Vurdering på barnesteget. No gjeld det

Transkript

1 Vurdering på barnesteget No gjeld det

2 2

3 No gjeld det 1. august 2009 endra ein forskrifta til opplæringslova kapitel 3 Individuell vurdering i grunnskulen og i vidaregåande opplæring. Denne brosjyren gjev eit oversyn over viktige prinsipp og føresegner for vurdering på barnesteget i grunnskulen 1. RETTAR OG PLIKTER SOM ELEV Elevane skal møte opp og delta aktivt i opplæringa 2. Lærarane skal følgje med på korleis elevane utviklar seg og gje tilbakemeldingar som elevane lærer noko av. Alle elevar heilt frå 1. steget har rett til å få vite kva som er måla for opplæringa. Dette gjeld både kompetansemåla i læreplanen, og læringsmåla som er utarbeidde på den einskilde skulen å få vite kva det vert lagt vekt på i vurderinga 3 å få vurdert kompetansen sin i fag, orden og åtferd å få grunngjeven informasjon om den faglege kompetansen og korleis dei ligg an i orden og i åtferd å få informasjon om kva dei må meistre for å verte betre i faget 4 å vurdere eigen kompetanse, eige arbeid og eiga fagleg utvikling 5 ein samtale med kontaktlæraren minst éin gong kvart halvår om korleis dei utviklar seg fagleg 6 dialog med læraren om den ikkje-faglege utviklinga 7 å få halvårsvurdering utan karakter der læraren greier ut om kompetansen eleven har tileigna seg i faga, og gjev rettleiing om korleis eleven kan auke kompetansen sin 8 å få halvårsvurdering utan karakter i orden og i åtferd 9 1 Utfyllande kommentarar til føresegnene i kap. 3 av forskrifta er å finne i Rundskriv Udir Forskrift til opplæringslova 3-3, 3. ledd. 3 Forskrift 3-1, 4. ledd. 4 Forskrift Forskrift Forskrift Forskrift Forskrift Forskrift

4

5 GRUNNLAGET FOR VURDERINGA Kompetansemåla i læreplanane for fag dannar grunnlag for den faglege vurderinga. Dette inneber at læraren skal vurdere den faglege kompetansen åt eleven berre ut frå det som står i læreplanane for fag. Ordensreglementet på skulen skal nyttast som grunnlag for vurderinga i orden og i åtferd 10. Fråvær og innsats utgjer ein del av vurderinga i orden og/ eller åtferd. UNDERVEGSVURDERING All vurdering i fag og i orden og åtferd på barnesteget er undervegsvurdering. Undervegsvurderinga skal ha læring og utvikling som mål. Dette inneber at ho skal gje elevane informasjon som dei kan nytte i det eigne læringsarbeidet undervegs i opplæringa 11. vere fortløpande og systematisk. Dette vil seie at elevane har krav på regelmessige vurderingar av korleis dei utviklar seg når det gjeld fag, orden og åtferd. Vurderingsarbeidet skal følgjast opp og ikkje vere tilfeldig. vere eit grunnlag for å tilpasse opplæringa. Dette inneber at elevane har krav på å få vite kva dei meistrar, og kva dei må få til betre for å auke kompetansen sin. Vurderingspraksisen som læraren nyttar, kan ha mykje å seie for kor godt elevane lærer 12. Lærarane bør derfor gjere vurderingar og gje tilbakemeldingar på ulike måtar. Dei må finne ut korleis elevane lærer best, og kva tilbakemeldingar dei treng for å verte meir motiverte og lære meir. Det finst etter kvart ein del norskspråkleg litteratur om vurdering for læring. Utdanningsdirektoratet har blant anna gjeve ut brosjyren Undervegsvurdering i fag kva har vurderingspraksisen til lærarane å seie?. Denne brosjyren, og annan nyttig litteratur, er tilgjengelege på 10 Forskrift Forskrift 3-11, 1. ledd. 12 Brosjyren Undervegsvurdering i fag kva har vurderingspraksisen til lærarane å seie? Utdanningsdirektoratet Brosjyren er gratis og kan tingast på 5

