saksframlegg Dat: Referanse: Vår saksbehandlar: 17.01.2017 6127/2017 Olav Arne Vatne Saksnr Utval Møtedat Samferdselsutvalet 08.02.2017 Ferjestandard fr Møre g Rmsdal g deltaking i arbeidsgruppe med Statens vegvesen Vegdirektratet Bakgrunn Møre g Rmsdal fylkeskmmune har tidligare utarbeidd styringsdkumentet «Ferjestrategi fr Møre g Rmsdal 2006-2015» jf. sak T-70/05 A. Arbeidet vart gjrt i frbindelse med knkurranseutsettinga av heile riksvegferjedrifta i fylket. I 2014 vart arbeidet med å frnye strategien starta pp, g ein skulle utarbeide ny nasjnal ferjestandard sm alle ferjefylka kunne nytte seg av. Målsettinga med ein ferjestandard er: Signal til marknaden(brukarane) g peratørar m kva standard fylkeskmmunane ønskjer. Grunnlag fr statlege verføringar. Retningsliner fr fylkeskmmunane i samband med nye anbd. Både innbyggarar g næringsliv i Møre g Rmsdal er avhengige av eit gdt fungerande ferjetilbd. Dei mange ferjeavløysingsprsjekta sm har blitt gjennmført siste åra gjer situasjnen enklare fr nkre, men det er framleis mange fjrdkryssingar der ein er avhengige av ferje. I mange år framver vil ferjesambanda våre pplevast sm stengsler g barrierar fr dei reisande i fylket. Vurdering Møre g Rmsdal fylkeskmmune har i lengre tid arbeidd med å utvikle ein ny ferjestandard, g inviterte andre fylkeskmmunar å delta i arbeidet. Tilbakemeldinga var at nkre var interessert å delta, mens andre ønskja å vere underretta. Møre g Rmsdal fylkeskmmune har utarbeidd eit arbeidsdkument kr ein tek føre seg føljande punkt: Statlege verføringar til ferjedrift - Møre g Rmsdal fylkeskmmune har str trafikkutvikling sm er vanskeleg å påverke. Dette fører til at ein må kjøpe seg pp på ferjetilbdet på fleire strekningar, der fylkeskmmunen får ikkje dekt sine reelle utgifter. Vi meiner at verføringsmdellen ikkje er hensiktsmessig slik den ligg n føre.
Klassifiseringskriterier ein skilte sambanda tidligare etter trafikkmengde målt i årsdøgntrafikk i persnbileiningar (PBE). Møre g Rmsdal fylkeskmmune har i tillegg teke inn næringssamband, sesngvariasjn sm kriterier i sin mdell. Næringssamband tungtrafikken utfrdrar kapasiteten på ferjene våre. Per i dag blir alle kjøretøyklasser rekna m til persnbileiningar (PBE). Vi ønskjer at samband med høgt innslag av tyngre kjøretøy skal få tilpassa ferjedekk sm betre utnyttar arealet. Situasjnen i dag er at det blir hlrm/gap mellm større kjøretøy g persnbilar, nk sm medfører dårleg utnytting av arealet. Fylkeskmmunen ser det kan vere ein samanheng i høve til attståande kjøretøy på land. Sesngvariasjn vi har samband med sesngmessige variasjnar, der kapasiteten er brukt pp/sprengt i delar av sesngen. Dette fører til dyre tilleggskjøp. På sambanda med stre sesngvariasjnar er fleirtalet av trafikantar på trafikktppane ikkje kjende i mrådet eller køyremønster, nk sm gir trafikale utfrdringar i frhld til framkme g trafikktryggleik. Klassegrenser g frekvens vi har sett m ein kan bruke andre fylkesvegklasser g frekvens fr Møre g Rmsdal fylkeskmmune gjennm klassifiseringskriteriene sm nemnt vanfr, utver det sm ligg til grunn fr dei statlege verføringane (St. Meld nr. 16, NTP 2010-2019). Møre g Rmsdal fylkeskmmune sitt tilbd ligg ver frekvensen gitt i dei sentrale føringane. Standardisering av ferjene Møre g Rmsdal fylkeskmmune har sett på m ein kan gå ver til 4 frskjellige ferjestørrelsar fr sambanda våre. Ein standardisering kan bidra til å få ned kstnadane, g ein kan lettare flytte fartøy frå samband til samband. Universell utfrming vi har i samarbeid med Rådet fr likestilling fr funksjnshemma g lkallaga til Nrges Handicapfrbund, Nrges Blindefrbund g Hørselshemmedes landsfrbund utarbeidd ei målsetting at funksjnshemma sm skal nytte ferje: Kunne reise utan