både kompetansemåla på hovudtrinnet og individuelle opplæringsmål i IOP ar i samanheng. Skulen har ikkje utarbeidd skriftlege rutinar som skal sikre at IOP ar er samordna med den ordinære opplæringa, til dømes når det gjeld organisering og innhald. 2 Artikkel på nettsida til Utdanningsdirektoratet om heimearbeidsdag i faget mat og helse: 11

12 Vi vil merke at eit enkeltvedtak om spesialundervisning skal vere så klart og tydeleg at eleven og foreldra skal forstå kva opplæringstilbod eleven får tilbod om. Slik vil dei også vere i stand til eventuelt å klage på opplæringstilbodet som er skissert i enkeltvedtaket. Elevane har rett til eit bestemt tal timar opplæring etter Kunnskapsløftet og opplæringa skal som hovudregel omtalast i klokketimar, jf. Utdanningsdirektoratet sin rettleiar om spesialundervisning. Det er òg slik at det må gå fram av enkeltvedtaket kva som er innhaldet i spesialundervisninga og korleis den er organisert. Dette tyder at det må gå fram av enkeltvedtaket korleis ressursen skal fordelast mellom dei ulike faga eller fokusområda. Skulen sitt arbeid med opplæring i fag imøtekjem ikkje dei aktuelle lovkrava. 4. Undervegsvurdering for å auke eleven sitt læringsutbytte 4.1 Rettslege krav Nedanfor har vi opplyst om dei rettslege krava for tilsynet med skulens arbeid med undervegsvurdering for å auke eleven sitt læringsutbytte av opplæringa. Vi viser òg til kva for reglar i opplæringslova og/eller i forskrift til opplæringslova krava er knytte til. Elevane skal få rettleiing i kva for kompetansemål frå LK06 eller mål i IOP-en som opplæringa er knytt til. Elevane skal bli kjende med måla for opplæringa, jf. forskrift til opplæringslova 3-1. Dette gjeld for alle årstrinn og gjeld òg for elevar med individuelle mål i ein IOP. Elevane skal bli i stand til å forstå kva dei skal lære, og kva som er formålet med opplæringa. Lærarane gjennomfører opplæringa og må kommunisere dette til elevane. Elevane skal få rettleiing i kva det blir lagt vekt på i vurderinga i faget. Eleven skal kjenne til kva som blir vektlagt i vurderinga av hans eller hennar kompetanse, jf. forskrift til opplæringslova 3-1. Det inneber at elevane skal kjenne til kva som kjenneteiknar ulik grad av kompetanse, og kva det blir lagt vekt på i vurderinga av ein prestasjon. Kravet til at det skal vere kjent for eleven, inneber at det ikkje held at informasjonen ligg på Internett, eller at ein kan få informasjonen ved å spørje læraren. Lærarane må kommunisere grunnlaget for vurderinga til elevane. Elevane skal få tilbakemeldingar på kva dei meistrar, og rettleiing i kva dei må gjere for å auke sin kompetanse. Vurderinga undervegs i opplæringa skal gje god tilbakemelding og rettleiing til eleven og vere ein reiskap i læreprosessen, jf. forskrift til opplæringslova 3-2. Undervegsvurdering skal medverke til at eleven aukar sin kompetanse i fag, jf. forskrifta Undervegsvurderinga skal elevane få løpande og systematisk, ho kan både vere skriftleg og munnleg, skal innehalde grunngjeven informasjon om kompetansen til eleven og skal gjevast med sikte på fagleg utvikling. 12

