-"' UMBODSMADUR ALI>INGIS P<)rshamri, Templarasundi 5, 150 Reykjavik Simi C3ramt nr: Mynds: Heimasioa: www. umbodsmadur.

Transkript

1 ~--' -"' UMBODSMADUR ALI>INGIS P<)rshamri, Templarasundi 5, 150 Reykjavik Simi C3ramt nr: Mynds: Heimasioa: www. umbodsmadur.is Mal nr. 8122/2014 Reykjavik, 25. agust Fr. Hanna Birna Kristjansd6ttir innanrikisra6herra Solvh6lsgotu Reykjavik. I. Eg visa til svara yaar, fr. innanrikisraaherra, dags. l. og 15. agust sl. vio brefum minum, dags. 30. juli og 6. agust sl. Eins og eg hef aaur greint your fra pa vara frasogn sem birtist 29. juli sl. i DV urn meint samskipti yaar, fr. innanrikisraoherra, via logreglustj6rann a hofuaborgarsvffiainu, urn ranns6kn embffittis hans a mali sem varoar meafer6 trunaaarupplysinga vegna mals einstaklings sem var til me6feraar i raauneyti yaar, mer tilefni til pess aa kanna pessi samskipti nanar. Eg r~ddi pvi via logreglustj6rann og fekk lysingu hans a pessum samskiptum og pvi sem fram hafoi komia urn petta tiltekna mal. Par kom jafnframt fram a6 logreglustj6rinn hefai komia upplysingum urn pessi samskipti vi6 your a framf~ri vi6 rikissaks6knara. Rikissaks6knari staafesti pa6 i samtali via mig og lysti pvi sem fram hefoi komi6 af halfu logreglustj6rans. P~r upplysingar sem eg aflaoi mea pessum h~tti urou mer tilefni til pess ao rita your bref, dags. 30. juli sl., par sem eg 6ska6i eftir til teknum upplysingum urn simtol og fundi yaar mea logreglustj 6ranum par sem rffitt hefai veri a urn aournefnda logregluranns6kn. Svar yoar barst mer 1. agust sl. og pa6 bref vara mer tilefni til a6 6ska eftir nanari upplysingum og gognum mea brefi, dags. 6. agust sl. Svar vi6 pvi barst mer rafrffint 15. agust sl. en hluti umbeoinna gagna var afhentur 20. agust sl. Pau gogn vorouou ranns6knarbeianir logreglu og afgreioslu raauneytisins a peim.! baaum brefum minum t6k eg fram aa 6skaa v~ri eftir pessum upplysingum og gognum til pess ao eg g~ti tekio akvoroun urn hvort mal petta yrai tekia til formlegrar athugunar a grundvelli 5. gr. laga nr. 85/1997, urn umboasmann Alpingis. Eg tel ast~ou til ao minna a ao pao er ekki sist hlutverk eftirli tsaoila eins og umboosmanns Alpingis aa gffita aa pvi aa traust og truna6ur riki urn malefni stj6rnsyslunnar og i samskiptum innan hennar og vi6 borgarana.! pvi efni parf ao hafa i huga aa pa6 kann ao skaoa

2 UMBODSMADUR AIPINGIS 2 petta traust ef tilefnislaust eru hafaar uppi, t. d. i fj olmialum, fullyroingar urn framgongu og afskipti raoherra og annarra yfirmanna i stj6rnsyslunni sem taldar eru andstceoar peim reglum sem gilda um storf peirra, og gefio til kynna aa byggt se A upplysingum ur stj6rnkerfinu. Eftirlit umboasmanns kann pa ao beinast ao pvi hvort rett se ao slikum fullyr6ingum hafi af tilefnislausu verio komia A framfceri ur stj6rnsyslunni. Eg tek pao fram aa auk pess samtals sem eg atti via logreglustj 6rann a hofuaborgarsvceainu 29. juli sl. hef eg prisvar rcett via hann i sima. Fyrst hinn 6. agust sl. til ao kanna hvencer hann kcemi ur sumarleyfi og spurai pa jafnframt, i lj6si frasagna i fjolmiolum, hvort einhver breyting hefoi oraia A pvi sem hann greindi mer fra i samtalinu 29. juli sl. Svar hans var a pa leia aa svo vceri ekki auk pess sem hann skyrai n<'mar hvaa hefoi legia aa baki oroum hans i fjolmiolum. Mea simtali 8. agust sl. booaoi eg l6greglustj6rann til fundar via mig i samrcemi via 2. mgr. 7. gr. laga nr. 85/1997 og f6r sa fundur fram 11. Agust sl. Pa6 sem fram kom a fundinum var hlj66- ritaa mea sampykki l6greglustj6rans. i upphafi fundarins t6k eg fram aa forsenda pess aa umboasmaour gceti rcekt eftirlit sitt mea stj6rnsyslunni vceri aa peer upplysingar sem honum vceru veittar vceru rettar og fullncegjandi. Par greindi l6greglustj6rinn fra pvi ao hann hefai, auk pess aa gera rikissaks6knara grein fyrir umrceddum samskiptum vio your i tilefni af pes sari til teknu 16gregluranns6kn, einnig greint peim aasto6arlogreglustj6ra via embcetti hans sem f6r mea stj6rn ranns6knarinnar fra simtolum via your og fundum par sem rcett hefoi verio urn malio. Eg hef rcett via umrceddan aastoaarlogreglustj6ra og hann he fur lyst pvi sem logreglustj 6rinn greindi honum fra urn samskiptin via your. Priaja samtal mitt via logreglustj6rann f6r fram 21. agust sl. i tilefni af afhendingu a endurriti af upptoku a fundi okkar 11. agust sl. og par kynnti eg honum hvernig efni endurritsins yrai notaa via framhald mals. A grundvelli peirra upplysinga sem eg hef aflaa urn petta mal og peirra laga og reglna sem kann aa hafa reynt a vegna teora samskipta yoar via logreglustj 6rann a hofuaborgarsvceoinu, meaan embcetti hans f6r aa beiani rikissaks6knara mea ranns6kn mals sem beindist ao meafero tiltekinna trunaoarupplysinga og meoal annars hugsanlegum pcetti starfsmanna innanrikisraauneytisins i malinu, hef eg akveaia aa 6ska eftir skyringum yaar, fr. innanrikisraaherra, og svorum via neoangreindum spurningum. Pao geri eg i samrcemi via 5. gr. laga nr. 85/1997. Eg vek jafnframt athygli a pvi aa pessi athugun min a malinu er liaur i pvi ao ganga ur skugga urn hvort mal petta se af pvi tagi aa tilefni se til pess aa fara pa leio sem mcelt er fyrir urn i 2. mgr. 12. gr. laga nr. 85/1997. Eins og per hafia sj alfar bent a, i umrceaum tengdum umrceddri l6gregluranns6kn, kunna aa vakna upp spurningar urn hvernig rett se aa haga malum sem luta ao samskiptum raauneytisins, raaherra og starfs-

