Saks handsamar : Anita Tøien Johansen Vår dato: Vår referanse: 29.04.2014 2014/493 Dykkar dato: Dykkar referanse: 11.04.2014 Grytestranda ved styreleiar Grytestranda 6265 Vatne Friskule Sa TILSYNSRAPPORT Grytestranda Friskule Sa 993892696 Skolen sin forvaltingskompetanse Avgjerder om elevar sine rettar og plikter Postadresse: Postboks 9359 Grønland, 0135 OSLO Besøksadresser: Schweigaards gate 15 B, Oslo Britveien 4, Molde Parkgata 36, Hamar Telefon: +47 23 30 12 00 Telefaks: +47 23 30 12 99 E- post: post@utdanningsdirektoratet.no Internett: www.utdanningsdirektoratet.no Bankgiro: 7694 05 10879 Org.nr.: NO 970 018 131 MVA
Side 2 av 12 1.1 Innleiing........... 3 1.2 Tema for tilsynet: Forvaltningstilsyn...... 3 1.3 Om gjennomføringa av tilsynet......... 3 1.4 Om tilsynsrapporten......... 4 2 Kort om Grytestranda Friskule Sa......... 5 3 Rettslege krav.......... 6 4 Avgjerder der ein elev eller foreldre ber om tiltak som vedkjem det psykososiale miljøet............ 8 Utdanningsdirektoratet sine observasjonar og vurderingar...... 8 5 Avgjerder om bortvising av elevar......... 8 Utdanningsdirektoratet sine observasjonar og vurderingar...... 8 6 Avgjerder om inntak av elevar......... 9 Utdanningsdirektoratet sine observasjonar og vurderingar...... 9 7 Avgjerder om permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa... 10 Utdanningsdirektoratet sine obse rvasjonar og vurderingar...... 10 8 Utdanningsdirektoratet sine reaksjonar...... 10 8.1 Oppfølging av tilsynsresultata krav om erklæring om at lovbrota er retta... 11 9 Klagerett............ 11
Side 3 av 12 1.1 Innleiing Utdanningsdirektoratet fører tilsyn med skolar godkjende etter lov om private skolar med rett til statstilskott (privatskolelova) av 4. juli 2003 nr. 84, jf. 7-2 fyrste ledd.1 Det rettslege grunnlaget for tilsynet er privatskolelova, forskrifter gjevne med heimel i denne og føresetnadene i godkjenninga av den enkelte skolen i samband med tillatne øvre elevtal og utdanningsprogram. Rettslege plikter etter anna lovgjeving og regelverk blir kontrollerte i den grad privatskolelova, forskriftene til denne eller godkjenninga av skolen viser til det. Dersom det under tilsynet blir avdekt forhold i strid med dei rettslege krava som skolen har fått, kan Utdanningsdirektoratet reagere på dette i samsvar med reaksjonsregel 7-2a i privatskolelova. Mogelege reaksjonar etter denne regelen er å påleggje retting, halde attende statstilskot, krevje attende statstils kot og trekkje attende godkjenninga av skulen. Utdanningsdirektoratet sitt tilsyn med private skolar er bruk av offentleg styringsrett, og det skjer i samsvar med reglane i forvaltingsretten. Tilsynet skal være prega av at det er ope, likebehandlar, kan et terprøvast og er effektivt. I denne rapporten presenterer vi vurderingar og konklusjonar frå Utdanningsdirektoratet i samband med det tilsynet som er ført med Grytestranda Friskule Sa, heretter omtala som skolen, i perioden frå og med 23.01.2014 til og med dags dato. 1.2 Tema for tilsynet: Forvaltningstilsyn Privatskolelova opnar for at private aktørar kan gje barn og unge tilbod om grunnopplæring som eit alternativ til det ordinære offentlege opplæringstilbodet. Føresetnaden for å ha godkjenning og for å få statstilskot er at skolen blir driven i samsvar med dei krava som er fastsett i privatskolelova, i forskrifter gitt i medhald av lova eller i individuelle godkjenningar gitt av Utdanningsdirektoratet. Utdanningsdirektoratet kontrollerer at private skolar som får statstilskot, blir drive i samsvar med dei krava som er satt i eller i medhald av privatskolelova. Følgjande tema og rettsreglar er kontrollerte i dette tilsynet: Avgjerder der ein elev eller foreldre ber om tiltak som vedkjem det psykososiale miljøet Avgjerder om bortvising av elevar Avgjerder om inntak av elevar Avgjerder om permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa Forhold som ikkje er nemnde i denne rapporten har ikkje blitt vurdert av Utdanningsdirektoratet. 1.3 Om gjennomføringa av tils ynet Tilsyn med Grytestranda Friskule Sa blei opna gjennom eit brev datert 23.01.2014. Skolen blei i brevet pålagd å leggje fram ulik type dokumentasjon for Utdanningsdirektoratet.
