BREYTILEIKI OG EINKENNI NOKKURRA VEOURI;)ATTA EFTIR VEOURLAGI A islandi

Transkript

1 VEDURSTOFA ISLANDS BREYTILEIKI OG EINKENNI NOKKURRA VEOURI;)ATTA EFTIR VEOURLAGI A islandi eftir Markus A. Einarsson Reykjavik 1983

2 EFNISYFIRLIT Bls. INNGANGUR 1 FJOLDI drkomudaga EFTIR VEBURLAGI 5 Tilh6gun og urvinnsla 5 Niåurst66ur 7 Årlegur fj6ldi urkomudaga (%) FYLGNI MILLI SKYJAHULU Å GRUNNSTOB OG OLLUM OBRUM VEBURSTOBVUM 16 Tilh6gun og urvinnsla 16 Ni6urst66ur 17 SKYJAHULA f 8 HOFUBÅTTUM 24 Tilh6gun og urvinnsla 24 Ni6urst66ur 24 LÅGMARKS- OG HÅMARKSHITI EFTIR VEBURLAGI VETUR OG SUMAR 31 Tilh6gun og urvinnsla 31 Ni6urst66ur 32 HEIMILDASKRÅ 51

3 INNGANGUR ViCSundirbuning ritgeråar minnar K6nnun il. skiptingu fslands i ve6urspasvæoi (Markus Å. Einarsson 1978) lagoi eg i pa6 talsver6a vinnu ao yfirfara veourkort a 6 klst. fresti fimm ara timabili Valdi eg i fyrsta lagi heila salarhringa fra kl.9 ao morgni til jafnlengdar næsta morgun.sem fellu i åkve6na flokka ve6urlags samkværnt flokkud minni i Ve6urfar ei fslandi (M.Å.E. 1976). f 60ru lagi valdi eg 10 daga fyrir hverja hinna 8 h6fu6atta einkum meo breytileika lagskyjahulu i huga. f k6nnuninni fra 1978 rna segja ao eg hafi beint allri athygli ao peim atrioum sem oroi6 gætu til hjalpar vio akv6roun eolilegustu marka milli spasvæoa. Mikill efniviour la pvi eftir aunninn e6a litt unninn. pao er markmi6 mitt me6 pessari ritsmi6 ao kanna og lysa breytileika nokkurra ve6urpatta eftir veourlagi her a landi. Margt af pvi sem niourst66urnar syna kemur engum å avart og sta6festir einungis pa6 sem ve6urfræ6ingar telja sig vita af aralangri reynslu viå gero veourspaa. Marg eru på einnig pau atri6i er varpa skyrara ljasi a breytileika milli landshiuta og milli e6a jafnvel innan einstakra spåsvæ6a og geta pvi talist vi6b6t viå pa vitneskju sem fyrir er. Ritger6in skiptist i fjara meginkafia. Sa fyrsti fjallar um fj6lda urkomudagaeftir ve6urlagi annar uro fylgni skyjahulu ei valinni grunnst66 å hverju spasvæ6i vi6 skyjahulu allra annarra ve6urst66va sa pri6ji um skyjahulu i 8 h6fu6attum og loks er fjallao um lagmarks~ og hamarkshita eftir ve6ur 1agi serstaklega fyrir vetur og sumar. GerD er grein fyrir tilh6gun hvers påttar rannsoknarinnar og ni6urst66um er yfirleitt lyst å kortum. fl. toflu eru skra6ar pær ve6ursto6var sem nota6ar voru en pær eru hinar somu og notaoar voru i llkonnun å skiptingu fslands i ve6urspåsvæ6i (M.A.E. 1978). Einnig fylgir a 1.mynd kort yfir nugildandi skiptingu fslands i spasvæoi. Er i skyringum oft vitna6 til einstakra spasvæ6a. pessi skipting hefur veri6 i gildi si6an 17.mai 1980 og var bygg6 a fyrrnefndri k6nnun auk priggja greinarger6a (M.Å.E. 1979): a) Greinarger6 um ni6ursto6ur fyrirspurna til heimamanna um mork spåsvæ6a. b) Skipting mi6a umhverfis fsland i spasvæoi mi6u6 vi6 ny mork spasvæoa a landi.

4 2 cl Tillagur um heiti ve6urspasvæ6a a fslandi i samræmi vi6 tillågur um breytt mork peirra. ~a6 er von min a6 su rannsokn sem her er birt geti or6i6 a6 nokkru gagni og til lei6beiningar fyrir starfandi ve6urfræ6inga og geti jafnvel vaki6 hja peim ahuga a nyjum athugunarefnum. Einnig trui eg a6 ahugamenn um ve6ur og um natturu landsins geti haft nokkra anægju af lestri hennar.

5 3 tafla Veourstoovar sem notaoar voru i pessari k6nnun. ur St6åvarnafn Reykjavik Straumsv1.k Holmur Mågilsa Akranes Hvanneyri Sioumuli Arnarstapi Gufuskalar Stykkishålmur Hamraendar Reykhålar Flatey Lambavatn Hvallatur KV1.gindisdalur 1?6rllsta6ir Su6ureyri Hornbjargsviti Barkarstaoir Hjaltabakki Nautabu Hålar Il stytt nafn St66varnafn Stytt nafn Rvk. Manarbakki Mnbk. Strm. Garour Il Gro. Hlm. Grimssta6ir Grst. Mgl. Raufarhofn Rfh. Akrn. Skoruvik Sky. HVil. Dorvaldssta6ir I:!rv. Sm. Vopnafjorour Vpn. Arn. Bru Bru Gfsk. Dratthalastaoir Drth. Sth. Egilsstaoir Eg. Hmd. Hallormssta6ur HIst. Rh. Skriouklaustur Skrk. Fl. Sey6isfjorour Sf. Lmbv. Dalatangi Dt. Hval. Kambanes Kmb. Kvgd. Teigarhorn Tgh. pst. Hofn Hofn Sor. H61ar Hål. Gltv. Fagurhålsmyri Fghm. Æo. Kirkjubæjarkl. Kbkl. Hbv. Myrar MY-rar Gjgr. Vik Vik Hlh. Loftsalir Lfts. prst. Vestmannaeyjar Vm. Bark. Samssta6ir SInst. Hjlt. Hella Hella Hraun SigaIda Sgld. Sork. Hveravellir Hvrv. Nb. BUrfell Bur. Hål. Hj. Jaoar Jaoar Ror. Hæll Hæll Gr. Eyrarbakki Eb. Ak. pingvellir pv. Trf. Reykir Rkr. Vgl. Reykjanesviti Rkn. Sd. Keflavikurflugv. Kvk. Myri Rkhl. Sthl. Hvk.

6 E... I h.. In In bl 3 r '< :::l - Co bo 119 hb 111 \16 ~ hs h4 I.j>. 66' O.l fis'.'.' ~O 2T In ~.... '-- _... ''l-hr'..;;.;.a OJ~ Ul O.H

7 5 FJC:>LDI ORKOMUDAGAEFTIR VEDURLAGI t pessum kafla er fyrst og fremst um ao ræda frekari urvinnslu gagna sem dregin varu saman vegna ritger6arinnar likonnun å skiptingu islands i. veåurspasvæ6i (M.A.E. 1978) en på er um nokkra vi6båt a6 ræ6a m.a. kort yfir ariegan fj6lda urkomudaga Tilhågun og urvinnsla Um einst6k atri6i er varoa flokkun veåurlags visasttil ritgeroarinnar fra 1978 en i sem skemmstu mali voru a fimm ara timabilinu valdir heilir solarhringar frå kl.9a6 rnorgni til jafnlengdar næsta morgun sem feliu i einhvern af sex flokkum ve6urlags samkværot flokkun minni i bokinni Ve6urfar a 1slandi (M.A.E. 1976). Her varpa tveim flokkum sleppt p.e. flokkum me6 meginlandslofti fra Evråpu og hæ6 yfir 1slandi enda ekki a6 vænta verulegrar urkomu i peim. Ekki påttiheldur astæ6a til a6 taka me6 daga me6 urkomu å 611u landinu eaa pa hvergi å landinu enda veri6 ao leita a6 mun a fj6lda urkomudaga milli landshiuta. Vi6 tulkun peirra korta sem her eru birt er rett a6 hafa hugfast a6 ekki voru allir dagar flokka6ir heldur teki6 urval daga mi6a6 vi6 framangreindar forsendur. Flokkunin sjalf er augljåslega peim takm6rkunum ha6 a6 hun er ekki ger6 a grundvelli t6lulegra gagna heldur er um mat h6fundar a6 ræ6a. Flokkar ve6urlags og fj6ldi sålarhringa sem fekkst i hverjum flokki er sem her segir (2.tafla): 2. tafla Fj6ldi sålarhringa i hverjum flokki ve6urlags SA-att 30 sålarhringar SV- og V-att 30 S-att me6 hlyindum 18 A-att 35 NA-att 54 N-att 40

