Sunn Møring. Hjelp til sjølvhjelp. Sverre Sundsvoll. Audiopedagogen. Nr

Transkript

1 Nr B Sunn Møring Hjelp til sjølvhjelp Av og på med kleda. Om att og om att. Intensiv motorisk trening kan verkeleg setje tolmodet på prøve. Audiopedagogen Sverre Sundsvoll side 6-7 side side 8-10

2 Politikarane sit inne med gode erfaringar, og kan løfte blikket og sjå heilskapen. Det er ein kjempefordel og ein ressurs helseføretaket kan ause av, meiner den nye styreleiaren. Som leiar kan eg bruke andre menneske sitt potensiale på søken etter det uforløyste. Orda tilhøyrer den nye styreleiaren i, Elbjørg Gui Standal. Rune Johnsen tekst og foto Det viktigaste er ikkje kva ho synes er best. Gui Standal er meir oppteken av kva som er best for flest. Ho var ute på reise, og stod på ein flyplass då ho fekk vite at ho var vald som ny styreleiar i helseføretaket. Kjære vene var den fyrste tanken som slo henne. Alle menneska på flyplassen blir anten sjølv berørt eller har nokon dei kjenner som blir berørt av det vi gjer i helse Noreg. Det er ei stor utfordring Elbjørg Gui Standal har teke på seg. Det har vore enorme endringar i helsesektoren dei siste åra, og det er mange frustrerte personar som ikkje ser kor dette skal ende. Det er det vel ingen som veit heller. Det kan vere vondt når nokon endrar gode rutinar vi har jobba fram. Folk treng å vite kvifor ein må seie farvel til desse rutinane. Det er ikkje elendig det vi har gjort, men nokon rundt oss kan vere betre tent om vi leitar etter betre måtar å kome vidare på, seier Gui Standal. Politikarstyrt Slik mange spådde på førehand gjekk ein med utnemninga av nytt styre attende til politikarstyrte helseføretak. Politikarane sit inne med gode erfaringar, og kan løfte blikket og sjå heilskapen. Det er ein kjempefordel og ein ressurs helseføretaket kan ause av, meiner Gui Standal. Sjølv har ho ikkje jobba med helsespørsmål tidlegare, men ho kan styrearbeid og er oppteken Trivst på toppen av å få fram kunnskap på området. Styreleiaren trur dei som har vald ut styresamansettinga har tenkt i dei baner. Elbjørg Gui Standal har adresse Ålesund, men pendlar til Handelshøgskulen BI i Oslo. Som studierektor og fagansvarleg for masterprogram i styrearbeid har ho vore med på å utvikle dette fagmiljøet på BI. Dei siste åra har det vore meir merksemd og fokus på styre og styrearbeid, både nasjonalt og internasjonalt. Ved BI er ein med i eit internasjonalt miljø som forskar på dette området, med særskild fokus på europeiske system. Det har vore veldig mykje amerikansk tenking, og det er vel og bra det, men no ser vi meir på europeiske idear og tenkemåtar frå land som Belgia, Nederland, Frankrike, Tyskland og England. Amerikanarane er inne i mange land i Europa, og no prøver vi å tenkje på tvers av landegrensene i vår verdsdel, seier Gui Standal. Det er ein spennande tanke. Sertifisering Det vert i stadig større grad stilt krav til sertifisering for dei som tek på seg verv i styrer. Mange går også på kurs og studerer styrearbeid. Eg og mannen min, Kjell, etablerte eit konsulentselskap i styre og styrearbeid i I dag gjer ikkje Kjell noko anna enn å halde kurs, landet rundt, fortel Gui Standal. Bakgrunnen for at selskapet blei etablert, var eit føredrag ho høyrde av Christian Kjølås to år tidlegare. Kjølås var fagmann i Fokus Bank, og det var elende over heile lina. Det var då ho fann ut at det var dette ho ville jobbe med. Eg kjøpte og las bøker, utvikla kurskonsept og jobba i mange år med leiarutvikling i organisasjonar. Før den tid såg eg aldri diskusjonar om temaet nokon stad. Styrerommet var eit lukka rom som ikkje betydde noko, seier Gui Standal, som har medverka til at styrerommet har fått auka merksemd. Ho er oppteken av menneskeleg åtferd og prøver å forstå psykologiske prosessar. Gui Standal har mellom anna lese heile grunnfaget i psykologi. Styremøta skal vere ein dynamisk prosess og avgjerslene skal falle i styrerommet. Vi opplever sjølvsagt alliansar, og det er bra, for det viser engasjement. Utfordringa blir å få det fram i styreromma, slik at vi kan bruke det til noko positivt, seier styreleiaren. Forstå kulturen Ei kvar bedrift har ulike rammevilkår for arbeidet sitt. Det er ulike lover, reglar, vedtekter og styringsdokument ein skal rette seg etter. Det er også viktig å setje seg inn i kulturen som er særskild for den bedrifta eller verksemda du skal leie. Ta til dømes eit aksjeselskap som Norway Royal Salmon i Trondheim, der Gui Standal også er styreleiar. Selskapet kjøper laks frå oppdrettarar, der kulturen er at dette er ei primærnæring med lange tradisjonar som tenkjer distrikt og distriktsutvikling. Det er viktig å forstå korleis oppdrettarane utvikla denne næringa, samstundes som dei skal tene pengar og eigarane skal ha sitt, seier Gui Standal. Også offentlege verksemder må ta vare på den økonomiske biten. Styreleiaren ser på det som ei utfordring å få orden på økonomien, både i og i regionen som heilskap. I revidert nasjonalbudsjett blei Helse Midt- Noreg tildelt 40 millionar kroner i ekstra midlar, noko styreleiaren tykkjer er kjempebra, men samstundes på tide. Etter Gui Standal si meining er løyvingane eit forsøk frå politikarane si side på å rette opp skeivfordelinga som har vore. Kor mykje av denne potten får veit ho førebels ikkje, men ho er trygg på at helseregionen handterar dette på best mogleg måte. Det er Som leiar kan eg bruke andre menneske sitt potensiale på søken etter det uforløyste, seier Elbjørg Gui Standal. alltid ein representant frå Helse Midt-Noreg i det lokale styret, noko som sikrar god kontakt mellom føretaka. Slik bør det også vere. Ulike interesser Av og til høyrer ein også kommentarar om at alt hamnar i Trondheim. Eg er likevel ikkje