13 Elevane skal involverast i vurderinga av eige læringsarbeid. Elevane skal delta aktivt i vurderinga av eige arbeid, eigen kompetanse og eiga fagleg utvikling, jf. forskrift til opplæringslova Lærarane må syte for at elevane blir involverte i dette. Eleven si eigenvurdering skal vere ein del av undervegsvurderinga. Skulen må ha implementert rutine som sikrar at det i halvårsvurderinga blir gjeve informasjon om elevane sin kompetanse i faga og rettleiing om korleis elevane kan auke kompetansen sin. Halvårsvurdering i fag er ein del av undervegsvurderinga og skal uttrykkje eleven sin kompetanse knytt til kompetansemåla i læreplanverket, jf. forskrift til opplæringslova Halvårsvurdering skal òg gje rettleiing i korleis eleven kan auke kompetansen sin i faget. Halvårsvurdering utan karakter skal elevane få gjennom heile grunnopplæringa og gjeld alle elevar uavhengig av vedtak og type opplæring. Det er ikkje sett krav til kva form vurderinga skal ha. Vurderinga kan derfor vere både skriftleg og munnleg. Frå og med 8. årstrinn og i vidaregåande opplæring skal vurderinga gjennomførast midt i opplæringsperioden. Frå og med 8. årstrinn og i vidaregåande skule skal elevane få vurdering utan karakter midt i opplæringsperioden og på slutten av året dersom faget ikkje blir avslutta. Frå 8. årstrinn og i vidaregåande skule skal elevane i tillegg ha halvårsvurdering med karakter midt i opplæringsperioden og på slutten av året dersom faget ikkje blir avslutta. Skulen må ha ein skriftleg og innarbeidd framgangsmåte for at elevane får halvårsvurderingar på riktige tidspunkt og at dei har eit innhald i samsvar med forskrifta. Skulen må ha implementert rutine som sikrar at årsrapporten inneheld ei vurdering av utviklinga til eleven ut frå måla i IOP-en. For elevar med spesialundervisning skal skulen, i tillegg til halvårsvurdering med og utan karakter, ein gong i året utarbeide ein skriftleg rapport. Rapporten skal mellom anna gje vurdering av eleven si utvikling i forhold til måla i IOP, jf. opplæringslova 5-5. Skulen må ha ein skriftleg og innarbeidd framgangsmåte for at elevane får årsrapportar på riktige tidspunkt og at dei har eit innhald i samsvar med forskrifta. 4.2 Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på innsendt skriftleg dokumentasjon, eigenvurderingar og opplysningar gitt i intervju av rektor og lærarar i på 9. årstrinnet i faga; matematikk, engelsk og mat og helse. I forhold til dette kapittelet er det også gjennomført intervju med elevar på 9. årstinnet fordelt på to klassar. Under dette temaet har 75 elevar (fordelt på tre klassar) på 9. årstrinnet svart på eit eige spørjeskjema. Det vart utarbeidd ni spørsmål om vurdering som gjaldt faga matematikk, engelsk og mat og helse. 1/3 av elevane svarte i forhold matematikk, 1/3 engelsk og 1/3 mat og helse. 13

14 4.3 Fylkesmannens vurderingar 8. Rettleiar lærarane om kva for kompetansemål frå LK06 eller mål i IOP-en som opplæringa er knytt til? Kompetansemål og læringsmål er sett opp på årsplanen for fag. Fagplanane er lagt ut på læringsplattforma CLG, som er tilgjengeleg for m.a. elevar og foreldre. Innsendte vekeplanar har læringsmål for ulike fag. Det kjem fram i intervju med lærarar og elevar at måla for opplæringa blir presentert på tavla regelmessig. Det er òg dokumentert døme på at ein lærar ved oppstart av nytt kapittel i læreboka har laga ein Power-Point presentasjon der læraren gjekk igjennom nytt tema og trekke linjer til det elevane har lært tidlegare. Nær 100 % av elevane i Fylkesmannen si spørjeundersøking svarar at læraren forklarar til dei kva målet i faget er, slik at dei forstår kva dei skal lære. I intervju med nokre av lærarane vert det uttrykt «vi kan kanskje bli tydeligare på mål for spesialundervisninga. Vi må bli flinkare til å bruke IOP ar som arbeidsreiskap. IOP ar blir ikkje lagt inn på læringsplattforma CLG». 