Saksnr Utval Møtedato Ud-6/12 Utdanningsutvalet

Transkript

1 saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: /2012 Sverre Hollen Saksnr Utval Møtedato Ud-6/12 Utdanningsutvalet Anonym retting av prøver Bakgrunn I ein interpellasjon til fylkestinget i desember (T ) vart problemstillinga knytt til vurdering i fag og anonym retting av prøver teke opp av representanten Ole Bjørn Sandøy. Det vart fremja følgjande oversendingsframlegg; Fylkestinget ber administrasjonen leggje fram ei sak til neste møte i utdanningsutvalet om anonym retting av prøver. Framlegget vart samrøystes vedteke. I møte i fylkesutvalet vart det i sak U 7-12 gjort følgjande vedtak; Fylkesutvalet ber administrasjonen leggje fram ei sak til neste møte i utdanningsutvalet om anonym retting av prøver. Om vurdering i forskrifta I forskrift til opplæringslova vert formålet til vurdering presisert: Formålet med vurdering i fag er å fremje læring undervegs og uttrykkje kompetansen til eleven, lærlingen og lærekandidaten undervegs og ved avslutninga av opplæringa i faget. Vurderinga skal gi god tilbakemelding og rettleiing til elevane, lærlingane og lærekandidatane. Undervegsvurdering skal brukast som ein reiskap i læreprosessen, som grunnlag for tilpassa opplæring og bidra til at eleven, lærlingen eller lærekandidaten aukar kompetansen sin i fag. Sluttvurderinga skal gi informasjon om kompetansen til eleven, lærlingen og lærekandidaten ved avslutninga av opplæringa i faget. Undervegsvurdering og sluttvurdering skal sjåast i samanheng for å betre opplæringa. Kunnskap om elevens, lærlingens og lærekandidatens utvikling i fag, orden og åtferd gjennom undervegsvurdering gir læraren grunnlag for å fastsetje standpunktkarakter i fag, orden og åtferd. Grunnlaget for vurdering i fag er og presisert i forskrifta; Grunnlaget for vurdering i fag er dei samla kompetansemåla i læreplanane for fag slik dei er fastsette i læreplanverket. I vurderinga i fag skal ikkje føresetnadene til den enkelte, fråvær, eller forhold knytte til ordenen og åtferda til eleven, lærlingen eller lærekandidaten trekkjast inn. I grunnskolen skal det i faget kroppsøving i vurderinga leggjast vekt på både oppnådd kompetanse og føresetnadene til eleven. I vidaregåande opplæring skal ikkje elevens føresetnader trekkjast inn i vurderinga i faget kroppsøving. Eleven, lærlingen og lærekandidaten skal møte fram og delta aktivt i opplæringa slik at læraren og instruktøren får grunnlag til å vurdere eleven, lærlingen og lærekandidaten sin kompetanse i faget. Læraren og instruktøren skal leggje til rette