å måtte planleggje turen. Vere trygg på å bli tilvist til egna ppstillingsplass på ferjedekk. Kunne ta seg fram mellm ferjedekk g passasjerfasilitetane. Verte møtt med respekt g kunnskap frå mannskap. Møre g Rmsdal fylkeskmmune har leigd inn Mørefrsking Mlde til å kvalitetssjekke g vurdere servicenivået, samt kriterier fr inndeling av sambandsklassane i dkumentet. Tilbakemeldinga frå Mørefrsking er at kriteria ein har lagt pp til i den nye ferjestandarden bør utgreiast nærmare. Dette går på inndeling av nye klasser, servicenivå g frekvens. Møre g Rmsdal fylkeskmmune har under næringssamband frsøkt å innføre ein tungbilfaktr* sm skulle gjere at ein fikk mindre attståande. Dette kriterium har ikkje vre nytta før, verken i fylkeskmmunane eller Statens vegvesen Vegdirektratet. Mørefrsking fant ikkje å dkumentere nkn samanheng mellm attståande, sesng g næringssamband i dei nye kriteria vi har lagt til grunn. Ferjetilbda i Nreg tar utgangspunkt i NTP standard g bygger på årsdøgntrafikk (ÅDT).
*(Frhldet mellm PBE g antall kjøretøy. Indikerer andel stre køyretøy sm trafikkerer eit ferjesamband). LMG Marin AS har vre leigd inn fr å freta ein studie m tilpassing g utnytting av ferjedekk. Studien starta pp fr å sjå m ein kunne utnytte ferjedekket betre ved å ha til dømes ei breiare ferje, slik at ein ikkje får gap/hlrm mellm større køyretøy g persnbilar. Knsepta sm har vre vurdert i studien går på dei ulike ferjestørrelsane 40, 60 g 120 bilers ferje, sm er dei mest vanlige designa fr nrske ferjer. Knklusjnane frå rapprten syner at auke av breidda på ferjedekket gjev liten auke i skrgvekt, g investeringskstnad. Auka bredde gjev gså liten auke i driftskstnader. Det gjev heller ingen knsekvensar fr universell utfrming eller passasjerkmfrt generelt. Overføringsmdellen Kmmunal- g mdernisering departementet har leigd inn TØI g Mørefrsking Mlde fr å greie ut ny verføringsmdellen sm skal leggast til grunn fr dei statlege verføringane fr ferjedrifta. Denne rapprten skal ferdigstillast februar 2017, g fylkeskmmunane vil vere høyringsinstans til våren. Møre g Rmsdal fylkeskmmune vil sjølvsagt nytte seg den mglegheita g gje eit grundig høyringssvar. Møre g Rmsdal fylkeskmmune har delteke i referansegruppa til prsjektet saman med Statens vegvesen vegdirektratet g dei andre ferjefylka. Freløpige signal frå arbeidet kan tyde på at Møre g Rmsdal fylkeskmmune har eit fr gdt frekvens i frhld til dei andre ferjefylka i Nreg. Vi har difr inga støtte frå andre fylkeskmmunar i arbeidet fr å få høgare verføring med bakgrunn i Møre g Rmsdal fylkeskmmune sine utfrdringar med str trafikk g høg frekvens, men vi er alle samde m at ttalramma til ferjedrift må aukast. Kstnadsnøkkelen sm ligg til grunn fr frdeling av verføringar til ferjedrift i dag er knytt til kriteriet «tal på ferjesamband». Kriteriet er ment å fange pp variasjn i fylkeskmmunen sine utgifter til ferjedrifta. Overføringane vert kvart år framskriven med ein deflatr sm dei siste åra har vre på m lag 3 prsent. Administrasjnen meiner at NTP 2010-2019 sm er lagt til grunn fr verføringar er utdatert. Standarden tek ikkje pp i seg dagens behv fr mbilitet i samfunnet i frhld til privatreiser, pendling g næringstransprt. Om ein legg NTP standard til grunn fr ferjedrifta i Møre g Rmsdal vil dette vere ei str utfrdring fr utviklinga av fylket g vår psisjn sm eit av Nregs største eksprtfylke. Nasjnal ferjeplan/ferjestandard Osl Ecnmics har på ppdrag fr Statens vegvesen utarbeid rapprten Tiltaksanalyse fr utvikling av ferjemarknaden på lang sikt (nr. 2016-22). Rapprten har vært ute til høyring, g anbefalingane g resultatet frå utredningsarbeidet er innspel til Samferdselsdepartementets arbeid med St. Meld. m Nasjnal transprtplan 2018-2029.