9. Rettleiar lærarane elevane i kva det blir lagt vekt på i vurderinga i faget? Fylkesmannen si spørjeundersøking viser at de fleste elevane svarer «ja» på dette spørsmålet, men 15% av elevane svarar at dei ikkje får vite kva læraren legg vekt på når arbeidet blir vurdert. Det kjem fram i intervju med rektor og tilsette at dei ikkje forstår kvifor 11 av 75 elevar svarar nei på dette spørsmålet. Forklaringa til dei tilsette er både det at elevane kanskje ikkje forstår spørsmålet i undersøkinga eller at «nokre [elevar] treng meir tilpassing for å forstå kva læraren seier». Det kjem fram i intervju med lærarane i engelsk «Vi kan bli flinkare til å gå igjennom innhaldet i vurderingskriteria. Tidlegare har vi gått detaljert igjennom vurderingskriteriene og etter kvart vurderer dei seg sjølv automatisk i eigenvurderinga. Dei vurderer seg sjølv mange gongar i løpet av eit år og er kanskje ikkje medveten etter kvart på kva dei svarar på.» I intervju med lærarane i mat og helse går det fram at «Mykje av vurderingskriteria blir lagt fram munnleg i timane- veit elevane at dette er rettleiing i vurderingskriteria? ( ) Elevane er ikkje heilt merksame på kva informasjon dei blir gjeve». I faget mat og helse nyttar lærarane jamleg eit vurderingsskjema der kvar elev vert vurdert. Eit av vurderingskriteria er god oppførsel og respekt for medelevar og vaksne. 14

15 10. Gjev lærarane elevane tilbakemeldingar på kva dei meistrar i faga? Tre elevar i mat og helse, fem elevar i matematikk og ni elevar i engelsk av totalt 75 elevar forklarer at læraren ikkje gjev tilbakemelding undervegs i opplæringa om dei meistar i faga. I intervju med elevane går det fram at «Vi får ikkje vite kva den enkelte må gjere for å heve oss det kjem av munnlege samtalar i den halvårlege samtalen. På munnlege framføringar får vi vite kva vi må gjere for å heve oss, men ikkje så mykje tilbakemelding i andre munnlege samanhengar». 11. Rettleiar lærarane elevane om kva dei må gjere for å auke kompetansen sin i det enkelte faget? 20% av elevane i Fylkesmanne si spørjeundersøking svarar nei eller er usikker på om læraren snakkar med deg undervegs i opplæringa kva dei må gjere for å bli betre i det enkelte fag. Det går fram av rektor og dei tilsette sine eigenvurdringar at lærarane rettleiar elevane om kva dei må gjere for å auke kompetansen sin i det enkelte faget i samband med dei halvårlege utviklingssamtalane, og elles undervegs i opplæringa. Rektor forklarer i intervju at det ikkje er gjeve særlege føringar for jamleg undervegsvurdering anna enn «elevane får og skal ha tilbakemeldingar heile tida». I alle dei tre faga er det dokumentert at skulen har vurderingsskjema der elevane skal eigenvurdere seg ut i frå læringsmål og ev. vurderingskriterier, på enkelte skjema er det lagt inn eit felt for lærarvurdering. I eitt fag er det utvikla eit vurderingsskjema som er i bruk kvar time. Kvar elev blir vurdert og markert med + (høg grad av måloppnåing), OK (middels grad av måloppnåing) eller (lav grad av måloppnåing). Nokre lærarar uttrykker «Vi har elevsamtalar og utviklingssamtalar, og vi snakkar med elevane når dei har gjennomført ei arbeidsoppgåve. I tillegg snakkar vi med elevane i timane om kva dei kan gjere betre i faget». I intervju med elevane vert det uttrykt «Vi får ikkje [tilbakemeldingar] med mindre vi spør. Vi får halvårsvurdering. Vi får eit ark der det står kvar vi ligg an i kvart enkelt fag kvar haust. Her står det kva vi må gjere for å heve oss, kva karakter vi ligg an til å få, og kva vi må gjere for å heve oss. Ikkje så mykje innimellom obligatoriske samtalar det må vi spørje etter sjølv. Vi får ikkje alltid like gode svar av lærarane på dei jamlege samtalane». 12. Syter lærarane for å involvere elevane vurderinga av i eige læringsarbeid? Nær 25% av elevane i Fylkesmannen si spørjeundersøking svarar nei eller er usikker på om dei får vere med å vurdere skulearbeidet sitt. 15