redd for dårlege tenester hjå oss på Sunnmøre. Om St.Olavs Hospital blir sitjande på den beste kompetansen, vil det også vere bra for oss. Alle kan ikkje gjere alt, vi må forstå at somme helsetenester må spissast og sentraliserast, seier styreleiaren. Elbjørg Gui Standal har jobba i Norges Forskningsråd i mange år, og er difor ikkje heilt ukjend med den langsiktige måten å tenke på i det offentlege. Det har også blitt langt fleire talerør med pasientombod og advokatar som talar brukaren sine rettar. Parolen gjer di plikt, og krev din rett, står også sterkt. Ikkje minst det siste. Tankegangen frå Norway Royal Salmon er heller ikkje så ulik den i, men kulturen er annleis fordi vi forvaltar noko på vegne av innbyggjarane i regionen. Ulike interesser skal leggjast til grunn, både brukarane, medarbeidarane som skal utøve faget sitt og politikarane som skal sjå til at helseføretaket tenar folket og får maks ut av kvar krone. Det er også ei avveging i verditenkinga dei ulike politiske partia har. Det må ein ha forståing og respekt for, meiner Gui Standal. Arbeider i styret Styreleiaren er oppteken av skilnaden mellom det å sitje i eit styre, kontra å arbeide i eit styre. Ingen skal kome uførebudd på styremøta. Eg spør alle, ingen får sitje stille, seier Gui Standal. Styremedlemane må gjere undersøkingar for å setje seg inn i ting, også utanom det som skjer i styrerommet. Dei må setje seg godt inn i rammene, lese styringsdokument og strategiar for og Helse Midt-Noreg. Det er viktig å setje seg inn i historia, korleis har utviklinga vore for sjukehusa? Det har med respekt for det som ligg bak. Då ho flytta til Ålesund i 1990 brukte ho mykje tid på å setje seg inn i løyndomen om sunnmøringane. Ho las lokalhistorie, om folk i media, og fekk eit innblikk i tankegangen gjennom lokale diktarar sine stemningar og opplevingar. I styremøta blir det ei utfordring å bruke kvarandre sine synspunkt, få i gang diskusjonar og sjå moglegheiter som ein ikkje har sett tidlegare. Kva er fornuftig? Kva er viktig å ta vare på i Helse Sunnmøre? Kva er det beste for regionen? Det er ei krevjande oppgåve, og eg er nysgjerrig på kva andre meiner. For å få best moglege vedtak må ein ha forståing for heilskapen, seier styreleiaren. Sjølv er ho kjempesliten etter kvart styremøte. Då kan det vere godt å kople av, gjerne med ein tur i fjellet. Ålesund og Sunnmøre er ein fin plass å bu. Det er helse i naturen her, meiner Gui Standal. Gått gradene Den fyrste ordentlege kontakta med eit styrerom hadde Gui Standal allereie i Den gong jobba ho som sekretær i Denja i heimbyen Larvik. Her fekk ho i oppdrag å kjøpe inn wienerbrød og ta referat frå møtet. Som sekretær i Norsk Forskingsråd i ei årrekkje fekk ho seinare høve til å vere med i styrerommet. Dette var uhyre spennande, og etter kvart blei ho god til å ta referat. Faktisk var det så spennande at ho spurte særskilt om å få gjere denne jobben. Sidan 1970 har ho vore fast inventar i eit styrerom, både som sekretær, dagleg leiar som gav grunnlaget for sakshandsaminga til styret, styremedlem og styreleiar. Ho har verkeleg gått gradane. Det er ein stor styrke å ha ulike vinklar av styre og styrearbeid med meg, seier Gui Standal. I dag er ho styreleiar i fleire organisasjonar og selskap, som Norway Royal Salmon, Stiftelsen UNI (som gir pengar til skadeførebyggande tiltak), EFT Kompetanse (som er aktivt knytt opp til drift av Oslo-skulane) og. I tillegg har ho fleire andre verv. Kan det ikkje bli for krevjande å vere engasjert på så mange frontar? På BI er det å tilegne seg kunnskap og skrive om kva det gode styrearbeidet er, ein del av jobben min, seier Gui Standal. Erfaringane hennar frå praktisk styrearbeid er difor gull verdt. Alle verv ho tek på seg blir også avklart med sjefen på BI på førehand. Det er delte meiningar kor mange selskap ein bør vere med i, ved sidan av den jobben du har. Maks tre er det nokon som meiner, andre vil seie fire-fem. Somme har så mange som styreverv. Eg og mannen min har ingen born, og vi er i ein alder der vi kan tillate oss å bruke mykje tid på arbeid, seier Gui Standal, som er kjend for sin store arbeidskapasitet. leiar Nye styrer Helseføretaka har fått nye styrer. Frå 1. mai har vi eit styre som er samansett av 6 eigaroppnemnde representantar og 3 representantar valt av dei tilsette. Av dei 6 eigaroppnemnte skal 4 vere tidlegare eller noverande politikarar. Dei 3 andre står eigar fritt til å oppnemne utan at det er sett spesielle krav til desse utanom generelle krav til å vere skikka til å bli utnemnt som styremedlemar. Samansettinga av styret for ser ut til å vere svært god. Vi har fått dyktige engasjerte styremedlemar som ønskjer å gjere ein god jobb for Sunnmøre og Helse Midt-Noreg. Styret har eit sterkt ønskje og behov for å gjere seg kjent med dei ulike tilboda i føretaket. Dette betyr at vi kjem til å leggje ein plan for besøk på dei ulike avdelingane utover hausten og neste vår. I dette nummeret av SunnMøring har vi m.a. fokus på tilbodet til funksjonshemma born. Dette er eit område som kanskje ikkje får den nødvendige merksemda som det fortener når vi veit kor viktig tilbodet er for desse borna og familiane deira. Tilboda som blir gitt ved m.a. barnehabiliteringstenesta og ved audiopedagogisk seksjon er tilbod som for denne pasientgruppa er svært viktige. Habilitering er tidsavgrensa, planlagte prosesser med klare mål og verkemiddel, der fleire faggrupper samarbeider om å gi nødvendig bistand til eigeninnsats. Dette for å oppnå best mogleg funksjons- og meistringsevne, sjølvstende og deltaking sosialt og i samfunnet elles. Når vi i bladet vårt les om det omfattande tilbodet vi gir til desse borna ser vi også at vi har ein stor kunnskap hjå dei tilsette i desse avdelingane som mange kanskje ikkje har vore klar over. Tilbodet er av stor tyding for desse borna og familiane deira. Kompetanseheving innan alle område i er av stor tyding for å kunne gi eit best mogleg spekter av tilbod til innbyggjarar som treng oppfølging både over kort og lengre tid. Astrid J. Eidsvik, Adm. dir. 2 SunnMøring 16. juni 2006 SunnMøring 16. juni

