Tilstandsrapport for oppvekstsektoren i Ål kommune

Transkript

1 Tilstandsrapport 2014 for oppvekstsektoren i Ål kommune 1

2 2

3 Innhold 1. Innleiing Oversikt over avdelingane i oppvekstsektoren Barnehage Tilsyn Skule Andre avdelingar i oppvekstsektoren Nasjonale planar og lokale styringsdokument Rammeplanen for barnehagane Kunnskapsløftet for skulane Betre læring i Ål Kvalitetsmål Kvalitetsmåla tidleg innsats og tilpassa opplæring Snu spespedkurven Nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet Engelsk Rekning Lesing Grunnskulepoeng etter 10. trinn på landsgjennomsnittet Kort rapport frå dei ulike avdelingane i oppvekst Barnehage Skule PPT (pedagogisk-psykologisk teneste) Kulturskulen Helsestasjonen Innvandrartenesta/vaksenopplæringa Formidling og kulturarbeid og Fysisk fostring og psykisk helse Resultat elevundersøking betre enn landsgjennomsnittet Elevane skal gjennom eigenvurdering vise til fysisk framgang Alle er fysisk aktive minst 60 minutt kvar dag Status formidling og kulturarbeid i avdelingane Barnehage og skule Kulturskulen Innvandrartenesta/Vaksenopplæringa Status fysisk fostring og psykisk helse i avdelingane

4 Barnehage og skule Helsestasjonen Innvandrartenesta/ Vaksenopplæringa Avrunding

5 1. Innleiing Kommunen ved kommunestyret er formell eigar av dei kommunale barnehagane og skulane. Kommunestyret har eit overordna ansvar for at barnehagane og skulane er målretta og gir eit kvalitativt og tilpassa godt tilbod til barn og unge. Etter Opplæringslova skal Ål kommune ha eit forsvarleg system som sikrar at lover og forskrifter blir helde. I tillegg skal systemet sikre oppfølging av resultat frå dei nasjonale kvalitetsmålingane. Det overordna målet er å bidra til kvalitetsutvikling på alle nivå i grunnopplæringa og slik auke læringsutbyttet for den einskilde eleven. Frå 2010 er kommunen pålagt å utarbeide ein årleg tilstandsrapport for grunnskulen. Tilstandsrapporten skal vere eit viktig styringsverktøy for skuleeigar, og skal hjelpe dei folkevalde, administrasjon og avdelingsleiarane til å evaluere og utvikle tenestene i sektoren. I Ål kommune vil politikarane at denne rapporten også skal inkludere barnehagane, PPT, kulturskulen og helsestasjonen. Tilstandsrapporten for 2014 tek utgangspunkt i dei fire kvalitetsmåla i Betre læring i Ål kommune. Tilstandsrapporten gir eit bilete av kor langt ein har kome og korleis oppvekstsektoren arbeider for å nå kvalitetsmåla med tilhøyrande resultatmål, måleverktøy og strategiar. Det er i januar 2015 gjennomført eit dialogmøte med kvar enkelt avdeling i oppvekst. I desse møta har i regelen desse møtt: oppvekstleiar, avdelingsleiar, representantar for tilsette, for FAU og politisk representant i SU. Oppsummering etter dialogmøta er arbeidd inn i tilstandsrapporten. 2. Oversikt over avdelingane i oppvekstsektoren Til oppvekstsektoren i Ål høyrer fire barneskular, ein ungdosmsskule, fem offentlege barnehagar, ein privat familiebarnehage, kulturskule, innvandrartenesta/vo, PPT, helsestasjon og eit oppvekstkontor. Fleire opplysningar om avdelingane er å finne på heimesida Barnehage Tal henta frå årsmeldingane til barnehagane pr : Grunnbemanning Barnehage i Ål Godkjenning Styrar Pedagog Assistent Dispensasjon Styrking Kommunale barnehagar Nordbygdane bhg 2 avd, 42 plassar 1,0 2,7 3,9 Sando bhg 2 avd, 48 plassar* 1,0 2,8 5,0 1,0 Skattebøl bhg 2 avd, 42 plassar 1,0 2,9 4,1 1,0 Sundre bhg 6 avd, 108 plassar 1,8 6,9 11,10 2,6 Torpo bhg 2 avd, 42 plassar 1,0 2,9 4,1 1,0 Private barnehagar Solflekken fam.bhg 10 plassar 0,1 0,3 1,2 *) Augst 2014 la Stallen familiebarnehage ned drifta. Sando barnehage utvida samstundes frå 36 til 48 plassar. 6 av desse plassane blir nytta av barn frå Ål statlege mottak og blir finansiert med midlar frå IMDI. Pr hadde 220 barn plass i dei kommunale barnehagane og 5 barn i den private familiebarnehagen. Ål kommune har full barnehagedekning og alle som har søkt plass har fått tilbod. Dei ordinære barnehagane i Ål har ei grunnbemanning på to assistentar og ein pedagogisk leiar pr. 18 barn over tre år og pr. 9 barn under tre år. Dette er ei grunnbemanning som har vore fylgd i mange år og som dei aller fleste kommunane i Norge fylgjer. I planen «Betre læring» er det eit mål å ikkje 5