16 Rektor forklarer i intervju at skulen har rutinar på området «Skjema på at elevane skal vurdere seg etter prosjekt og prøver. Elevvurdering, lærarvurdering, samtaler etter vurderinga mellom lærar og elev». I intervju med nokre av elevane vert det forklart «Eigenvurderingsskjema blir nytta til kvar prøve vi har hatt. Ein del for elevane og ein del for lærarane. Får arket tilbake etter at begge har skrive på deira meiningar. Det er nyttig og interessant å vere med å vurdere oss sjølve. På nokre eigenvurderingsskjema spør dei korleis vi har budd oss til prøvane.» Andre elevar forklarar at det er ulik involvering av elevane i dei ulike faga «Vi får svar på eigenvurderingane i mat og helse. Mat og helse er veldig flink til å gje tilbakemeldingar. I engelsk er det meir når vi har munnlege framføringar eller skriveøkter. I matematikk er det i forbindelse med tentamen og prøvar». 13. Har skulen implementert rutine som sikrar at det i halvårsvurderinga a) blir gjeve informasjon om eleven sin kompetanse i faga? B) blir gjeve rettleiing korleis eleven kan auke kompetansen sin? Det går fram av dokumentet Vurdering ved Vågsøy ungdomsskule at elevane skal få halvårsvurdering i fag med og utan karakter. Vidare går det fram av årshjulet for vurdering at skriftleg undervegsvurdering skal leverast til heimane i oktober og Februar/mars, i forkant av elev og utviklingssamtalar. I januar og juni skal halvårsvurdering i fag med og utan karakter formidlast. Det går fram av rutinen at elevens kompetanse i fag skal formidlast, vidare skal det gjevast rettleiing om korleis eleven kan auke kompetansen. 14. Har skulen implementert rutine som sikrar at årsrapporten inneheld ei vurdering av elevens utvikling ut frå måla i IOP-en? Det går fram av kommunen sin spesialpedagogiske plan at det skal lagast en årleg rapport med oversikt over den gjennomførte spesialundervisninga og ei vurdering av utviklinga til eleven, jf. pkt. 11, side 6. Årsrapporten skal sendast til foreldre innan 15. mars. Det vert stadfesta i intervju med rektor at skulen inneverande skuleår lagar årsrapport i tråd med rutinen i den spesialpedagogiske planen. Tidlegare skuleår laga skulen rapportar to gong i året. Kommunens tilbakemelding etter førebels rapport Kommunen kommenterer varsel om pålegg slik: «Punkt 4 : Undervegsvurdering for å auke eleven sitt læringsutbytte Når det gjeld praktisering av heimearbeidsdag i samband med faget mat og helse, ser skulen at ein må endre praksis då dette ikkje kan nyttast som grunnlag for vurdering i faget. I tillegg må skulen her gjere eit arbeid med ny gjennomgang av kompetansemål og vurdering i faget.» 16