8 6 Fj61di urkomudaga ( urkomai!: O.lmm) fyrir nær a1lar ve6urst66varnar i l. t6flu var umreikna6ur i hundra6shluta allra daga i hverjum flokki og si6an kortlag6ur. Svo sem sja ma i 2.t6flu eru tilvik i hverjum flokki ve6urlags. E61ilegt er a6 su spurning vakni hver lagmarksfj6ldi tilvika purfi a6 vera til pess a6 fram komi vel marktækur breytileiki vi6komandi ve6urpattar milli landshiuta. Ekki parf lengi a6 vinna me6 g6gn og kort af pessu tagi til a6 sannfærast um a6 ekki purfi nema 5-10 tilvik til a6 megindrættir dreifingar yfir landi6 komi fram. Sa skyri munur sem reynist vera milli einstakra ve6urlagsflokka synir svo ekki ver6ur um villst a6 fj6ldi tilvika er fullnægjandi til peirra nota og tulkunar sem her er stefnt a6. Til r6kstu6nings pvi sem her er sta6hæft tok eg sem dæmi hin 30 tilvik i SA-att og 54 tilvik i NA-att og kanna6i hversu stor fravik yr6u fra fjelda urkomudaga (i %) samkvæmt peim ef i sta6 heildarfj6lda tilvika væri notaå: a) anna6 hvert tilvik b) pri6ja hvert tilvik. Niåurst66ur sjaum vi6 i 3.teflu fyrir allt landi6 og fyrir hvern landsfjor6ung serstaklega. 3. tafla Me6alfravik fra fjelda urkomudaga (i %) i ellum tilvikum se a6eins stuåst vi6 annaå hvert e6a priåja hvert tilvik. SA-att (samtals 30 tilvik) NA-att (samtals 54 tilvik) 15 tilvik 10 tilvik 27 tilvik 18 tilvik A1lt landiå l Vesturland l Nor6urland Austurland Su6urland 2-4 O -2 pessi fravik myndu litiå breyta heiidarsvip kortanna sem fjallaå ver6ur um her a eftir. par eru teikna6ar linur me6 20% bili. Fravikin eru yfirleitt litil og ekki kemur a ovart a6 dreifing urkomu i SA-att Se nokku6 breytilegri en i NA-att. seu einst6k fravik borin saman vi6 vinnukort kemur i ljos a6 daliti6 oreglulegar sveiflur ver6a i fjelda urkomudaga i SA-att a Vest-

9 7 fjor6u.m og Strondum og Nor6urlandi vestra ef tilvikum er fækka6 ni6ur i henning elia pri6jung en annars sta6ar skiptir pa6 litlu mali. f NA-attinni erufravikin sva litil a6 pau myndu nakvæmlega engu mali skipta fyrir utlit vi6k6mandi korts. pa6 skal sva aretta6 a6 i pessum kafla eru tilvik talsihs (2.tafla). Her skal laks vitna6 til athugunar sem Magnus Jonsson ve6urfræ6ingur hefur geit sem hiuta af greinarger6 a6 Boru leyti unna af Trausta J6nssyni ve6urrræolnql u.m priggja til fimm daga ve6urspar me6 a6fer6 Hovmollers (Trausti 1983). par kanna6i Magnus hversu marga daga pyrfti a6 taka me6 til a6 fa fram helstu einkenni hitastigs og urkomu alandinu. Voru af 25 tilvika flokki valin af handahof.i prju urtok me og 5dogum. Voru reiknu6 me6alt6l hita urkomumagns og hlutfalls urkomu me6allagi fyrir 8 ve6ursto6var. Ni6ursta6a Magnusar var i a6alatri6um su a6 pa6 næg6i: a6 taka me6altal 4-6 daga til a6 fa fram mynstur flokksins i heild aå pvi er varoar urkomu og me6alhita ll Å 2.-7.mynd mol sja kort me6 fjolda urkomudaga (i %) i hverjum hinna sex sem nota6ir varu. ~aå skal undirstrika6 a6 kortin eru dregin ~ftir gildum å peiro ve6urst66vum sem nota6ar eru. Ekki er ger6 tilraun til a6 taka serstakt tillit til halendissvæ6anna. Til pess skortir pekkingu. tulkun kortanna ver6um vi6 pvi a6 mestu a6 halda okkur vi6 hin bygg6u svæ6i. Via vitum ekki nakværnlega hvar å hålendinu breytingar verda mestar og 6rastar. K1~~~~~~~~~~l-~~~~~~~~~~~~~~~':Engum kemur væntanlega a avart a6 fj6ldi urkomudaga er % um allt sunnanvert landi6. Spasvæ6in Su6urland Faxafloi Brei6afj6rllur (Rh. pa talsvert lægri) Austfir6ir og Su6austurland falla augljoslega i pennan flokk og sama mol i raun segja um Vestfir6i pott fjoldinn fari par sums sta6ar rett undir 80%. Å Strandum og Nor6urlandi vestra er nokkur munur a annesjum og flestum sta6vum inn til. Å slikur munur eftir a6 koma betur fram i o6rum flokkum ve6urlags. ~~~~~~~~~~og Austurland a6 Glettingi hafa svo fæsta urkomudaga i ~fi-d~c. Vakin skal athygli a pvi hversu pett linur liggja milli Fljotsdalsog Austfjar6a sunnan Glettings. Å pessu svæ6i eru skarp mork milli urkomu su6urundan en farra urkomudaga nor6urundan~

10 8 Åhrif meirihattar fjallgaroa einkum j6klanna eru nokkuo greinileg a pessu korti. Starkostlegastur er vitaskuld urkomuskuggi Vatnaj6kuls en einnig er vert ao veita athygli svæounum norovestan Myrdalsj6kuls p.e. uppsveitum Suourlands austantil allt til virkjanasvæoanna vio Sig61du og ~arisvatn. Einnig teygir lagmarkssvæoio i innsveitum Hlinavatnssyslu sig til suovesturs i skjali Langj6kuls. Fj61di urkomudaga (%) - veourlag: SV- og V-att (3.mynd): Å pessu korti er nokkur breyting frå kortinu fyrir SA-ått. Fj61di urkomudaga hefur her ml.nrlko talsvert åsuoausturlandi en pa meo peim hætti ao urkomud6gum fækkar jafnt og pett til austurs innan pessa spåsvæ6is. Suourland Faxaflai og Vestfiroir bua vio mestan fj61da urkomudaga p.e. yfir 80%. Å Str6ndum og Nor6urlandivestra er dålitill munur a annesjum og innsveitum. Mikil breyting ver6ur um Tr611askaga og eruurkomudagar mj6g fåtioir i pessu lagi a Norourlandi eystra Austurlandi aoglettingi og Austfj6roum. Fj61di urkomudaga (%) - ve6urlag: S-att meo hlyindum (4.mynd): Her lenda spasvæoin Suourland Faxaflai Brei6afj6rour og Vestfiroir i sama flokki meo urkomudagafj61da yfir 80% og svipao ma segja um Suoausturland pott austasti hluti pess svæois (H6fn Hol.) hafi færri urkomudaga. Strandir og Norourland vestra er eins konar millistig meo 30-60%. Spasvæoin Norourland eystra Austurland ao Glettingi og Austfiroir hafa svo mj6g fåa urkomudaga. Å allstoru svæoi er bokstaflega enginn urkomudagur svo sem sja ma. Å Austfj6roum eykst urkomudagafj61dinn nokkuo sunnantil. Enn skal vakin athygli a ahrifum joklanna svipao og i sa-åttinni. Åhrif Vatnaj6kuls eru her jafnvel enn greinilegri en a pvi korti og greina ma åhrifmyrdalsjokuls og Langj6kuls. Fjoldi urkomudaga (%) - ve6urlag: A-att (5.mynd): Suoausturhluti landsins p.e. spasvæoin Austfiroir og Suoausturland hafa fiesta urkomudaga i pessu veourlagi. Athyglisvero eru glogg m6rk milli Su6urlands og Suoausturlands. Å Suourlandi parf samkvæmt kortinu oft ao gera greinarmun a innsveitum og strondinni (Eb. Vm. Lfts.) og vio Faxaflaa hefur Reykjanesskaginn allt til Reykjavikur fleiri urkomudaga en svæoio a6 60ru leyti. Fæstir eru urkomudagarnir 1 pessu ve6urlagi iinnsveitum norovestanlands. Lågmark ver6ur å Bar6astråndinni og i innsveitum anor6urlandivestra. Innsveitir å Nor6urlandi eystra koma einnig vel ut. Miobik Vesturlands p.e. spasvæoi6 Breioafjor6ur hefur fåa urkomudaga i A-ått og ljost er ao oft er porf serstakrar sparfyrir hvert spasvæ6anna Vestfir6ir Strandir og Nor6urland vestraj

11 . Fjoldi urkoml.ldaga (%) Vebl.lrlag: SA - att *'~::::::ii8lli o Fjoldi urkoml.ldaga (%) Vebl.lrlag: SV- og V-att....