3 SunnMøring Magasin for Utgivar: Idè/lay-out/innhald: Nye Regionavisa AS Redaktør/Informasjonssjef Solveig Moe Frøland / Utforsking av senga sine funksjonar. Her prøver Erik Helgesen og Reidun Dybvik ei aktiv sittestilling i senga. Prosjektleiar Hugo Antonsen hugo@regionavisa.no Jakta på den Journalist Rune Johnsen redaksjon@regionavisa.no Grafisk formgjevar Lisa Liavåg lisa@regionavisa.no Salgssjef Line Urke line@regionavisa.no Ca. 50 tilsette i Helse Sunnmøre var på jakt i 4 dagar i vår! gode kjensla Det vart jakta og leita etter den gode kjensla det er å finne i gode arbeidsstillingar. Dei fekk kjenne på kroppen korleis det vert opplevd å vere sengeliggande pasient som blir flytta og løfta på. Opplæringssenteret har i samarbeid med Bedrifthelsetenesta arrangert kurs i forflytningsteknikk eller meir presist: forflytningskunnskap! Det var gjennomført 2 kurs à 2 dagar. Forflyttar Per Halvor Lunde var forelesar og inspirator. Han viste tydeleg at det å flytte pasientar er meir enn teknikk åleine. Det var fantastisk å sjå kor lett han flytta tunge pasientar. Han nytta kunnskap om biomekanikk - mellom anna tyngdekraft, kraftretning, omdreiingspunkt og fart, i tillegg til kjennskap til glidemateriala sine eigenskapar. Og ikkje minst synte han til kunnskap om menneskja sine naturlege rørslemønster. Jakta på den gode kjensla var eit mykje nytta omgrep gjennom kurset. I tillegg til å finne ei god arbeidsstilling for den tilsette og ein fysisk lett måte å forflytte pasienten på må også pasienten oppleve at det å bli flytta på gir ei god kjensle. Samla sett blir opplæring i forflytningskunnskap både arbeidsmiljøarbeid og kvalitetsarbeid. Til flinkare dei tilsette blir dess betre kvalitet blir det i handteringa av pasientar. I tillegg til god kjensle ved forflytning er det òg eit førebyggande tiltak med tanke på utvikling av trykksår. Av og til kunne Per Halvor Lunde sine utspel blir opplevd som litt provoserande. Han sa til dømes at det ikkje er eit spørsmål om kor tungt det er å forflytte ein pasient Inger-Greta Solemsjø, Eldbjørg Ramsvik og Marianne Drabløs diskuterer ei løysing for forflytning mellom seng og stol. Ein finn ikkje alltid den beste løysinga første gong! Forflyttar Per Halvor Lunde prøver ei løysing saman med Merete Fiksdal. Skal tru om Mette Nancy Gardien, Ragnhild Hovden og Linda Sundal drøymar om den gode kjensla men kor lett vi vil ha det! Det viste han til gjentekne gonger gjennom kurset. Det vi treng er kunnskap og dei rette hjelpemidlane. Senga er den viktigaste reiskapen og må kunne brukast av alle; ein kan ikkje jobbe i pleiesektoren om ein ikkje kjenner senga sine ulike funksjonar. Der blir forskjellen mellom ein amatør og ein profesjonell pleiar synleggjort! I tillegg må tilstrekkelege og rette hjelpemiddel stillast til rådvelde for dei tilsette. Næraste leiar må sjølvsagt gjerast kjend med behova for slike. Lunde demonstrerte elles fleire gonger at hjelpemiddel ikkje alltid treng å vere av det kostbare slaget. I mange høve kan ein søppelsekk/- Senga er den viktigaste reiskapen og må kunne brukast av alle.. pose og eit ekstra stikklaken vere eit bra alternativ!! For å nå målet om kor lett vil vi ha det og den gode kjensla er det heilt sentralt og naudsynt med opplæring av alle tilsette. Per Halvor Lunde kunne stadfeste at organiseringa for opplæring som blir gjennomført ved er i tråd med dei føringar som eit internasjonalt forum tilrår. Han fortalde likeeins at det er dokumentert at opplæring i forflytningskunnskap er vegen å gå om ein skal få til mindre fysisk belastning for tilsette innan pleie- og omsorgssektoren. Som bileta syner hadde vi mykje moro under kurset det er ikkje dagleg kost at tilsette vert flytta Liv Nautvik og Gerd Prestøy Henriksen flytter Aud Moe lenger opp i senga. rundt på i sjukehussenger! Men også mange tenksame og reflekterte uttrykk var å sjå. Vi hadde mange døme på at tilsette lukkast i forflytningskunsten ein kunne ofte høyre utbrot som: Ja, men eg gjorde jo ingenting, åh, kor lett det er osv. Stafetten er i gong; kursdeltakarane har ei utfordrande oppgåve i å formidle kunnskap vidare til så mange kollegar som råd. Vi vonar sjølvsagt å få gjennomføre tilsvarande kurs ved seinare høve. Bedriftshelsetenesta 4 SunnMøring 16. juni 2006 SunnMøring 16. juni

4 Hjelp til Mange repetisjonar og spesifikk trening er viktig for å oppnå styrke, uthald og koordinasjon. Her får Theodor hjelp av fysioterapeut Kari Ann Sletteberg. sjølvhjelp Av og på med kleda. Om att og om att. Intensiv motorisk trening kan verkeleg setje tolmodet på prøve. Rune Johnsen tekst og foto Fem førskuleborn driv og trenar med liv og lyst ved Haug boliger på Gåseid. Borna har trena i tre strake timar, fem dagar i veka, i tre veker. Prosjektet intensiv motorisk trening for born med cerebral parese, ruslar og går på andre året. Fyrste året var det ein del av eit forskingsprosjekt i Bergen, som blei avslutta til jul. I år har Seksjon for Barnehabilitering teke det fulle ansvaret sjølv, og tek Hallo, seier Sofie, medan ho stikk fram hovudet under genseren. Kven klarer å score? Theodor set inn ein fulltreffar, med Sebastian som tilskodar. sikte på å utvikle eit nytt tilbod til born som treng høgt spesialisert trening. På sikt skal dette tilbodet implementerast i habiliteringstenesta. Streng regi Her er det streng