6 redusere denne. For å auke kvaliteten på barnehagetilbodet er det også eit mål å auke pedagogressursen, men dette krev auka rammer, noko som førebels ikkje er prioritert i budsjettsamanheng. Det er ikkje krav om utdanning for å vere assistent, men fleire av dei fast tilsette har siste åra utdanna seg til barne- ungdomsarbeidar. Kolonna dispensasjon er knytt til pedagogisk leiar. Barnehagane må søkje Ål kommune som barnehagemyndigheit om dispensasjon for å tilsette andre i desse stillingane dersom dei ikkje får tilsett kvalifisert personale i samsvar med Lov om barnehage. For hausthalvåret har det vore innvilga dispensasjonar i ein barnehage. Dette er ein nedgang frå 2013, då det var 3,8 stillingar på dispensasjon. Dei siste åra har barnehagane teke inn barn frå flyktningar som er busette i kommunen og frå familiar som er arbeidsinnvandrarar. På grunn av framandt språk og tidlegare opplevingar, har dette gjeve barnehagane særlege utfordringar. I mange tilfelle er det nødvendig å styrke personalressursen i ein periode, for å arbeide med utfordringane desse barna har med seg inn i barnehagane. Dette er ressursar barnehagane har behov for og som ikkje ligg innanfor vedteke budsjettramme Tilsyn Kommunane er etter Lov om barnehagar 16, pålagt å drive tilsyn med kommunale og private barnehagar for å sikre at dei m.a. driv i samsvar med lover, forskrifter og kommunale vedtak. Hausten 2014 blei det gjennomført tilsyn ved 3 barnehagar i Lov om barnehagar 1,3 og 4 i Formål, Barn sin rett til medverknad og Foreldreråd og samarbeidsutval. Ingen avvik eller merknadar er funne. Dei resterande 3 barnehagane får tilsyn våren Skule Tabellen syner oversikt over tal på elevar ved skulane inndelt etter årskull og tal på årsverk: Skulane i Ål Sum Årsverk, 2013 kolonne: Leveld skule Nedre Ål skule kolonne: årsverk m. godkjent undervisningskompetanse 8,35 20,83 0,12 1,63 1,17 6,56 Skattebøl skule kolonne: årsverk utan godkjent 4,80-1,28 Torpo skule undervisningskompetanse på årstrinnet 9,60-1,91 3.kolonne: årsverk assistentar, ikkje SFO Ål ,12 1,01 1,39 ungdomsskule SUM ,7 2,76 12,31 Tala i tabellen byggjer på GSI innrapportering hausten Ål kommune har i gjennomsnitt god lærartettleik pr. elev. I Ål har ein kontaktlærar i snitt ansvar for 12 barn. Dette er ein reduksjon på ein elev frå skuleåret 2013/2014. I Buskerud er talet 17 og på landsbasis er det 16 elevar per kontaktlærar. Tal på elevar per kontaktlærar Tal på elevar per lærar på trinnet Trinn Ål Buskerud Nasjonalt Ål Buskerud Nasjonalt trinn trinn trinn Alle trinn Tal frå GSI haust

7 «Tal på elevar per lærar på trinnet» inneheld alle lærarroller på eit trinn, t.d. kontaktlærar, faglærar og spesialpedagogisk lærar. Totalt sett har skulane i Ål betre lærartettleik enn i Buskerud og på landsbasis. Tala våre er små. Endring frå eitt år til det neste skuldast i hovudsak endring i elevtal på trinnet. I sum er elvtalet stabilt; 643 i fjor, 641 dette skuleåret. Tabellen under samanliknar elevtal per årsverk undervisning. Sjølv om oppvekstsektoren har redusert lærartalet med 8-10 stillingar, er det framleis god lærardekning på barnetrinnet samanlikna med dei fleste andre kommunane i Buskerud. At barneskuleelevane er fordelte på fire barneskular er ei medverkande årsak. I tillegg har kommunen prioritert «tidleg innsats». Spørsmålet er om kommunen kan halde på så god lærartettleik. Samanlikna med dei andre kommunane i Buskerud, brukar Ål langt mindre til undervisningsmateriell. Over tid har driftsbudsjetta stått uendra og etterslepet blir etter kvart stort. Denne problemstillinga blir viktig å ta på alvor i strategiarbeidet i

8 2.3 Andre avdelingar i oppvekstsektoren Andre avdelingar Ål kulturskule PPT for Ål og Hol Helsestasjonen Innvandrertenesta/VO Per fekk 360 elevar tilbod og 70 elevar stod på venteliste. Per får 363 elevar tilbod og 38 står på venteliste. 16 lærarar (inkl. rektor) i hovudsak i deltidsstillingar. Disiplinar: dans, yoga, slagverk, messing, song, piano, kveding, hardingfele, gitar, bass, kunstskule og teaterskule. Rektor administrerer også Den kulturelle skulesekken i kommunen. 7,5 stillingar med leiar og merkantil. I tillegg kjem 0, 5 stilling logoped PPT skal hjelpe barnehage og skule med kompetanse- og organisasjonsutvikling for å legge til rette for elevar med særlege behov og utarbeide sakkunnig vurdering der lova krev det. 5, 15 stillingar er fordelte på jordmødre, helsesøstrer, sjukepleiar og sekretær. Desse skal ivareta tenesteområda: Svangerskapsomsorg og helsestasjonstenester for små barn, skulehelseteneste 5-20 år, helsestasjonen for ungdom, reisemedisin, smittevern, helseteneste for asylsøkarar og influensavakinasjon. Helsestasjonen fekk i budsjett for 2015 tilbake 40 % stilling (sparekatalog 2014). I tillegg har Helsestasjonen ei 20 % stilling knytt til prosjekt «Foreldrestøttande tiltak i heimen». Lærarar, 4,6 stillingar, ved Ål vaksenopplæring underviser busette flyktningar, familiesameinte, arbeidsinnvandrarar og bebuarar på asylmottaket, til saman om lag 60 elevar. To lærarar i deltidstilling underviser etnisk norske etter 4A-1 i opplæringslova. To flyktningkonsulentar i 50% stilling kvar har ansvar for å etablere og integrere busette flyktningar, 10 personar kvart år. I tillegg har avdelinga ei leiarstilling i 100%. 3. Nasjonale planar og lokale styringsdokument 3.1 Rammeplanen for barnehagane Arbeidet i barnehagen er tufta på den nasjonale rammeplanen. Gjennom omsorg, leik og læring skal barnehagane byggje sosial og språkleg kompetanse ved å arbeide med aktivitetar innan desse fagområda: o Kommunikasjon, språk og tekst o Kropp, rørsle og helse o Kunst, kultur og kreativitet o Natur, miljø og teknikk o Etikk, religion og filosofi o Nærmiljø og samfunn o Tal, rom og form Barnehagane pliktar å lage eigne årsplanar som viser korleis dei arbeider med fagområda Kunnskapsløftet for skulane I skulen er den nasjonale læreplanen det viktigaste styringsdokumentet for undervisninga. Alle aktivitetar i skulen skal vere forankra i læreplanen Kunnskapsløftet. Læreplanen inneheld ein generell del, som handlar om å utvikle heile mennesket, og ein meir konkret fagplandel. Kvar einskild lærar og kvar skule har det operative ansvaret Betre læring i Ål Strategidokumentet Betre læring i Ål kommune , vart vedteke av Ål kommunestyre 15. juni Dette strategidokumentet viser kva oppvekstsektoren i Ål kommune skal satse på for å betre læringsutbyttet hos barn både i barnehage og skule, og det skal sikre at alle får den opplæringa dei har krav på. 8