12 10.. ' 4. mynd Fji:ild i urkomudaga (%) Ve!lurlag: S-att meb hiyindum mynd Fjildi urkomudaga (%) Ve!lurlag: A-ått.

13 ' ' ' R' FjCildi urkomudaga (%) Ve'burlag: NA - att. '.' ' ' ' '.' ' ' R' FjCildi urkomudaga (Ofo) V~urlag: N-ått. ' '

14 12 Nor6urland eystra og Austurland a6 Glettingi. Fyrir bæ6i spasvæ6in a Iandi er pannig aft porf å ao gera greinarmun å annesjum oginnsveitum. Fj6ldi urkomudaga (%) - ve6urlag: NA-att. (6.mynd): Å pessari mynd og peirri næstu snuast hlutir aldeilis vi6 samanbori6 vi6 fyrri kort. Urkomudagar eru flestir nor6austanlands nær alis sta6ar langt yfir 80% a og Austurlandi a6 Glettingi. Fyrir spasvæ6i6 er her mjog mikill og greinilegur munur a annesjum og innsveiturn sva sem sja rna. Spasvæ6in Vestfir6ir og Austfir6ir eru i nokkurri serst66u i pessu tilviki. Å ba6um svæ6um minnkar urkomudagafjåldi mjåg 6rt eftir pvisem sunnar dregur. Hlytur oft a6pllrfaa6spa urkomu nyrst e6a nor6antil en purru ve6ri sunng.ntil.a spåsvæ611num Su6urlandi- Faxafloa Breioafir6i og Su6austurlandi eru fair urkomudagar i NA-att. Benda rna pa a a6 innan svæ6a er fj6ldinn yfir 20% vi6 SA-str6ndina og vi6 Brei6afjår6. Utanver6 Bar6astr6ndin synir daliti6 lagmark. Fj6ldi urkomudaga (%) - ve6urlag: N-att (7.mynd) :. Her breg6ur svo vi6 a6 i hreinni N-attinni er pa6 nor6austanvertlandi6 sem er meg urkomudagafj61da yfir 80% og vi6ast langt yfir peim m6rkum. Gildir petta spasvæ6in Nor6ur~ land eystra og Austurland a6 Glettingi. Hins vegar eru Strandir og Nor6urland vestra almennt me6 fj6lda a bilinu 60-80%. l?etta kemur nokku6 a avart ekki sist pegar liti6 er til pess a6 utsveitir pessa svæ6is fara langt yfir 80% i NA-att (6.mynd). Sennilegasta skyringin a pessu er su a6 i N-att er hæ6arhryggur oft nalægur vesturundan og hefur ahrifa vesturhluta Nor6urlands. Sja rna nokkur ahrif halendisins milli Vopnafjar6ar og Hera6s. Um VestfirOi og AustfirOi gildir pa6 sama og i NA-attinni a6 fj6ldi urkomudaga minnkar su6ur a boginn. Å Bar6astr6ndinni ver6urher mikill urkomuskuggi afvestfjar6ahalendinu. Å Austfj6r6umver6ur mj6g 6r breytingnyrst en sunnantil eru urkomudagar fair. Spasvæ6in Su6urland Faxafloi Brei6afjor6ur og Su6austurland hafa yfirleitt 6rfaa urkomudaga. Af fravikum er helst a6 nefna Borgarfj6r6inn me6 nalægt 30% (Hvn. Sm.) og nor6anvert Snæfellsnes (Gfsk. og Sth. 23% og Hmd. 53%). Arlegur fjoldi urkomudaga (%) Kortin (2.-7.mynd) sem her hafa veri6 ger6 a6 umtalsefni syna einkenni urkomudagafj6lda i 6 flokkum.ve6urlags bygg6um a urvali tilvika. Ekki hefur veri6 k6nnu6 ti6ni hvers flokks ve6urlags og margs konar afbrig6i ve6urlags

15 13 sem ekki falla i pessa flokka koma au6vita6 fyrir. Af pessum 6 korturn einum ser rna pvi alis ekki draga almenna alyktun um heildarfj61da urkomudaga eftir landshlutum t.d. fyrir ari6 i heiid. Vekja rna pa athygli a pvi a6 i fjarum af sex flokkum er lagmarksfjoldi urkomudaga a rtoroaustanverou landinu noroan Vatnaj6kuls (par af er reyndar i eitt'skipti um næstlægsta svæ6i a6 ræ6a). f innsveitum å norovestanver6u landinu nær urkomudagafjoldinn ekki 80% å neinu kortanna. Å prem kortanna er merkjanlegt lagmarkssvæ6i a Bar6astr6nd. Nagu fr661egt er a6 kanna hversu gott samræmi er milli pessara atri6a og korts sem synir årlegan fj61daurkomudaga i % allradaga fyrir 10 ara timabili Mer pattu pau fimm ar sem annars eru her til umfj611unar of skarnmur timi og valdi pvi einn aratug via gerd pessa korts sem synt er a 8.mynd. pess skal geti6 a6 auk hinna 76 ve6urskeyta- og ve6urfarsst66va i 1.t6flu nota6i eg vi6 ger6 kortsins 39 urkomust66var.stærstur hluti peirra er å landinu sunnan- og vestanverou en a6eins prjar å svæ6inu fra Eyjafir6i og austur um til Fljatsdalshera6s. Enn skal itreka6 a6 ekki er reynt a6 meta urkomudagafj61dann å halendinu par sem mælingar skortir. A kortinu rna sjå a6 årlegur fjoldi urkomudaga er minnstur i innsveitum å nor6austanverou landinu vioastå bilinu 40-50% en å st6ku staå minni (37% i Rkhl. og a Skrk.). Einnig er greinilegt lagmarkssvæ6i i innsveiturn å Noråurlandi vestra austan Hrutafjaråar en greinileg tunga meo urkomudagafj61da 60% e6a meiri teygir sig inn me6 Str6ndum allt inn i Hrutafj6r6. pri6ja lagmarkssvæ6i6 nær si6an ur Inn-Djupi su6ur yfir Bar6astr6nd og Brei6afj6r6. Vi6 strendur landsins e~ urkomudagafj61dinn vi6a 60-70% en pa innan vi6 60% vio austurstr6ndiha. Å vestanveråu hålendinu vir6ist urkomudagafj61dinn mikill og er 70% a Hverav611um. Daliti6 lagmark rna greina nor6vestan Myrdalsj6kuls. Auk peirrar varu6ar sem gæta parf vi6 tulkun kortsins a 8.mynd a halendissvæoum og sem fyrr var nefnt er rett ao geta atrioa sem valdi6 geta nokkurri onåkvæmni i reiknu6um fjålda urkomudaga og i samanbur6i milli timabila. 6nåkvæmni athugunarmanna i mælingu litils urkomumagns er ekki -utiloku6. Dagur er talinn sem urkornudagur hafi urkoma mælst O.lmm eaa meiri. Skrifa skal O.lmm i urkornudalk ve6urbakar ef drapi kemur ur mælik6nnunni pa a6 regnvatni6 nai ekki upp a6 strikinu fyrir O.lmm a mæliglasinu. Hugsanlegt

16 14... ; E E ': O ~ C til C C til O C ::10 E C o.. ~=.. C '::I.- '$ O -- :0 ' o- :ttiil GlO -;: '«~. O.. ~ ~ ~ 8. mynd. ~..

17 15 athugunarmenn Seil misjafnlega vandvirkir pegar urkoma era morkum vera mælanleg en pa6 a pa ekki a6 valda mikilli onakværnni:l heiidar Ein greinileg undantekning fannst p6. Onefnd ve6urst66 ao pvi leyti ao saralitill munur reyndist vera a fj6lda daga O.lmm e6a meiri og fj6lda daga me6 urkomu 1.0mm e6a meiri. Vi6 kom i ljos a6 talan O.Omm kom alltof oft fyrir m.a. oft pegar urkoma i ve6urskeyti nokkrum sinnum å mælitimabilinu. Talan O.lmm kom fyrir ekki var hirt um tiunduhluta og næsta tala var pvi oftast A ve6urst66inni var skipt uro athugunarmann nålægt mi6ju ti~abili unnt a6 lei6retta fyrri t61ur me6 tilliti til rettari athugana pess sem via tok. petta er i hæsta mata sjaldgæft dærni semsynir gott eftirlit med ve6urathugunum er bryn nauåsyn. me6 ve6ursto6vum jokst til muna herlendis sk6mmu fyrir Auk su breyting a urkomumælingum einkum a arabilinu a6 vindhlifar voru settar a urkomumæla. pa6 ætti a6 hafa leitt til urkoma mældist betur p.e. a6 fleiri dropar fellu i mælisopi6. pvi tiunda6 her a6 samanbur6ur a arlegum fjolda urkomudaga a 12 ve6urfyrir arabili og samsvarandi t6lum fyrir 10 ara timabili6 979 sem her er til umræ6u syndi ao urkomudagafj61dinn er talsvert tala si6arnefnda timabili6. Tvær st66vanna skera sig ur med mj6g mikinn a6 meåaltali eru urkomudagar fyrir hinar 10 st66varnar 14 fleiri timabili6_ Pott raunverulegur munur kunni aå hafa veri6 a urkomudagapessara tveggja timabila tel eg muninn oe6lilega mikinn. Hygg eg skyringarinnar megi rekja til aukins eftirlits a ve6urst6dvum og vindhlifa å mælingarnar. rna aå pessi atri6i var6i ekki mj6g pau efnistok sem her eru til urnræ6u kunna ad vera porf abending vegna frekari rannsokna par sem pessi U<'j~6urtat:t\lr kemur vi6 s6gu.

