Saksframlegg. Kvinnherad kommune

Transkript

1 Saksframlegg Saksmappe Saksbehandlar 2011/ Kjell Odd Nygård Saksgang Saksnr Utval Møtedato Formannskapet Kommunestyret Revidert budsjett 2012 og økonomiplan Innstilling frå rådmannen: 1. Revidert budsjett 2012 og økonomiplan blir godkjent slik det går fram av vedlegg nr Utvalet som vurderer tiltak for å redusere driftsutgiftene og auke driftsinntektene, blir pålagd å fremje sak om ny innføring av eigedomsskatt og ekstraordinær gjeldsreduksjon. 3. Utvalet skal også fremje sak der ein vurderer den framtidige utviklinga i straumrisane. Blir utviklinga meir negativ enn det økonomiplanen legg opp til, må ein tilrå tiltak som kan redusere driftsutgiftene ytterlegare. 4. Det er ikkje lov å starte opp nye driftstiltak så lenge ei verksemd fryktar for overskriding av tildelte rammer. 5. Verksemder som likevel overskrid sine rammer må sjølve dekke inn overskridingane. Saksutgreiing: Den vart budsjettet for 2012 godkjent. Rådmannen sitt forslag til økonomiplan og handlingsplan for perioden vart midlertidig lagt til grunn, og revidert økonomiplan og handlingsplan skulle handsamast på ny den Til å utarbeide planforslag med nødvendige nedskjeringar skulle det setjast ned eit utval der også tilsette var representert. Driftsreduksjonane skulle vere så kraftige at kommunen kvart år ville få eit netto driftsresultat i prosent av inntektene på minst 3,0 %. Den handsama formannskapet tre ulike alternativ til økonomiplan for perioden heilt fram til Forslaga vart teke til orientering og endeleg forslag til økonomiplan skulle leggjast fram for kommunestyret den Utval vart valt til innan å legge fram forslag til både auka inntekter og mindre utgifter. Resultatet skulle nyttast som grunnlag i revidert budsjett og i endeleg økonomiplan. Den hadde utvalet sitt første møte. På møte vart det lagt fram forslag til revidert budsjett og økonomiplan. Det var full semje om at økonomiplanen måtte utsetjast ytterlegare og at alle mogelege løysingar måtte vurderast. Ei meng ulike spørsmål vart rådmannen pålagd å svare på til neste eller seinare møte. side 1

2 Den hadde utvalet sitt andre møte. Saman med innkallinga låg det ved samanlikningstal Kvinnherad Voss, og det var semje i utvalet om å ta nærare kontakt med Voss for om mogeleg å finne årsakene til dei store skilnadane. På møte vart det orientert om forholdet mellom private og kommunale barnehagar, vidare vart det orientert om dei tiltak skulane ville gjennomføre for å halde seg til reduserte rammer, og det vart orientert om kva tiltak som var sett i verk for å reduserte sjukefråværet. På møtet var det semje om at ein i det vidare arbeidet skulle ha som mål å redusere driftsbudsjettet med ytterlegare 70,0 mill kr. Den hadde utvalet sitt tredje møte. Til møte låg det føre skriftlege svar på alle tidlegare spørsmål, og ingen hadde merknader til svara. Til møte låg det også føre tilråding om korleis dei 70,0 mill. kr kunne fordelast mellom verksemdene og sektorane. Utvalet var trygge på at det ikkje fanst lettvinte løysingar på dei økonomiske problema, og slutta seg difor til tilrådinga om fordeling av nedskjeringane. Rådmannen vart pålagd å legge dette inn i revidert forslag til budsjett 2012 og økonomiplan Utvalet var overtydde om at det ville bli nødvendig å jobbe vidare med dei økonomiske vanskane også etter at revidert budsjett og økonomiplan var godkjent. I alle høve rekna ein med at arbeidet ville strekke seg fram til hausten då nytt budsjett og ny økonomiplan skulle utarbeidast. Den vart det sendt ut notat til alle verksemdsleiarane med orientering om den økonomiske stoda, og om kva reduksjonar dei ulike sektorane og verksemdene no måtte innarbeide i revidert budsjett og økonomiplan. Frist for tilbakemelding vart sett til Den vart det sendt purring til dei som ikkje hadde halde fristen. Ny frist vart Den hadde utvalet sitt fjerde møte. Vedlagt møteinnkallinga låg forslag til revidert budsjett 2012 og økonomiplan På møte kom det klart fram at det var stor usemje i utvalet om kva tiltak som no måtte setjast i verk. Spesielt strukturendringar var eit problem, og det vart nærast dokumentert at det ikkje ville vere fleirtal i kommunestyret for slike endringar i denne valperioden. Difor vart det bestemt å sende forslaget til alle kommunestyremedlemane for så å drøfte saka på neste kommunestyremøte. Den vart alle verksemdsleiarane pålagde å kome med tilrådingar om kva som måtte gjerast for å få orden på den kommunale økonomien. Sjølv om tilbakemeldingane varierte ein del, så var dei fleste samde om at kraftfondet måtte løysast inn og nyttast til nedbetaling av gjeld, det måtte på ny innførast eigedomsskatt på hus og hytte og skatten måtte aukast, det måtte så raskt som mogeleg gjennomførast strukturendringar spesielt innan skulane, og det måtte gjerast grep for å får redusert driftsutgiftene til sonene. Den var det møte i kommunestyret. Under drøfting av årsmelding, rekneskap og første tertialrapport kom det klart fram at det no måtte setjast i verk drastiske tiltak med mellom anna ei form for investeringsstopp. Etter kommunestyremøtet var det generalforsamling i Kvinnherad Energi. Der vart det akseptert at utbytte for 2012 vart redusert frå 9,0 mill. kr til 4,3 mill. kr. Etter generalforsamlinga vart det gjeve ei kort orientering til kommunestyret. Der vart det mellom anna peikt på at såg ein bort frå skulane og pleie og omsorg, så nytta 505 mill. kr til brutto drift. Til samanlikning nytta snittkommunen 550 mill. kr. Dei fleste var stort sett tilfredse med tenestetilbodet i Kvinnherad og det var uvanleg få merknader frå overordna myndigheiter. Då må det vere rett å hevde at Kvinnherad var og er mellom dei mest driftseffektive kommunane i landet. Unntaket var skulane og pleie og omsorg. Her nytta Kvinnherad 520 mill. kr, medan snittet for alle kommunane i landet var 395 mill. kr. Skilnad var større enn det kommunen hadde råd til, og dermed enda det med kraftig overskriding. For å unngå ytterlegare overskridingar må det no setjast i verk tiltak som kan redusere driftsutgiftene til så vel dei tunge sektorane som til resten av den kommunale organisasjonen. side 2