3 UMBOOSMADUR AIPINGIS 3 manna pess via viokomandi logregluemb~tti og yfirmenn pess vegna annarra mala, pegar l6gregluranns6kn beinist aa pvi ra6uneyti sem fer mea yfirstj6rn logreglumala og starfsmonnum pess. Paa sama a via ef raoherra eoa aarir starfsmenn raauneytisins telj a porf a aa koma a framfceri sj6narmiaum og athugasemdum urn framkv<emd viakomandi l6gregluranns6knar. Pa kann aastaoan aa vera su aa forstoaumaour viokomandi logregluembcettis telur porf a aa kama a framfceri via raaherra malaflokksins abendingu og erindum t.d. vegna afskipta annarra stj 6rnvalda af ranns6kn sakamals eaa bera upp erindi vegna annarra patta i starfsemi emb<ettisins, svo sem fjarmala. Her parf eins og jafnan aa gceta pess aa slik einstok mal raski sem minnst pvi fyrirkomulagi yfirstj6rnunar- og eftirlitsheimilda sem a er byggt i stj6rnkerfinu og bnnur mal geti gengio fram mea hefabundnum h<etti. i pvi sambandi kann aa vera astceaa til pess ao varpa lj6si a gildandi lagaumhverfi her a landi og eftir atvikum hvort tilefni se til pess aa kveaa a urn skyrari reglur i logum urn slik tilvik. Akveain atriai pessa mals hafa einnig oroio mer tilefni til pess aa huga aa stoau starfsmanna rikisins, p.m.t. forstoaumanna, sem telja astceau til pess aa lata eftirlitsstofnun eins og umboosmanni Alpingis i te upplysingar urn samskipti sin via yfirstj6rnendur eaa athafnir peirra. Eg legg aherslu a aa pessi athugun min beinist eingongu aa formi og efni peirra samskipta sem per, og eftir atvikum aastooarmenn yoar, attua via l6greglustj6rann a hbfuaborgarsvceoinu meaan aournefnd l6gregluranns6kn st6a yfir auk tiltekinna samskipta fra og mea 29. juli sl. Almenn meofera, varsla og vi stun viakv<emra upplysinga, p.m. t. trunaaarupplysinga, innan innanrikisraouneytisins, almennt urn skraningu upplysinga urn simt61 og fundi i samrcemi via reglur nr. 1200/2013 6haa atvikum i pessu mali, ranns6kn logreglu a pessu tiltekna mali og akvoraun rikissaks6knara urn utgafu akceru i pvi fellur utan pessarar athuguriar. Eg hef pegar 6skao eftir og fengia til teknar upplysingar urn almenna framkvcemd a reglum nr. 1200/2013 og mun kynna mer hana nanar og mioa via aa kanna pa einnig almennt meafero og vorslu trunaoargagna, svo sem rafr<enna gagna, hja racluneytinu. Eg tek paa fram aa peer athuganir sem eg hef gert a framkv<emd reglna nr. 1200/2013 benda til pess ao pao kunni aa vera tilefni til pess aa huga aa framkvcemd peirra almennt i starfsemi Stj6rnarra6sins og pa serstaklega hvaa falli undir formleg samskipti og par mea skyldu til skraningar pegar slik samskipti, simtol eaa fundir, fara fram an vioveru annarra starfsmanna vi6komandi ra6uneytis en raoherra. Ranns6kn logreglu og akcera a grundvelli hennar mun kama til umfjbllunar hja d6mst6lum. Eg tel rett aa gera fyrst grein fyrir helstu lagareglum sem athugun min beinist a6, rekja si6an atvik malsins eins og pau veroa raain af peim upplysingum sem eg hef afla6 og aa sioustu set eg fram spurningar til yoar.

4 UMBODSMADUR AIPINGIS 4 II. 1. Tilefni peirrar logregluranns6knar sem rikissaks6knari 61 log~ reglunni a hofuoborgarsvceoinu hinn 7. februar sl. mun hafa verio kcerur einstaklinga sem nafngreindir voru i skj ali sem i frasognum fjolmiola var sagt vera 6formlegt minnisblao eaa samantekt og kcerendur toldu ao hefoi borist ur innanrikisraouneytinu. Ranns6kn logreglu laut m.a. aa cetluou pagnarskyldubroti eins eaa fleiri starfsmanna raauneytis, sbr. einkum 136. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Vegna pess sem fram kernur i frasbgn lbgreglustj6rans a hofu6borgarsvce6inu urn stj6rn ranns6knarinnar er rett aa taka fram aa i brefi rikissaks6knara fra 7. februar sl. er lbgreglustj6ranum fram~ send,til vioeigandi me6fer6ar" tiltekin kcera auk pess sem fjallaa er urn ranns6kn a ooru mali sem varoi somu atvik. i brefinu beinir rikis~ saks6knari ]?vi til logreglu ao afla peirra gagna sem til vi tnaoar frettir eru byggoar a sem og akveoinna upplysinga. :Pa segir aa logreglustj6ri taki til athugunar hvaaa leioir seu fcerar til aa afla gagna ut tbl vukerfi innanrikisraauneytisins urn tbl vup6stssendingar a tilteknum tima. Sioar i brefinu segir: "Rikissaks6knari telur rett aa ranns6kn logreglu fari aa boru leyti fram i sarnraoi via rikissaks6knara... " E.g he ekki fengio gogn urn aa frekari akvaroanir hafi veri6 teknar urn forrceoi a stj 6rn ranns6knarinnar. Samkvcemt 52. gr. laga nr. 88/2008, urn me6fer6 sakamala, er ranns6kn sakamala i hondum logreglu nema boruvisi se fyrir mcelt i lbgum. i 1. mgr. 1. gr. Reglugeraar nr. 192/2008, urn stj 6rn lbgregluranns6kna, ranns6knardeildir, ranns6knara6sto6 og samvinnu logreglustj 6ra via ranns6kn opinberra mala, kemur fram aa ranns6kn refsiverora brota se i hondurn logreglu, i pvi umd<emi sem pau eru frarnin. Logregla annist ranns6kn brota i sarnraai via akcerendur. 2. :Pau verkefni stj6rnsyslunnar sem luta aa ranns6kn logreglu a meintri refsiverori hattsemi fara m.a. eftir serstbkum lagareglum sem cetla6 er aa leioa hio sanna i lj6s i hverju mali og 1eggja til grundvallar aa rannsakendur g<eti hlutlcegni i storfum sinum. :Pessar tv<er reglur, hlutl<egnisreglan og sannleiksreglan, eru meoal undirstboureglna islensks sakamalarettarfars. Urn p<er segir i 1. malsl. 2. mgr. 53. gr. laga nr. 88/2008, urn me6fer6 sakamala, aa peir sem rannsaka sakamal skuli vinna aa pvi aa hia sanna og retta komi i lj6s og g<eta jafnt aa peim atrioum sem horfa til syknu og sektar. t upphafi lagagreinarinnar er tekio fram aa markmia ranns6knar se aa afla allra nauasynlegra gagna til pess aa akceranda se fcert aa akveaa aa henni lokinni hvort scekja skuli mann til sakar. Sja einnig 2. mgr. 13. gr. Logreglulaga nr. 90/1996 og urn akcerendur 3. mgr. 18. gr. laga nr. 88/2008. t samr<emi via hlutverk akcerenda er peim siaan bui6 tilteki6 sjalfstceai i lbgum. t 2. mgr. 18. gr. sbmu laga segir aa hlutverk