18 16 FYLGNI MILLI SKYJAI-IULU A GRUNNST(jD OG (jllum (jdrum VEDURST(jDVUM f pessum kafla er leitast vi6 a6 lysa ni6urst66um fylgniutreikninga sem reyndar voru meginuppista6a ritgeroarinnar Konnun a skiptingu islands :L ve6urspasvæ6i (M.A.E. 1978). Markmi6 umfj6llunarinnar her a eftir eru pa i ymsu fråbrug6in pvi sem på var. Um nakvæma lysingu utreikninganna visast til nefndrar ritger6ar en her a eftir fer stutt yfirlit um pa6 efni.. Tilhogun og urvinnsla Fyrir 5 ara timabili var fyrir hverja einstaka peirra 76 ve6urst66va sem um er geti6 i l.t6flu reikna6ur fylgnistu6ull (correlation coefficient) milli skyjahulu a vi6komandi st66 og skyjahulu a 6l1um hinum 75 st66vunum. Byggir fylgni milli tveggja st66va a6 sjalfs6g6u einungis a peirn athugunartimum sem st66varnar eiga sameiginlega. Heildarfj61di athugana a bak vi6 hvern fylgnistu6ul er pvi mismunandi allt fra u.p.b athugunum ( 3 athuganir a salarhring) upp i athuganir ( 8 athuganir a salarhring). A grundvelli fylgniutreikninganna rna velja hva6a ve6urst66 sem vera skal sem eins konar grunnst66 og lysa fylgni skyjahulu hennar vi6 skyjahulu allra annarra veourst66va. Best er på fylgnin vitaskuld næst grunnst66inni en minnkar er fjær dregur. f fyrrnefndri ritger6 (M.A.E. 1978) var synt fram a a6 fylgnistu6ull 0.6 væri nothæfur kvar6i ll til ad gefa grofa vlsbendingu um hvort ve6urst66 (e6a svæ6i) tilheyr6i sama spasvæ6i og grunnst66 e6a ekki. Bygg6ist frekari urvinnsla på eing6ngu å peim grundvelli. Her a eftir ver6ur hins vegar lyst kortum par sem kortl6g6 er fylgni skyjahulu a valinni grunnst66 vi6 skyjahulu annarra st66va me6 pvi a6 teikna jafngildislinur fyrir gildi fylgnistu6uls og 0.0. Valin var ein grunnst66 i hverju hinna 9 veourspasvæda å fslandi. Via valia var reynt a6 for6ast st66var alveg a m6rkum spasvæ6a og reyndist pa6 au6 velt nema helst fyrir Brei6afj6r6 par sem land liggur me6 peim hætti a6 ve6urst66var liggja ekki fjarri m6rkum.

19 17 :&lad hvort valin erinnsveitasto6 e6aanrl8sjast66 getur skiptdålitlu mali i næsta nagrennj.. viåkomandi st66vaj:par sem fylgnin er mj6g mikil.. Er fjær dregur synir sig po a6form jafngildisllna reynist svipa6 i ba6um tilvikum. H.h er einkum stefnt a6 samanbur6imilli spasvæ6a e6a landshluta og skiptir litlu mali hvort g~unnstq?~ner.uti via strand e6a inn til landsins.. var po a6 veljast66 mi6svæ6is sem fyrr sag6i og helst ekki a ystu annesjum. A Vestfj6r6umog Austfj6r6um var6 po ekki hja pvi komist par sem veåurskeytast6åvarnar eru annesjast66var. Loks er rett a6 fram komi a6 eg teikna6i samtals 56 vinnukort p.e. kort fyrir 56 grunnst66var. dr peim valdi eg eitt einkennandi kort fyrir hvert spasvæ6i og ur6u fyrir valinu kort fyrir grunnst66varnar: HÆL - SfBUMdLA STYKKISH6LM - GALTARVITA - HJALTABAKKA - MÅNARBAKKA - VOPNAFJORB - KAMBANES FAGURH6LSMYRI. NiOurstoOur Tilgangur minn med teiknun kortanna a mynd er aå reyna a6 lysa pvi hvernig fylgnistu6ull milli skyjahulu avalinni grunnst66 innan tiltekins spasvæ6is og skyjahulu annarra ve6urst66va breytist eftir spasvæ6um og landshlutum. Vi6 athugun kortanna er rett a6 hafa eftirfarandi almenn atri6i i huga. A ve6urst66vum sem eru nalægt grunnst66 er fylgnistu6ull har oft a bilinu en lækkar er fjær dregur. pegar komi6 er i a6ra landshluta minnkar fylgnin 6rt og nalgast.null e6a jafnvel neikvæ6 gildi. Skyjahula grunnst66var breytist m.6.o. i takt vi6 skyjahulu a nalægum st66vum par er lettskyja6 samtimis e6a skyja6 samtimis. f fjarlægari landshlutum eru breytingar skyjahulu i litlu samhengi vi6 breytingar a grunnst66inni. pa6 synir sig a6 milli fjarlægustu landshluta par sem verulegt halendi er a milli Svo sem milli st66va a Su6urlandi og Nor6urlandi er fylgni skyjahulu liti6 eitt neikvæ6 oft a bilinu til Kemur pannig litillega fram su tilhneiging a6 lettskyja6 se i 66rum landshlutanum pegar skyja6 er i hinum og 6fugt. Vi6 fyrstu athugun hef6i matt ætla a6 neikvæ6 fylgni af pessu tagi væri meiri og stundum veruleg. Hins vegar ber pa ad hafa i huga ao utreiknbyggja a 6llum ve6urathugunum i alls konar ve6urlagi. pegar ve6urlag motast nær eingongu af poku- e6a flakaskyjum e6a bolstra- og skuraskyjum rna yfirleitt reikna me6 a6 lettskyja6 se i peim landshlutum par sem er

20 18 landatt en skyja6 i hafattinni. Vi6 pær a6stæ6ur er greinileg neikvæ6 fylgni skyjahulu milli landshiuta. f ve6urlagi par sem grablika og regnpykkni tengd skilum ra6a rikjum er hins vegar oft a ti6um skyja6 um allt land samtimis. Slikt ve6urlag er algengt herlendis og gefur si6ur en svo tilefni til neikvæ6rar fylgni. Oft er svo tviatta a landinu og samanbur6ur a skyjahulu milli landshiuta flakinn. Kunnugt er a6nokkur munur er a mati einstakra ve6urathugunarmanna å hulu. petta a ekki a6 skipta mali vi6 tulkun kortanna. Raunveruleq skyjahulu milli st66va eru hvergi notu6 heldur er fylgnistu6ullinn nota6ur sem mælikvar6i a pa6 a6 hve miklu leyti skyjahula breytist i milli st66va. takt vikjum pa a6 kortunum. pau skyra sig a6 miklu leyti sjalf og fylgnistu6lar breytast i 61lum a6alatri6um i samrærni vi6 pa6 sem fyrr sag6i. Rett er pa a6 benda a nokkur atri6i. Å 9.mynd er HÆLL grunnst66. Fylgnin minnkar me6 e6lilegum hætti fra spasvæ6inu Su6urland og a Austurlandi a6 Glettingi er fylgni liti6 eitt neikvæ6. Fyrir SfBUMULA synir 10.mynd a6 minnsta fylgni er a s6mu svæ6um og fyrir HÆL. Å 11.mynd rna sja a6 jafngildislinur fyrir STYKKISH6LM eru akaflega likar og a kortinu fyrir SfBUMULA enda stutt a milli pessara grunnst66va. Enn er fylgnin minnst å s6mu s166um og å tveim fyrri kortum p.e. å nor6austanver6u landinu og kemur enguma avart. Å korti fyrir GALTARVITA (12.mynd) sest a6 fylgnin a 61lu austan- og su6 austanverou landinu er litil en nær ekki nulli. Athyglisvert er samanbori6 vi6 fyrri kort hversu fylgnin er fljat a6 falla fra GALTARVITA. anna6 spasvæ6i e6ahluti spasvæ6is vir6ist samkvæmt pessu vera i taktill vie Vestfir6i. Ekkert ga6um Å 13.mynd er HJALTABAKKI grunnst66. Fylgni 0.6 e6a betri fer ekkert ut fyrir spasvæ6i6 Strandir og Nor6urland vestra og fylgnin er mj6g svipu6 vi6 bæ6i nor6austanvert og sunnanvert landi6. Skyjahulan a Str6ndum og Nor6urlandi vestra geturpvi ått samleie meo hvorum landshlutanum sem er.