Rapprten har identifisert tre hvudutfrdringar fr målet m eit framtidig vel fungerande marknad fr kjøp av ferjetenestar: Marknaden det har blitt færre tilbd per knkurranse dei siste åra. Leverandørsida av ferjemarknaden har gjennm ppkjøp g samanslåingar knslidert seg. Det er ein knstant trussel fr ytlegare knslideringar på leverandørsida. Budsjett- g kstnadsvekst i åra framver er det venta at kstnadene til ferjedrift vil auke mnaleg. Kstnadene aukar mest i samband med utlysing av nye kntraktar. Frnying av ferjeflåten krav til null- g låg utslepp g alder på eksisterande ferjeflåte gjer at det framver må byggast fleire nye ferjer. Usikkerheita m framtidige krav, med anna ny teknlgi, kan mtverke ein kstnadseffektiv frnying av ferjeflåten. Statens vegvesen Vegdirektratet vil ta initiativ til å utarbeide ein heilskapleg g frpliktande strategi fr kjøp av ferjetenester på riks- g fylkesveg, g i samråd med aktuelle fylkeskmmunar. Strategien vil vere ein nasjnal ferjeplan/standard. Det er samarbeid på ppdragsgivarsida, men det finns ikkje ein verrdna strategi fr av felles utfrdingar knytt til knkurransesituasjnen i marknaden, kstnads- g budsjettvekst, g frnying av ferjeflåten. Statens vegvesen Vegdirektratet vil gjennm ein Nasjnal ferjeplan utarbeide ein heilskapleg g frpliktande plan fr kjøp av ferjetenester på riks- g fylkesveg. Utarbeiding av plan skal skje i samråd med fylkeskmmunane. Eit verrdna mål er å leggje til rette fr ein vel fungerande marknad sm sikrar drift av ferjesamband i riks- g fylkesvegnettet. Møre g Rmsdal fylkeskmmune er gså blitt førespurt gjennm Kllektivtrafikkfreningen m å delta i arbeidsgruppa sm skal arbeide med standardisering av ferjedrifta. Dette arbeidet vert leia av Statens vegvesen Vegdirektratet, g er planlagt ferdigstilt innan mars 2017. Føremålet med arbeidet er å leggja til rette fr auka fleksibilitet g standardisering av ferjeflåten på lang sikt. Arbeidsgruppa si rlle er å gi innspel på behv, mglege standardiseringstiltak g kvalitetssikring av føreslåtte tiltak g kravfrmulering. Møre g Rmsdal fylkeskmmune har pparbeid gd kmpetanse ved utviklinga av eigen ferjestandard. Ein vil difr tilføre arbeidsgruppa mykje kmpetanse i arbeidet med å utvikle ny nasjnal ferjestandard. Administrasjnen ser det sm psitivt at Møre g Rmsdal fylkeskmmune g andre fylkeskmmunar har vrte invitert inn i arbeidet med standardisering av ferjedrifta. Møre g Rmsdal fylkeskmmune ønskjer å nytte sin kmpetanse i arbeidet med utvikling av den nye nasjnale ferjeplanen. Vidare er det nyttig fr Møre g Rmsdal fylkeskmmune å ha første hands kunnskap m dei sentrale føringane fr vidare arbeid i eige fylke. Møre g Rmsdal fylkeskmmune vil framleis utvikle sin ferjestandard parallelt med det sentrale arbeidet.
Frslag til vedtak: Samferdselsutvalet tek rienteringa til vitande. Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Arild Fuglseth samferdselssjef Vedlegg 1 Ferjestandard 2 Gjenstående, kjøretøy g PBE 2010-2016 3 Press på ferjer