2 Side 2 for at han eller ho får eit tilstrekkeleg grunnlag for å vurdere kompetansen til eleven, lærlingen og lærekandidaten, slik at den retten eleven, lærlingen og lærekandidaten har etter 3-1, blir oppfylt. Stort fråvær eller andre særlege grunnar kan føre til at læraren ikkje har tilstrekkeleg grunnlag for å gi halvårsvurdering med karakter eller standpunktkarakter. I forskrifta er det og presisert at Standpunktkarakteren må baserast på eit breitt vurderingsgrunnlag som samla viser kompetansen eleven har i faget. Eleven skal ha høve til å forbetre kompetansen sin i faget inntil standpunktkarakteren er fastsett. Eleven skal bli gjort kjend med kva det er lagt vekt på i fastsetjinga av hennar eller hans standpunktkarakter Når vurdering av prestasjonar, arbeid eller oppgåver vert brukt som grunnlag for vidare læring og for å utvikle kompetanse, er det vurdering for læring. Omgrepet vurdering av læring vert brukt om prøver og oppgåver som gir informasjon om kompetanse på eit gitt tidspunkt. Vurdering av læring vert knytt til prøver og vurderingar ved avsluttinga av eit fag, eit kurs eller ein opplæringsperiode. I undervegsvurderinga vil det vere prøver og oppsummerande vurderingar som gir informasjon om kompetanse på eit gitt tidspunkt. Det vil seie at det er korleis informasjonen frå ei prøve vert brukt, som avgjer kva for føremål prøven har. Undervegsvurderinga skal hjelpe eleven til å utvikle seg i faget ved at han eller ho får tilbakemelding om kva ein skal arbeide med for å bli betre i faget. Karakterar gitt som ein del av undervegsvurderinga gir eleven informasjon om kor mykje han eller ho har lært i eit avgrensa emne på eit gitt tidspunkt, men karakteren på prøva seier ikkje noko om eleven sin samla kompetanse i faget. Vurderingsarbeidet i fylket Etter innføringa av Kunnskapsløftet har vurdering vore eit sentralt tema. Med etableringa av 17 ulike fagnettverk har fylkesutdanningssjefen oppretta ein arena for etterutdanning knytt til ulike fagområde. Læreplananalyse som grunnlag for å etablere ein felles vurderingspraksis og utarbeiding av felles kriterium for måloppnåing har vore svært sentrale tema i alle nettverka sidan dei vart oppretta hausten Lærarane har såleis gjennom fleire år arbeidd målretta for å sikre at ein har felles forståing av måloppnåing og fagleg vurdering av elevane. Med ein felles ståstad sikrar ein betre ei objektiv vurdering. Skolar med tilnærma lik struktur samarbeider om ulike tema i OU-grupper (organisasjonsutvikling). I dei møta skolane har med kvarandre er vurdering, karaktersetting og eksamen og sentrale emne som blir drøfta. Betre vurderingspraksis er og eit nasjonalt satsingsområde med ei målsetting om å vidareutvikle lærarane sin vurderingspraksis som reiskap for læring. Det er viktig at elevane kjenner til kva som vert kravd for å nå opplæringsmål og få rettleiing i kva han/ho skal gjere for å bli betre. Dei nasjonale prosjekta «Vurdering for læring» og «Betre læringsmiljø» er tiltak som skal utvikle kompetanse og praksis i vurderingsarbeidet. Møre og Romsdal deltek i begge desse prosjekta. På skolenivå er vurdering eit tema som vert drøfta i dei ulike fagmiljøa, ved at lærarane utviklar felles praksis og ved å bruke planleggingsdagar til kompetanseheving. For å ha løpande kontakt med elevane i vurderingsarbeidet bruker ein og digitale medium som Fronter og Skolearena. Kommunikasjonen mellom elev og lærar om vurderingsarbeidet er med å sikre at elevane har eit godt grunnlag for å arbeide med å forbetre seg i faga.

3 Side 3 I fylket har ein og innført undervisningsevaluering der elevane kan gi tilbakemelding om opplæring og vurdering i fag knytt til den enkelte faglærar. Hovudmålet med undervisningsevalueringa er å styrke dialogen mellom faglæraren og klassen om undervisninga og vurdering i faget. Undervisningsevalueringa er såleis eit verkty for å sette i verk tiltak på skolen og bidra til å utvikle ein kontinuerleg vurderingsprosess over eigen praksis for elevar, lærarar og leiinga ved skolen. Undervisningsevalueringa er og eit verkty for læraren, leiinga og skoleeigar i arbeidet med å heve den samla kompetansen ved skolen, auke læringsutbyttet til elevane og gi elevane auka medverknad i skolekvardagen. Ein har i fylket mange tiltak som saman skal utvikle vurderingsarbeidet i den vidaregåande opplæringa slik at ein best mogleg sikrar at elevane får god undervegsvurdering som grunnlag for rettleiing til å arbeide målretta med faga. Anonym retting av prøver Vurdering i programfaga i yrkesfag er ein kombinasjon av både praktiske ferdigheiter, munnlege innslag og skriftlege prøver. Vurderingssituasjonane er difor svært samansette og anonymitet vil vere ei hindring for å ha ein god kvalitet i vurderingsarbeidet og dialogen med eleven. I arbeidslivet vil ungdommane og møte ein kultur der ein løpande vert vurdert av overordna (og medarbeidarar) for den jobben som blir gjort. Behovet for anonym retting av prøver ser ut til å oppstå fordi nokre elevar opplever at oppgåvesvar med tilnærma lik høg måloppnåing kan få forskjellig karakter. Det gjeld helst nokre teorifag i vidaregåande opplæring der skriftlege framstillingar er ein vesentleg del av måloppnåinga i faget, som t.d. i norskfaget. Dette kan kome av at lærarane vektlegg (graderer) læremåla noko ulikt, noko som er og kjend frå sentralgitt eksamen. Det kan såleis i liten grad seiast å vere på grunn av trynefaktoren at ein kan opplever å få ulik karakter på det ein sjølv meiner er ei like god prøve. Til dømes kan det vere at nokre lærarar meiner at formelle ting som teiknsetting og riktig bruk av formlar er viktigast, mens andre legg større vekt på kreativitet og metodar. Ein absolutt nøytral, objektiv og rettferdig karakter er bare til en viss grad mogleg når det gjeld rein reproduksjon av kunnskap, der ein kan seie at noko er enten rett eller galt. Vurdering skal etter forskrifta handle om eleven sin måloppnåing i høve læreplanen sine kompetansemål, og desse er i de fleste tilfelle meir kompliserte. I læreplanen for fellesfaget engelsk på Vg1 studiespesialisering og Vg2 yrkesfag er det eit mål som seier at eleven skal kunne gjøre rede for bruken av engelsk som et internasjonalt verdensspråk. Nøyaktig kvar eit svar i høve denne typen kompetansemål ligg på skalaen mellom svært lav kompetanse og fremragende kompetanse i faget vil til en viss grad handle om læraren sitt profesjonelle skjønn, uavhengig av om læraren veit kven som har levert oppgåva eller om ho er anonym. Nokre elevar opplever kanskje og at dei blir tidleg «karakterplassert» og at det kan vere vanskeleg å få endra denne vurderinga «karakternivået kleber».