21 .. '.'..< 19 o.. mynd Fylgni milli skyjahulu cl HÆL! og ollum Cibrum stcibvum. ' ' ~' '.'.< 10. mynd.' Fylgni milli skyjahulu I SI-øUMULA og cl Cillum ol>rum stobvum. r '

22 20...' 11. mynd 0.4.' Fylgni milli skyjahulu I STYKKISHOLMI og cl ollum ol'jrum stol'jvum ' mynd Fylgni milli skyjahulu cl GALTARVITA og lslium obrum stlsl'jvum.

23 .... 1~' b 13. mynd Fylgni milli skyjahulu ei HJALTABAKKA og Cillum Cibrum stobvum....'. ' o 14. mynd. Fylgni. milli skvjahulu li MANARBAKKA og ollum ot>rum stobvum..

24 '. 15. mynd Fylgni milli skyjahulu ti VOPNAFIRDI og Cillum Cibrum stobvum. Ill la' ~. l.' ' mynd. 0.4 Fylgni milli skyjahulu a KAMBANESI og iillum obrum stcibvum. r w r

25 ... T mynd Fylgni milli skyjahulu li FAGURHOLSMYRI og ollum' obrum stobvum... Um 14. og 15.mynd par sem MANARBAKKI og VOPNAFJORBUR eru grunnst66var er liti6 a6 segja. Fylgnin minnkar e61ilega til su6urs og su6vesturs eins og vænta rna og nær lagum neikvæ6um gildum su6vestanlands. A 16.mynd fyrir KAMBANES sest a6 fylgnin er fur6u fljot a6 falla i lag gildi svipa6 og sja matti a kortinu fyrir GALTARVITA (12.mynd). A6eins Su6austurland og sy6ri hluti Austurlands a6 Glettingi eru sæmilega i takti vi6 Austfir6i. A 17.mynd rna loks sja a6 enda pott grunnst66in FAGURH6LSMYRI se a Su6austurlandi reynist fylgnin minnst vi6 Nor6urland eystra og Austurland a6 Glettingi likt og a kortinu fyrir HÆL en ekki via noråvesturhluta landsins. pa6 er pvi ljost a6 Vatnaj6kull veldur meiri breytingu a skyjahulunni en halendi6 vestar.

26 24 SKYJAHULA r 8 HbFUDÅTTUM Her er enn um pa6aå ræ6a ad nyta frekar pann efniviåsem safnaå var vegna ritger6arinnar K6nmm a skiptingu islands i ve6urspasvæ6i (M.A.E. 1978). Tilhogun og urvinnsla Fyrir 5 ara timabili voru valdir 10 dagar i hverri hinna 8 h6fu6 vindatta ogskra6 fyrir pa skyjahula kl og 21 GMT a 611um ve6urst66v UTIum sem nefndar eru i 1.t6flu. f hverri vindatt fengust pvi yfirleitt 30 gildi skyjahulu og var teki6 me6altal af peim. Reynt var a6 velja daga pegar vindatt var eindregin su sama allan daginn a Dilu landinu. Reyndist yfirleitt au6velt a6 finna 10 daga fyrir hverja att nema helst i sem oftast staldrar stutt vi6. NV-att Vi6 tulkun peirra einf6ldu korta sem her birtast er mikilvægt a6 hafa i huga a6 reynt var a6 for6ast daga me6 mi6skyja- e6a haskyjahulu tengda skilum en valin tilvik pegar um var ad ræ6a ST- SC- CU- eaa CB-skY. Astæ6an fyrir pessu var einfaldlega su ad k6nnunin beindist eing6ngu aå ahrifum landslags a skyjahulu og breytileika hennar eftir landshlutum af peim s6kum. Slikra åhrifa gætir mest pegar um lagsky er a6 ræ6a en aft getur hins vegar or6i6 alskyja6 um alit land af mi6skyjum e6a haskyjum samfara skilum sva sem regnpykkni grabliku e6a bliku. Væru slik tilvik einnig hofa mea myndi munur milli landshiuta jafnast nokkua ut en megineinkennin yr6u på vissulega åfram hin somu. NiOurstoOur Pau kort sem her eru birt a mynd eru akaflega einf6ld og koma væntanlega engum peim a avart sem unni6 hefur vi6 ve6urkort og ve6urspar a6 sta6 aldri. A kortin eru teikna6ar jafngildislinur fyrir 2 4 og 6 attunduhluta himinhvolfsins. Ekki er ger6 tilraun til a6 taka serstakt tillit til legu fjallgar6a enda skortir til pess pekkingu. Linur eru dregnar eing6ngu eftir t61ugildum å peim 76 ve6urst6ovum sem notaoar eru.vi6 greiningu kortanna er haft i huga almennara sjonarmi6 en via greiningu å grundvelli samu gagna i ritger6 peirri sem nefnd var i upphafi (M.A.E. 1978) par sem einungis

27 25 var reynt a6 benda a nokku6 skorp mork milli litillar og mikillar skyjahulu. pa6 skal loks itreka6 a6 skyjahula er metin en ekki mæld. Fram getur komi6 vafasamt mat einstoku athugunarmanna. Var reynt a6 taka tillit til pess og reyndist porf a pvi a nokkrum ve6ursto6vum. Ekki parf a6 fara morgum or6um um kortin a mynd seu framangreindar forsendur haf6ar i huga. Nægir a6 vekja athygli a 6rfaum atri6um. Å 18.mynd fyrir N-att hafa Su6urland og Su6austurland minnsta skyjahulu eins og vænta matti. Skyjahulan eykst til nor6urs a spasvæ6unum Faxafloi og Austfir6ir. Greinilegt bjartvi6rissvæ6ier a Bar6astr6nd. Å 19.mynd fyrir NA-att er svipa6a sogu a6 segja sunnanlands og fyrir N-attina. Enn er einnig bjartvi6rissvæ6i sy6st a Vestfjar6akjalkanum. Athyglisvert er a6 a Str6ndum og Nor6urlandi vestra ver6ur su breyting fra N-attinni a6 skyjahula i innsveitum er i NA-attinni mud minni en å annesjunum. Munur a skyjahulu milli landshiuta i A-att (20.myndl er ogloggur pott hulan se vitaskuld nokkru minni vestantil å landinu en austantil. Pa må enn benda a Bar6astrond og hluta Vestfjar6a me6 litla skyjahulu. Bar6astrondin kemur pvi vel ut a ollum peim prem kortum sem pegar hefur veri6 rætt um p.e. i N- NA- og A-att. Å næstu prem -kortum ( mynd) fyrir SA- S- og SV-att er pa6 fyrst og fremst athyglisvert a6 minnsta skyjahulan er å nærri pvi 8ama svæ6i å 611urn kortunum enda pott hulan breytist nokku6 annars sta6ar milli korta. Svæ6i6 fra sunnanver6um Vestfj6r6um sudur og austur uro til Myrdalsj6kuls er pa a ollum kortunum me6 meiri skyjahulu en 6/8 Talsver6ur munur er aolltim prem kortunum annars vegar milli Stranda og Noråurlands vestra og hins vegar Nor6urlands eystra. Skyjahula vex einnig a peim ollum su6ur eftir Austfj6r6um. f SA-attinni er skyjahula greinilega minni a Vestfjor6um en vi6 Brei6afjor6. f V-attinni (24.mynd) skilja lei6ir nokku6 milli Nor6urlands eystra og Austurlands a6 Glettingi og skorp mork ver6a milli Su6urlands og Su6austurlands. f NV-attinni sem erfitt var a6 velja daga fyrir sakir pess a6 hun stendur sjaldnast lengi um allt landi6 ver6ur nokkur munur milli Faxafloa og SUGurlands. Einnig rna å pessu korti benda å nokkurn mun å innsveitum og utsveitum a Nor6urlandi eystra. Suåaustufland er meg minnsta skyjahulu i pessari att.

28 mynd SKYJAHULA IN-ATT ( ST se eu e B ) mynd.. SKYJAHULA I NA-ATT.. ( ST se eu eb ).

29 ..'... H'.' SKYJAHULA I A-ATT ( ST se eu e B ) H' ' mynd SKYJAHULA I SA-ATT (STSecuCB) l~. If' W C

30 28 ' ' ' ' 22. mynd SKYJAHULA I <STSCCUCS) S-ATT '.' ' ' '.' 23. mynd ' SKYJAHULA I SV -ATT <ST. SC cucs)

31 ' W6~6. ' mynd ' 4 SKYJAHULA I V-ATT <ST.SC.CU.C8) ' ' '..' ' ' mynd SKYJAHULA I NV-ATT <ST.SC.CU.CB) W IS.

