Saksframlegg Saksmappe Saksbehandlar 2011/1982-1 Kjell Odd Nygård Saksgang Saksnr Utval Møtedato Formannskapet Kommunestyret Revidert budsjett 2011 og økonomiplan 2011-2014. Innstilling frå rådmannen: 1. styre viser til saksutgreiinga og godkjenner revidert budsjett 2011 slik det ligg føre i vedlegg nr. 1a, 1b og 1c. 2. styre viser til saksutgreiinga og godkjenner revidert økonomiplan 2011 2014 slik den ligg føre i vedlegg nr. 2a, 2b og 2c. Saksutgreiing: Revidert driftsbudsjett: Jfr. vedlegg nr. 1a og 1b. Driftsbudsjettet 2011 er godkjent med ei inntektsramme på 697,200 mill. kr. 2,450 mill. kr er lagt inn som overskot eller reserve, medan 694,750 mill. kr er fordelt på verksemdene. Rekneskapen for 2010 enda med driftskostnader på 612,431 mill. kr og dette var 8,056 mill. kr høgare enn i godkjent budsjett. Det betyr at den reelle driftsauken i budsjettet for 2011 blir redusert frå 90,375 mill. kr til 82,319 mill. kr. Av denne driftsauken skal 63,500 mill. kr dekke auka kostnader med barnehagane som følgje av at driftstilskotet blir overført frå øyremerka tilskot til frie inntekter. 5,0 mill. kr skal nyttast til drift av nytt bufellesskap for utviklingshemma, 1,0 mill. kr skal gå til ekstra skulemateriell, 0,6 mill. kr er auka tilskot mellom anna til regionalt krisesenter, 2,650 mill. kr går til kvalifiseringsprogram i NAV, 0,3 mill. kr er pålegg om auka utgifter til fysioterapi, 1,0 mill. kr er tilskot til motorsportsenteret, 1,0 mill. kr går mellom anna til ny kommunalsjef, 0,4 mill. kr går mellom anna til valkostnader og 0,5 mill. kr går til ekstra styrking av kyrkja. I tillegg er det lagt inn innsparingar på 3,0 mill. kr i redusert tilbod knytt til sonene, 1,8 mill. kr i reduserte kostnader med eigedomsskatten og 1,0 mill. kr i redusert vintervedlikehald. side 1
Dermed er det sett av 12,169 mill. kr til generell styrking av drifta. Dette utgjere ein driftsauke på 3,0 % i høve til budsjettet for 2010, medan auken i høve til rekneskapen kun er på 1,8 %. Første tertialrapport tyder på at verksemdene vil få eit overforbruk på rundt 20,0 mill. kr. I tillegg kjem lønsoppgjeret som vart rundt 5,0 mill. kr høgare enn rekna med. Dermed ser det så langt ut til at kommunen kan få ei driftsoverskriding på rundt 25,0 mill. kr. Dette betyr at driftsutgiftene i år vil auke med 5,5 %, og dette er langt høgare enn auken i lønsoppgjeret som enda på 4,25 %. Med ei prisstigning på rundt 2,5 %, bør den samla driftsauken til kommunen ikkje overstige 4,0 %. Det betyr at rammene til verksemdene må aukast med 15,0 mill. kr. I tillegg må verksemdene setje i verk tiltak for å redusere sine driftsutgifter resten av året med rundt 10,0 mill. kr. Med alle desse tiltaka er det god von om at driftsrekneskapen kan ende ut i balanse. Dei frie inntektene i budsjettet er i tråd med tal henta frå statsbudsjettet sett til 608,6 mill. kr. I fylkesmannen sitt brev datert 10.05.2011 med merknader til budsjett og økonomiplan, blir det peikt på at det ligg føre ein ny inntektsprognose som viser at frie inntekter er sett 6,7 mill. kr for høgt. I fylkesmannen sitt brev datert 19.05.2011 om revidert nasjonalbudsjett, blir det peikt på at skatteinngangen for kommunane samla vil bli 1,0 mrd. høgare enn rekna med i statsbudsjettet. For Kvinnherad betyr det at frie inntekter er sett rundt 3,0 mill. kr for lågt. Med så ulike signal finn ein det rett å halde på 608,6 mill. kr i frie inntekter. Av andre inntekter blir MVA investering auka med 2,8 mill. kr. Dette er i tråd med tidlegare vedtak om finansiering av