4 Side 4 I Hordaland har ein gjort forsøk med anonym retting av prøver. Erfaringane med anonymisering av prøver er blanda, og både lærarar og elevar ser positive og negative sider ved anonymisering. Dersom ein ser på resultatet, har elevane erfart at anonyme prøvar ikkje automatisk gjev betre karakterar (i motsetnad til det mange av dei hadde forventningar om), noko som kan gje større tillit til læraren si evne til å vurdere objektivt. (sitat frå lærar) Dette er lærerikt og kan føre til endra og kanskje meir einskapleg praksis med omsyn til oppgåveutforming og vektlegging av vurderingskriterium, noko som også vil gagne elevane (sitat frå lærar) Det er greitt å få ei vurdering utan at ein skal uroe seg for kva den som evaluerar, veit om resultata dine får før. Då vert det oppfatta som genuin retting (sitat frå elev) Lærarane i prosjektet var tydelege i tilbakemeldinga om at bruk av anonyme prøvar berre må nyttast i sjeldne høve. Med ei slik prøveform mister faglærar oversikt over den einskilde elev si faglige utvikling, og det vil vere vanskeleg å oppfylle dei intensjonane som er klart uttrykt i vurderingsforskrifta, nemlig at vurdering skal fremje elevane si læring. Denne personlige dialogen mellom lærar og elev er sjølve grunnlaget for å lukkast med ei læringsfremjande vurderingspraksis. I fylket vårt er det mange skolar (t.d. Atlanten vgs, Borgund vgs, Sykkylven vgs, Ålesund vgs) i fylket som praktiserer anonym retting på ei prøve, gjerne i samband med eksamenstrening. Mange tildeler elevane kandidatnummer på heildagsprøve for å sikre anonymitet. Det er då gjerne prøveansvarleg ved skolen som organiserer ordninga. Andre ordningar vert og brukt for å sikre anonymitet. Det vert understreka at det er ein heilskapsvurdering som skal skje når terminkarakterar og standpunkt vert fastsett, og ikkje berre gjennomsnitt av prøver. Ei ordning med anonyme prøverettarar vil ha liten verknad fordi det er heilskapen som er grunnlaget for sluttvurderinga. Den karakteren er det faglærar som set. Vurdering Mange skolar brukar anonym retting av prøver som ein del av vurderingsarbeidet, spesielt bruk av heildagsprøver som og kan inngå som eksamenstrening. Mange skolar har ordningar som sikrar anonymitet og utveksling av oppgåver. Med dei kompetansehevingstiltaka og nettverksarbeidet ein har mellom skolar og fagmiljø for å sikre ein felles vurderingskultur i fylket, er det fylkesrådmannen si vurdering at ein ikkje innfører faste ordningar om anonym retting av prøver i fag. Eit system med anonymisering kan lett bli oppfatta som mistillit til faglærarane sin kompetanse til å vurdere elevarbeid, noko som vil kunne ha innverknad på

5 Side 5 læringsmiljøet. Med undervisningsevalueringa har ein fått ein god reiskap som sikrar dialogen mellom faglærar og elev både når det gjeld undervisninga og vurdering av elevarbeid. Anonym retting av prøver sett i system kan lett utvikle seg til ei ny type ressurskrevjande eksamensgjennomføringssystem, noko som ein i dag i alle fall ikkje har ressursar til. Ei anna sak er at ein kan prøve ut ordningar som mange skolar praktiserer allereie, og som kan ivareta anonymisering av heildagsprøver i sentrale skriftlege fag, som t.d. norsk og engelsk. Ei slik ordning vil og gi elevane ei god eksamenstrening. Forslag til vedtak: Utdanningsutvalet ber skolane som ei prøveordning å gjennomføre anonym retting av ei heildagsprøve i faga Vg3 norsk og Vg1 engelsk for og å førebu elevane til eksamen. Det vert lagt fram for utvalet ein rapport om gjennomføring av ordninga. Per Hoem fylkesutdanningssjef