32 30 Væntanlega syna pau kort sem her hefur veri6 fjalla6 um mun a milli landshluta eins og hann ver6ur mestur. Stafar pa6 eins og fyrr sag6i af vali tilvika me6 eing6ngu lagskyjahulu. Pa6 breytir po ekki pvia.6 g16gglega koma fram pau svæ6i par sem skyjahula er minnst i hverri h6fu6att. Sa er petta ritar aætla6i fyrir allm6rgum arum solgeislun a fslandi a grundvelli fylgnilikinga milli hlutfallslegrar solgeislunar annars vegar og hlutfallslegs fj6lda solskinsstunda eaa meaalskyjahulu kl og 21 GMT hins (M.Å.E. 1969). f bokinni Ve6urfar afslandi (M.Å.E bls.135) ist kort me6 arsgildi solgeislunar byggt a framangreindum ingum. Pa6 getur vart talist nein go6ga aa vekja athygli a faeinum atriåum par sem nokkurs samrærnis gætirmillikortan~aher ogkortsins meo arsgildi sålgeislunar. Dm alhlioa samanburo er auovitao ekki ad ræ6a bæ6i vegna olikra forsendna SVQ og takmarkana å utreikningi s6lgeislunar å sinum tima. PO er rett ad nefna ad herhafaveriå dregin fram Dokkur einkenni skyjahulu meå notkun 76 ve6urst66va en solgeislunarutreikningarnir bygg6u a um 30 ve6urst66vum me6 skyjahulu auk peirra st66va sem pa h6f6u solskinsmælingar. pau atri6i sem egvildi nefnaeru eftirfaranqi: f prem af 8 h6fu6attum (NNAA) er skyjahula hva6 minnst a Suåurlandi nærri Myrdalsj6kli og i NV-att eru gildin litiå hærri rett vestan j6kulsins en austan hans. petta fellur vel aåhamarkssvæ6i solgeislunar å pessum sloåum. Ååur var nefnt aå i SA- S- og SV-att er lagmarksskyjahula i 6llum a svipuoum s166um noråaustanlands en einmitt inn til landsins nor6austanlands er håmarkssvæ6i s61geislunar. Reyndar vir6ast solskinsmælingar sem nu um skeia hafa veri6 ger6ar i Haganesi i Myvatnssveit einnigrenna styrkari sto6um undir pa ni6urst66u aå parna se hamarkssvæ6i solgeislunar (Hreinn Hjartarsonoprentu6 heimlid). Loks rna til samanbur6ar vi6 kortin her vekja athygli a fremur haum arsgildum solgeislunar i innsveitum a Nor6urlandi vestra og a Bar6astr6nd. Undirstrika ver6ur sva på fyrirvara sem hljota aå vera a samanbur6i sempessum ognefndir hafa veri6.

33 31 OG HAMARKSHITI EFTIR VEDURlAGI OG SUMAR Tilhogun og urvinnsla f 'upphafskafla pessarar ritsmi6ar var ger6 grein fyrir flokkun ve6urlags og vali tilvika. Er parflaust a6 endurtaka pa lysingu her. Me6 tiltækan pann fj61da sålarhringa (fra kl.9 a6 morgni til jafnlengdar næsta morgun) flokka6an i einstaka flokka ve6urlags sem um getur i 2.t6flu. auk 5 sålarhringa me6 meginlandslofti frå Evr6pu vakna6i hja mer åhugi å a6 kanna nokku6 heg6an hita a landinu eftir ve6urlagi. Var ur v6ndu a6 ra6a me6 hva6a hætti pa6 yr6i best gert. Eg haf6i hug a a6 geta nota6 bæ6i ve6urskeyta- og ve6urfarsst66var via på k6nnun. A ve6urfarsstå6vunum er a6eins athuga6 kl.9.15 og 21 GMT. A o6rum athugunartimum er ekki um a6rar hitat61ur a6 ræ6a en pær. sem teikna6ar eru inn a fslandskortin sem notu6 eru daglega vi6 ve6ursparger6. ~a6 flækti einnig mali6 nokku6 a6 vi6 upphaflega flokkun sålarhringa eftir ve6urlagi haf6i eg k6nnun a hitafari alis ekki i huga heldur einungis k6nnun å urkomudagafj61da. Flokkunin var pvi- mi6u6 via sålarhring fra kl.9-9. Notkun sålarhringsme6alhita me6 hef6bundnum hætti var pvi utiloku6 par sem me6alhitinn er reikna6ur fyrir timabili6 kl ~ar sem lagmarks- og hamarkshiti er mældur kl.18 (kl.21 a ve6urfarsst66vum) og kl.9 barust b6ndin fljåtlega a6 skraningu pessara patta fyrir ve6urskeytaog ve6urfarsst66var. Eru pau gildi sambærileg milli st6ava og mælingar falla saman vi6 skiptingu sålarhringsins i flokkun eftir ve6urlagi. Vegna pess hversu hegaun hita er.breytileg eftir arstima akva6 eg aa taka til athugunar pa sålarhringa i hverjum flokki ve6urlags sem fellu anna6 hvort a sumar (juni-september) eaa vetur (desember-mars). Fj61di tilvika sem fekkst me6 pessum hætti i hverjum flokki er syndur i 4.t6flu. f t6flunni er sleppt meginlandslofti fra Evropu. ~ar var uro ao ræ6a 5 tilvik vor og haust sem bætt var via til frå61eiks. Svo sem sja rna er fj61di tilvika i hverjum flokki a bilinu 8-20 me6 peirri einu undantekningu a6 S-att med hlyindum a6 surnarlagi kemur a6eins prisvar sinnum fyrir. Tel eg pennan fj61da almennt fullnægjandi til pess aa fa fram megineinkenni breytileika lagmarks- og hamarkshita eftir landshlutum en sa er tilgangurinn. Visa eg til umfj611unar i 1.kafla um lagmarksfj61da tilvika l k6nnun af pessu tagi.

34 32 4. tafla Fj61di solarhringa i i k6nnun a lagmarks- hverjum flokki og håmarkshita. veåurlags vetur og sumar SA-ått SV-og v-ått s-ått me6 hlyindum A-ått NA-ått N-ått vetur: 17 solarhringar sumar: 8 vetur: 12 solarhringar sumar: 11 vetur: 10 solarhringar sumar: 3 vetur: 13 solarhringar sumar: 8 vetur: 20 solarhringar sumar: 9 vetur: 14 solarhringar sumar: 14 NiOurstoOur A 26.-5l.mynd eru teiknu6 kort sem syna me6altal lågmarkshita og håmarkshita veturog sumar fyrir hvern flokk ve6urlags. Jafnhitalinur eru dregnar å kortin eftir hitagildum ei peim 74 veåurst66vum sem notaåar eru i (allar ve6urst66var i 1.t6flu nema Skoruvik og Sigaida). Vakin skal å pvi serst6k athygli a6 ekki er unnt a6 taka tillit til hålendis vi6 teiknun kortanna til pess skortir vftneskju. Åmestum hiuta halendisins og å j6klum skortir pvi alla nåkvæmni. Tulkun kortanna byggir pvi fyrst og fremst å um i bygg6. svæ6 pess ber a6 gæta a6 hitat61urnar eru ekki gild me6alt61 heldur eru pær bygg6ar å takm6rku6um fj61da tilvika. Tilgangur me6 kortunum er fyrst og fremst så a6 lysa breytileika lågmarks- og håmarkshita i åkve6nu ve6urlagi milli landshiuta. Via tulkun kortanna einkum korta fyrir lagmarkshita ber ad hafa i a6 vi6 flokkun ve6urlags eru valin tilvik me6 eindreginni vindått å huga landinu