9 Hovudmålet i Betre læring er: Kommunen vil hjelpe alle som veks opp i Ål til å bli flygedyktige og rotfaste. Kvar enkelt skal få hjelp til å bruke vengene slik at dei får innsikt, vidsyn og perspektiv. Kvar enkelt skal få hjelp til å rotfeste røter som gir næring og kraft til å meistre eigne liv og tru på eigne krefter. I Ål kommune vil me ha fokus på læringsutbytte i eit oppvekstmiljø som balanserer krav og meistring, og der alle blir sett og verdsett. I møtet mellom krav og meistring skal kvar enkelt få motivasjon til å arbeide mot nye mål. Til Strategidokumentet høyrer ein handlingsplan med fire strategiar: 1. Formulere kvalitetsmål for læring 2. Etablere felles pedagogisk plattform for oppvekstsektoren 3. Arbeide målretta med fire satsingsområde: Tidleg innsats, Tilpassa opplæring, Formidling og kulturarbeid, Fysisk fostring og psykisk helse. 4. Legge til rette for gode læringsmiljø Kvalitetsmål Rammeplanen i barnehagen med lokale årsplanar og læreplan (Kunnskapsløftet) i skulen med fagplanar, har læringsmål. Desse måla styrer innhaldet i det pedagogiske arbeidet. Oppvekstsektoren i Ål har i tillegg strategidokumentet og handlingsplanen Betre læring som styringsverktøy. På bakgrunn av dette vedtok kommunestyret den 18.oktober 2012 fire kvalitetsmål for oppvekstsektoren i Ål. Kvalitetsmåla er ei konkretisering av hovudmålet i strategidokumentet Betre læring. Gjennom eit sett med måleverktøy, strategiar og resultatmål skal oppvekstsektoren saman arbeide for å nå kvalitetsmåla. Figuren under viser dei fire kvalitetsmåla og hovudinnsatsen i planperioden. Kvalitetsmål vedtekne av kommunestyret, oktober Tilstandsrapporten for 2014 rapporterer på dei fire kvalitetsmåla i Betre læring. 9

10 4. Kvalitetsmåla tidleg innsats og tilpassa opplæring 1. Tidleg innsats: Alle med avvikande utvikling og lærevanskar får hjelp i barnehage eller på småskuletrinnet. 2. Tilpassa opplæring: Alle har reell framgang i språk- og begrepsutvikling, lesing, skriving og rekning. Kvalitetsmåla tidleg innsats og tilpassa opplæring høyrer saman. Tideleg innsats og tilpassa opplæring skal førebygge, fremme og heve læringsutbyttet til alle barn Snu spespedkurven Kvalitetsmålet Tidleg innsats skal sikre at alle med avvikande utvikling og lærevanskar får hjelp i barnehage eller på småskuletrinnet. Eit av resultatmåla er å snu spespedkurven. Målet er å dreie innsatsen frå einskildvedtak og over mot systemarbeid og tilpassa opplæring. I Ål kommune har 15,3 % av barna vedtak om spesialundervisning. I 2014 er landsgjennomsnittet 7,9 % i følgje GSI. For Ål er dette ein auke på 0,5 % frå Landsgjennomsnittet har gått ned med 0,4 %. Tabellen under syner kor mange elevar som får einskildtvedtak i grunnskulen i Ål: trinn 5.-7.trinn trinn Tal frå GSI haust 2014 På 1.-4.trinn er talet på elevar med einskildvedtak redusert frå 26 hausten 2013 til 24 elevar hausten På 5.-6.trinn er reduksjonen på 7 elevar frå 46 til 39. På ungdomstrinnet har talet auka med 12 elevar frå 23 til 35. På sikt bør den raude og den grøne søyla vere lågare enn den blå. Mykje av ressursane i skule og barnehage er knytt opp til einskildvedtak. Skulen i Ål har totalt i skuleåret 2014/2015 om lag lærartimar av desse timane, eller om lag 24 %, er bundne opp til einskildvedtak. Skuleåret 2013/2014 var talet 25 %. Dette er eit lite skritt på rett veg, men mykje meir av denne ressursen burde vore tilpassa opplæring. Sektoren er i gang med systemarbeid og ulike prosjekt der målet er å halde nede talet på einskildvedtak. Hausten 2014 starta prosjektet «Tilpassa opplæring» opp. PPT har prosjektstyringa i nært samarbeid med skulane. Med dette prosjektet ynskjer sektoren å frigjere ressursar til tolærarsystem og fleksible løysingar som gjekk tapt i sparekatalogen, viktige ordningar for å sikre tidleg innsats og tilpassa opplæring. Gjennom tilleggsskolering blir også PPT klargjort for å ta ei endå større veilederrolle tettare på barn og elevar (elevgrupper). Dette blir det viktigaste innsatsområde i