17 4.4 Fylkesmannens konklusjon Fylkesmannen har merka seg at nokre lærarar ved Vågsøy ungdomsskule har delteke i kommunen si satsing på Vurdering for læring i åra , der føremålet var å etablere ein felles kultur og praksis for elevvurdering. Kompetansemål og læringsmål er uttrykt gjennom årsplanane i fag og vidare på vekeplanane til elevane. Det er noko uklårt korleis lærarane nyttar eleven sin IOP for å rettleie enkeltelevar om måla for spesialundervisninga. Lærarane skal rettleie alle elevar i kva det blir lagt vekt på i vurdering i fag. Rettleiing i denne samanheng betyr noko meir enn å gjengi kompetansemåla. På bakgrunn av intervjua finn Fylkesmannen indikasjonar på manglande felles vurderingspraksis på skulen. Det er også tidvis lite samsvar mellom det elevane forklarer og det lærarane fortel i intervjua kring undervegsvurdering. Majoriteten av elevane opplever dei får rettleiing frå læraren om kva dei må gjere for å auke kompetansen sin i faga, men Fylkesmannen vil gjerne understreke at tilsynet viser at 20 % (15 elevar av 75) er enten usikker eller meiner dei ikkje får slik rettleiing. Grunnlaget for vurdering i mat og helse er som for andre fag, kompetansemåla i læreplanen. Det tyder at elevens samarbeidsevne, faglege interesse, sjølvstende, initiativ og innsats ikkje skal vere ein del av vurderingskriteriet i faget. Det er heller ikkje høve til å trekke inn orden og åtferd i vurderinga av kompetansen, jf. forskrift til opplæringslova 3-3. Når det gjeld vurdering i faget mat og helse, finn vi at grunnlaget for vurdering i fag ikkje er i tråd med lovkrava. 5. Undervegsvurdering som grunnlag for tilpassa opplæring og spesialundervisning 5.1 Rettslege krav Nedanfor har vi opplyst om dei rettslege krava for tilsynet med skulens arbeid med undervegsvurdering som grunnlag for tilpassa opplæring og spesialundervisning. Vi viser òg til kva for reglar i opplæringslova og i forskrift til opplæringslova krava er knytte til. Skulen må ha implementert rutine som sikrar at lærarane systematisk og løpande vurderer om alle elevane har tilfredsstillande utbytte av opplæringa. Læraren skal, som ein del av undervegsvurderinga, vurdere om den enkelte eleven har tilfredsstillande utbytte av opplæringa, jf. forskrift til opplæringslova Skulen må ha ein innarbeidd og skriftleg framgangsmåte for systematisk og løpande å vurdere om elevane har tilfredsstillande utbytte av opplæringa. 17

18 Skulen må ha implementert rutine som sikrar at arbeidsmåtar, vurderingspraksis og læringsmiljø blir vurdert for elevar som ikkje har tilfredsstillande utbytte av opplæringa, og skulen må vurdere og eventuelt gjennomføre tiltak innafor tilpassa opplæring. Alle elevar har krav på tilpassa opplæring, jf. opplæringslova 1-3. Dersom ein elev ikkje har tilfredsstillande utbytte av opplæringa, skal skulen først vurdere og eventuelt prøve ut tiltak innafor det ordinære opplæringstilbodet, jf. opplæringslova 5-4. Skulen må sjå på om tiltak knytte til arbeidsmåtar, vurderingspraksis og arbeidsmiljø kan medverke til at eleven får tilfredsstillande utbytte av opplæringa. Framgangsmåten for dette må vere skriftleggjord og innarbeidd. Dette skal skulen gjere før eleven eventuelt får tilvising til PPT for ei sakkunnig vurdering med tanke på spesialundervisning. Skulen må ha implementert rutine for å vurdere om elevane har behov for spesialundervisning, og sikre at lærarane melder behov for spesialundervisning til rektor. I nokre tilfelle vil skulens vurdering og eventuelle utprøving av tiltak etter opplæringslova 5-4 konkludere med at eleven ikkje kan få tilfredsstillande utbytte av opplæringa innafor det ordinære opplæringstilbodet. Eleven har da krav på spesialundervisning, jf. opplæringslova 5-1. Det er viktig at prosessen for å kunne gje spesialundervisning blir starta så snart som mogleg etter at behovet for dette er avdekt. Undervisningspersonalet har derfor både plikt til å vurdere om ein elev treng spesialundervisning og å melde frå til rektor når det er behov for det, jf. opplæringslova 5-4. Skulen må ha ein skriftleg og innarbeidd framgangsmåte for å vurdere og melde behov for spesialundervisning. 