kulturskulesenteret, og auken blir dermed overført til investeringsbudsjettet. Bruk av tidlegare unytta overskot blir auka frå 3,20 mill. kr til 15,75 mill. kr. Samtidig blir avsett overskot på 2,45 mill. kr sett til 0,- kr. Inntektene som blir overført til verksemdene aukar dermed frå 694,75 mill. kr til 709,75 mill. kr. Sjølv om renta går opp blir kapitalkostnadane ikkje auka. Årsaka er von om at kapitalinntektene kan bli noko høgare enn rekna med i budsjettet. Dette gjeld spesielt tilskot grunna ny skule på Halsnøy og renter knytt til næringslivet sine forskotteringar på Halsnøyvegane. I godkjent budsjett er det lagt inn 32,0 mill. kr i vinst frå kraftfondet. Etter fem månader er auken kun på 8,5 mill. kr, og dermed kan det bli vanskeleg å nå målet. I så fall vil det bli mindre inntekter som kan overførast til investeringsbudsjettet. Med ein auke i verksemdene sine driftsutgifter på 15,0 mill. kr vil det bli langt lettare å møte nye utfordringar og likevel oppnå budsjettbalanse. Føresetnaden er at også verksemdene sjølve sett i verk dei tiltak som er nødvendige for å unngå overskridingar. Når det gjeld skulane har fylkeskommunen sett fram krav om ein auke i utgiftene til skuleskyss på 1,5 mill. kr. Dette er det ikkje teke høgd for i budsjettet. I tillegg er skulane sin litt for høge drift i 2010 blitt ført vidare i 2011. For å dekke inn deler av dette rår ein til at budsjettet blir auka med 5,0 mill. kr. I høve til budsjettet for 2010 gjev dette skulane ein generell auke på 5,6 %, medan auken i høve til rekneskapen blir på 3,0 %. Det betyr at skulane må redusere dei faktiske driftsutgiftene med rundt 1,0 % i 2011. Barnehagane treng styrking for å kunne auke tilbodet i Husnes barnehage og Bringedalsbygda barnehage. Dette for at alle med rett skal få barnehageplass i kommunen, og at retten blir gjeve i rimeleg nærområde. Difor blir budsjettet til barnehagane auka med 0,3 mill. kr. Sonene hadde ei litt for høg drift i 2010. Den er ført vidare i 2011, og difor må budsjettet aukast. Ein rår til at budsjettet samla blir auka med 7,0 mill. kr. Dette gjev ein generell auke i høve til side 2
budsjettet for 2010 på 4,4 %, medan auken i høve til rekneskapet blir på 2,8 %. Dermed må også sonene redusere dei faktiske driftsutgiftene i 2011 med vel 1,0 %. Den største budsjettauken får Husnessona med 3,685 mill. kr. Her er spesielt lønsutgiftene så langt alt for høge. Difor må innsparingstiltak setjast i verk, sjølv om budsjettet no blir auka med 5,5 %. Av dei andre sonene får Rosendal ein auke på 2,452 mill. kr, Halsnøy 0,45 mill. kr, Hatlestrand 0,201 mill. kr, Herøysund 0,135 mill. kr og fellesposten for sonene 0,077 mill. kr. Når det likevel ser ut som om ein del soner får mindre midlar i år enn i fjor, skuldast dette at inntektene frå staten knytt til tunge brukarar ikkje lenger blir samla på ein felles konto. Kvar sone blir tilført sin del av desse inntektene, og for eksempel Rosendalssona får ein inntektsauke på rundt 3,6 mill. kr. Tiltak og tenester barn og unge har ekstra store utfordringar knytt til barnevern, fosterheimar og kjøp av avlastningstilbod. Difor rår ein til at budsjettet blir auka med 1,1 mill. kr. Dette gjev ein ekstra auke for verksemda i 2011 på 2,9 %. Budsjettet til NAV må styrkast då ein tilsett av helsemessige årsaker er blitt overført frå pleie og omsorg. Budsjettet til NAV blir difor auka med 0,45 mill. kr. Grunna endra vaktklasse for legevakta i kommunen, og auka utgifter til turnuslege ved Halsnøy helsesenter, rår ein til at budsjettet til Helse og rehabilitering