Side 4 av 12 Ein førebels tilsynsrapport blei sendt til styret 04.04.2014. I den prese nterte Utdanningsdirektoratet sine førebelse vurderingar og konklusjonar. Styret kunne kommentere på innhaldet i den førebelse rapporten innan 22.04.2014. I dei tilfella Utdanningsdirektoratet konkluderer med at eit rettsleg krav ikkje er oppfylt, omtalar vi dette som lovbrot. Lovbrot blir følgde opp av pålegg om retting, eller andre reaksjonar etter privatskolelova 7-2a. Med lovbrot meiner vi forhold som er i strid med krav som følgjer av privatskolelova, forskrifter gjevne med heimel i denne lova, og krav som står i godkjenninga. Med pålegg meiner vi rettsleg bindande krav til skolen om å gjere visse endringar for å rette opp lovbrota. Heimelen for pålegg om retting er privatskolelova 7-2a fyrste ledd. I eigenskap av å være øvste organ etter privatsko lelova er det styret ved skolen som er adressat for eventuelle pålegg som blir gjevne i tilsynet. 1.4 Om tilsynsrapporten Tilsynet er gjennomført på grunnlag av opplysningar som kjem fram i: Innsend dokumentasjon frå styret/skolen (sjå oversikt i vedlegg) Inn send eigenvurderingsskjema frå styret, leiinga og lærargruppa. Tilsynsrapporten er eit enkeltvedtak etter forvaltingslova 2 bokstav b, og kan påklagast til Kunnskapsdepartementet. Sjå meir om om klageatgång og reglar for dette nedanfor.
Side 5 av 12 2 Kort om Grytest randa Friskule Sa Grytestranda friskule ligg i Haram kommune i Møre og Romsdal fylke. Skolen er godkjend etter privatskolelova 2-1 andre ledd bokstav b, på grunnlaget anerkjend pedagogisk retning. Per 1. oktober 2013 hadde skolen 46 elevar fordelt på 1. til 7. trinn. Med unntak av tilsyn med skolen sitt årsrekn eskap har Utdanningsdirektoratet ikkje tidlegare ført tilsyn med skolen.