5 UMBODSMADUR AlPINGIS 5 akcerenda se ao tryggj a, i samvinnu vio logreglu, ao peir sem afbrot fremji veroi beittir log~ltum viourlogum. Peir taki ekki vio fyrirmcelum fra borum stj6rnvoldum urn meofero ak<eruvalds nema serstaklega se kve6i6 a urn ]::lao i logum. Pao leioir af hlutl<egnis- og sannleiksreglunni svo og af tilteknum mannrettindareglum ao ranns6knaraoili verour ao vera ncegj anleg a 6ha6ur og sj alfst<eour gagnvart peim aoila er ranns6knin lytur ao. He fur verio talio ao pessi krafa se hluti af peim krofum sem geroar eru til ]::less ao urrceoi til ao leita rettar sins se ncegjanlega raunhceft og virkt samkvcemt 13. gr. mannrettindasattmala Evr6pu, sbr. log nr. 62/1994, j:::legar ranns6kn lytur ao broti sem fellur undir gildissvio annarra akvceoa sattmalans, sj a til hliosj 6nar d6ma Mannrettindad6mst6ls Evr6pu fra 23. mai 2006 i mali Riener gegn Bulgariu (mgr. 138) og fra 12. mai 2000 i mali Khan gegn Bretlandi (mgr ). Ranns6kn sem lytur ao pagnarskyldubroti, eins og i mali pessu, getur fallio undir gildissvio 8. gr. sattmalans urn friohelgi einkalifs o.fl. en via pa ranns6kn getur reynt a hvort krofum 13. gr. se fullncegt. Ao auki bendi eg a ao pessi krafa hefur einnig verio talin leioa sj alfstcett af til teknum akvcebum sattmalans. Eg nefni i pessu sambandi 2. gr. hans, sbr. t.d. d6m d6mst6lsins fra 10. juli 2001 i mali Avsar gegn Tyrklandi (mgr. 394), og 3. gr., sbr. t.d. d6m d6mst6lsins fra 10. okt6ber 2000 i mali satik o.fl. gegn Tyrklandi (mgr ). f d6mum mannrettindad6mst6lsins hefur via mat a pvi hvort ranns6knara0ili se ncegjanlega 6haour ekki aoeins verio litio til ]::less hvort fyrir hendi seu stj6rnunarleg eoa stofnanaleg tengsl (e. Hierarchical or institutional connection) heldur einnig hvort viokomandi se 6haour i reynd (e. practical independence). 3. i pessu sambandi minni eg a ao samkvcemt 4. gr. logreglulaga nr. 90/1996 er innanrikisraoherra ceosti yfirmaour logreglu i landinu, sbr. 14. tblul. 4. gr. forsetaurskuroar nr. 71/2013, urn skiptingu stj6rnarmalefna milli raouneyta i Stj6rnarra0i islands. i samrcemi via framangreint hlutverk innanrikisrabherra ber hann abyrgo a stj6rnarframkvii'!mdum logreglunnar, sbr. 14. gr. stj 6rnarskrarinnar, og he fur yfirstj6rnunar- og eftirlitsheimildir gagnvart henni. Pessar heimildir raoherra hafa verio arettaoar og utfii'!roar i IV. kafla laga nr. 115/2011, urn Stj6rnarra0 islands. ViB beitingu pessara heimilda verour ao g<eta ao rett~tisreglu stj6rnsyslurettar eins og hun horfir via i lj6si aosta':'!ona hverju sinni. AO pvi er varoar ranns6kn lbgreglu a einstbkum malum a grundve1li laga nr. 88/2008, urn meofero sakamala, hefur verio litio svo a aa innanrikisraoherra geti ekki gefio viokomandi logreglustj6ra fyrirmil2li urn ranns6knina, sbr. d6m Hif'!starettar fra 8. j uni 2006 i mali nr. 248/2006. Hins vegar kann ]::lao ao koma til kasta innanrikisraoherra i samrcemi via yfirstj6rnunar- og eftirlitsheimildir hans aa

6 UMBODSMADUR ALI>INGIS 6 fj all a urn athugasemdir sem geraar eru via starfsh<etti logreglunnar via ranns6kn mals og taka til athugunar aa eigin frumkv<eoi hvort starfsh<ettir logreglunnar, svo sem via ranns6kn mala, seu i samr<emi via log og reglur. A6 sama skapi getur hann haft uppi viobroga af ~vi tilefni, t.d. urn breytingar a ~vi skipulagi og reglum sem eru a hans forr<eai, beitt urr<eoum starfsmannarettar einkum gagnvart forstoaumonnum og haft frumkv<eai aa lagabreytingum, ~.e. ef raaherra metur paa svo aa niaurstaaa athugunar hans kalli a slikt. Auk pessara verkefna koma til hefobundin viafangsefni og samskipti milli raoherra, raouneytis og logreg1uemb<etta, einkum forstoaumanna peirra, vegna reksturs og fjarmala emb<ettanna og vegna einstakra mala sem kunna ao koma upp og ~orf er a eaa raauneytia telur ealilegt aa ~aa hafi afskipti af. A sama hatt kann forstoaumaaur logregluemb<ettis aa telja starfi lbg rett aa upplysa raaherra um einstok mal sem koma upp i reglunnar eaa tengjast rekstri hennar. 4. t>egar svo hattar til aa innanrikisraaherra, raouneyti hans og einstakir starfsmenn ~ess eru mea einhverj um h<etti tengdir ranns6kn logreglu, og eftir atvikum ~eim urlausnarefnum sem handhafi ak<eruvalds ~arf aa taka afstoau til, getur reynt a reglur stj 6rnsyslurettarins urn h<efi til ~ess aa koma aa meafera mals af halfu raauneytisins, ~. m. t. a grundvelli yfirstj 6rnunar- og eftirli tsheimilda raaherra. i pessu sambandi getur b<eai reynt a hinar 6skraou reglur um serstakt h<efi og p<er reglur sem koma fram i II. kafla stj6rnsyslulaga nr. 37/1993. Ao ~vi er varaar reglur stj6rnsyslulaganna parf aa hafa i hug a aa gildissvia peirra lag a er afmarkaa via paa a a stj 6rnvold taki akvaraanir urn rett eaa skyldu manna eaa hinar svonefndu stj6rnvaldsakvar6anir. Reglur peirra laga miaa aa pvi aa peir starfsmenn, sem vanh<efisast<eour p<er sem tilgreindar eru i 1. mgr. 3. gr. laganna eiga via urn, komi ekki aa toku stj6rnvaldsakvar6ana i viakomandi mali. Eins og gildissvio stj6rnsyslulaga er afmarkao eiga vanh<efisreglur laganna aa jafnaai ekki vio ~egar kemur aa samskiptum innanrikisraoherra og forstooumanns eaa starfsmanna einstakra logregluemb<etta vegna ranns6knar logreglu a tilteknu mali sem kann ao tengjast raauneytinu mea framangreindum h<etti. Ast<eaan er eins og aour kom fram su aa raoherra getur ekki gefia logreglunni fyrirm.:eli urn ranns6knina og almennt kemur paa ekki i hlut raauneytis hans aa taka stj6rnvaldsakvaroanir sem tengjast einstokum logregluranns6knum. Eins og aaur sagai gildir jafnframt 6skraa meginregla stj6rnsyslurettar urn serstakt h<efi starfsmanna, p.m.t. raaherra. Vio setningu stj6rnsyslulaganna aria 1993 var talia aa samkv<emt henni v<eri maour vanh<efur til meaferaar mals og akvoraunar ef mal varaaai hann sj alfan eoa nana venslamenn hans a ~ann hatt aa almennt m.:etti <etla aa hefoi ahrif a afstoou hans til urlausnarefnisins. (Alpt. 1992, bls ) Eins og fram kemur i 1. mgr. 3. gr. stj6rnsyslulaga