3 Den om kvelden hadde utvalet sitt femte møte. Der vart det bestemt at all den tid det ikkje var mogeleg å kome fram til semje i utvalet, så skulle rådmannen fremje eiga sak om revidert budsjett 2012 og økonomiplan Forslag til budsjett 2012 og økonomiplan ligg no føre og følgjer vedlagt. Jfr. vedlegg nr. 1. Forslaga byggjer mellom anna på endelege rekneskapstal for 2011, på statsbudsjettet for 2012, på revidert nasjonalbudsjett for 2012, på merknadane frå revisor og på merknader og kommentarar til budsjett og økonomiplan frå fylkesmannen. Jfr. vedlegg nr. 2. Grundig gjennomgang viser at fellesinntektene i budsjettet for 2012 må senkast med ytterlegare 5,85 mill. kr. Ser ein bort frå samhandlingsreforma, betyr dette at ein i år må klare seg med om lag dei same utgiftene som i fjor. Dette sjølv om sentrale lønstillegg ser ut til å bli på 3,75 %. Reduksjonane er vel tøffe så seint i budsjettåret, og difor blir mykje av overskridinga i 2011 først dekka inn i 2013 og I tillegg blir rammene til Barnehagane, Herøysundsona, Helse, Teknisk, Samfunnsutvikling, Kultur og Kyrkja redusert. Mindre reduksjon får også Skulane, Husnessona og Rosendalssona, medan TTBU får ein mindre auke. I økonomiplanen blir det på ny lagt inn eigedomsskatt på hus og hytte, og skatten blir auka utover i planperioden. Auken i kapitalkostnadane blir minimal grunna tilnærma investeringsstopp, og i slutten av planperioden blir det lagt inn ekstra reduksjon i kapitalkostnandane grunna nedbetaling av gjeld. Dette kan ein oppnå ved å løyse inn deler av kraftfondet eller ved å selje Kvinnherad Energi og Kvinnherad Breiband. Årsaka til at ein foreslår desse løysingane er at det i økonomiplanperioden skal bli mindre behov for strukturendringar. Ein må få på plass godkjent revidert budsjett og økonomiplan, og difor hjelper det lite å fremje forslag som det politiske fleirtal ikkje kan godta. På inntektssida er det ikkje mogeleg å unngå utbytte frå kraftfondet. Dei er sett så høge at alle overskridingane frå 2011 blir dekka. Om dette slår til får tida vise. Det same gjeld storleiken på renta og på konsesjonskraftinntektene. Faren er med andre ord stor for at det på ny oppstår svikt i inntektene. Som påpeikt i Tertialrapport 1/2012 ser det så langt ut til at verksemdene kan få ei overskriding på minst 15,0 mill. kr. Dette kjem på toppen av tidlegare overskridingar, og vil dermed skape ekstra store vanskar. Spesielt gjeld dette dersom dei variable inntektene skulle svikte. Difor må det på ny slåast fast at verksemder sjølve må dekke inn overskridingar på tildelte budsjettrammer. I tillegg må det byggjast opp eit bufferfond som kan dekke inn framtidige tap i dei variable inntektene. Med dei føresetnader som her er påpeikt, vil dei samla driftsinntektene i år og dei tre neste åra utgjere 3044,15 mill. kr. Ei framskriving av driftsutgiftene i tråd med føresetnadane i revidert nasjonalbudsjett vil gje ein samla sum på 3162,60 mill. kr. Det betyr at driftsutgiftene må senkast med 118,45 mill. kr. I forslag til revidert budsjett og økonomiplan fordeler dette seg med 12,75 mill. kr i 2012, 32,80 mill. kr i 2013, 35,45 mill. kr i 2014 og 37,45 mill. kr i Sjølv om ein skulle freiste å redusere vanskane med å sjå bort frå etablering av eit driftsfond, vil underskota framleis vere langt større enn det verksemdene maktar å dekke inn utan omfattande reduksjon i tenestetilbodet. I planforslaget har ein difor lagt opp til vidareføring av nedskjeringar som alt ligg i godkjent budsjett for 2012, samt gjennomføring av nye tøffe tiltak. Ein har i denne side 3