11 Tabellen over viser at fleire kommunar i Buskerud har same utfordring som Ål. I Ål går om lag 24 % av lærartimane til spesialundervisning. Landsgjennomsnittet er 17,5 %. I 2014 fekk 5 barn spesialpedagogisk hjelp i barnehagen. I 2013 var talet 4 og i 2012 var talet 6. Gjennom mellom anna Felles Løft har barnehagen fått auka kompetanse på språk- og sosial utvikling. I eit tidleg innsats-perspektiv er det viktig å kunne prioritere hjelp til barn med særlege behov Nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet Nasjonale prøver skal vere eit analyseverktøy i det pedagogiske arbeidet til læraren, rektor og skulen. Eit av resultatmåla for oppvekst i Ål er å ha nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet. Dette kan ein vise på to måtar. Det eine er å måle meistringsnivået (tabell 1). Meistingsnivået blir målt i såkalla skalapoeng. Til større talet i parentesen er, til større spreiing er det på elevresultata. Eit lite utval gir automatisk større tal. Difor er parentestala for Ål mykje høgare enn dei nasjonale tala. Til større talet i parentesen er, til meir usikkert er gjennomsnittstalet. Det andre er å sjå korleis elevane på trinnet er fordelt på dei ulike meistringsnivåa (tabell 2). I tabell 2 er meistringsnivå 1 låg meistring, og 3 er det høgste for femte trinn. 5 er det høgste meistringsnivået for ungdomstrinna. Tala i tabellane er henta frå Nasjonale prøver haust 2014 i PAS/skuleporten. Dei nasjonale prøvene måler ferdigheiter i Engelsk Rekning Lesing Engelsk Tabell 1: Tabellen viser at for 5.trinn er gjennomsnittleg skalapoeng for Ål kommune 46, mot 50 nasjonalt. Talet i parentes viser, mykje fordi utvalet er så lite, stor spreiing i resultat blant elevane i Ål, frå 43,5 11

12 til 48,5 skalapoeng. På landsbasis kan ein sikrare slå fast at nivået er om lag 50 skalapoeng. For 8. trinn er gjennomsnittleg skalapoeng for Ål det same som for 5. trinn, 46, men det er ikkje fullt så stor spreiing i resultata blant elevane her, frå skalapoeng. Gjennomsnittleg skalapoeng for både 5. og 8. trinn i Ål er klart dårlegare enn landsgjennomsnittet. Gjennomsnittleg skalapoeng Trinn 5 8 Ål kommune 46 (2,5) 46 (2,0) Buskerud fylke 50 (0,3) 49 (0,4) Nasjonalt 50 (0,1) 50 (0,1) Tabell 2: 5. trinn engelsk 8. trinn engelsk Ål kommune ligg under gjennomsnittleg meistringsnivå både nasjonalt og på fylket for både 5. og 8. trinn. Dette viser at skulane i Ål kommune har forbetringspotensiale. Det er også prosentvis færre elevar som presterer på det høgste meistringsnivået i Ål, enn i fylket og nasjonalt både for 5. trinn og i ungdomsskulen. Dei siste åra har det vore ein svak nedgang i prosentdelen elevar som presterer på dei høgste meistringsnivåa, og ein tilsvarande auke på det lågaste meistringsnivåa. For oppvekstsektoren i Ål blir det viktig med tiltak som kan betre resultata i engelsk Rekning Tabell 1: Gjennomsnittleg skalapoeng Trinn Ål kommune 47 (2,3) 49 (2,2) 49 (2,8) Buskerud fylke 49 (0,3) 50 (0,4) 53 (0,4) Nasjonalt 50 (0,1) 50 (0,1) 53 (0,1) Av tabellen kan me lese at gjennomsnittleg skalapoeng for 5. trinn i Ål kommune er 47, mot 50 12

13 nasjonalt, og me kan også konkludere med, fordi talet i parentes ikkje overlappar 50, at resultatet er dårlegare enn landsgjennomsnittet. For 8. trinn er gjennomsnittleg skalapoeng for Ål 2 skalapoeng høgare enn for 5. trinn. Me kan ikkje konkludere med at gjennomsnittleg skalapoeng er dårlegare enn på landsbasis for 8. trinn fordi med talet i parentes, kan resultatet i Ål kome over 50. På 9. trinn er gjennomsnittet 49 skalapoeng for Ål, medan det er 53 på landsbasis. For 9. trinn må me difor kunne konkludere med at gjennomsnittleg skalapoeng er dårlegare enn resten i landet. Tabell 2: 5.trinn rekning 8.trinn rekning 9.trinn rekning Våre prøveresultata i matematikk er jamt over lågare enn det nasjonale gjennomsnittet. Det er mest synleg i resultatet for 9. trinn. Det må vere eit mål å lyfte elevar opp eit meistringsnivå Lesing Tabell 1: Gjennomsnittlege skalapoeng viser at 9. trinn ligg over landsgjennomsnittet. 5. trinn ligg under 13

14 landsgjennomsnittet, men fordi parentestalet er heile 4,3, treng ikkje resultatet vere mykje dårlegare. Derimot kan me konkludere med at 8. trinn ligg under landsgjennomsnittet. Gjennomsnittleg skalapoeng Trinn Ål kommune 47 (4,3) 48 (1,9) 55 (2,9) Buskerud fylke 50 (0,3) 49 (0,3) 54 (0,3) Nasjonalt 50 (0,1) 50 (0,1) 54 (0,1) Tabell 2: 5. trinn lesing: Ål kommune Buskerud fylke Nasjonalt 8.trinn lesing: Lesing 9. trinn: På 5. trinn er andelen elevar i Ål på meistringsnivå 3 for låg. Det same gjeld 8. trinn. For få elevar ligg på meistringsnivå 4 og 5. På 9. trinn ser ein ei positiv utvikling. Andelen elevar på meistringsnivå 3, 4, og 5 er høgare enn i resten av landet. Ungdomsskulen har over fleire år arbeidd målretta med lesetrening etter svake resultat på 8. trinn. Også årets nasjonale prøve viser att dette har god effekt. Dette må me ta lærdom av. 14