5.2 Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på innsendt skriftleg dokumentasjon, eigenvurderingar og opplysningar gitt i intervju av rektor og lærarar på 9. årstrinnet i faga: matematikk, engelsk og mat og helse. 5.3 Fylkesmannens vurderingar 15. Har skulen implementert rutine for å sikre at lærarane systematisk og løpande vurderer om alle elevane har tilfredsstillande utbytte av opplæringa? I kommunen sin spesialpedagogiske plan står det i pkt. 5.2 side 4 at når pedagogisk personale er uro over at «barnet/eleven ikkje følgjer forventa fagleg og sosial utvikling, skal ein gjere ei grundigvurdering av om barnet/eleven får eit tilfredstillande utbytte av det ordinære opplæringstilbodet». I rektor si eigenvurdering og intervju kjem det fram at skulen har ei utfordring når det gjeld kva som ligg i omgrepet tilfredstillande utbytte av opplæringa «Tilpassa opplæring er ikkje heilt klart. Kva er tilfredstillande utbytte? ( ) Vi har ikkje ei konkret forståing». Lærarane forklarar i intervju «Vanskeleg å fastsetje innhaldet i. Ikkje vore involvert i diskusjonar kring dette». På spørsmål om kva rutinar skulen har på området svarar nokre av lærarane «[Det] ligg i ryggmargen. Trur dette skal stå nedfelt i skule-heim-samarbeid». 18

19 16. Har skulen implementert rutine for å sikre at det for elevar som ikkje har tilfredsstillande utbytte av opplæringa, blir gjennomført vurdering av a) arbeidsmåtar?, b) vurderingspraksis? og c) læringsmiljøet? I pkt. 3 i kommunen sin spesialpedagogiske plan går det fram at kjenneteikn på god praksis m.a. er at det blir gjort ei grundig vurdering av om eleven ut frå sine evner og føresetnader får eit tilfredstillande utbytte av det ordinære opplæringstilbodet før det vert søkt om spesialundervisning. Vidare går det fram av pkt. 5.2, side 4 at det skal gjerast ei vurdering av eleven sitt utbytte av ordinær opplæring og ev. justere og prøve ut nye tiltak. Opplysningane skal førast inn i ein pedagogisk rapport om eleven. Det går fram av intervju med rektor at skulen ikkje har andre skriftlege rutinar på område enn det som står i den spesialpedagogiske planen. Rektor forklarar òg at han ikkje veit om lærarane kjenner til kommunen sin spesialpedagogiske plan. Nokre av lærarane for forklarar i intervju «Vi startar opp med samtalar med eleven. Så går vi over til observasjon. Nei, vi har ikkje faste rutinar for dette». Andre lærarar forklarer «Vi har ikkje rutinar for kva vi skal gjere i slike tilfelle. Det er opp til den enkelte lærar å finne fram til tiltak. Vi drøftar ein del med kvarandre». Skulen har ikkje utarbeidd plan for kartlegging av elevane sitt læringsutbytte på dei ulike klassestega. 17. Gjennomfører skulen tiltak der det blir avdekt at elevane ikkje har tilfredsstillande utbyte av opplæringa? Rektor forklarar i eigenvurderinga at skulen set i verk tiltak for ein periode og evaluerer dei. I intervju kjem det fram at spes.ped. ansvarleg er med og drøfter situasjonen. Tiltak kan vere å setje inn to lærarar på ei gruppe, meir fokus på eleven og endring i leksearbeidet. Nokre lærarar forklarer at dei melde opp eleven til PPT og samarbeider med heimen. Dei snakkar med leiinga, men det er ikkje alltid at det blir laga pedagogisk vurdering. Andre lærarar forklarer at dei snakkar med eleven, heimen og PPT. Spes.ped koordinator blir ofte kontakta, men at det ikkje er faste rutinar for kva dei skal gjere i slike tilfelle. 