4 omgang ikkje lagt opp til strukturendringar, men det er likevel ein klar føresetnad at slike må gjennomførast på litt lengre sikt. Difor må utgreiingsarbeidet starte omgåande. Skulane er alt i gang med å redusere bemanninga gjennom færre delingstimar og lågare dekning med vaksne. Neste år og åra etter får ein heilårseffekt av tiltaka. Skal skulane reduserast vidare må løysinga bli ny skulestruktur med langt færre skular. For å få redusert tilskota til dei private har dei kommunale barnehagane alt gjennomført tiltak for å få ned driftskostnadane. Dei er no nede på ei grunnbemanning, og ytterlegare reduksjon må skje ved for eksempel seinare opning av barnehagane og sommarstenging. På sikt vil dette neppe vere nok, og difor må ein også her vurdere strukturendringar på litt lengre sikt. Pleie og omsorg må i første omgang redusere på omfang og kvalitet gjennom lågare bemanning. Auka tilskot til ressurskrevjande brukarar gjere at ein får litt meir tid til å gjennomføre dei store endringane. Økonomien vil likevel krevje at ein raskt føl opp det tidlegare konsulentrapportar har påpeikt. Det betyr mindre tenester til brukarar med små behov og ei meir effektiv drift så vel ute i open omsorg som inne på institusjonane. På sikt må det vurderast å samle sjukeheimsplassane til færre institusjonar, medan dei andre institusjonane blir endra til omsorgsbustader. Open omsorg må samtidig konsentrerast, og kostnadane reduserast ytterlegare. Verksemdene TTBU, TRV, NAV og Helse må også redusere løns- og driftskostnadane. Når ein blir tvinga til å redusere tenester som burde blitt styrkt, så viser dette klart kor store dei økonomiske vanskane er. Som ein konsekvens av dette kan ein ikkje starte opp med nye vedtekne tiltak, før verksemdene er sikre på at dei vil makte å gå i balanse. Samfunnsutvikling, Teknisk, Kultur, Felles og Kyrkja treng alle styrking. Spesielt gjeld dette drift og vedlikehald av bygg og anlegg. Like fullt krev økonomien at ein også her reduserer kraftig så vel i bemanning og tilskot som i drift- og vedlikehald. Politisk styring er i vanskelege tider ekstra viktig. Difor bør fokus rettast mot dei tre vedtaksorgana Forvaltningskomiteen, Formannskapet og Kommunestyret. Dei andre komiteane driv i mindre grad med styring, og må difor leggjast ned. Vidare krev økonomien at ein går over til møte på kveldstid slik at ein unngår dei store kostnadane med kompensasjon for tapt arbeidsforteneste. Sjølv om ein maktar å redusere driftskostnadane så mykje som økonomiplanen no legg opp til, er det mykje som tyder på at kommunen framleis vil slite med økonomiske vanskar. Årsaka til dette er utgifter som langt på veg vil vere fast og inntekter som i stor grad vil vere variable. Eit eksempel er straumprisen som stadig fleire hevdar vill falle ytterlegare i åra som kjem. For ei kraftkommune som Kvinnherad er dette ekstra alvorleg og difor burde ein hatt eit endå større bufferfond. Også den høge lånegjelda vil forlenge dei økonomiske vanskane. Når renta stig og kapitalutgiftene aukar må driftsnivået vidare ned. Vanskane kan reduserast med vidare gjeldsreduksjon, eit ekstra stort driftsfond og stor varsemd når det gjeld nye investeringar. Spesielt gjeld dette investeringar som gjev auke i driftsutgiftene. I første omgang blir det innført tilnærma investeringsstopp i to år. Det betyr at ein tilrår utsetjing av alle investeringar som ikkje alt er starta opp og som ikkje gjev driftsinnsparingar. Resultatet av dette blir redusert lånegjeld og lågare kapitalkostnader enn tidlegare rekna med. I 2015 rår ein så til ekstra nedbetaling av gjeld og dermed kraftig reduksjon i kapitalkostnadane. side 4

5 Uttale frå Eldrerådet: Uttale frå Rådet for dei funksjonshemma: Økonomisk konsekvens: Går fram av saksutgreiinga og vedlegga. Miljømessig konsekvens: Vil bli store for svært mange. Vedlegg: Nr. 1: Forslag datert til revidert budsjett 2012 og økonomiplan Nr. 2: Budsjettbrev datert frå fylkesmannen. side 5