35 33 611u. Oftast rna pvi re:ikfli:ld1e6::_.:t~_greini~~gurv i l1dgradient hafi veri6yfir landinu. Rett er pvi a6 syna a6gætnlvi6 skyringar å lågum gildum lågmarkshita vegna hægvi6ris (auk bjartvi6ris) pott pa6 geti au6vita6 ått vi6 å skjolgo6um svæ6um. Rett er a6 minnastpess a6 s61a~ nytur liti6 å vetrarkortunum og pvi porf å a6 hafa i huga a6 dagleg hitasveifia kann på a6 vera oregluleg og oftast litil. Snuum okkur på a6 kortunum: Lågmarks- og håmarkshiti - ve6urlag: SA-ått vetur (26.og 27.mynd): Å kortinu yfir lågmarkshita vekur strax athygli a6 lågmarki6 er vi6ast å landinu yfir frostmarki i bygge nema iinnsveitum noroaustanlands. pott ekki seu petta gild me6alt61 eru greinilega mikil hlyindi i pessari ått a6 vetrarlagi og mikill varmaflutningur ur su6ri. Skipta rna landinu i tvennt a pessu korti og pa6 mj6g greinilega. Lågmarkshitinn er 2 o _4 o C å spåsvæ6unum: Su6urland Faxafloi Brei6afj6r6ur Vestfir6ir Austfir6ir og Su6austurland. Hann er hins vegar 00_l o C vi6ast hvar å låglendi å spåsvæ6unum: Strandir og Nor6urland vestra Nor6urland eystra og Austurland a6 Glettingi. Nyr6ra er vafaliti6 aft veruleg snjåhulaumfram fyrrgreindu svæ6in sem kælir. Bent skal a hversu greinileg breytingveråur milli Brei6afjar6ar ogvestfjar6a annars vegar og Stranda og Nor6urlands vestra hins vegar. Einnig er veruleg breyting frå Austurlandi a6 Glettingi til Austfjar6a. Å kortinu yfir håmarkshita (27.mynd) vekur athygli hversu svipa6 håmarki6 er i svo til 611um landshlutum. Einu greinilegu fråvikin eru Melrakkasletta og svæ6i6par su6ur afog si6an Uthera6. Munur annesja og innsveita er ogreinilegur p.e. ef vi6 h61dum okkur vi6 bygg6. f umfj611un um kort sem så er petta ritar ger6i å sinum tima yfir me6alhita å fslandi i januar og juli og birtust i Ve6urfar å fslandi (M.Å.E bls.74 og 75) var vakin athygli å pvi a6 me6alhiti er hærri i januar å innanver6u Fljotsdalshera6i en å Uthera6i og munar Ull loe. Er petta gagnstætt peirri almennu reglu a6 hiti lækki a6 vetrarlagi me6 vaxandi fjarlæg6 frå sjo. Var getum a6 pvi leitt:.. a6 su61ægir mildir loftstraumar eigi grei6ari a6gang a6 Innhera6i auk pess sem hnukapeyr gæti geymt hluta SK:VllaarlnnElr. pau kort sem her eru til umfj611unar sty6ja viesulega fyrri hluta pessarar tilgåtu. Må å kortinu fyrir håmarkshita sjå hvernig hlyja lofti6 vir6ist teygja sig til Innhera6s en mun svalara er å Uthera6i.

36 34 Svipa6 gildir reyndar einnig uro lagmarkshitann.~essara einkenna gætir a vetrarkortum fyrir SV- og V-att og S-att me6 hlyindum. f NA-att ver6ur munur litill en in-att k61nar heldur inneftir Heraåi. Lagmarks- og hamarkshiti - ve6urlag: SA-att sumar (28. og 29.mynd): Lagmarkshitinn er liti6 breytilegur eftir landshlutum samkvæmt pessu korti. Lægst er lågmarki6 å Hunaf16asvæ6inu og via sva til alla austurstrondina. AD sumarlagi er sva sem kunnugt er mj6g pokusælt via austurstr6ndina ekki sist a6 næturlagi og a pa6 arei6anlega patt i lagum t6lum par. poka er pa einnig nokku6 tid a annesjum å Nor6urlandi vestra og pekkt erhversu titt er a6 svala nor6angjoluna leggi inn Hunafloann. AD sumarlagi er hin reglulega daglega hitasveifia p.e. mismunur hamarksog lågmarkshita mjog ra6andi og einkenni hennar hljota aå setja mj6g mark sitt a kortin yfir hamarkshita. Å kortinu a 29.mynd fer ekki milli mala a6 i SA-att ver6ur a6 sumarlagi hlyjast inn til landsins a Nor6ur- og MCl~l.UL landi. Fyrir spasvæ6i6 Strandir og Nor6urland vestra a su lysing a hitafari ad degi til via aå hlytt se i innsveitum einkurn austantil. A Nor6urlandi eystra og Austurlandi a6 Glettingi er mj6g hlytt i innsveitum. Ljast er a6 um allt noraan- og austanvert land parf aå gera skyran greinarmun a annesjum og innsveitum. Mikill munur er milli Fljatsdalshera6s og Austfjar6a svo sem sja rna. Korti6 synir okkur auk pessa a6 nokku6 hlytt ver6ur til landsins a Su6urlandiog vi6 Faxaflaa og Brei6afj6r6. Lagmarks- og hamarkshiti - ve6urlag: SV- og V-att vetur (30. og 31.mynd): Gagnstætt pvi sem var a vetrarkorti fyrir SA-att er lagmarkshitinn i SV- og V-att a6 vetrarlagi yfirleitt undir frostmarki. Helsta einkenni lagmarkskortsins er nokku6 svipa6ur lagmarkshiti i 6llum landshlutum lækkandi inn tillandsins. Austfirair svo og flestar st66var via su6vesturstr6ndina fra Reykjanesi a6 Myrdal hafa hæst gildi. Hamarkshitinn er s6mulei6is svipa6ur um allt land hæstur pa a Austfj6r6um og vi6 su6vesturstr6ndina. Lagmarks- og hamarkshiti -ve6urlag: SV- og V-att sumar (32. og 33.mynd) : Ef grannt er sk06a6 kemur i ljas a6 i pessu ve6urlagi er hin daglega hitasveifia svipu6 å ollum vesturhluta landsins vestan linu fra Trollaskaga su6ur um til Myrdalsj6kuls e6a 3 0 _S o C. Lagmarkshitinn er mj6g svipa6ur i bygg6 um allt land. Ha gildi koma pa fyrir a Akureyri i Vopnafir6i og a nor6anver6um Austfj6r6um. Å hamarkskortinu sest a6 hlyjast ver6ur yfir daginn å nor6austan- og austanver6u landinu p.e. å spasvæ6unum Nor6urlandi

37 35 og Austurlandi ao Glettingi pa ao undanskildum einst6ku st60vum vio (Rfh. og prv.). Å Austfj6roum ma einnig reikna meo hau inni å fjoråumen Slaur å annesjunum. Ljåst er hins vegar ad Strandir falla i sama flokk og Suourland Faxafloi Breioafj6rour Kortio synir auk pessa greinilega ao hlyrra verour a Suo :~~~~~~~ en a Suourlandi i pessu veourlagi. bygga er lagmarkshiti her vel yfir frostmarki pott vetur se eins og var SA-attinni (26.mynd). vioast hvar er lagmarkshitinn svipaour pa ao slepptri Ka.Ul:a:cnOIn Myvatns- og Holsfjallasvæounum og Utheraoi. Å ba6um kortunum hærri gildi å Innhera6i en Uthera6isvo sem skyrt var frå i umfj611un fyrir SA-att ao vetri til. Bæoi kortin syna litil svæ6i eoa einstakar st'oovar meo ovenjuhaumgildum sem liklega ma setja i samband vio hnukapey å h6fu6borgarsvæ6inu og å Hvanneyri noråanveråu Snæfellsnesi Rey6ara Vopnafiroi og Sey6isfir6i. Ljoslegasest ao hlyjast er i pessu ve6urlagi å Nor6urlandi eystra Austurlandia6 Glettingi og nu einnig vida f SA-att a6 vetrarlagi var hiti a Austfj6r6um jafnvel lægri her snyst petta vi6. Austfir6ir eiga is-att meo hlyindum frekar samleia med spåsvæ6um par fyrir nor6an en med Su6austurlandi hvao hita var6ar. Lagmarks- og hamarkshiti - ve6urlag: S-att meo hlyindum sumar (36. og 37.mynd): f pessu veourlagi a6 sumarlagi syna bæoi kortin a6 Nor6urland eystra og a6 skera sig mj6g ur meo mikil hlyindi. Her skal pa så varnagli 51eginn aå i pessum flokki varu langfæstir solarhringar eaa aoeins prir talsins (4.tafla). Å spasvæ6inu Strandir og Nor6urland vestra verour hitafari best lyst me6 peim hætti a6 hlytt se i innsveitum austantil. Mj6g mikill hitamunur reynist vera a milli Fljotsdalshera6s og Austfjar6a einkum a6 degi til. Å pokulofti6 vi6 Austfir6i areioanlega mestan patt i peim mun. Onnur spasvæoi p.e. Suourland Faxafloi Brei6afjor6ur Vestfiroir og svo Su6austurland eru nokku6 svipuo meo verulega lægri hita a6 degi til en noroaustanvert landi6. Å lagmarkskortinu koma fram oregluleg svæ6i meo haum gildum lagmarks a svipuoum slooum og hiti verour hæstur a6 deginum. Å håmarkskortinu er vert ad benda å smahåmarkssvæ6inor6ur og nor6vestur af Reykjanesfjallgaroinum og a norourhluta Snæfellsness.

38 36. ~ LAGMARKSHITI. e 26. mynd. Ve'burlag. SA - att vetur mynd. HAMARKSHITIe Ve~urlag SA-ått vetur.