regi. Vi trenar ulike posisjonar som vi veit er vanskelege for borna, og dei får ikkje kvile eit sekund. Ein har kome fram til at mange repetisjonar og spesifikk trening er viktig for å oppnå styrke, uthald og koordinasjon. Målet er å gjere borna meir uthaldne og utvikle nye rørslemønster, fortel Reidun Haavik, fysioterapeut og fagkonsulent ved Seksjon for Barnehabilitering. Sjølv om regien er streng, får borna god tid til å gjere ting. Tid til av og påkledning - anten på krakk eller matte, øve på å reise seg, trappegang, øvingar i ribbevegg eller ryggøvingar på ein palle. To veker med basisøvingar har gjort borna meir sjølvstendige, og klar for nye utfordringar. Ting dei ikkje klarte i starten, går no som ein leik, for førskuleborna som kjem frå ulike kommunar på Sunnmøre. Det viktigaste vi gjer her, er at borna lærer å klare seg sjølv. Born med cerebral parese får for mykje hjelp. Vi må få vekk velviljuge hender og fingrar, seier Haavik. Prosjektet er også til stor hjelp for vaksne som følgjer borna på treningane, anten det er ein assistent, lokal fysioterapeut eller ein av foreldra. Alle foreldra må vere med minimum ei økt, slik at også dei lærer gode strategiar i kvardagen. Foreldre som stiller krav gir sjølvstendige born som veks med å ta ansvar. Treninga borna får her, er meir enn mange av dei får i løpet av eit heilt år. Det er eit tankekors når ein ser kor mykje dei oppnår i løpet av desse tre vekene, meiner Haavik. Mange smil To fysioterapeutar og to ergoterapeutar frå Seksjon for Barnehabilitering er med som instruktørar i prosjektet. I tillegg er det leigd inn ein ekstern fysioterapeut. Ergoterapeutane har hatt ansvaret og regien for av og påkledningsdelen. Borna er utruleg tolmodige. Det er mykje arbeid som ligg bak dette, frå mange si side. Det er ikkje så enkelt å sitje og halde balansen, samstundes som du skal bruke hendene til å kle av og på deg klede. Korleis var det no det vi hadde øvd på? Den eine foten over den andre, og så på med sokken. Sebastian greier det heilt flott, utan hjelp frå vaksne. Sofie då, er du komen så langt, seier ein av instruktørane, idet 4-åringen stikker hovudet fram under genseren. Hallo, seier Sofie attende og smiler lurt. Det er i grunnen mange smil å sjå mellom borna. Dei er så krye når dei endeleg får til tinga dei har øvd på. Tidleg førskulealder er gunstig for born med cerebral parese. Dei utviklar mykje patologiske rørslemønster, som vil seie at dei får lov til å røre seg på sin måte. Føremålet med denne treninga er å gjere rørslemønsteret meir funksjonelt og variert, fordi born med cerebral parese vil bli snevrare i sitt rørslerepertoar. Dei lærer seg nokre strategiar, og så kan dei ikkje noko anna. Det er fantastisk kor borna prøver å lure seg unna dei vanskelege tinga, slik at dei ikkje får den rette treninga. Det er vel ein del av det å vere menneske, seier Reidun Haavik. Stort potensiale Alle borna blir testa gjennom ein omfattande motorisk test før dei blir med i prosjektet, slik at det er mogleg å måle framgang. Det er også viktig at borna held fram med treninga når dei kjem heim att. Fysioterapeutane reiser ut og besøker barnehagane tre veker etter treningsprosjektet. Her drøftar dei kva som går greitt, og kva som er vanskeleg. Kan hende må det lagast nye mål for borna. Seksjonen gjennomfører også foreldreintervju både før og etter kurset. Kva gjer borna verkeleg heime? Kva klarer dei? Dette skal også vere ein oppvekkar for foreldra. Vi ser ei kjempeutvikling og eit stort potensiale hjå borna. Noko er godt målbart, andre ting ser berre vi. Borna utviklar basisferdigheiter som dannar grunnlag for nye ferdigheiter. Motivasjonen er veldig avgjerande. Dette skal vere lystbetont, og leik rundt det heile, fortel Haavik. Det ligg mykje planlegging bak prosjektet. Ein må kartlegge gruppa og finne den rette progresjonen. Det må vere eit program som fungerar for heile gruppa, samstundes som det er spesifikt for Borna øver på å reise seg, utan å sjå ut som ein potetsekk. F.v. Theodor (6), Sebastian (5), Sofie (4 ½) og Adrian (5). Fysioterapeut og prosjektleiar Reidun Haavik ( i gul t-skjorte) ser til at alt går til som det skal. den einskilde. Til slutt gjeld det å finne aktivitetar som får borna til å halde ut. Får vi dei ikkje til å halde ut når det er som vanskelegast, då har vi mislukkast. Vi er også avhengige av motiverte vaksne som skjønar kva dette dreier seg om, fortel Haavik. Andre grupper Denne måten å organisere intervalltrening for barn med cerebral parese blei fyrste gong teken i bruk her i landet i Bergen i Seksjon for Barnehabilitering har hausta erfaringar derifrå, og starta i fjor haust opp med tilbodet i Ålesund. Foreldre til born med cerebral parese har vore pådrivarar for å få i gang prosjektet. Gruppa får eit tilbod som går over tre gongar tre veker. Det er friviljug om borna vil vere med vidare, men alle har hatt så stor nytte av treninga at dei ganske sikkert ynskjer å vere med ei runde til, seier Reidun Haavik, som er veldig stolt av tiltaket. I fjor fikk seksjonen kroner i prosjektmidlar frå Helse- og omsorgsdepartementet. I år har dei ikkje fått summen enno, men klarsignal om å setje i gang. Haavik ser også føre seg at andre grupper av born kan få eit liknande tilbod. At fallskjermen er ein artig aktivitet å avslutte treninga med, kan også fysioterapeut og fagkonsulent Reidun Haavik (i gult) konstatere. 6 SunnMøring 16. juni 2005