blir auka med 0,65 mill. kr. Grunna auka utgifter til mellom anna data og e-handel samt underskotsgaranti, rår ein til at budsjettet for Fellestenester blir auka med 0,5 mill. kr For dei andre verksemdene blir det ikkje lagt inn auke, då det så langt ser ut til at dei vil makte å gå i balanse. For kommunen samla betyr dette at ein ikkje vil ha reservar som kan nyttast til uventa utgifter eller bortfall av inntekter. Difor må helst alle verksemdene gå med overskot. Skulle det i staden ende med nytt underskot, vil det bli ekstra vanskeleg å saldere driftsbudsjettet i 2012, og dermed kan resultatet lett bli kraftige reduksjonar i tenestetilbodet. I brevet datert 10.05.2011 frå fylkesmannen blir det mellom anna peikt på at dei obligatoriske tabellane over driftsinntekter og driftsutgifter som rådmannen legg fram må stemme betre med tabellane etter at kommunestyret har gjort sitt vedtak. For å oppnå dette må budsjettarbeidet leggast kraftig om, og dette vil bli grundig vurdert i ei eiga sak om framtidige budsjettrutinar. Alle dei tabellar fylkesmannen viser til er justerte i tråd med forslag til revidert budsjett, og lagt ved saka. Revidert investeringsbudsjett: Jfr. vedlegg nr. 1c. I revidert investeringsbudsjett rår ein til at unytta investeringar frå 2010 blir overført til budsjettet for 2011. Dette er i tråd med tidlegare praksis og nær identisk med forslaget i årsmeldinga. Samla fører dette til at investeringsutgiftene aukar frå 122,3 mill. kr til 210,8 mill. kr. I tillegg til dette blir det lagt inn 2,8 mill. kr i auka løyving til kulturskulesenteret. Dette er i tråd med tidlegare vedtak og auken blir finansiert med tilsvarande auke i MVA-refusjonen. side 3
Ein er i ferd med å starte opp arbeidet med å setje i stand symjehallen ved Hatlestrand skule. Dette er ei forsikringssak, men for å unngå ytterlegare utsetjingar rår ein til at kommunen forskotterer kostnadane. Også i symjehallen på Husnes er det behov for omgåande utbetringar, og difor blir det sett av nødvendige midlar i revidert investeringsbudsjett. Av andre prosjekt som ein finn å ville prioritere er nytt tak på Valen skule, rehabilitering av den gamle fasaden på Halsnøytunet, utbetring av leikeplassane i tråd med regelverket, nytt kjøkken ved Bringedalsbygda oppvekstsenter, fiber mellom ein del kommunale institusjonar (blir tent inn på mindre enn tre år) og vegskilting. Arbeidet med reguleringsplan for Husnes sentrum er starta opp, og her vil det gå med litt meir midlar enn rekna med. Samtidig rår ein til at det blir sett av midlar til å starte arbeidet med reguleringsplan for området ved sjukeheimen, skulane og idrettsanlegga på Husnes. Samla fører dette til at investeringsutgiftene i 2011 vil auke til 228,245 mill. kr. Ser ein bort frå inntekter frå andre aukar utgiftene til 256,145 mill. kr. I brev datert 10.05.2011 frå fylkesmannen blir kommunen oppmoda om å sjå alvorleg på den høge lånegjelda. Andre kommunar med tilsvarande gjeld har sett på bremsene, medan Kvinnherad gjere det motsette. For kommunane samla ligg lånegjelda på 31 800 kroner pr. innbyggjar, og dette er så høgt at økonomane er bekymra. Til samanlikning vil Kvinnherad ved utgangen av 2014 nærme seg 100 000,- kroner pr. innbyggjar. I tillegg til dette er fylkesmannen svært skeptisk til dei låge avdraga som kommunen budsjetterer med. Han tilrår auke til 4,0 %. Saman med ei rente på 6,0 % slik sentralbanksjefen lovar, betyr dette at kommunen om fire år må betale 10,0 % eller 127,5 mill. kr i årlege renter og avdrag. Blir dette ein realitet