7 UMBODSMADUR ALI>INGIS 7 eru par tilgreindar fleiri vanh<efisast<eour en aa mal manninn sjalfan eoa nana venslamenn hans og rna ietla ao nokkru til samb<erilegra atrioa og nefnd eru i 3. gr. hvort 6skraoa vanh<efisreglan eigi vio. P6 verour ao gildissvio hinnar 6skraou reglu er rymra og ekki stj6rnvaldsakvaroanir. Vio verour, rett eins og bent varo ao stj 6rnsyslulogum, varoi starfsli tio veroi ao vio mat a pvi g<eta pess ao takmarkao vio tulkun a hinni 6skraou vanh<efisreglu var a i athugasemdum via paa frumvarp sem ao hafa i huga ao hinar serstbku h<efisreglur hafa ekki eingongu ao markmiai aa kama i veg fyrir ao 6malefnaleg sj 6narmia hafi ahrif a efni stj 6rnvaldsakvaraana, heldur er peim einnig <Etlaa aa stuala ao pvi ao almenningur og peir sem hlut eiga ao mali geti treyst pvi aa stj6rnvbld leysi ur malum a hlutl<egan hatt. (Alpt. 1992, A-deild, bls ) Vegna peirrar stoau sem er uppi i pvi mali sem her er fjallaa urn er astieoa til aa minna a aa gildandi reglur urn serstakt hiefi i stj6rnsyslunni taka til einstaklinga sem sinna stbrfum innan stj6rnsyslunnar en engin akvieai eru i islenskum lbgum urn serstakt hiefi lbgaaila, t.d. einstakra raouneyta og rikisstofnana. i athugasemdum via frumvarp til breytinga a stj6rnsyslulogum, sem lagt var fram a Alpingi aria 2002 og laut ao breytingu a 5. tolul. 1. mgr. 3. gr. laganna, sja log nr. 49/2002, kom fram aa umdeilt se hvort slikar reglur gildi yfirleitt her a landi a grundvelli 6skraora meginreglna. Til samanburaar er bent a ao i dbnskum retti hafi h<efisreglur sem taka til logaaila (d. myndighedsinhabilitet) verio taldar gilda a 6skraaum grundvelli. (Alpt , A-deild, bls ) Staaa reglna urn stofnanavanhiefi i islenskum retti hefur sioar oraia tilefni umfjollunar m.a. i greinum eftir Kjartan Bjarna Bjbrgvinsson i 1. hefti Timari ts logfr<eoinga aria 2010 og Hafstein Dan Kristj ansson i 2. hefti sama timarits aria Pegar stj6rnvaldshafi fer meo yfirstj6rnunar- og eftirlitsheimildir gagnvart undirstofnun sem hefur til meoferaar mal er varoar stj6rnvaldshafann sj alfan, pa stofnun sem hann vei tir forstoou eoa starfsmenn hennar reynir a hvort og pa hvernig pier reglur sem taldar eru gilda urn serstakt hrefi stj6rnvaldshafa hafa ahrif a aakomu stj6rnvaldshafans. Annars vegar a paa via almennt ef a sama tima reynir a yfirstj 6rnunar- og eftirli tsheimildir gagnvart undirstofnun og forstoaumanni hennar og hins vegar ef stj6rnvaldshafinn telur tilefni til pess ao hafa mea einhverjum h<etti afskipti af eaa r<eaa pao einstaka mal sem undirstofnunin hefur til meoferoar via forstboumann stofnunarinnar eaa aora starfsmenn hennar. via urlausn urn pessi atrioi par aa taka afstoau til pess hvort sa stj6rnvaldshafi sem fer mea yfirstj6rnunar- og eftirlitsheimildirnar te1jist aoili aa stj6rnsysluretti i pvi mali sem undirstofnunin he fur til meoferaar. Hugtakio aoili stj6rnsyslumals er ekki skyrt afmarkao i islenskum logum en mat a pvi hvort viokomandi telst aaili i pessu til viki r<eost af mati a tengslum og hagsmunum viokomandi af urlausn malsins. Nanar um

8 UMBODSMADUR ALPINGIS 8 hugtakio og skilyroi pess ao teljast aoili visast til fr~oiskrifa urn paa atrioi. i VI. kafla her a eftir er lyst pvi sem raoa ma af brefum yoar til min og peim gognum sem barust mer fra raeluneyti yoar 20. agust sl. og luta ao ranns6knarbeionum logreglu og afgreioslu raouneytisins a peim. Pessi atrioi kunna ao skipta mali pegar lagt er mat a hvort per telj ist hafa verio i stoou aaila i peirri merkingu sem visaa er til her ao framan. Eg hef aaur rakia sj6narmi6 og lagareglur sem ~tlao er aa tryggja sjalfst~ai logregluranns6knar tiltekins mals. via tulkun h~fisreglna stj6rnsyslurettarins hefur verio talia ao gera veroi ollu strangari hcefiskrofur til starfsmanna sem sinna storfum hja slikum stj6rnvoldum. Af pvi leioir jafnframt ao pessi staoa getur leitt til pess ao gera veroi serstaklega strangar h~fiskrofur pegar kemur aa afskiptum annarra stj6rnvaldshafa af staaa stj6rnvalds getur pannig haft l6gregluranns6knum. ahrif pegar kemur Tegund og aa tulkun hcefisreglnanna sem og almennt hvaa telst vio h~fi a grundvelli vandaara stj6rnsysluhatta um afskipti raoherra og annarra stj6rnvaldshafa af ranns6kn logreglu a meintri refsi verori hattsemi og pa serstaklega pegar hun beinist ao peirri stofnun sem viokomandi veitir forstoou og starfsmonnum hennar. Sioarnefnda atrioio kann pvi sjalfstcett ao kama til athugunar hja umboosmanni Alpingis a grundvelli siaari malslioar 1. rngr. 2. gr. laga nr. 85/1997, sbr. b-lio 2. mgr. 10. gr. somu laga. 5. Samkv~mt peim lagaakv~aum sem visao var til her sioast skal umboasmaaur rn. a. g~ta pess aa stj 6rnsyslan fari fram i samr~rni via siaareglur settar a grundvelli laga urn Stj6rnarra6 islands. i 2. mgr. 24. gr. laga nr. 115/2011, urn Stj6rnarraa islands, segir:,rikisstj 6rn sampykkir siaareglur fyrir raoherra. Fors~tisraoherra undirri tar sioareglurnar fyrir hond rikistj6rnar og birtir p~r." Athugun min a pessu mali vara mer tilefni til pess aa 6ska mea brefi, dags. 6. agust sl., eftir upplysingum fra fors~tisraoherra urn hvort rikisstj6rn hans hafi sampykkt sioareglur i samr~i via nefnda lagagrein. Ef svo vceri ekki var 6ska6 eftir afstoau hans til pess hvort peer sioareglur raaherra sem settar voru af fyrrverandi fors~tisraaherra, a grundvelli aourgildandi lag a urn Stj 6rnarra6 islands og hofou via birtingu fengio nr. 360/2011, gildi urn storf raoherra i rikisstj 6rn hans. Reglur pessar eru birtar a heimasiou fors~tisraouneytisins en i inngangi peirra er tekio fram ao p~r gildi ut starfstima,nuverandi rikisstj6rnar" og er par visao til rikisstj6rnar pess fors~tisraoherra sem undirri taoi reglurnar. Svar raoherra barst mer mea brefi hans, dags. 15. agust sl., og pao fylgir her mea i lj6sriti. i brefinu er peim breytingurn, sem urou a akv<eoum laga urn siaareglur raoherra vio setningu nyrra stj6rnarraaslaga nr. 115/2011, lyst sem og tiluro peirra. Siaan segir:,her hafa tva:r meginbreytingar oroio -

9 UMBODSMADUR AIJJINGIS 9 i fyrsta lagi er paa nu rikisstj6rnin sem heild sem fer mea Akvoraunarvald urn efni sioareglna en ekki fors~tisraaherra einn og i oaru lagi gera login ekki lengur pa krofu aa hver rikisstj6rn setji ser eaa staofesti siaareglur serstaklega heldur hafi sampykktar og birtar siaareglur einfaldlega gildi par til peim er breytt. Rikisstj 6rnin he fur i samr~i via petta li tio svo a aa sioareglur nr. 360/2011 eigi via urn stbrf raaherra og fengu peir kynningu a reglunurn i upphafi starfstima rikisstj6rnarinnar. P~r eru lika hluti af handb6k sem raaherrar fengu afhenta pegar peir t6ku vio embeetti." Eg leet pessar skyringar forseetisraoherra a efni 2. mgr. 24. laga nr. 115/2011 og nuverandi gildi siaareglna nr. 360/2011 liggja milli hluta aa sinni enda tel eg rett aa per skyria afstoau yoar til pess hvaaa pyaingu peer hafa i stbrfum yaar sem raaherra aa pvi marki sern kann aa reyna a peer i pessu mali. f VI I. kafla verour visaa til peirra akveeaa siaareglna nr. 360/2011 sem kunna ao koma til skoaunar i pvi mali sem her er fjallaa urn. Eg tek p6 fram aa eins og oraalagi akv~aa reglnanna sem par er visaa til er hattaa eru peir m<elikvaroar sem par eru settir fram paa almennir aa peir munu, ef a reynir, fyrst og fremst koma til skoaunar via mat a pvi hvao teljist vandaair stj6rnsysluheettir i merkingu 2. malsl. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 85/1997. pa vek eg athygli a pvi aa akveeai 5. gr. siaareglnanna tekur til samskipta raaherra via starfslio raauneytis en i reglunum er ekki serstaklega fjallao urn samskipti raaherra via starfslio undirstofnana raauneytisins og par kann pvi aa reyna a hvao teljist vandaair stj 6rnsysluheettir. Aa siaustu minni eg a ao tilkoma serstakra siaareglna hefur ekki breytt pvi sem aour gilti fyrir tilkomu peirra aa stj6rnvoldum og handhbfum stj6rnsysluvalds ber aa viahafa vandaaa stj6rnsysluheetti auk serstakra lagareglna eins og t.d. 14. gr. laga nr. 70/1996, urn rettindi og skyldur starfsmanna rikisins. 6. Samkv<Emt 11. gr. laga nr. 115/2011, urn Stj6rnarra6 islands, skal feera skra urn formleg samskipti og fundi milli raouneyta sem og vio aaila utan pess. Tekio er fram aa fors~tisraoherra setj i reglur urn skraninguna. Paa he fur raaherra gert mea reglum nr. 1200/2013 sem gefnar voru ur 20. desember 2013 og oaluoust pegar gildi. Samkv<Emt peim skal skra i malaskra raouneytis formleg samskipti og formlega fundi milli raouneyta stj6rnarraasins sem og via aaila utan pess. Akveeai urn pessa skraningu var tekia inn i frumvarp til laganna aa tillogu meiri hluta allsherjarnefndar og hlj6aaai tillagan upphaflega urn aa f<era skyldi skra urn samskipti og alla fundi milli raauneyta Stj 6rnarraasins sem og via aaila utan pess. Til lagan var skyra mea peim h<etti aa par v<eri lagt til aa kveaia yrai,a urn frekari skraningarskyldu a samskiptum og bllum fundum milli raauneyta Stj6rnarraasins sem og via aaila utan pess." (Alpt , 139. lbggjafarp., pskj og 1858.) Via meafera malsins a Alpingi kom