Side 6 av 12 3 Rettslege krav Private skolar skal følgje forvaltningslova i saker som gjeld elevane sine rettar eller plikter ved skolen. Forvaltingslova stiller krav til førebuing av enkeltvedtak og krav til innhaldet i enkeltvedtak. Med enkeltvedtak meiner vi avgjerder som blir gjorde under utøving av myndigheit og som gjeld rettar til ein eller fleire bestemte personar. Føresegnen e i forvaltingslova kapittel IV og V inneheld generelle reglar om korleis eit enkeltvedtak skal grunngjevast og kva informasjon vedtaket skal gje. Forvaltingslova sine krav til enkeltvedtak gjeld for avgjerder om inntak av elevar, bortvising av elevar, til tak etter opplæringslova 9a-3 tredje ledd knytt til ein elev sitt psykososiale miljø og permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa, jf. privatskolelova 3-1 sjette ledd, 3-10 fjerde ledd, 2-4 andre ledd og 3-13. Førehandsvarsel om enkeltvedtak Sko len skal førehandsvarsle elevar og foreldre som ikkje allereie har fått uttale seg i saka, jf. forvaltingslova (fvl.) 16. Førehandsvarselet skal gjere greie for kva saka gjeld, og elles innehalde det som er nødvendig for at eleven og foreldra på forsvarl eg måte skal kunne ta vare på sine interesser. For at elevane og foreldra skal kunne ivareta sine interesser og få grunnlag for å uttale seg, må varselet opplyse om kva saka gjeld, og det rettslege og faktiske grunnlaget for vedtaket som blir varsla. Varse let må forklare kva saka handlar om, og kva enkeltvedtaket vil innebere for eleven. Varselet må også vise til dei aktuelle føresegnene i lova med forskrift, og kva som er grunngjevinga for avgjerda. I situasjonar der eleven eller foreldra allereie har fått uttale seg (skriftleg eller munnleg) om avgjerda, er det ikkje krav om førehandsvarsel. Førehandsvarsel om enkeltvedtak skal innehalde: a) Kva føresegner i lova avgjerda byggjer på. b) Kva faktiske forhold som er grunnlaget for avgjerda. Skolen skal føreh andsvarsle elevar og foreldre som ikkje allereie har fått uttale seg i saka når det skal takast ei avgjerd om bortvising. Varselet skal innehalde dei føresegnene i ordensreglementet og lova som avgjerda byggjer på, og den situasjonen eller dei handlingane frå eleven som er grunnlaget for bortvisinga. Skolen skal også førehandsvarsle elevar og foreldre før det blir teke avgjerder om tiltak etter opplæringslova 9a-3 tredje ledd. I situasjonar der eleven eller foreldra allereie har fått uttale seg (skriftleg eller munnleg) om tiltak knytt til ein elev sitt psykososiale miljø, er det ikkje krav om førehandsvarsel. Førehandsvarsel som gjeld tiltak etter opplæringslova 9a -3 tredje ledd, skal informere om dei føresegnene i lova som avgjerda byggjer på og kva forhold rundt eleven sin skolesituasjon som ligg til grunn for tiltaket. Det er ikkje tilstrekkeleg at foreldra har kome med ein generell førespurnad om tiltak for å betre eige barn sitt psykososiale miljø. Foreldra må også få høve til å uttale seg om dei ko nkrete tiltaka skolen vil gjere vedtak om.
Side 7 av 12 Ved avgjerder om inntak eller permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa har eleven eller foreldra vanlegvis hatt høve til å uttale seg ved søknaden. Det er derfor normalt ikkje nødvendig med førehandsvarsel i slike saker. Grunngjeving i vedtaket Enkeltvedtak skal grunngjevast, jf. forvaltingslova 24. Forvaltingslova 25 stiller krav til innhaldet i grunngjevinga. Kravet til grunngjeving bidrar til å sikre at sakshandsaminga blir forsvarleg, og at eleven og foreldra får god informasjon. Eleven eller foreldra kan også klage på enkeltvedtaket og for å gje dei ei reell mogelegheit til å argumentere for sitt syn, må vedtaket grunngjevast. Enkeltvedtak skal innehalde ei grunngjeving der det blir vist til: a) Hei melen for enkeltvedtaket b) Faktiske forhold som er lagde til grunn I