15 4.3. Grunnskulepoeng etter 10. trinn på landsgjennomsnittet Grunnskulepoeng etter 10. trinn i samsvar med landsgjennomsnittet er eit av resultatmåla i Betre læring. Grunnskulepoeng for 10.trinn for perioden : Indikatorar og nøkkeltal Grunnskulepoeng, gj.snitt. Ål kommune 40,0 38,9 38,7 39,4 38,6 40,6 39,0 Grunnskulepoeng, gj.snitt. Buskerud fylke 39,6 39,2 39,7 39,9 39,8 40,5 40,1 Grunnskulepoeng, gj.snitt. Nasjonalt 39,6 39,5 39,8 39,8 39,9 40,1 40,4 Tal frå skuleporten vår 2014 Grunnskulepoeng er snittkarakteren ein får ved å legge saman alle fagkarakterane, dele på fag og gange med 10. Grunnskulepoeng etter 10.trinn våren 2014 viser 39 eller karakteren 3,9 i gjennomsnitt. Langsgjennomsnittet er 40,4. Resultatmålet i Betre læring er ikkje nådd for Det er likevel viktig å understreke at med eit lite elevtal vil resultatet variere frå år til år. Elevundersøkinga viser god framgang i kategori Læringskultur. God læringskultur i eit skulemiljø er viktig for å oppnå meir stabilt gode resultat over tid: Ål ungdomsskule (Høst 2014)_1 Læringskultur 4,0 Ål ungdomsskule (Høst 2013) Læringskultur 3,6 Ål ungdomsskule (Vår 2013) Læringskultur 3,7 Ål ungdomsskule (Vår 2012) Læringskultur 3,5 Ål ungdomsskule (Vår 2011) Læringskultur 3,2 Ål ungdomsskule (Vår 2010) Læringskultur 2,9 Tal frå skuleporten haust 2014 Gjennomsnitt skriftleg grunnskuleeksamen våren for 10.trinn: Ål Buskerud Nasjonalt Ål Buskerud Nasjonalt Ål Buskerud Nasjonalt Matematikk 3,5 2,9 3,1 3,0 3,1 3,1 2,9 2,9 3,0 Engelsk 3,5 3,8 3,8 4,1 3,7 3,8 3,6 3,5 3,7 Norsk h.m. 3,1 3,5 3,4 3,6 3,4 3,4 3,4 3,5 3,4 Norsk s.m. 3,4 3,3 3,3 3,4 3,2 3,2 3,1 3,0 3,1 Tal frå skuleporten vår 2014 Resultat nær landsgjennomsnittet er målsetjinga. Ål kommune ligg likt med eller like under landsgjennomsnittet. Målet i Betre Læring er difor så godt som nådd. Fråfall i vidaregåande skule har minka frå 28 % i 2011 til 23 % i Tala er henta frå Folkehelseprofilen til Ål kommune (tal i parentes er for hhv. Buskerud og landet). Fråfall i vidaregåande (28/26) (27/25) (27/25) 15

16 4.4. Kort rapport frå dei ulike avdelingane i oppvekst Barnehage Alle barnehagane har, med noko ulik vektlegging, arbeidd mot kvalitetsmåla knytt til tidleg innsats og tilpassa opplæring ved å: Gjennomføre prosjektet Felles Løft, steg 2 overgang; lage overgangsplan i samarbeid med skular, helsestasjon og PPT. Vere med på KUPP (kompetanseutvikling og pedagogisk prosessar) i Hallingdal. Tema dette året: Det psykososiale miljøet med vekt på å førebygge mobbing eller krenkande adferd. Gjennomføre og analysere TRAS-resultat (TRAS = Tidleg registrering av språkutvikling). Bruke BU-modellen, ein metode som fremmar språk- og begrepsinnlæring. I tillegg har barnehagane eigne større og mindre tiltak retta mot Tidleg innsats og Tilpassa opplæring. Kort oppsummering med nokre døme etter dialogmøta gjennomført januar 2015: Nordbygdene barnehage: - Boltreleik og organiserte leikegrupper for å styrke den sosiale utviklinga. - Nytta «Være sammen» - materiell utarbeidd for å styrke sosial samhandling. Sando barnehage: - Kosthaldsplan for barnehagen, del av friluftsliv og fysisk aktivitet. - Opparbeidd uteområde gir utfordringar for alle aldrar. Skattebøl barnehage: - Legge til rette slik at barna kvar dag kan ha god tid til å leike (= læring). - Brukar samlingsstunda som ein viktig læringsarena. Sundre barnehage: - Alle pedagogane deltek på primærkontakt- og tverrfaglege møte. - Arbeider systematisk med teikneutvikling. Torpo barnehage: - Brukar arbeid med digital portefølgje for å gi åleinetid med kvart enkelt barn. - Prosjektet «Tenk om det går» gir utfordringar og meistringsoppleving = læring. Solflekken familiebarnehage: - Vektlegg språkarbeid og brukar teori frå Felles Løft på personalmøte. - Brukar bøker, leikemateriell og gode leikebolkar for å stimulerer språkleg og sosial utvikling. FELLES Kva er bra i barnehagane våre: Utfordringar: Stabile og fagleg dyktige leiarar og personalgrupper. Gode pedagogiske plattformer og gjennomtenkt metodikk. Felles Løft som blir vidareført i KUPP fører til positiv endring av praksis. Stort foreldreengasjement. I det store og heile gode og funksjonelle bygg og gode uteområde/nærområde. Kan bli betre til å bruke TRAS aktivt i utviklingsarbeidet. Nokre spør om kost/nytte-verdien. Ingen øyremerka ressurs for å jobbe med barn som har språk- og/eller sosiale vanskar. Med lang opningstid er det berre full bemanning i kjernetida mellom kl