10 UMBODSMADUR AlPINGIS 10 fram ao tillagan pcetti of viatcek og fram komu athugasemdir um aa gi1dissvio akvceoisins vceri of ipyngjandi i framkvcemd. Var pvi 1agt til ao skraningarskylda yroi afmorkua via formleg samskipti og fundi mi11i raouneyta sem og via aai1a utan pess. Fors<Etisraaherra var falio aa setj a nanari reglur um skriminguna. (A1pt , 139. loggjafarp., pskj. 1949). i logskyringargognum kama ekki fram nanari skyringar a pvi hva6 se att via mea formlegum samskiptum og nanar til hvaoa funda skraningarskyldan tekur. i reglum nr. 1200/2013 er skraningarskylda vegna simta1a latin taka til simtala sem "var6a tilteki6 mal sem formlega er til me6fer6ar i raouneyti" og teki6 er fram ao se upplysinga sem hafa py6ingu via me6fer6 og afgreioslu formlegra stj6rnsys1umala, aflao mea simtali skuli jafnframt skra minnispunkta urn pao i malaskra a6 pvi marki sem porf pykir. Urn fundina segir ao ef formlega er booao til peirra urn tilteki6 mal sem til me6feroar er i ra6uneyti skuli pa6 skra6 og tekio er fram aa komi fram upplysingar a fundi sem hafa pyoingu vi6 meafera og afgrei6slu mals og ekki koma fram i oorum gdgnum mals skuli j afnframt skra minnispunkta urn pao i malaskra. i reglunum segir einnig ao me6 form1egum samskiptum se m.a. att via innkomin erindi, hvort sem pau berast skriflega eoa munnlega, par sem 6skaa er formlegs svars eoa leita6 eftir formlegri afstdou ra6uneytis e6a par sem leitast er via aa upplysa raauneytia mea formlegum eoa opinberum hcetti urn afsto6u pess sem ber erindio fram jafnvel p6tt svars se ekki 6ska6. Undir formleg samskipti eru einnig felld utsend erindi og svor hvort sem pau eru skrifleg eoa munnleg sem fela i ser formlegt svar e6a afstoau af halfu raouneytis. Vakin er athygli a pvi a6 i 11. gr. laga nr. 115/2011 eoa reglum 1200/2013 kemur ekki fram su afmorkun ao skraningarskyldan eigi bara via pegar um er ao rceoa stj6rnsyslumal sem falla undir gildissvio stj 6rnsyslulaga nr. 37/1993. i lagaakvceoinu er serstaklega tala6 um fundi milli ra6uneyta Stj 6rnarraosins sem bendir j afnframt til pess ao skraningarskyldunni hafi ekki veri6 cetlaa aa takmarkast vi6 slik mal enda sjaldnast um aa rceaa fundi milli raauneyta til ao fjalla urn slik mal sem eru a forrceai eins raouneytis auk pess sem serstdk akvceoi eru i upplysingalogum nr. 140/2012 urn skraningu og varoveislu gagna vegna mala sem stj6rnsyslulogin taka til. t>ao er lj6st ao su skraningarskylda sem 11. gr. laga nr. 115/2011 fjallar urn er ekki ao ollu leyti skyr og reglur nr. 1200/2013 bceta par ekki ur nema ao hluta. i peim tilvikum sem urn er fjallao i pessu mali er urn ao rceoa samskipti ra6herra via forstdoumann rikisstofnunar. Af ha1fu raoherra er pvi lyst aa tilefni tveggja fyrri fundanna hafi veri6 a6 forstdoumaourinn upplysti raoherra almennt um loggceslu- og oryggisma1 og stoau ymissa verkefna a pvi svioi og sioari tveir fundirnir sem koma via sdgu hafi varoa6 tiltekia mal sem formlega var til umfjollunar i raouneytinu. Ekkert var skrao um fyrri fundina en peir sioari voru skraoir i dagb6k ra6herra en voru a6 ooru 1eyti ekki skraoir i mala-

11 UMBODSMADUR AU.INGIS 11 skra raouneytisins. Ao boru leyti kemur fram ao umrcedd samskipti og simtbl hafi fyrst og fremst snuio ao upplysingaoflun logreglunnar fra raouneytinu og oryggi gagna sem lbgreglan hafoi fengio aogang ao a grundvelli beiona sem logreglan sendi raouneytinu og raouneytio sampykkti breflega. Ao pessu leyti verour ao skilja svor yoar svo ao mea pessum samskiptum hafio per verio ao fylgja eftir mali sem raouneytio hafoi formlega afgrei tt og svarao eoa i tilefni af beioni logreglu urn aogang ao gognum yoar og hja raouneytinu. Hafi pao verio reyndin ao lbgreglustj6rinn a hbfuoborgarsvceoinu kom tvisvar til fundar vio your til ao upplysa your b<eoi almennt urn lbgg<eslu- og oryggismal og stoou ymissa verkefna a pvi svioi reynir a, i lj 6si reglna nr. 1200/2013, hvernig pao veroi skyrt ao ekki hafi verio urn formlega fundi ao r<eoa og fyrirfram hafi verio lj6st ao prer upplysingar sem par voru veittar myndu ekki hafa pyoingu vio meofero og afgreioslu mala i raouneytinu, og pa ekki eingongu einstakra stj6rnsyslumala sem fellu innan gildissvios stj6rnsyslulaga. III. Eins og lyst var her ao framan he eg att samtbl vio lbgreglustj6rann a hbfuoborgarsvceoinu (her eftir einnig lbgreglustj6rinn eoa L) vegna athugunar minnar a pessu mali og fengio lysingar hans a samskiptum hans Og yoar a peim tima sem embcetti hans vann ao aournefndri ranns6kn samkv<emt beioni rikissaks6knara auk tiltekinna annarra sams kipta. L t6k fram ao pao hefoi i trekao komia fram i samtol urn hans vio your ao all t sem per sogouo vio hann og r<edduo vreri i fyllsta trunaoi og hann heldi pann trunaci. Aftur a m6ti li ti hann svo a ao meo hliosj6n af logum urn umboosmann Alpingis g<eti hann ekki annao en svarao bllum spurningum minum urn malio og ooru sem pvi tengdist. Fram hefur komia ao fundur minn meo L 11. agust sl. hafi verici hlj66- ritaour og eg t6k fram ao su skyrsla yroi notuo vio frekari athugun umboosmanns a ofangreindum samskiptum year og L. Eg hef serstaklega kynnt L ao eg muni vitna ororett til pess sem hann sagoi a fundinum i brefi eins og pessu enda rett ao hann lysi pvi sem hann greindi mer fra mea eigin orc\um. Pau samskipti sem her reynir a voru mioao via pao sem fram kom i brefum yoar til min, samskipti yoar sem innanrikisraoherra vio L sem forstooumann embcettis Logreglustj6rans a hbfuc\borgarsvceoinu sem Vbrouou ao pvi leytinu til opinber malefni. Pannig er tekio fram i brefi yc\ar fra 15. agust sl. ao tilefni funda sem fram f6ru 18. mars og 3. mai sl. hafi verio ao upplysa your "almennt um logg<eslu- og oryggismal og stoou ymissa verkefna a pvi svioi." Her a eftir verour pvi lyst sem fram hefur komia af halfu L urn pessi samskipti i samtblum hans vio mig ao pvi marki sem eg tel porf a til ao r<ekja pao eftirlit sem mer er falio ao hafa meo starfshattum i stj6rnsyslunni. Pegar L greindi mer fra samskiptum vio your i tengslum vio umr<edda lbgregluranns6kn taldi hann astceou til ao upplysa ao aour en