5 Ambassadøren Sverre Sundalsfoll har vore distriktslege i Finnmark, hatt overlegestillingar ved både St. Olavs Hospital i Trondheim og Ålesund sjukehus før han i 1994 tok til som overlege i Volda. Han har mykje erfaring å ause av både fagleg og i møte med pasientar. Erfaringane deler han med legestudentar som er utplassert ved Volda sjukehus. frå Volda Sverre Sundalsfoll er overlege ved Volda sjukehus og er ein klarttalande mann som har sett det som si livsoppgåve å vere ambassadør for småsjukehusa. Sjølv etter fleire tiår innan faget er han lidenskapleg opptatt av radiologi, men han har også ein aldri så liten forkjærleik for fjørkre, tomatar, gamle trebåtar, heimebrygga øl og kulepennar. Anna Goksøyr tekst og foto Du kan godt skrive at eg har sett det som mi livsoppgåve at Volda sjukehus skal halde seg så oppegåande som mogleg, seier overlege Sverre Sundalsfoll. Han sit ved kontorpulten sin inne i eit knøttlite avlukke på røntgeneininga ved Volda sjukehus ei eining som er underlagt Radiologisk avdeling i. Med kaffikoppen i eine handa og den andre fri til gestikulering har han dei siste ti minutta sagt si hjartans meining om behovet for småsjukehus i vårt langstrakte land. Må slåst Om lag 90 % av sjukdommane er alminnelege sjukdomar som små sjukehus kan ta seg av. Dei resterande prosent er pasientar med spesielle sjukdomar, der det er behov for ekspertise frå spesialistar og som ein må sende til større sjukehus, held Sverre fram. Han er ikkje i tvil om at det er viktig for pasientane å kjenne nærleiken og tryggleiken som eit lokalt forankra sjukehus gir. Sverre har tidlegare i karrieren vore distriktslege i Finnmark, hatt overlegestillingar ved både St. Olavs Hospital i Trondheim og Ålesund sjukehus før han i 1994 flytta tilbake til fødestaden Volda og tok til som overlege der. Han har med andre ord mykje erfaring å ause av både fagleg og i møte med pasientar. Dei små sjukehusa må vere flinke både fagleg og økonomisk for å klare seg i dag. Dei kan ikkje berre skrike på større økonomiske overføringar, men må heile tida slåst og slite for sin eksistens, seier han og viser til at tilsette ved Volda sjukehus i så måte har vore flinke til å omstille seg og finne løysingar som er framtidsretta. Du kan godt skrive at eg har sett det som mi livsoppgåve at Volda sjukehus skal halde seg så oppegåande som mogleg, seier radiolog og overlege Sverre Sundalsfoll ved røntgeneininga på Volda sjukehus. en ener på helse og pleiemøbler Helland Møbler AS, P.O.Box 10, NO-6259 Stordal, Norway Tel , Fax , helland@helland.no, 8 SunnMøring 16. juni 2006

6 Sjølv etter fleire tiår innan faget er overlege Sverre Sundalsfoll lidenskapleg opptatt av radiologi, men han har også ein aldri så liten forkjærleik for fjørkre, tomatar, gamle trebåtar og heimebrygga øl. Dessutan samlar han på frimerke og på kontoret hans finn ein ei samling kulepennar. Om ein samanliknar med andre små sjukehus i landet, er Volda sjukehus unikt med tanke på kor breispektra det er både innan medisinsk og kirurgisk kompetanse. Nei, no skal eg ikkje skryte meir, ler overlegen som i følgje statistikkane sin tale, slett ikkje treng å vere beskjeden. Krumtappen I løpet av fjoråret hadde den vesle røntgeneininga ved Volda om lag undersøkingar. Med tanke på at det berre er to faste legar ved avdelinga, er dette nokså oppsiktsvekkjande tal samanlikna med mange andre sjukehus. Legane ved vårt sjukehus har strekt seg langt, og teke på seg vakter på opptil 24 timar i døgnet. Vi har rett nok fått ei viss honorering for det, men har også ofra mykje av fritida vår - det har med entusiasme å gjere, seier overlegen som meiner han har klart å oppnå gode resultat ved å delegere mykje av arbeidet som tidlegare vart utført av legen, til både radiografar og pleiarar. Etter hans syn klarer andre profesjonar å utføre mange av arbeidsoppgåvene vel så bra som overlegen: Røntgeneininga er krumtappen i eit kvart sjukehus. Om lag 80 % av dei pasientane som kjem innom vårt sjukehus får diagnosen fastslått 10 SunnMøring 16. juni 2006 hjå oss. Vi er difor avhengig av å ha oppegåande og dyktige medarbeidarar som er villige til å ta ansvar. Eg har vore heldig som har fått slike medarbeidarar. MR-tilbod Sverre medgir han er stolt av at Volda sjukehus var det fyrste i Noreg som fekk installert ein 16- snitts CT- maskin. Mange sjukehus misunnte dei denne nyvinninga i berre to år etter har dei fleste sjukehus denne teknologien. Når det er snakk om slik teknologi er to år som eit lysår, seier overlegen som snart håper å også kunne installere ei MR-maskin i Volda. I 2004 gjorde styret i Helse Sunnmøre eit vedtak om at ein innan 3 år skulle etablere eit MR - tilbod ved sjukehuset i Volda. Innan utgangen av juni skal styret gjere eit endeleg vedtak, og Sverre håper på at pasientane vil kunne få dette tilbodet i Volda innan 2007: Teknologisk må vi som eit lite sjukehus vere godt frampå for å overleve. CT-maskina gav oss i si tid høve til å forske og prøve ut nye metodar innan mellom anna undersøking av blodkara i hjartet. Framleis er dette på forskingsstadiet. Med tanke på rekrutteringa av arbeidskraft og framtida for sjukehuset, har det mykje å seie at forsking kjem ut av dei store tunge sjukehusa og inn i dei små. Statisk arbeidsdag Det er likevel ikkje alt ved den moderne teknologien som overlegen er like begeistra for, og han viser til at datamaskina har gitt han ein svært statisk arbeidsdag. Mykje av arbeidsdagen min går ut på å hente fram bilete på ein dataskjerm frå store undersøkingar, og å analysere dei. Av og til lurer eg på om det er meining i at vi berre skal sitje framfor ei datamaskin heile dagen, sukkar overlegen som til gjengjeld er svært aktiv på fritida si. Ein av lidenskapane hans er å dyrke tomatar, og i hagen hans finn ein eit rimeleg avansert drivhus som bognar av sherrytomatar, bifftomatar og det meste som kan drivast fram av frø. Denne hobbyen er nok eit resultat av den tida vi ikkje hadde mobiltelefon. Når eg så hadde vakt, kunne eg ikkje røre meg langt frå