17 I kjernetida skal «alt» skje: Hjelp til barn med spesielle behov, språktrening, møteavvikling, samarbeidstid, pausetid og ubunden tid for ped.leiarane. Svært begrensa møtetid til planlegging og kvalitetsarbeid Ynskje om fleire pedagogar (erstatte assistent med pedagog) og større vikarressurs Skule Alle skulane har, med noko ulik vektlegging, arbeidd mot kvalitetsmåla knytt til tidleg innsats og tilpassa opplæring ved å: Gjennomføre prosjektet Felles Løft, steg 2 overgang; har laga og prøva ut handlingsplan i samarbeid med barnehagar, helsestasjon og PPT vår/haust Vere med i det regionale innsatsområdet Vurdering for læring, ei omfattande nasjonal satsing på ungdomstrinnet. Bruke Lydfargemetoden som verktøy i skrive- og leseopplæringa. Evaluering av arbeidet vår 2013 viste at elevar har nytte av metoden. Hospitering og workshops er vidareført. Prøve ut ulike fysiske aktivitar som innlæringsmetode, prosjekt haust 2014/vår I tillegg har skulane eigne større og mindre tiltak retta mot Tidleg innsats og Tilpassa opplæring. Kort oppsummering med nokre døme etter dialogmøta gjennomført januar 2015: Leveld skule - Utviklar ord- og begrepslister per trinn. - Systematiserer undervisningsmateriell i dei ulike faga. Lagar «verktøykasser». Nedre-Ål skule - Gjennomført elevundersøking på 7. trinn. Gode tilbakemeldingar. - Målet er mindre spesialundervisning for å frigjere ressursar til tilpassa opplæring. Skattebøl skule - Har starta opp med timeplanfesta vurderingssamtale lærar-elev på alle trinn. - Brukar kartleggingsprøver som utgangspunkt for tilpassa opplæring. Torpo skule - Brukar It s learning og data aktivt i undervisninga og som infokanal. - Systemarbeid/klasseleiing. Ål ungdomsskule - Grundig arbeid for å sette saman gode elevgrupper på 8. trinn. - Systematisk arbeid med lesing viser stor framgang frå 8. til 9. trinn over fleire år. FELLES Kva er bra i skulane våre: Positivt klima og gode relasjonar mellom vaksne, vaksne og elevar, og elevane i mellom. Godt samarbeid med hjelpeinstansane - Helsestasjonen, PPT, Psykisk helse, fysioterapi. God dialog med heimane. Fagleg dyktige lærarar med fokus på læring. Delingskultur, flinke til å hjelpe kvarandre i den praktiske og hektiske kvardagen. Utfordringar: Å dreie innsatsen frå enkeltvedtak med spesialundervisning over på tilpassa opplæring. Gjennomgåande og felles læreplansystem i Ål. Betre resultat i basisfaga. Minske negativ uro og ufin språkbruk. Få til meir variert og praktisk undervisning. 17

18 PPT (pedagogisk-psykologisk teneste) PPT ynskjer å dreie innsatsen over frå sakkyndig vurdering og einskildvedtak mot veiledning og støtte for barnehage og skule på system- og kompetansenivå. Dette vil bidra til å snu spespedkurven. Eit tiltak for å styrke samarbeidet mellom barnehage og skule har vore å styrke primærkontakten. Primærkontaktmøte ute i barnehage og skule fungerer som eit lågterskeltilbod for mellom anna å ta opp undringar kring barn. I tillegg brukar PPT møta til oppfølging av systemsaker og til «utbyttesamtaler» før sakkyndig utgreiing. Avdelingane gir positive attendemeldingar. Dette systemarbeidet skal gi hjelp til utprøvande tiltak, og det vere med å redusere talet på oppmeldingar. Dette er i samsvar med endra lovverk, der skulen skal dokumentere at tilpassa opplæring er prøva ut før eventuell oppmelding til PPT. Vidare ynskjer PPT å drive veiledning for å sikre kvalitet på tilbodet som blir gitt i barnehage og skule. Det er forventningar til at konkrete tiltak og prosessar som blir styrt gjennom prosjektet «Tilpassa opplæring» vil gi resultat alt frå hausten Kulturskulen Kulturskulen driv også med tidleg innsats og tilpassa opplæring gjennom tilrettelagt undervisning og opplegg som fremmar motivasjon og utvikling ulike kunst/kulturområde. Her kan ein dyrke fram talent og breidde. Ser ein på andelen av alle grunnskuleelevar som nytter kulturskuletilbodet i Ål, er den på 36,6 % samanlikna med 14,1 % i Buskerud og 11,3 % på landsbasis. Det er ein nedgang i Ål på om lag 10 % frå Pr står totalt 38 barn på venteliste. Ål kulturskule har godt kvalifiserte medarbeidarar. Utfordinga er å kunne tilby større stillingar. Ål kulturskule arbeider med ein eigen kvalitetsplan. Inneverande år knyter kultuskulen dette til arbeidet med ein nasjonal rammeplan for kulturskulen: «Fordypning og mangfold» Helsestasjonen Helsestasjonen er dei første som har kontakt med barn og heim gjennom oppfølging av kontrollar, og er viktige for tidleg innsats og tilpassa opplæring. Helsestasjonen har faste treffpunkt med barn og deira føresette. I periodane 0-2 år er det oppfølging gjennom heimebesøk, barselgrupper og samtalegrupper. Gjennom prosjektet Felles løft har helsestasjonen fått oftare og tettare kontakt med barnehagen og føresette. Utfordringa har vore å nå dei barna som ikkje går i barnehage, og å få eit godt system som kan fange opp både dei som er fast busette og arbeidsinnvandrarar. Helsestasjonen har difor starta opp prosjekt «Foreldrestøttande tiltak i heimen» mot denne målgruppa. Prosjektet blir finansiert med eksterne prosjektmidlar over tre år. Eit av måleverktøya for å nå kvalitetsmåla er bruk av SATS-skjema for alle 2-åringar med fokus på ordforråd og ordforståing. I tillegg har ein Språk 4 for alle 4-åringane som ser på språk, begrep, kommunikasjon og sosiale ferdigheiter hos barnet. Eit mål er å nytte desse måleverktøya meir systemisk i evaluering og oppfølging av barn i samarbeidet med heim og barnehage Innvandrartenesta/vaksenopplæringa Tenesta driv opplæring for vaksne innanfor fire grupper: Introduksjonsprogram for busette flykningar, opplæring for arbeidsinnvandrarar, opplæring av folk som kjem på familiesameinte og opplæring av asylsøkarar. Innvandrartenesta i Ål er flinke til å ta opp elevar tidleg for norskopplæring sjølv om dei ikkje har krav på det før etter tre månader. Dette sikrar tidleg innsats og moglegheit for tidlegare integrering i samfunnet. Når det gjeld tilrettelegging for tilpassa opplæring for den einskilde eleven, har tenesta testar som kartlegg kva for eit av dei fire opplæringsnivå eleven skal byrje på. Tenesta kan vise til gode resultat på norskprøve 1 og 2. Det tenesta ynskjer å bli betre på, er vurdering for læring. 18