12 UMBODSMADUR AIPINGIS 12 rikissaks6knari hafi falio lbgreglunni umra:dda ranns6kn 7. februar sl. hafi af halfu yoar og aostooarmanns yoar verio geroar athugasemdir via aa logreglan hafi ekki upplyst your urn ao pao va:ri komin fram kcera til lbgreglu vegna brota a j::lagnarskyldu raouneytisins. L tekur fram a6 einhverjar fr~ttir hafi komia fram i fjblmiolum urn a6 lbgmenn aoila hefou sent inn ka:rur og pa hafi aosto6arma6urinn leita6 eftir upplysingum urn hvort kcera hefoi komio fram hja emba:tti hans. L segist ekki hafa svarao pvi beint enda vissi hann ekki hvort svo vceri. i kjolfario hafi blaoamaour haft samband vio yfirlbgreglupj6n hja emba:ttinu og spurt hvort hann ga:ti staofest ao tiltekin ka:ra, sem blaoamaourinn virtist vera mea undir hondum, va:ri komin fram. Yfiri samra:mi via pao sem al vanalegt er hj a em- logreglupj 6nninn hafi bcettinu staofest pao. 1 t6k fram ao emba:tti hans ba:rust morg slik samtbl og peim vceri pa svarao samkva:mt vitneskju sem viokomandi starfsmaour hefoi a peim tima. Svor yfirlogreglupj6nsins hefou verio i samra:mi via ]::lao. i mali 1 kom fram ao i samtblum hans via your og a0sto6armanninn, ba:oi i sima og sioan a fundi e6a fundum i raouneytinu i januar sl., hefoi komio fram ao per vceruo mjog 6sattar og geroar hefou verio athugasemdir vegna ]::less ao logreglan hefoi ekki upplyst your urn aa kcera va:ri komin fram og geroar hef6u veria athugasemdir via pa framgongu yfirlogreglupj6nsins aa upplysa petta i fjolmiolum. 1 t6k fram ao umra:ddir fundir hefau ekki veria boaaair vegna pessa serstaklega og hann hefoi par utskyrt aa viobroga yfirlogreglupj 6nsins hefau veri a i samrcemi via paa sem vceri al vanalegt. L t6k fram aa hann hefai latia paa vera aa gera einhverjar athugasemdir via aa per og aastoaarmaaurinn va:rua yfirhofua aa spyrja urn j::letta. 1 segir aa paa hafi fra hans bcej ardyrum sea sett ymis mal i annaa samhengi gagnvart raauneytinu j::legar kom aa peim timapunkti aa emba:tti hans hafi veria falin umra:dd ranns6kn af halfu rikissaks6knara. Sjalfur hefai hann hugaa aa hcefi sinu til aa koma aa malinu. Hann hefai rcett petta via rikissaks6knara og ]::lao hefai oraia niourstaaan aa rikissaks6knari hefoi all taf formlega abyrgo og stj6rn a logregluranns6kninni en embcetti logreglustj6rans legoi til logreglumenn til aa vinna aa ranns6kninni. Rikissaks6knari hefai sagst hafa fyrirkomulag ranns6knarinnar i pessu formi i lj6si stoau 1 sem vceri skipaour embcettismaaur af raaherra mea timabundna skipun en ekki stoou eins og d6marar eaa rikissaks6knari sj alfur. 1 t6k fram aa siaan hefai ranns6knin faria i gang og hann hefoi ekkert veria aa fylgjast mea henni fra degi til dags. 1 segist ekki ]::lora aa fara mea paa hvencer komia hafi til fyrstu samskipta yaar og hans eftir aa ranns6knin h6fst. Paa hafi p6 veria flj6tlega eftir aa ranns6knara0ger0ir logreglunnar hafi byrjao og logreglumenn hafi veria farnir ao koma inn i raouneytia og 6ska eftir upplysingum vegna ranns6knarinnar og kynna ser til tekin atrioi. 1 heldur afram:,og fyrstu athugasemdirnar sem ~g fa: fra raaherra eru liklega i simtolum par sem hun er aa undra sig yfir umfangi rann-

13 UMBODSMADUR AfJJINGIS 13 s6knarinnar og hvaa via erum aa ganga langt, aa via erum aa taka ]?a rna tbl vu af aastoaarmanni hennar, fa upplysingar urn simagogn og fj blmargt annaa. Hun er aa far a yfir paa aa petta seu mj og viakvcem gbgn." L segir aa fyrst og fremst hafio per sett fram spurningar til hans og ]?a af hverj u vceri verio ao gera ]?etta og bent a ao ]?etta setti your i alls kyns vanda gagnvart rikisstj6rninni. L heldur afram:,1 hinu orainu sagoi hun: via auovitao latum ykkur fa allt. J>io hafio aagang aa pessu ollu saman en eruo pia ekki ao ganga of langt i ]?essu ollu saman?" Eins og fram kemur i brefi yoar fra 15. agust sl. attua per fund mea L 18. mars sl. L segist ekki muna hvert tilefni pess fundar hafi veria eaa hvao hafi nakvcemlega verio rcett par, en hann t6k sioan fram aa,... ]?etta mal hefur an efa borio par a g6ma mea einhverjum hcetti. Sioan koma i kjolfaria, ]?etta er i mars, i april, mai einhver fleiri simtol. Eg man ekki hvao ]?au voru morg, eitt, tvo, prju, ymist ]?annig aa hun hringir i mig beint eoa eg fee sms mea orounum,getur pu hringt?" og eg hringi pa bara til baka og pa er hun mea y-msar spurningar. Og paa kom ioulega upp, annaohvort i tengslum via einhverjar ranns6knaraogeroir logreglu einhverju sinni var gera athugasemd via paa pegar logreglumenn mcettu i raouneytio an pess aa gera boo a undan ser - en svo var petta mikia i tengslum via paa pegar d6mur Hcestarettar birtist i malinu, i bceoi fyrra og seinna skiptia. 1 einu af peim samtolum pa er hun mjog 6satt via framgongu logreglu og ranns6knir og annaa i peim dur, og eg tek bara via pvi, en hringir svo i mig aftur og 6skar eftir aa fa aa hitta mig bara svona i peim tilgangi - paa var pa a laugardegi sem hun baa mig urn aa koma og hitta sig... til pess aa undirstrika paa ao hun se ekki aa reyna aa hafa nein ahrif a ranns6kn malsins eaa annaa heldur se bara aa leita eftir svorum via spurningum. Og eg held aa hun hafi upplifaa paa pannig aa hun hafi faria yfir strikia, ja, a.m. k. faglega og liklega bara svona i pers6nulegum samskiptum, og viljao einhvern veginn sletta pao ut. via at tum parna orugglega klukkutimafund i raauneytinu par sem eg var svo eiginlega aa svara somu spurningum og gjarnan aour i tengslum via petta." L tekur fram ao einhver onnur mal hafi orugglega borio a g6ma parna en fundurinn hafi verio boaaaur i framhaldi pvi sem hann lysti.,eg get ekki fullyrt aa hann hafi verio boaaaur til pess aa rceoa ]?etta serstaklega, heldur frekar svona til pess aa lappa upp a paa sem a undan hafoi gengio", segir L. Sa fundur sem parna er visaa til mun hafa fario fram 3. mai sl. samkvcemt brefi yoar. L segist hafa vel t pvi fyrir ser hvaa hann cetti ao gera vegna allra pessara spurninga. Sumar hafi veria pess eolis aa hann hafi purft aa afla upplysinga urn ranns6knina. pess vegna hafi hann haft samband via rikissaks6knara og gert honum grein fyrir pvi ao hann hefoi fengia,simtol fra raoherra par sem hun var ao gera athugasemdir via y-msa pcetti i ranns6kninni og spyrja margvislegra spurninga