er det grunn til å anta at den kommunale fondskapitalen raskt vil minke. Revidert økonomiplan drift: Jfr. vedlegg nr. 2a og 2b. I revidert nasjonalbudsjett er kostnadsveksten sett til 3,4 %. Sjølv om det først i statsbudsjettet for neste år blir avklart kva veksten skal setjast til i åra som kjem, så finn ein det rett å nytte denne veksten kvart år i revidert økonomiplan 2011-2014. I revidert nasjonalbudsjett blir det også gjeve signal om ein realvekst i dei frie inntektene til neste år på mellom 3,25 og 3,50 mrd. kr. For Kvinnherad vil dette utgjere ein auke på rundt 10,0 mill. kr. I revidert nasjonalbudsjett er det også vist at Kvinnherad ved innføring av samhandlingsreforma vil få ei ekstra styrking av dei frie inntektene på rundt 14,0 mill. kr. Dermed vil den samla auken i dei frie inntektene til neste år bli på nær 7,3 %. Ser ein bort frå midlane til samhandlingsreforma som nok vil gå til å dekke kostnadane med nye oppgåver, blir auken i dei frie inntektene bli på 5,0 %. Utan budsjettert overskot i 2011 vil det heller ikkje bli budsjettert med bruk av overskot i 2012. Når i tillegg eigedomsskatten blir redusert, vil dei samla inntektene auke med 2,5 %. Eit overskot på 5,65 mill. kr gjev dermed ei inntekt til drift på kun 1,7 %. Lønsveksten i 2011 enda på 4,25 %, og den bli ført vidare i heile økonomiplanperioden. I tillegg blir det lagt inn ein auke i andre utgifter og inntekter på 2,5 %. Driftsauken frå 2011 til 2012 vil dermed bli på 3,7 %. For å nå dette må ein i tillegg til tidlegare godkjende nedskjeringar og påplussingar, side 4
legge inn ekstra nedskjering i tenestetilbodet på 13,0 mill. kr. I 2013 må ekstra nedskjering aukast til 16,3 mill. kr, medan den i 2014 vil kome opp i 24,4 mill. kr. Dette viser at vanskane med budsjettsalderinga vil halde fram sjølv om konsesjonskraftsinntektene aukar. Ekstra vanskeleg vil det bli når nye institusjonar skal takast i bruk. Revidert økonomiplan investering: Jfr. vedlegg nr. 2c. I tillegg til dei endringane som er lagt inn i revidert investeringsbudsjett for 2011, blir det lagt inn fullfinansiering av kulturskulesenteret, Rosendal ungdomsskule og Rosendal brannstasjon slik kommunestyret tidlegare har vedteke. I tillegg blir det lagt inn fullfinansiering av prosjekta Nytt tak på Valen skule, reparering Sjøstova og fiber mellom kommunale institusjonar. Til utbetring av leikeplassane blir det sett av midlar fordelt over tre år. Alle dei prioriterte investeringane vil føre til at lånegjelda til kommunen vil auke frå 960,4 mill. kr ved utgangen av 2010 til 1 275,8 mill. kr ved utgangen av 2014. Av dette vil minst 900,0 mill. kr vere lån som kommunen sjølv må betale. Skal den kommunale fondskapitalen halde følgje, må den auke med rundt 12,5 % kvart år i økonomiplanperioden. I brev datert 10.05.11 peikar fylkesmannen på at kommunen sine VA-lån ikkje er rente og avdragsfrie. Det som er meint er at dei er rente- og avdragsfrie for kommunen, men i tråd med merknaden blir likevel teksten endra til sjølvfinansierte investeringar. I tråd med framsett ønskje vil revidert budsjett og økonomiplan bli sendt til fylkesmannen. Der går det fram at overføringa av mva-kompensasjonen frå drift til investering ligg godt over kravet. Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Går fram av saka. Miljømessig konsekvens: Vedlegg: Nr. 1: Revidert budsjett 2011 Nr. 2: Revidert økonomiplan 2011 2014. Nr. 3: Reviderte obligatoriske tabellar. Nr. 4: Brev frå fylkesmannen datert 10.05.2011. Nr. 5: Brev frå fylkesmannen datert 19.05.2011. side 5