19 Innvandrartenesta refunderer også utgifter til deltidsstillingar i barnehage og skule og vurderer å starte opp leksehjelp for dei minste innvandrarbarna. Den store utfordringa er å skaffe arbeid, bustad og legge til rette møteplassar med tanke på integrering. 5. Formidling og kulturarbeid og Fysisk fostring og psykisk helse Kvalitetsmål 3 og 4 for oppvekstsektoren er: 3. Formidling og kulturarbeid: Alle deltek aktivt og får høve til å vise talent i minst eitt prosjekt innanfor det utvida kulturomgrepet kvart år. 4. Fysisk fostring/psykisk helse: Alle er i fysisk rørsle kvar dag. Skular/barnehagar legg til rette for eit miljø som stimulerer til aktivitet og auka meistringskjensle i eit inkluderande miljø Resultat elevundersøking betre enn landsgjennomsnittet Den psykiske helsa er viktig for helse, trivsel, meistring og læring. Elevundersøkinga er eit nasjonalt nettbasert måleverktøy som kartlegg i kor stor grad det fysiske- og psykososiale læringsmiljøet fremmar helse, trivsel og læring. Elevundersøkinga er ei årleg nettbasert undersøking for 7. og 10. trinn, der utgangspunktet er den opplevinga eleven har av eigen skulekvardag. Indeksane er delt etter ein skalaverdi frå 1 5, der høg verdi betyr positivt resultat. Unntaket er mobbing der låg verdi betyr lite mobbing. Ungdomsskula gjennomfører også elevundersøkinga på 8. og 9. trinn. Nokre barneskular har eigne trivselsundersøkingar. Den obligatoriske elevundersøkinga blir tatt på hausten. Alle tal frå haust 2014 blir ikkje gjort tilgjengeleg frå Utdanningsdirektoratet før mars Difor er det tala frå haust 2013 som kan samanliknast med landsgjennomsnittet. I tillegg er tal frå elevundersøkinga haust 2014 i 10. trinn teke med: Elevundersøkinga haust 2013 Kjelde: Skuleporten - elevundersøkinga Ål Buskerud Nasjonalt 7.trinn 10.trinn 10.trinn 7.trinn 10.trinn 7.trinn 10.trinn haust-14 Trivsel 4,3 4,5 4,3 4,4 4,3 4,4 4,2 Støtte frå lærarane 4,3 4,1 4,2 4,4 4,0 4,3 3,9 Støtte heimanfrå 4,1 4,1 4,1 4,3 3,9 4,3 3,9 Fagleg utfordring 3,9 4,2 4,3 3,9 4,1 3,9 4,1 Vurdering for læring 3,8 3,3 3,5 3,9 3,3 3,8 3,2 Læringskultur 3,2 3,6 4,0 3,8 3,5 3,8 3,4 Meistring 4,0 4,0 4,0 4,1 4,0 4,0 3,9 Motivasjon 3,9 3,7 3,7 4,0 3,6 3,9 3,5 Elevdemokrati/ medverknad 3,6 3,2 3,4 3,7 3,2 3,7 3,2 Felles reglar 4,2 4,1 4,1 4,3 2,9 4,3 3,8 Mobbing i skulen 1,4 1,2 1,2 1,3 1,2 1,3 1,3 Utdanning og yrkesrettleiing 3,7 3,8 3,7 3,7 I det store og heile er det liten skilnad på resultatet i Ål samanlikna med nasjonalt gjennomsnitt. Det er eit mønster i tala. Jamt over ligg elevane i 7. trinn like under landsgjennomsnittet. Elevane i 10. trinn ligg over landsgjennomsnittet. Kategorien Felles reglar har fått snittsummen 4,1 av 10. trinn i Ål. Gjennomsnittet i Buskerud er 2,9 og landsgjennomsnittet er 3,8. Godt PALS-arbeid gir resultat. Ål ungdomsskule er også aktivt med i MOT-programmet. 19

20 5.2. Elevane skal gjennom eigenvurdering vise til fysisk framgang Resultatmålet i Betre læring skisserer at innan 2015 skal kommunen ha eit system for eigenvurdering av fysisk framgang. Per i dag er det ikkje utarbeidd rutinar og system for eigenvurdering av fysisk framgang. Sektoren har prioritert arbeidet med å timeplanfeste fysisk læringsaktivitet. Sjå pkt Alle er fysisk aktive minst 60 minutt kvar dag Etter framdrifta i handlingsplanen Betre læring skulle alle elevar vere fysisk aktive i minst 45 minutt per dag frå og med hausten Kartlegging frå årsskiftet 2013/2014 syner at grovt rekna er elevane i gjennomsnitt aktive i minst 50 minutt per dag i småskulen og 30 minutt i ungdomsskulen. Kartlegginga inkluderer aktivitet i timar, turdagar og friminutt. Ei kartlegging gjennomført på barmark, ville truleg gitt fleire aktive minuttar per elev per dag. I 2014 har ei arbeidsgruppe jobba med å innarbeide fysisk aktivitet som læringsmetode i undervisninga. Fleire frå arbeidsgruppa var på studietur til Trudvang skule mars 2014, alle tilsette på barnetrinnet var på felles planleggingsdag med Geir Kåre Resaland i august, og utover hausten er ulike opplegg prøva ut i alle barneskulane. Arbeidsgruppa skal ha ferdig ein rapport i februar 2015, og Fysak på alle trinn i barneskulen skal inn i fag- og timefordelingsplanen frå hausten Ungane i barnehagen er i regelen aktive i minst 60 minutt kvar dag. For barnehagane blir det viktig å følgje opp inaktive barn Status formidling og kulturarbeid i avdelingane Alle skal delta aktivt og få høve til å vise talent i minst eitt prosjekt innanfor det utvida kulturomgrepet kvart år. Dei vaksne skal leite etter, vekke interesse og legge til rette for at kvart einskild barn opplever meistring. Det er med på å styrke sjølvkjensla til barnet. Styrka sjølvkjensle gir grunnlag for betre læring og læringsutbytte. Fellesprosjektet «Røter og venger» var ein del av grunnlovsjubileet våren Prosjektet vart dokumentert med eigen kalender for Barnehage og skule Gjennom ulike planar som årsplanar, emneplanar og aktivitetsplanar og gjennom evaluering, dokumenterer avdelingane i oppvekst ulike kulturprosjekt. Alle barnehagar, skuler og kulturskulen har i dag ei eller anna framføring for eit publikum i løpet av året. Nokre døme: Barnehagane: - Fleksibel dagsrytme der barn kan få tid til å la inntrykk koma til uttrykk. - Prioritere kulturformidling i organiserte opplegg. - Sjå det unike og positive i kvart enkelt barn og synleggjere dette for foreldra. - Felles samling med skulen er god arena for sosial trening. Skulane: - Framsyningar på avslutningar og andre tilstellingar «Breidde framfor elite». - Framsyning kvart år i kulturhuset der alle elevane i 7. trinn er med. (Nedre-Ål) - Mindre og større framleggingar og presentasjonar for medelevar Kulturskulen I kulturskulen kan barn og unge få vise seg fram og dyrke talent. Kulturskulen ynskjer å ha to ulike oppgåver. Det første er å fokusere på breidde for å rekruttere, og det andre er individuell utvikling. Kanskje kan talentstrategi i samarbeid med næringslivet bli aktuelt i framtida. Kulturskulen har stor 20