grunngjevinga skal det visast til regelen som vedtaket byggjer på. In nhaldet i regelen skal forklarast i den utstrekning det er nødvendig. Til dømes skal avslag på søknadar om inntak der vilkåra ikkje er oppfylte, vise til dei aktuelle vilkåra i lova. Dersom søknaden blir avslått som følgje av oversøking må det gå fram av vedtaket kva prioriteringsreglar som er lagde til grunn for avslaget. Vedtak om bortvising av ein elev skal vise til privatskolelova 3-10 og den aktuelle regelen i ordensreglementet som eleven har brote. Ved tiltak etter opplæringslova 9a-3 tredje ledd eller når det blir gjeve permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa, skal vedtaket vise til dei aktuelle førese gnene i lova. Grunngjevinga skal også innehalde dei faktiske forholda som er lagde til grunn i vedtaket. Som eit døme på dette kan nemnast at ved avgjerder om inntak skal opplysningar om søkjaren som er lagde til grunn, gå fram av vedtaket. Ved bortvising av ein elev må det gå fram opplysningar om kva situasjon eller handlingar frå eleven som er lagde til grunn. Tilsvarande skal forholda som er lagde til grunn rundt eleven sin skolesituasjon kome fram i vedtaket ved tiltak etter opplæringslova 9a -3 tredje ledd. I vedtak som gjeld permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa skal opplysningar om søkjaren og søkjaren sin læringssituasjon som er lagde til grunn ved avgjerda, kome fram i vedtaket. Informasjon i vedtaket For at eleven eller foreldra skal få reell mogelegheit til å klage på vedtaket, må enkeltvedtak eller underretning om enkeltvedtak innehalde informasjon om klageretten. Etter forvaltingslova 27 skal enkeltvedtaket (eller underretninga om enkeltvedtaket) gje informasjon om: a) Retten til å klage, jf. fvl. 28 b) Klagefrist, jf. fvl. 29 c) Klageinstans, jf. fvl. 28 d) Framgangsmåten ved klage, jf. fvl. 30 og 32 Det er også eit krav om at enkeltvedtaket (eller underretninga om enkeltvedtaket) skal innehalde informasjon om retten til å sjå saksdokumenta, jf. fvl. 18 flg. Foreldra og
Side 8 av 12 eleven har rett til å gjere seg kjende med dokumenta som inngår i saka, med mind re det finst grunnar for at det skal gjerast unntak. Det går fram av forvaltingslova 18 og 19 kva tilfelle det skal gjerast unntak frå innsyn. Dersom eit vedtak kan bli gjennomført til skade for parten før ei eventuell klagesak er avgjort, skal det også informerast om retten til å be om utsetjing av gjennomføringa, jf. 42. Både underinstansen og klageinstansen kan avgjere at eit vedtak ikkje skal setjast i verk før klagefristen har gått ut eller klagen er avgjort. Krava til informasjon i vedtaket inneb er at enkeltvedtak som gjeld inntak av elevar, bortvising av elevar, tiltak etter opplæringslova 9a-3 tredje ledd og permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa alltid skal informere om klagerett, klagefrist, klageinstans, framgangsmåten ved klage og retten til å sjå saksdokumenta. Vedtak om bortvising av elevar skal i tillegg opplyse om retten til å be om at gjennomføringa av bortvisingen blir utsett. 4 Avgjerder der ein elev eller foreldre ber om tiltak som vedkjem det psykososiale miljøet Utdannings direktoratet sine observasjonar og vurderingar Utdanningsdirektoratet har mottatt Grytestranda Friskule sine malar for avgjerder der ein elev eller foreldre ber om tiltak som vedkjem det psykososiale miljøet, skolen sin tiltaksplan for mobbing, samt kopi av eitt vedtak om tiltak etter opplæringslova 9a-3. Vedtaket er gjort skriftleg. Det går fram av både malen og vedtaket at skolen gir ei grunngjeving der dei viser til heimelen for enkeltvedtaket og kva faktiske forhold som er lagt til grunn. Vidare inn eheld vedtaket informasjon om klagerett, klagefrist, framgangsmåten ved klage og retten etter forvaltingslova til å sjå dokumenta i saka. Utdanningsdirektoratet kjem derfor til at Grytestranda Friskule sin saksbehandling av vedtak om tiltak etter 9a -3 tr edje ledd er i samsvar med forvaltingslova. 