telefonen i huset. Dermed måtte eg finne på noko å sysle med, forklarer han og kanskje dette også er grunnen til at han ei periode hadde 5 dverghøns, 10 vaktlar og 6 fasanar vandrande kring husnova. Båtar og øl på gamlemåten På grunn av feilinformasjon slakta eg ned mange av fjørfea, så no har eg berre 2 vaktlar og ei fasanhøne igjen, fortel Sverre med ein liten påfylgjande latter. Overlegen har også lenge vore ein ivrig tuba-spelar i både Volda Hornmusikk og Veterankorpset i Volda. Dessutan er han engasjert i kystkulturen og er medlem i Kystlaget i Bjørkedal. Stolt kan Sverre fortelje at han har bygd sin eigen havkajakk. Det er ikkje berre båtar av gamal årgang som fengjer denne mannen, han bryggjer også sitt eige øl etter gamlemåten og er medlem i eit eige regionalt øllaug. Dessutan samlar gamle menn som meg på frimerke, slår han fast og viser likegodt veg til eit anna kontor der han har enno ei samling dandert på veggen ei samling kulepennar. Viktig å vere ueinig Trass i mange hobbyar medgir Sverre at faget framleis engasjerer, sjølv 35 år etter at han vart uteksaminert frå universitetet i Lausanne i Sveits. Difor brukar han også fritida til å lese fagstoff: Eg prøver å lese ein forskingsrapport om dagen etter enda arbeidsdag. Det har eg gjort så lenge eg kan hugse. For Sverre er det viktig å drive fram og utvikle faget gjennom gode faglege drøftingar. Han står ikkje tilbake for ein god fagleg diskusjon på sjukehuset heller. Om ein ser litt filosofisk på det, så meiner eg at dess meir ueinige vi fagfolk er om medisinske saker, dess betre tek vi vare på pasientane våre. Det viktige er å klare å diskutere objektivt utan å vere einige og utan å gjere det i media. Det er når alle tenkjer likt at ein bør høyre varselklokker på vegne av pasientane. - Mykje av arbeidsdagen min går ut på å hente fram bilete på ein dataskjerm frå store undersøkingar, og å analysere dei. Av og til lurer eg på om det er meining i at vi berre skal sitje framfor ei datamaskin heile dagen, seier overlege Sverre Sundalsfoll (t.h) som på biletet drøftar røntgenbileta på skjermen med ein legestudent. Medisinsk poliklinikk i Volda tok ivrig i mot brosjyrar og blomar frå Torill. Verda sin røykfrie dag markerte verdas røykfrie dag for første gong i år, 31. mai. Temaet som WHO valte i år; Tobacco: deadly in any form or disguise, var valt for å ha eit langt breiare fokus, dvs. at det ikkje berre er sigarettrøyking som er helseskadeleg. Ein har i dag kunnskap om at nedgang i sigarettrøyking har medført auke av mellom anna bruk av snus. Ny forsking viser at snus ikkje er so truskuldig som mange synest å meine. I høve prosentdel daglege røykarar er det likevel få som nyttar snus i Noreg. Dei fleste snusbrukarar er menn i aldersgruppa år. Til no har det vore relativt få kvinnelege brukarar, men ein registrerer aukande bruk også blant kvinner. Viser her til fakta-arket Snus og skrå: tobakk/publikasjoner/faktaark Markeringa i år hadde og fokus på røyketelefonen Røyketelefonen feira sitt 10 års jubileum i år til 150 ringer dagleg og statistikken syner at mange får hjelp. Ved Ålesund sjukehus møtte vi mange friske og opplagte tilsette på veg til arbeid frå kl , samt nokre som skulle heim å sove etter nattevakt. Dei tilsette blei møtt med flotte Gerberaer, brosjyrer og frukt. Sidan markeringa ved Volda sjukehus vart etter lunsjtid valte vi å besøke alle etasjane, noko vi fekk gode tilbakemeldingar på. Mange tilsette kunne meddele at ingen ved deira avdeling røyker. Dei gav oss absolutt inntrykk av at det er færre røykarar i dag enn for få år sidan, og dette er og i tråd med statistikk og nyare forsking på nasjonalt og internasjonalt nivå. Helse- og sosialdirektoratet har Siv som arbeider ved Kvinneklinikken i Ålesund, er på veg heim frå nattevakt; ho vart positivt overraska over å få frukt og Gerbera kl.7.30 om morgonen! gitt ut fakta-arket: Kvinner og tobakk, som mellom seier litt om uønska-/ eller antiøstrogeneffekt ved kvinner sin bruk av tobakk viser til tidlegare nemnde link. Sykehusapotekene i Midt-Norge består av Sykehusapotekene i Molde, Kristiansund, Trondheim og Ålesund. Sykehusapotekene i Midt-Norge skal være leverandør av legemidler til sykehusene og i tillegg bidra til kvalitetssikring av legemiddellevaransene og legemiddelhåndteringen i sykehusene. Sykehusapotekene i Midt-Norge - På lag med deg for helsa di. Visste du at ANSATTE I SYKEHUSENE FÅR 10% RABATT på alle handelsvarer (gjelder ikke legemidler og tilbudsvarer) på Sjukehusapoteket. Rabatten gjelder for alle som arbeider i et av helseforetakene i foretaksgruppen Helse Midt-Norge. For å få rabatten må du vise ID-kort eller annen identifikasjon som viser hvem du er og hvor du arbeider. Vår bandasjeavdeling hjelper deg gjerne med gode råd hvis du ønsker å kjøpe støtte- eller kompre-sjonsstrømper. Slike strømper er et godt hjelpemiddel for å forebygge åreknuter og hovne ben for oss som går og står mye i løpet av en arbeidsdag. Velkommen til Sjukehusapoteket i Ålesund! Ålesund Sjukehus, 6026 Ålesund Telefon: / Fax: Åpningstider: Mandag fredag kl lørdag kl Jorunn Aandal Bedriftshelsetenesta SunnMøring 16. juni