14 UMBODSMADUR ALIJINGIS 14 og teldi ao ranns6knin v<eri of itarleg og 6ska6i eftir upplysingum urn meofero trunaoargagna og annao i peim dur og lika pao, og eg kom pvi a framf<eri vio rikissaks6knara ao hun hefoi sagt i pessu samtali via mig ao pegar pessu mali yroi lokio pa V<Eri pao alveg lj6st i hennar huga ao pao pyrfti aa rannsaka ranns6kn lbgreglu og rikissaks6knara." Aospurour urn hvert <Etti ao vera tilefni pessarar ranns6knar segir 1:,Ja 1 pessar athugasemdir hennar urn ao allt of langt v.:eri gengio og verio ao afla alls kyns gagna og setja fram mea einhverjum serkennilegum h<etti ymsa hluti og annao i peim dur. Ekki sist lit af pessari athugasemd pa hafoi eg samband vio rikissaks6knara". Hann b.:etti pvi via ao hann og rikissaks6knari hefou brugglega veria aa r<eoa ei tthvert annao mal i sima pegar hann hafi sioan r<ett petta og gert grein fyrir pessum samtblum. Niourstaaa peirra hafi verio su aa petta hefoi engin ahrif a ranns6knina. Rikissaks6knari styroi afram ranns6kninni og legoi starfsmonnum L til verkefni en 1 t<eki afram via simtblum raaherra og leti rikissaks6knara vita ef pbrf krefoi. L segir ao athugasemdir yoar hafi einnig lotio ao pvi a6 malio gengi allt of h<egt fyrir sig og per hafio viljaa aa pvi f<eri aa ljuka,... hun setti okkur ekkert i alveg p<egilega stbou mea sinum athugasemdum urn framgang malsins til pess raunverulega aa yta a eftir pvi." Nanar aospurour urn petta atrioi sagai 1:,... pao sem setti mig i svolitla klemmul finnst mer, i tengslum via petta allt saman er aa sa sem er aa gera athugasemdirnar er yfirmaaur logreglumala i landinu og fullyrti i oaru hverju oroi i ollum pessum samtolum aa hun v<eri ekki ao reyna ao hafa ahrif a ranns6kn malsins en gagnryndi aa petta gengi all t of h<egt fyrir sig. J?aa setti okkur i svolitia erfiaa stoau aa vera aa reyna aa hraaa henni serstaklega ut af pessum 6skum." Aaspuraur urn hvort hann hafi litio svo a aa mea samtblum yaar, og pvi sem par kom fram 1 v.:eri i raun og veru veria aa hafa afskipti af ranns6kninni svaraai L:,tg leit i rauninni bara svo a aa 1 petta er samb<erilegt og pegar margir af peim sem eru undir ranns6kn lbgreglu hafa samband og koma a framf<eri athugasemdum sinum." Slikar athugasemdir koma ymist fra logmonnum viokomandi eaa sakborningum sj alfum og L b<etir via:,... pannig ao i sj alfu ser lei t eg ekkert ooruvisi a pessar athugasemdir heldur en p<er athugasemdir sem via erum aa fa fra fjolmorgum aoilum en via erum hins vegar i peirri st6rfuraulegu stbou aa til ranns6knar er innanrikisraauneytio og starfsf6lk pess, og par a meoal raoherrann og aastooar-, nanustu samstarfsmenn hennar I aastooarmenn hennar 1 par af tveir Seffi eru mea n ttarstoou sakbornings i sj alfu malinu pannig aa petta var bara staaa sem eg hef aldrei nokkurn timann setia eaa staaio frammi fyrir og hafoi svo sem engar nakv<emar upplysingar urn eaa leiobeiningar urn hvernig eg <Etti ao bregaast via mea oorum h<etti en peim sem eg geroi, aa hafa samband vio rikissaks6knara og gera henni grein fyrir pessu og tryggj a paa bar a a a hefoi i skorist." ranns6knin sj alf heldi afram eins og ekkert

15 UMBODSMADUR ALI»INGIS 15 Nanar aaspuraur sagaist L hafa litia svo a aa per hafia fyrst og fremst veria aa kama athugasemdum yaar a framf~ri via hann sem aaili malsins og nanar:,ja, ja, hun var mea mjtig nakv~mar athugasemdir vio einstaka p~tti i ranns6kninni og SVO nakv~mar ao eg hafai ekki hugmynd urn aa peir v~ru i gangi eaa mea hvaaa h.:etti var veria ao vinna aa pessari ranns6kn og purfti pess vegna aa afla mer upplysinga urn paa til pess aa vera undir paa buinn aa svara hennar spurningum." L svaraoi pvi jatandi pegar spurt var hvort per hefaua gert athugasemdir via einstakar ranns6knarathafnir ltigreglu og aospuraur urn ao hverju p~r hefou beinst svaraai 1:,paa beindist ao pvi til d~is ao via t6kum ttilvu aastoaarmanns hennar. Athugasemdirnar sneru aa pvi ao lnnl i peirri ttilvu vreri fullt af pers6nulegum gtignum og annaa i peim dur. Hun var lika aa gera athugasemdir via pao af hverju via hefaum ekki kannaa simagtign hja oarum starfsmtinnum raauneytisins pvi aa allir hlytu peir aa liggja undir grun... " Siaan kom fram hja L ao ltigreglan hefoi a fimmtudegi boaaa annan aastoaarmann yaar til skyrsluttiku nk. manudag par sem taka purfti viab6tarskyrslu af honum, nanar urn paa sagai L:,Pa flj6tlega fre eg simttil og athugasemdir fra raaherra via paa aa petta se algjtirlega 6mogulegt, hann eigi ekki aa purfa aa s~ta pvi aa sitja undir pvi heila helgi ao vera boaaaur til yfirheyrslu pannig aa via reyndum aa flyta pessu eins og h~gt var og boauquffi hann til SkyrsluttikU a laugardegi 1 held eg 1 ei tthvaa SVQleiais. Pa var h~gt aa koma pvi via pa. Paa var 6hjakv~ilegt annaa heldur en a6 fleiri fengju pa vitneskju urn aa pa6 v~ri veria aa gera athugasemdir vio einhver atrioi i malinu." Samkv~t peim upplysingum sem eg hef afla6 f6r umr~dd skyrslutaka fram 10. mai lysti pvi a fundi okkar aa hann hefai litia SVO a aa meaan emb~tti hans v~ri mea umr~tt mal til ranns6knar g~ti hann ekki veria a6 6ska eftir fundum mea raaherra e6a einsttikum starfsmonnum ra6uneytisins ut af til teknum malum, svo sem fj armalum og husn~aismalum emb~ttisins. Og L helt afram:,pannig aa eg leit svo a ao fra upphafi og eg gerai rikissaks6knara grein fyrir pvi aa eg pyrfti aa halda aa mer htindum hvaa petta var6a6i, pessi samskipti via ra6uneytia, me6an su staaa v~ri uppi aa via v~rum aa rannsaka raaherra og samstarfsmenn hennar vegna gruns urn brot a hegningarltigum." L segist hafa lyst pvi "... margoft via raaherrann a a pessi staoa vreri algj orlega 6moguleg. :Eg sagai paa i trekaa via hana aa pa6 v~ru erindi sem biau a minu bor6i eftir pvi aa Vio gcetum teki6 Upp gagnvart ra6uneytinu... eg teldi mig ekki geta faria mea pau afram a me6an Vi6 VCErum i pessari stoau gagnvart raauneytinu." A fundi okkar 11. agust sl. var L spurour ut i pau ora i brefi y6ar fra 1. agust sl. aa per hefaua i samttilum via hann innt hann eftir pvi hvort honum pretti mea einhverjum h~tti 6vi6eigandi eaa 6pCEgilegt a6 per r~ddu6 via hann urn pau atriai sem lyst er i brefinu eaa hvort hann teldi samttil ykkar til pess fallin a6 hamla sttirfum hans. Svar L var svohlj6aandi:,ja, ja, eg man alveg eftir pvi aa hun spur6i mig hvort petta vceri 6pCEgilegt