18. Har skulen ein implementert rutine for å vurdere om elevane har behov for spesialundervisning, og sikre at lærarane melder behov for spesialundervisning til rektor? I kommunen sin spesialpedagogiske plan står det i pkt. 5.3 side 5 at dersom skulen konkluderer med at eleven ikkje får eit tilfredstillande utbytte av det ordinære tilbodet, skal dei i samråd med foreldra sende ei skriftleg melding til PPT. I intervju med rektor vert det uttrykt [Rutinane står] i spes.ped. planen. ( ) Lærarane kjenner rutinen, Veit ikkje om dei kjenner planen». Nokre lærarar forklarer «Utarbeidd spes.ped. plan som vi følgjer. Der står rutinane». 19

20 Kommunens tilbakemelding etter førebels rapport Kommunen kommenterer varsel om pålegg slik: «Under dette punktet har skulen no utarbeidd ei skriftleg rutine for tiltakstrapp når den faglege utviklinga hos eleven ikkje er tilfredsstillande (vedlegg).» 5.4 Fylkesmannens konklusjon For alle dei fire kontrollspørsmåla på dette området er det krav om skriftleg og implementer (kjent i organisasjonen) rutine. Skulen har ikkje ei implementert rutine som sikrar lærarane systematisk og løpande vurderer om alle elevane har tilfredsstillande utbytte av opplæringa. Rektor har i samband med tilsynet laga ei rutine datert kalla Når den faglege utviklingen ikkje er tilfredstillene. Rutinen er datert og «skal gåast igjennom med personalet i løpet av veka før elevane startar skulen.» Rutinen skal sikre at det for elevar som ikkje har tilfredsstillande utbytte av opplæringa, blir gjennomført vurdering av arbeidsmåtar, vurderingspraksis og læringsmiljøet og at tiltak blir sett i verk. Rutinen er i dag ikkje implementert i organisasjonen. Skulen har ikkje ei felles forståing av kva som ligg i omgrepet tilfredstillande utbytte av opplæringa. Vi finn ikkje implementerte rutinar som sikrar at lærarane melder behov for spesialundervisning til rektor. Skulen sitt arbeid på området er ikkje i tråd med lovkrava. 6. Vurdering av behov for særskild språkopplæring 6.1 Rettslege krav Nedanfor har vi opplyst om dei rettslege krava for tilsynet med skulens arbeid med å vurdere behov for særskild språkopplæring. Vi viser òg til kva for reglar i opplæringslova og i forskrift til opplæringslova krava er knytte til. Skulen må ha implementert rutine for å kartleggje elevane sine ferdigheiter i norsk. For elevar med behov for særskild norskopplæring må implementert rutine sikre at det blir vurdert om eleven òg har behov for morsmålsopplæring og tospråkleg fagopplæring. Elevar i grunnopplæringa med anna morsmål enn norsk og samisk har rett til særskild norskopplæring til dei har tilstrekkelege ferdigheiter i norsk til å følgje den ordinære opplæringa på skulen, jf. opplæringslova 2-8. Om nødvendig har elevane òg rett til morsmålsopplæring, tospråkleg fagopplæring eller begge delar. Kommunen har ansvaret for at kartlegginga av norskferdigheitene til eleven blir gjord før vedtaket om særskild språkopplæring. I dei fleste tilfella er det skulen som gjennomfører kartlegginga. Skulen må òg vurdere om eleven eventuelt har behov for morsmålsopplæring, tospråkleg 20