21 formidlingsaktivitet. «Jul på Sundre» i samarbeid med handelsnæringa er eit godt døme. Kulturskulen ynskjer å sjå meir på ulike tilbod som når breiare enn i dag, men må avstemme aktiviteten for å unngå konkurranse med mange andre gode tilbod og aktivitetar i lokalsamfunnet. Rektor i kulturskulen leiar ei styringsgruppe som fordeler Den kulturelle skulesekken. Gjennom denne ordninga kan skulane søke om ekstra midlar til å gjennomføre kulturprosjekt ved eigen skule Innvandrartenesta/Vaksenopplæringa Innvandrartenesta har hatt tilbod om teaterframsyning i kulturhuset. Klassar nyttar biblioteket Status fysisk fostring og psykisk helse i avdelingane Barnehage og skule Alle skal vere i fysisk rørsle kvar dag. Skular/barnehagar skal legge til rette for eit miljø som stimulerer til aktivitet og auka meistringskjensle i eit inkluderande miljø. Fysisk aktivitet blant barn og unge er vektlagt mykje ute i alle avdelingane i oppvekst. Arbeidet blir synleggjort mellom anna gjennom årsplanar, emneplaner og timeplanar. Barnehagane: - Leik og fysisk aktivitet i gymsalar, på uteplassen, i nærområdet, skogen og på fjellet. - Faste turdagar med med turleiar (går på omgang i barnegruppa). - Ulike program som gir auka sjølvkjensle og som uviklar sosial kompetanse. - Bruke lokale krefter; foreldre, gode naboar og Ål jeger og fisk. Skulane: - Prosjekt Fysisk aktivitet; timeplanfeste Fysak med fagleg innhald. - Utpøving av aktive repetisjonsøvingar ved innøving av nytt lærestoff, uteskule. - Tilrettelegge for frileik og aktivitet i skulegard, skulepark og nærområde. - MOT-arbeid i ungdomsskulen, «Kjærleik og grenser» på 8. trinn. - Friluftsliv og turar Helsestasjonen Helsestasjonen er med på å auke og stimulere barn og unge til aktivitet og meistringskjensle. Nokre av primæroppgåvene til helsestasjonen er å måle psykisk- og helsemessig framgang på individnivå. Helsestasjonen nyttar individuelle samtaler og gruppesamtaler med barn og unge for å støtte og stimulere til eit godt psykososialt miljø i skulen. Helsestasjonen med helsesøstertenesta har samtale med alle nytilflytte barn og unge. Helsestasjonen brukar helseskjema og samtale for å kartlegge og følgje opp elevar i 3. og 7. trinn. Vidare har helsestasjonen i dag eit godt samarbeid med ungdomsskulen og psykisk helse. Helsestasjonen ynskjer i endå større grad å hente inn samtaletema frå elevundersøkinga. Helsestasjonen har også samtale med gravide og unge mødre der psykisk helse er tema. Ei primæroppgåvene på individnivå er å måle syn, hørsel, høgde og vekt ved visse alderssteg. Per i dag er det ikkje noko system som gjer at ein kan sjå utviklinga for ei barnegruppe. Sterkt overvektige barn og unge har i dag tett oppfølging. Dei får tilbod om individuell plan og oppfølging av ulike hjelpeinnsatsar. I eit folkehelseperspektiv har det verdi å måle høgde og vekt blant barn og unge. Helsestasjonen har i dag eit godt samarbeid med ungdomsskulen og fysioterapeut om vektproblematikk. 21

22 Hausten 2011 starta Frisklivssentralen og skulehelsetenesta i Ål opp prøveprosjektet «Aktiv Ung» for barn og unge frå trinn som ynskjer hjelp og støtte for å kome i gang med fysisk aktivitet. Målet er at barn og unge på eiga hand skal halde fram med fysisk aktivitet på fritida. Evaluering av «Aktiv Ung» syner at barn og føresette er fornøgde. Ein strategi innan kvalitetsmålet er å utvikle og vidareføre «Aktiv Ung» i Ål, der meistring, trivsel og erfaring står i fokus Innvandrartenesta/ Vaksenopplæringa Skulen arrangerer fjellturar haust og vinter og klassevise turar opp på Sundreberget. 6. Avrunding Årets tilstandsrapport rapporterer på kvalitetsmåla i oppvekstsektoren. I tillegg til statistikk og dialogmøte, vil også brukarundersøkingar vere med å gi signal om kvaliteten på tenestene våre. Aktivitet og gjennomføring syner at sektoren har god framdrift, fyrst og fremst innan kvalitetsmåla tidleg innsats, tilpassa opplæring og fysisk aktivitet/psykisk helse.. Med rettleiing frå Veilederkorpset ( ) er det utvikla eit kvalitetsårshjul (sjå figuren under). Kvalitetsårshjulet sikrar at sektoren gjennom lokale handlingsplanar og overordna støtte og styring, arbeider etter vedtekne strategiar mot felles mål. 22