5 Avgjerder om bortvising av elevar Utdanningsdirektoratet sine observasjonar og vurderingar Utdanningsdirektoratet har mottatt Grytestranda Friskule sin mal for bortvisingsvedtak, samt kopi av eitt vedtak om bortv ising. Skolen skriv i eigenvurderingsskjemaet at dei berre har gjort dette eine vedtaket om bortvising. Etter privatskolelova 3-10 første ledd femte punktum skal foreldre til elevar på årstrinna 1 7 varslast før det blir satt i verk bortvising for rest en av dagen. Hovudregelen etter forvaltingslova 16 jf. 23 er at skolen skal skriftleg
Side 9 av 12 førehandsvarsle elevar og foreldre som ikkje allereie har fått uttale seg i saka når det skal takast ei avgjerd om bortvising. I eigenvurderingsskjemaet skriv skolen at dei berre varslar foreldre og elevar munnleg før dei fattar vedtak om bortvising. Dei har ikkje rutinar for at dette skal gjerast skriftleg. Eitt unntak frå hovudregelen er tilfelle der det er "særleg byrdefullt" å gi eit skriftleg varsel, jf. 16 andr e ledd. Dette kan, som skolen påpeiker i eigenvurderingsskjemaet, mellom anna gjere seg gjeldande i tilfelle der ein elev blir bortvist for resten av dagen. Det føresett då at skolen ikkje kan kontakte eleven og foreldra via epost eller på anna måte skrift leg, jf. 2 første ledd bokstav g. Vedtaket frå 2013, der ein elev blei bortvist for resten av dagen, blei gjort for å løyse ein akutt situasjon. Utdanningsdirektoratet har kome til at det ville vore «særleg byrdefullt» å varsle foreldra og eleven skriftl eg i dette tilfellet. Skolen sitt vedtak er difor ikkje i strid med forvaltingslova. Fordi skolen ikkje har gjort skriftlege førehandsvarsel kan ikkje Utdanningsdirektoratet vurdere innhaldet i deira førehandsvarsel. Vi vil likevel gjere skolen merksam på at førehandsvarsel skal innehalde informasjon om det rettslege og faktiske grunnlaget for det varsla enkeltvedtaket. Enkeltvedtaket om bortvis ing inneheld ei grunngiving, som viser til heimelen for vedtaket og dei faktiske forholda som ligg til grunn. Vida re inneheld vedtaket informasjon om klagerett, klagefrist, framgangsmåten ved klage og retten etter forvaltingslova til å sjå dokumenta i saken. Skolen informerer ikkje om retten til å be om utsett iverksetjing etter forvaltingslova 42. Dette inneber eit lovbrot. I tilbakemeldinga på den førebelse rapporten skriv styret at skolen no har teke informasjon om retten til å be om utsett iverksetjing inn i malen for enkeltvedtak om bortvising. Sjølv om skolen har vedteke nye malar for vedtak om bortvising har Utdanningsdirektoratet ikkje funne det sannsynleg at malane på tidspunktet for vedtak er gjort til ein del av skolen sin praksis. Det er derfor ikkje grunnlag for å seie at faktum i saka har blitt endra sidan varsel om vedtak blei sendt ut. Vi gjer merksam på at sjølv om skolen kan gjere unntak frå kravet om skriftleg underretning om vedtaket i tilfelle der saka hastar ( 27 første ledd), betyr ikkje det nødvendigvis at skolen kan gjere unntak frå kravet om at vedtaket skal gjerast skriftleg etter forvaltin gslova 23. I slike tilfelle vil eleven eller foreldra motta munnleg underretning om vedtaket først og så få ettersendt skriftleg vedtak. 6 Avgjerder om inntak av elevar Utdanningsdirektoratet sine observasjonar og vurderingar Utdanningsdirektoratet har mot tatt Grytestranda Friskule sine malar for inntak og avslag på inntak ved skolen, samt kopi av eitt vedtak om inntak. Skolen har enno ikkje gjort avgjerder om avslag på inntak. Utdanningsdirektoratet kan difor ikkje vurdere om skolen sin praksis for avslag på inntak er i samsvar med reglane i forvaltningslova. Vi vil likevel gjere skolen merksam på at vedtak om avslag skal innehalde ei grunngiving, som viser til heimelen for vedtaket og dei faktiske forholda som ligg til grunn. Dette har skolen tatt inn i den malen som Utdanningsdirektoratet har fått sjå