16 UMBODSMADUR ALI>INGIS 16 og eg sagoi vio hana ao mer p~tti ekkert 6p~gilegt ao r~oa vio hana. En pao kom lika fram hja mer ao eg v~ri i peirri stoou gagnvart raouneytinu eins og eg lysti aoan aa eg g~ti ekki tekio upp mal meoan petta v~ri uppi og pvi yr6i ekki breytt fyrr en malinu v~ri lokio og ranns6kn pess pannig aa eg held ao paa hafi alveg komia skyrt fram i okkar samtolum aa allt petta mal og ranns6knin setti samskiptin parna a milli i mjog einkennilega stoau." Logreglan a hofuoborgarsv~ainu sendi rikissaks6knara ranns6knargogn malsins 20. juni sl. Eins og fram kemur i brefi yoar fra 15. agust sl. attua per tvo fundi mea L eftir paa eaa 16. og 18. juli sl. Eins og fram kemur i brefinu var tilefni peirra funda annaa mal en umr~dd ranns6kn en i frasogn L af fundunum kemur p6 fram ao ranns6knina hafi boria a g6ma aa pvi er hann heldi a baaum pessum fundum,en ei tthvaa svona a bara somu n6tum og aour." Eg tel ekki tilefni til pess aa fjalla frekar urn pessa tvo fundi. Aospurour urn samskipti sin via your sem raoherra aaur en umr~dd ranns6kn kom til og fjolda funda kom fram ao hann hefoi eftir aa per t6kuo via emb~tti i mai 2013 att tvo, kannski prja fundi, mea your. Par hefoi veria fjallao almennt urn logg< slumal, stoou og pr6un mala og eitthvaa fleira. Pa kom fram ao L hefoi fylgt pvi verklagi gagnvart your eins og fyrri raoherrum aa upplysa raoherra pegar upp hafi komia mjog alvarleg afbrot a bora vio manndrap. Eg tek paa fram aa L t6k paa fram strax i fyrsta samtali okkar vegna malsins aa hann hefoi ekki akveoio aa lata af starfi logreglustj 6rans a hofuoborgarsv< 6inu vegna aaurgreindra samskipta via your eoa prystings. Hann hefoi aour verio buinn ao lysa vilj a sinum til pess ao breyta urn starfsvettvang. L t6k lika fram ao per hefoua i trekaa pao margoft i samtolum aa per v< rua ekki ao skipta per af ranns6kninni og v< rua,ekki aa reyna aa hafa ahrif a ranns6knina og annaa i peim dur en svo kom svona dag6a gusa af gagnryni i framhaldinu." IV. Eins og fram kom her ao framan h6f eg forathugun pessa mals 29. j uli sl. og ri taoi your bref daginn eftir 30. j uli sl. Pegar hinn 29. juli hofou frasagnir urn meint samskipti yoar og logreglustj6rans a hbfuoborgarsv< 6inu birst i fjolmiolum og sioar komu brefaskipti okkar til umfjollunar a peim sama vettvangi. Par var m.a. vitnao til svara sem 1 hafoi latia falla i samtolum via fjolmiolaf6lk. Meoal pess sem par kom fram var aa hann gerai engar athugasemdir via paa sem fram hafi komia i brefi y6ar til min, dags. 1. agust sl., og staofesti paa sem par kom fram. A6spurour urn pessi Umm< li a fundi okkar 11. agust sl. i trekaoi 1 ao hann geroi ekki athugasemdir via paa sem k< mi parna fram og sagoi:,eg held aa paa sem kemur fram i brefinu geti alveg staaia eitt og ser, en paa eru kannski ymsar viab~tur og vi6b6tarupplysingar og annao af minni

17 UMBODSMADUR IDINGIS 17 halfu, en eg gerl ekki athugasemdir via paa sem kemur fram i brefinu." ~egar L var spuraur hvort hann v&ri pa i raun aa segja aa brefio segoi ekki all a soguna svaraoi hann:,ja. Ja. Eins og einn fjolmialamaaur spuroi mig: uog p0 hefur engu via paa ao b&ta?" Nei, pao hef eg aldrei sagt." Mea tilliti til eftirlits umboosmanns mea starfshattum i stj6rnsyslunni 6skaai eg eftir pvi a6 L gerai grein fyrir pvi hvort per eoa einhver a yaar vegum hefoi haft samband via hann eftir ao bref mitt fra 30. j0li sl. hefai veria skrifaa. L svaraai pvi til aa per hefaua haft samband via hann og pa aoallega til aa spyrja hvort hann hefai haft samband via mig,og svona fleira i tengslum via petta all t saman." Aospuraur urn hvort per hefaua sett fram einhverj ar 6skir urn viabroga af hans halfu svarai L:,~aa voru nu aaallega aastoaarmennirnir hennar sem settu fram 6skir urn aa eg myndi parna a priajudeginum pegar petta birtist senda fra mer einhverja yfirlysingu urn petta mal par sem eg &tti aa hafna bllu pessu sem par kom fram. Eg sagai aa i fyrsta lagi hefai eg aldrei sent fra mer einhverjar yfirlysingar, eg bara v&ri i simaskranni, siminn minn v&ri opinn, fjolmialamenn hringdu i mig jafnt a n6ttu sem degi og eg &tlaai ekki aa fara aa taka upp a pvi a siaustu dbgum i emb&tti aa fara aa senda fra mer yfirlysingar og svara ekki simtblum peirra pannig aa eg myndi bara svara peim ef peir hringdu. Eg setti sioan inn a Twitter-siau sem eg er mea stutt innlegg urn paa aa eg hefai ekki h&tt 0t af raoherranum heldur af oarum ast&aum. ~aa var alveg skyrt a a pau vildu mj og gj arnan aa paa k&mi ei tthvert innlegg fra mer inn i pes sa umr&au alla og einhverj ar yfirlysingar sem komu sioan fra raoherranum. ~annig aa eg hef fengia simtbl fra baaum aastoaarmonnunum og raaherra eftir aa petta allt saman f6r i gang." ~egar L var spuraur hvort einhverjir aarir hefau haft samband via hann a pessum tima a vegum raoherra svaraai hann aa einn lbgmaaur, Jon Steinar Gunnlaugsson, hefai haft samband via sig. Taldi L aa hann hefai verio ao aastoaa via aa skrifa svarbref raaherra til min sem sioar vara bref, dags. 1. ag0st sl. L lysti erindi logmanns ins svo:,hann hringir i mig og ber undir mig einhver efnisatrioi i pessu brefi og spyr hvort eg geri athugaserodir via paa og eg segi via hann aa eg rnuni n0 ekki tilefni allra pessara funda sern raaherra hafi booaa mig til i raauneytinu en aa minnsta kosti einn peirra, pessi laugardagsfundur, hefoi veria booaaur ekki beinlinis til pess aa r&oa malia heldur til pess aa fara yfir paa pegar raaherrann svona f6r yfir strikio i samtblum sinum i sima via mig deginurn aaur eoa tveimur dogum aour." ~egar L var spuraur hvort lbgmaourinn hefoi lysti einhverri beiani raaherrans til hans svaraai L:,Ja, hann vildi bara aa paa k&mi fram aa eg geroi ekki athugaserodir eoa staafesti paa sem parna k&mi frarn... Eg sagoi: Ja, ef petta stendur mea pessum h&tti geri eg ekki athugasemdir via paa, en eg sagoi lika via hann ao pao er ei tt og annaa sem h&gt er aa segj a