21 fagopplæring eller begge delar. Skulen må ha ein innarbeidd og skriftleg framgangsmåte som sikrar dette. Elevar med vedtak om særskild språkopplæring skal få kartlagt sine norskferdigheiter undervegs i opplæringa. Skulen skal òg kartleggje eleven undervegs i opplæringa når eleven får særskild språkopplæring, jf. opplæringslova 2-8. Dette for å vurdere om eleven har tilstrekkelege ferdigheiter i norsk til å følgje den vanlege opplæringa på skulen. Skulen må gjere ei individuell vurdering av tidspunktet for dette. 6.2 Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på innsendt skriftleg dokumentasjon, eigenvurderingar og opplysningar gitt i intervju av rektor. 6.3 Fylkesmannens vurderingar 19. Har skulen implementert rutine for kartlegging av elevane sine ferdigheiter i norsk? Rektor slår fast i intervju at skulen ikkje har gode rutinar på området «Nei, vi har ikkje gode rutiner. ( ) Liten vits i å teste elevar som kjem direkte frå utlandet. Vi bruker Utdanningsdirektoratet sitt skjema for elevar som kjem frå barneskulen for å vurdere utviklinga. [Elevane] har då vore testa på barneskulen». 20. Dersom eleven har behov for særskilt norskopplæring; har skulen rutinar som sikrar at det blir vurdert om eleven også har behov for morsmålsopplæring og tospråklig fagopplæring? Rektor forklarar i intervju at skulen ikkje har rutinar som sikrar at det blir vurdert om eleven også har behov for morsmålsopplæring og tospråklig fagopplæring. 21. Blir elevar med vedtak om særskilt språkopplæring kartlagde undervegs i opplæringa? I rektor si eigenvurdering går det fram at skulen gjennomfører kartlegging av elevane undervegs i opplæringa. Skulen nyttar materiell frå Utdanningsdirektoratet og Norsk+. Rektor stadfesta dette i intervju. 21

22 Kommunens tilbakemelding etter førebels rapport Kommunen kommenterer varsel om pålegg slik: «Fylkesmannen sin konklusjon på dette punktet er at skulen ikkje har dokumentert eit godt nok system i forhold til dei rettslege krava for skulen sitt arbeid med å vurdere behov for særskild språkopplæring. Til dette punktet vil vi gjerne få kommentere at det pågår eit arbeid i kommunen og på regional basis med å utarbeide overordna planer og rutinar for særskilt språkopplæring. Dette arbeidet er ikkje sluttført.» 6.4 Fylkesmannens konklusjon Vågsøy ungdomsskule har ikkje dokumentet eit godt nok system i forhold til dei rettslege krava for skulens arbeid med å vurdere behov for særskild språkopplæring. 7. Frist for retting av lovbrot Fylkesmannen har i kapitla 3 til og med 6 konstatert lovbrot. I denne rapporten får Vågsøy kommune frist til å rette lovbrot, jf. kommunelova 60 d. Frist for retting er Kommunen må innan denne datoen sende Fylkesmannen ei erklæring om at det ulovlege forholdet er retta, og ei utgreiing om korleis lovbrotet er retta. Dersom lovbrot ikkje er retta innan den fastsette fristen, vil Fylkesmannen vedta pålegg om retting. Eit eventuelt pålegg om retting vil ha status som enkeltvedtak og kan klagast på, jf. forvaltningslova kapittel VI. Følgjande pålegg er aktuelle å vedta etter utløpet av rettefristen i denne rapporten: Skulens arbeid med opplæring i fag 1. Vågsøy kommune må syte for at det lokale arbeidet med læreplanar ved Vågsøy ungdomsskule oppfyller krava til opplæringslova 2-3, jf. forskrift til opplæringslova 1-1. Vågsøy kommune må i samband med dette sjå til at: a. Rektor sikrar at undervisningspersonalet knyter innhaldet i opplæringa til kompetansemål i fag. b. Rektor sikrar at undervisningspersonalet tek vare på elevens rett til å kjenne til mål for opplæringa, kva som blir vektlagt i vurderinga av kompetanse, og kva som er grunnlaget for vurderinga. 22