7 Om ein har mistanke om at eit barn har nedsett hørsel, vil ein kunne få dette avkrefta eller stadfesta i dette testrommet på den polikliniske delen av Audiopedagogen ved Ålesund sjukehus. På biletet ser vi audiopedagog og leiar for eininga, Helene Røsvik. Vi skal gje hjelp - og ein god start vidare i livet til hørselshemma I ein liten grøn oase ved Ålesund sjukehus finn ein bygningane til Audiopedagogisk seksjon. Dei mange fargerike leikeapparata utanfor vitnar om at denne staden høyrer dei minste borna til, og innanfor husveggane finn ein både utstyr og personell som hjelper førskulebarn til å leve med hørselsskaden sin i kvardagen. Anna Goksøyr Det er ikkje leikeapparat berre utanfor huset, men også på venterommet innanfor hovuddøra til Audiopedagogisk seksjon bognar det av byggjeklossar, dokker, bilar og bøker. Her inne finn vi vesle 3 år gamle Kine i djup konsentrasjon over eit puslespel. Den vesle jenta og foreldra hennar har avslutta ein av fleire polikliniske testar hjå audiopedagog Helene Røsvik. Kine har no fått stadfesta at ho må byrje med høyreapparat. Neste post på programmet er difor å vitje barnehagen der den oppfølgjande delen Helene Røsvik,- leiar ved Audiopedagogisk seksjon. tekst og foto av seksjonen held hus, for snart skal ho tilbake på eit fire dagars observasjons-opphald for å få hjelp til å tilpasse seg dei nye hjelpemidla sine. Det kjem mange born som Kine til dette bygget ved Ålesund sjukehus og det langsiktige målet til dei som jobbar på audiopedagogen er å gje henne og andre born ein best mogleg start på livet som hørsels-skadd. Tilbod til førskuleborn Vi er her for å gje eit tilbod til alle førskuleborn i fylket som høyrer dårleg. Først og fremst er tilbodet meint for dei borna som har permanent hørselstap, det vere seg heilt frå lettare og moderat hørselstap - til døve og dei med CI- implament, forklarar Helene Røsvik som også er leiar for seksjonen. Ho legg til at eininga høyrer til Øyre-Nase-Halsavdelinga ved Ålesund sjukehus. Hørselssentralen er ei anna eining underlagt same avdeling og fleire av borna kjem til audiopedagogen via denne sentralen for å tilpasse og lære å bruke høyreapparata som har vorte laga til dei der. Nokre av borna vert også tilvist direkte frå ein helsestasjon. Ein ynskjer då å få avkrefta eller stadfesta ein mistanke om nedsett hørsel. Dersom det viser seg at barnet har ein varig hørselsskade, går turen - Barnehagen spelar ein viktig rolle i observasjonsopphaldet, for her kan det skje på barnet sine premissar, seier audiopedagog Helene Røsvik som under opphaldet hjelper det hørselsskada barnet med å tilvenne seg sine nye hjelpemiddel både fysisk og mentalt. Her ser vi henne i leik og samhandling med tre år gamle Gaute som har ein hørselsskade. deretter til Hørselssentralen som lagar spesialtilpassa høyreapparat. Så kjem borna tilbake til oss i ei lengre samanhengande periode for å få justere apparatet og lære seg å leve med sitt nye hjelpemiddel, fortel Røsvik som legg til at dei hjelper born frå heile fylket ettersom dette er det einaste tilbodet av sitt slag i Møre og Romsdal. Gir tryggleik til store og små Kine kjem frå Ørsta kommune og er eit av dei borna som har vorte tilvist frå sin lokale helsestasjon. Vi har i eit års tid hatt mis-tanke om at Kine har dårleg hørsel og vart tilvist hit til testing. Her fekk vi stadfesta at ho har ein hørselsskade og må bruke høyreapparat. Det er trygt å ha dette opplegget på audiopedagogen, for hørselshemming er noko som er heilt nytt for oss. Vi kjenner faktisk ikkje til andre med hørselsskade, seier mor til Kine, Mari Agnete Haram. Dei har no funne vegen til eit av leikeromma som høyrer barnehagen til. Det er i dette miljøet at Kine om kort tid vil tilbringe fire dagar saman med andre born, sitt nye hjelpemiddel samt eit hjelpeapparat frå audiopedagogen. Då er det ikkje berre den fysiske tilpassinga av høyreapparatet som skal ta til, men også ei mental tilvenning og aksept av utstyret. Observasjonsopphald Barnehagen spelar ei viktig rolle i observasjonsopphaldet. Dette er eit trygt leikemiljø der vi lagar små oversiktlege grupper ved hjelp av både høyrande born og born med hørselsskadar som til dagleg går i barnehagen. Borna som er til observasjon vil då møte og sjå andre born som brukar høyreapparat og forstå at dei ikkje er heilt åleine om dette. I desse gruppene vil vi dessutan kunne observere korleis barn som Kine brukar språket og fange opp særskilte utfordringar som kvar enkelt vil kunne møte i kvardagen og i barnehagen sin heime, seier Røsvik som legg til at dette vert ei innføring på barnet sine premissar. Foreldra har også eit informasjonsbehov i sin nye kvardag med eit hørselsskada barn, og til observasjonsopphaldet samlar eininga fleire nye born samstundes slik at også foreldra skal kunne prate saman og utveksle erfaringar. Når observasjonsopphaldet er over vert informasjonen om barnet sine spesielle utfordringar formidla til deira eigen barnehage og relevante instansar på heimstaden slik at den framtidige kvardagen vert best mogleg sikra. Ei utfordring å verte kjent Det er ti personar som jobbar på Audiopedagogisk seksjon og her finn ein alt frå audiopedagogar, spesialpedagogar, sosionomar, førskulelærarar og miljøarbeidarar. I følgje Røsvik er den største utfordringa til eininga å gjere tilbodet kjent. Det har vist seg at nokre helsestasjonar er flinkare enn andre til å nytte seg av tilbodet deira. Målet vårt er å kome i kontakt med born med hørselsskadar så tidleg som mogleg. Dess tidlegare vi kjem i kontakt med barnet, dess meir hjelp kan vi gi. Det tristaste eg veit er å kome i kontakt med hørselsskada eldre born der foreldra lenge har hatt mistanke om skaden utan at noko har vorte gjort, seier Røsvik som brukar å spørje om å få sende testresultata av born til deira lokale helsestasjon slik at også dei vert informert. I tillegg arrangerer eininga informasjonssamlingar for både foreldre og barnehagepersonell frå heimstaden til det enkelte barnet, slik at personar som omgås hørselsskada born skal kunne danne seg eit bilete av korleis det er å leve med eit hørselstap. Må gje slepp på borna Etter observasjonsopphaldet følgjer audiopedagogen opp borna. Dei held eit auge med utviklinga og språket samt følgjer med på korleis høyreapparatet