Side 10 av 12 Alle vedtaka inneheld informasjon om klagerett, klagefrist, framgangsmåten ved klage og retten etter forvaltingslova til å sjå dokumenta i saken. Utdanningsdirektoratet kjem derfor til at Grytestranda Friskul e sitt inntak av elevar er i samsvar med forvaltingslova. 7 Avgjerder om permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa Utdanningsdirektoratet sine observasjonar og vurderingar Utdanningsdirektoratet har mottatt Grytestranda Friskule sine malar for avgjerder om permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa, samt kopi av ti vedtak om permisjonar. Skolen skriv i eigenvurderingsskjemaet at dei enno ikkje har gjort avgjerder om avslag på permisjon. Utdanningsdirektoratet kan difor ikkje vurdere om skol en sin praksis for avslag på søknad om permisjon er i samsvar med reglane i forvaltningslova. Vi vil likevel gjere skolen merksam på at vedtak om avslag skal innehalde ei grunngiving, som viser til heimelen for vedtaket og dei faktiske forholda som ligg ti l grunn. Dette går fram av skolen sin mal for enkeltvedtak om avslag på søknad. Alle vedtaka inneheld informasjon om klagerett, klagefrist, framgangsmåten ved klage og retten etter forvaltingslova til å sjå dokumenta i saken. Utdanningsdirektoratet kjem derfor til at Grytestranda Friskule sine vedtak om permisjon er i samsvar med forvaltingslova. 8 Utdanningsdirektoratet sine reaksjonar På bakgrunn av det som går fram av kapitla over vedtek Utdanningsdirektoratet følgjande pålegg, jf. privatskoleloven 7-2a første ledd: Avgjerder om bortvising av elevar - Styret skal syte for at avgjerder om bortvising av elevar skal vere i samsvar med forvaltingslova, jf. privatskolelova 3-10 fjerde ledd. Pålegget inneber følgjande: At enkeltvedtaket (eller underrettinga om enkeltvedtaket) må innehalde informasjon om retten til å be om utsett iverksetting etter forvaltingslova 42.
Side 11 av 12 8.1 Oppfølging av tilsynsresultata krav om erklæring om at lovbrota er retta Tiltak for å rette lovbrotet/lovbrota skal setjast i verk straks. Når pålegga er oppfylte skal styret ved Grytestranda Friskule Sa stadfeste dette ved ei skriftleg erklæring til Utdanningsdirektoratet. Frist for å sende inn erklæring er 27.06.2014. Dersom seinare tilsyn avdekkjer at dei gjevne pålegga ikkje er retta, kan Utdanningsdirektoratet ta i bruk reaksjonar etter den til kvar tid gjeldande reaksjonsregelen. 9 Klagerett Tilsynsrapporten er eit enkeltvedtak etter forvaltingslova 2 bokstav b, og kan påklagast til Kunnskapsdepartementet. Ein eventuell klage skal senda st til Utdanningsdirektoratet innan tre veker etter at vedtaket har kome fram til styret, jf. forvaltingslova 28 og 29. Om utforming av klage viser vi til forvaltingslova 32. Skolen har rett til innsyn i saksdokumenta, jf. forvaltingslova 18. Med helsing Bente Barton Dahlberg avdelingsdirektør Anita Tøien Johansen rådg jevar Dokumentet er elektronisk godkjend.
Side 12 av 12 Vedlegg: Liste over dokumentasjon sendt inn av skolen Alle avgjerder om tiltak knytt til ein elev sitt psykososiale miljø frå skoleåret 2012/2013 og 2013/2014. Kopi av tre førehandsvarsel om avgjerder knytt til ein elev sitt psykososiale miljø for skoleåret 2012/2013 og 2013/2014 (anonymiserte) Kopi av alle avgjerder om bortvising for skoleåret 2012/2013 og 2013/2014 (anonymisert e) Kopi av tre førehandsvarsel om bortvising for skoleåret 2012/2013 og 2013/2014 (anonymiserte) Kopi av ei avgjerd om inntak og fem avgjerder om avslag på inntak (anonymiserte) Kopi av alle avgjerder om permisjon frå den pliktige grunnskoleopplæringa frå skoleåret 2012/2013 og 2013/2014 (anonymiserte)