39 ' LAGMARKSHITI.OC 28. mynd '. Veburlag SA- ått surnar... HAMARKSH III :C Veburlag. SA- ått. sumar...

40 38 ' '--:;2 n' ' ' LAGMARKSHITI :C 30. mynd Veburlag. sv- og v-ått vetur ' 1 ' n' ' a 31. mynd HAMARKSHITI.oC Vellurlag sv- og v-ått velur n'

41 LAGMARKSHITI :C Veburlag. SV- og v-ått. sumar mynd.. HÅMARKSHITI C Veburiag SV- og v-ått. sumar.

42 40 ' ' ' 34. mynd LAGMARKSHITI 0C Vel>urlag 5 - ått mel> hlyindum vetu~. 16' ' ' ' '.'.' 35. mynd HAMARKSH III 0C Veburlag s-ått mel> hlyindum vetu~. Il' L..

43 .' ' ' ' 41.' mynd lagmarkshiti C Vel>urlag 5- ått meb hlyindum surnar. ' T.' ' 13 ' HAMARKSHITI. C Veburlag 5 - ått mel> hlyindum. surnar. Il' '

44 42 ' '.'. 38. mynd 8 LAGMARKSHITI :C Ve~urlagmeginlandslofl frå Evro I'U vor o haust I' ' ' ' ' HAMARKSHITI:C frå 39. mynd

45 .'. IS' mynd. LAGMARKSHITI :e Ve~urlag A- ått. velur mynd. HAMARKSHITI e Veburlag A-ått vetur.

46 ~o _ LAGMARKSHITI :C 42. mynd. Ve~urla9. A-ått sumar mynd. o HAMARKSHITI. C Veburlag A - ått $umar...

47 mynd Lb.GMARKSHITI C Ve'burlag NA-ått velur :fhamarkshiti C Ve'burlag NA- ått velur..

48 46 ' 3. LAGMARKSHITI C 46. mynd ' Veburlag NA-åu. sumar '.. ' ' mynd HAMARKSHITIC Veburlag. NA -ått sumar '...

49 . j~' mynd ; LAGMARKSH ITI 0C Ve!>urlag. N - ått vetur.. _5. IP' -so ; HAMARKSHITIOC Veburlag. N - ått vetur.

50 48 T mynd. LAGMARKSHITI C Ve?lurlag N-ått. surnor... T mynd. HAMARKSHITI oc V.burlag. N -ått. sumar

51 49 Lagmarks- og hamarkshiti '-ve6urlag: Meginlandsloft fra Evropu vor og haust (38. og 39.mynd): Her er skbti6inn kortum sem byggå eru a 5 tilvikum pegar um mjog greinilegt loft fra Evropu var aå ræåa meå mistri i lofti. Tvo pessara tilvika voru i mai en prju i september. pessi kort falla pvi ekki i pann ramma semviå annars hofum sett okkur her. Att er yfirleitt austlæg pegar mistrihlaåiå meginlandsloft berstfra Evropu og synir paå sig aå pessi kort erukeimlik.peim kortum sem syna lagmarks- og hamarkshita i A-ått aå sumarlagi her å eftir (42. og 43.mynd). A kortinu yfir lagmarkshita er munsvalaraa Nor6ur-og Austurlandi en å Su6ur- og Vesturlandi. Vita6 er a6 pokuloft er algengt vi6 nor6ur- og austurstrondina i pessu veåurlagi og nær pa6 oft langt inn i land a6 næturlagi. Vekur petta pvi ekki fur6u. A håmarkskortinu er mjog greinilegt og afmarkaå svæ6i å Suåurlandi par sem hiti er hæstur og einnig erfremur hlytt i innsveiturn å Nor6urlandi eystra og Austurlandi a6 Glettingi sva og allvi6a a Vesturlandi. Mjog svalt er viå austurstrondina og a Strondum. Teygir kold tunga sig inn i botn Hrutafjaråar. parna parf i spa um hitafar a Strondum og Nor6urlandi vestra aå gera skyran greinarmun å innsveitum vestantilog austantil. Lagmarks- og hamarkshiti - ve6urlag: A-att vetur (40. og 41.mynd): Apessum kortum sker enginn landshiuti sig ur me6 afgerandi hætti. f storum drattum rna segja aå å hor6an- og austanver6u landinu se yfirleitt nokkru svalara en å landinu sunnan- og vestanver6u. Å lagmarkskortinu lækkar hiti viåast greinilega inn til landsins (nema å Hera6i) en su hitalækkun veråur mun ogreinilegri å kortum yfir harnarkshitann. Lagmarks- og hamarkshiti - ve6urlag: A-att sumar (42. og 43.mynd): A kortinu fyrir lagmarkshita rna sjå sarna einkenni og å vetrarkortinu i sama veåurlagi p.e. a6 yfirleitt er u.p.b. lo_2 o C kaldara a Nor6ur- og Austurlandi en å Su6ur- og Vesturlandi. Harnarkskorti6 synir okkur a6 hlyjast veråur a6 degi til a spasvæ6unum Su6urland Faxafloi og inn til landsins a Noråurlandi eystra. A spasvæ6inu Strandir og Nor6urlandvestra er hlytt inn til landsins austantil. Nokkuå hlytt veråur einnig vi6 Breiåafjor6 a Vestfjoråum og Austurlandi a6 Glettingi. Kaldast er å Austfjoråum og annesjum nor6anlands alit til Hornstranda. Somulei6is er svalt a Suåausturlandi. Lagmarks- og hamarkshiti - ve6urlag: NA-att vetur (44. og 45.mynd): Kort fyrir pa tvo flokka veåurlags sem eftir eru bera aå Ymsu leyti anna6 svipmot en fyrri kort. A vetrarkortunum i NA-att er pa6 megineinkenni i flestum

52 50 landshlutum hversu miklum-mun kaldara er i innsveitum en iutsveitum. Er petta vitaskuld greinilegra a kortinu yfir lagmarkshita. i pessu ve6urlagi er tvimælalaust mildast a Austfjoråum og Suåausturlandi. Lagmarks- og hamarkshiti - ve6urlag:na-att sumar (46. og 47.mynd): Å KCrrClr>n yfir lagmarkshita sest a6 pratt fyrir nokkrar sveiflur er i heild litill munur a lagmarkshita spasvæ6anna fra Su6urlandi til Einungis a Austfj6r6um og Suåausturlandi er lågmarki6 greinilega hærra en i 66rumlandshlutum. Hlyjast ver6ur i NA-attinni a6 degi til a sumrin a Su6urlandiog Su6austurlandi (nema allra austast H6fn Holar). Athyglisvert er SVD hversugreinilega hamarkshitinn lækkar nor6ureftir spasvæåunum Faxafloi og Austfir6ir. Enn kolnar svo nor6ureftir Vestfj6r6um. Rett er a6 benda å a6 munhlyrra er iinnsveitum å Str6ndum og Noråurlandivestra9g reyndar allt austur i Aåaldal ena annesjunum. Lagmarks- og hamarkshiti ~ ve6urlag: N~att vetur (48. og 49.mynd): ~essum kortum svipar til tilsvarandi vetrarkorta i NA-att. Megineinkenni6 er mikil hitalækkun svo til alls sta6ar me6 vaxandi fjarlæg6 fra sjo. Verulegur kuldi er um allt land. Å hamarkskortinu sker Vik i Myrdal sig nokku6 ur og einnig Fagurholsmyri me6 ovenjuha gildi og stafar pa6 væntanlega af hnukapey af j6klunum nor6urundan. Å Austfj6r6um er mildara i heild en a 66rum spasvæ6um. Lagmarks- og hamarkshiti ~ ve6urlag: N-att sumar (50. og 51.mynd): Sja rna a6 lagmarkshiti synir hæst gildi a Austfj6r6um og Su6austurlandi i pessu ve6urlagi a6 sumri til. i 66rum landshlutum er lagmarkshitinn daliti6 legur en innan svipa6ra marka alis sta6ar. ~a6 var nefnt i upphafi kaflans aoreikna mætti meg greinilegum vindgradient.i peim tilvikum sem valin hafa veri6 og pvi ekki liklegt a6 afbrig6ilegt lagmark sakir hei6rikju oghægvi6ris kærni skyrt fram. Sennilega værustærrista6bundnar sveiflur i lågmarkshitanumefeinungis værium tilvik me6 minnkandi N-att a6 ræ6a pegar vi6ast hvar er a6 letta til. Hamarkskorti6 synir okkur a6 almennt er mj6g svalt nor6anlands pott sumar se. Hiti hækkar jafnt og pett Vestfj6r6um og Austfj6r6um. Hiti er svipa6ur a 611u Faxafloa-svæ6inu en lækka6i par su6ur a boginn i NA-attinni. Hlyjast er a Su6austurlandi og austast å Su6urlandi i pessu ve6urlagi.