fungerar. Røsvik fortel at hovudformålet til seksjonen er å lette overgangen til eit nytt liv for borna som får stadfesta hørselsskade samt foreldra deira. Til slutt må dei likevel gje slepp på sine lærlingar: Dette er ein svært givande jobb for vi ser nytten borna har av tilbodet. Vi følgjer opp borna fram til dei begynner på skulen, før vi gir slepp på dei. Innan då skal vi ha gjort jobben vår og det ordinære støtteapparatet kring barnet tek over. Vi skal gje hjelp og ein god start vidare i livet som hørselshemma. Vi skal gje hjelp - og ein god start vidare i livet til hørselshemma, seier leiaren hjå Audiopedagogen ved Ålesund sjukehus, Helene Røsvik (i midten). Her saman med treåringane Kine (t.h) og Gaute som begge må trene seg på å bruke høyreapparat. Lengst til høgre Kines mor: Mari Agnete Haram og lengst til venstre spesialpedagog Ann Merete Bergquist Langlo. På venteromet finn vi tre år gamle Kine som nett har avslutta ein av fleire polikliniske testar hjå Helene Røsvik - leiaren hjå Audiopedagogen ved Ålesund sjukehus. Om litt skal ho få besøke den andre delen av bygget der barnehagen og den oppfølgjande delen av eininga held til. 12 SunnMøring 16. juni SunnMøring 16. juni

8 GJENNOMSNITTLEG VENTETID 31. des des febr mars april - 06 Volda Sjukehus Ålesund sjukehus Helse Nordmøre - Romsdal Helse Nord-Trøndelag St. Olavs Hospital 66 dagar 59 dagar 67 dagar 78 dagar 66 dagar 97 dagar 77 dagar 50 dagar 80 dagar 68 dagar 69 dagar 94 dagar 77 dagar 42 dagar 81 dagar 71 dagar 68 dagar 92 dagar 82 dagar 45 dagar 86 dagar 73 dagar 64 dagar 93 dagar 83 dagar 49 dagar 87 dagar 77 dagar 68 dagar 96 dagar Talet på ventande er stabilt i Nyhet! Sunnhet! Geir Vikestrand ventelistekoordinator Gjennomsnittsventetida har dei to siste månadane gått noko opp i, og er ved utgangen av april 83 dagar. Volda sjukehus har framleis regionen si absolutt kortaste gjennomsnittlege ventetida med 49 dagar. Og det er berre 44 personar som har venta i meir enn 120 dagar. Ved Ålesund sjukehus er det i gjennomsnitt 87 dagar å vente på behandling. For heile Helse Midt- Noreg er tilsvarande 86 dagar. Talet på dei som har venta over 120 dagar på behandling ved Ålesund sjukehus er uendra frå sist. Som tidlegar i år, så er det særlig innanfor fagområda kjevekirurgi og Øyre-nase-hals det er lang ventetid. Utanom desse to fagområda er det stort sett kort ventetid. Gjer likevel merksam på at det generelt sett vil verte litt lenger ventetid no framover pga ferieavvikling. Pasientar som treng omgåande hjelp, vil alltid få hjelp så raskt som råd. Nytt styre i Polarsalve Polarolje god på såre barnerumper mykner opp tørr, hard hud god på problemsår god mot eksemplager gartnerens redning! god mot ømme, stive ledd bedrer immunforsvaret regulerer mage-/tarmfunksjonen god for hår og negler en virkelig Omega-3 kilde Framme frå venstre: Astrid J. Eidsvik, adm. direktør, Elbjørg Gui Standal, leiar, Petter Bjørdal, Hilde Furnes Johannesen, Rigmor Andersen Eide, adm.dir i Helse Midt- Noreg RHF. Bak frå venstre, Stig Elling Hofseth, Charles Austnes, Tom W. Christiansen, Sigbjørn Lid og Marthe Styve Holte, nestleiar. Paul Hellandsvik er med i styret til Asbjørn Hofsli tar over då han no fungerer som adm.dir. i Helse Nordmøre og Romsdal. Foto: Solveig Moe Frøland 14 SunnMøring 16. juni Naturens egen balsam, fremstilt av selolje og renset bivoks, uten tilsetninger, etter en gammel apotekeroppskrift. Høye konsentrasjoner av Omegafettsyrer, vitaminer, EPA, DPA og DHA, gjør huden myk og ren. God mot problemsår, bleieutslett og ulike former for eksem. Utmerket som håndkrem ved ekstra hard slitasje på huden. Mye brukt av blomsterhandlere og i gartneri. Kuren mot ømme stive ledd - uten negative bivirkninger. Etter mer enn 5 års klinisk forskning viser forskere ved Haukeland universitetssykehus og Nasjonalt institutt for ernæring og sjømatforskning (NIFES) til oppsiktsvekkende resultater. Produsent: Polargodt AS 6070 Tjørvåg Tlf: Fax: Arnfinn mobil: arnfinn@polargodt.no O M E G A - 3 F R A S E L O L J E M E D O P S I K T S V E K K E N D E V I R K N I N G

9 Populære modeller til jobb og fritid! Behagelig og funksjonelt fottøy er en nødvendighet når man er på benene en hel arbeidsdag. Derfor velger vi kun ekte skinn og de beste materialer - uten å gå på kompromiss med hverken kvalitet eller pris. Fritt valg 2 par kun FRITT VALG Spar opp til 25% 350,- Dame t-shirt Modell Formsydd dame t-shirt i 100% bomuld. Kan vaskes ved 60 grader og tørretumbles. Virkelig blød og lækker kvalitet. Farger: Sort, Rød, Hvit, Sand Str.: XS - 4XL Kr. 149,- Fritt valg 2 par kun FRITT VALG Spar opp til 25% 500,- Brava Modell Kvalitet: Sporty sandal med myk og fleksibel såle Farger: Hvit - Grå Str.: Normalpris kr. 299,- Ibiza Modell Kvalitet: Sporty sandal med myk og fleksibel såle Farge: Grå/lys blå Str.: Normalpris kr. 199,- Rimini Modell Kvalitet: Skinn Farger: Sort - Hvit - Brun Str.: Normalpris kr. 329,- Foot-print Modell Kvalitet: Oil nubukk med innersåle av skinn Farge: Sort Str.: Farge: Sand Str.: Normalpris kr. 299,- SPAR 50% ta 2 - betal for én Da model er liten i størrelsen, anbefaller vi at du bestiller ett nummer større enn du normalt bruker. Helsemagasinet Send eller fax kupongen ( ) - eller bestill via Modell nr./navn Farge Størrelse Antall Bestill på Ja takk, jeg vil gjerne ha tilsendt Praxiskatalogen med hele kolleksjonen av arbeidsklær, fritidsklær og fottøy. Sjøtun Næringspark 6899 Balestrand Telefon: Telefax: E-post: firma@praxis.no Internett: Navn E-post Faggruppe Adresse Postnr. Telefon Sted Tilbudet gjelder til og er inkl. 25% mva. Varene sendes i postoppkrav med et porto/oppkravsgebyr på kr. 99,- Full retur- og bytterett innen 14 dager. Praxis AS Svarsending Oslo