6

7 Eigenvurdering Elevane skal vurdere eige arbeid, eiga fagleg utvikling og eigen kompetanse 13. Ved å vurdere eige arbeid og eigen framgang forstår elevane betre kva dei skal lære, kva dei meistrar, og korleis dei lærer. Målet med eigenvurderinga er at elevane skal lære seg å lære. Oppgåva til læraren er å utfordre og hjelpe elevane til å nå dette målet. Ved å snakke med medelevane om den eigne læringa og utviklinga, øver elevane seg i å gje tilbakemeldingar dei kan nytte for å vurdere eige arbeid. Det er viktig at elevane involverer seg i og gjer seg tankar rundt læringsarbeidet og måla med opplæringa. På denne måten får elevane trening i å styre dei eigne læringsprosessane, også i eit livslangt læringsperspektiv. Halvårsvurdering og fagleg samtale Frå og med 1. årssteget skal alle elevane ha halvårsvurdering utan karakter. Halvårsvurderinga skal vere anten munnleg eller skriftleg og gje informasjon om korleis eleven ligg an fagleg, og korleis han/ho kan auke kompetansen sin. Som ein del av undervegsvurderinga er det innført krav om minst éin planlagd samtale med elevane kvart halvår frå 1. årssteget. Samtalen skal handle om korleis eleven utviklar seg fagleg. Kontaktlæraren har ansvaret for samtalen, men rektor kan delegere dette ansvaret til faglæraren, dersom det er meir praktisk. Samtalen kan gjennomførast i samband med foreldresamtalen og/eller halvårsvurderinga. Læraren skal vurdere fortløpande om den einskilde eleven har tilfredsstillande utbyte av opplæringa. Dersom eleven ikkje får tilfredsstillande utbyte av opplæringa, og læraren meiner eleven treng spesialundervisning, skal læraren melde frå om dette til rektor 14. Læraren skal ikkje vente til halvårsvurderinga eller samtalen/samtalane med å setje i verk naudsynte tiltak. 13 Forskrift Opplæringslova 5-1 og

8

9 Tidleg innsats handlar ikkje berre om å setje inn tiltak dei første åra, men om å undersøkje fortløpande på alle årsstega at elevane heng med fagleg. Dette gjer at ein kan setje inn tiltak raskt dersom det er naudsynt. Dokumentering av undervegsvurdering Krava til dokumentering av undervegsvurdering er ikkje endra frå den førre forskrifta. Undervegsvurderinga treng ikkje vere skriftleg, men det må kunne dokumenterast at det er gjeve undervegsvurdering. For å avgjere kor stor del av undervegsvurderinga som skal vere skriftleg, må ein vurdere kva som er naudsynt og pedagogisk nyttig for at elevane skal lære best mogleg. Samtidig må ein sjå på kor mykje arbeid det vil utgjere for læraren. På finn du idear til korleis du kan dokumentere undervegsvurderinga. SLUTTVURDERING På 10. årssteget og i vidaregåande opplæring vert sluttvurderinga uttrykt i standpunktkarakterar og i karakterar til eksamen og fag-/sveineprøve 15. EIN VURDERINGSPRAKSIS SOM FØRER TIL MEIR OG BETRE LÆRING? Fleire norske og internasjonale studiar viser at elevane har betre føresetnader for å lære når dei: skjønar kva dei skal lære, og kva ein ventar av dei får tilbakemeldingar om kvaliteten på arbeidet dei gjer, eller kor godt dei presterer får råd om korleis dei kan verte betre er involverte i det eigne læringsarbeidet, og til dømes vurderer eige arbeid og eiga utvikling 16 Desse fire prinsippa om læringsfremjande vurderingspraksis er nedfelte i forskrifta om vurdering. 15 Forskrift Brosjyren Undervegsvurdering i fag, Utdanningsdirektoratet

10 Vurdering kan både hemme og fremje læring. For at vurdering skal verte eit effektivt læringsverktøy, er det heilt avgjerande at alle har eit medvite forhold til den eigne vurderingspraksisen og jobbar kontinuerleg for å skape ein god vurderingskultur på skulen. All erfaring tyder på at ingen forskrifter i seg selv er tilstrekkelig til å skape en god og enhetlig vurderingskultur, siden et slikt dokument alltid vil være gjenstand for ulik fortolkning og ulike subkulturer. Bare gjennom eksempler, veiledning, praktisering, samarbeid og tilbakemelding er det mulig å oppnå et godt tolkningsfellesskap. Sitatet er henta frå sluttrapporten 17 for det nasjonale prosjektet Betre vurderingspraksis, som vart følgt av forskarar ved Universitetet i Oslo. Prosjektet vart gjennomført i tidsrommet , og framhevar kor viktig det er å diskutere og jobbe systematisk med vurdering. Utdanningsdirektoratet arbeider også på mange andre måtar for å styrkje vurderingspraksisen i grunnopplæringa. Blant anna utviklar direktoratet verktøy som kan brukast i vurderingsarbeidet. Les meir på 17 Rapport Bedre vurdering for læring, Throndsen, Hopfenbeck, Lie, Dale Sluttrapport, Utdanningsdirektoratet

11

12 Ill.: Jill Moursund Schweigaards gate 15 B Postboks 9359 Grønland 0135 OSLO Telefon Utgjeve februar 2010