Miljømål og klassifisering av miljøtilstand Steinar Sandøy, DN
Vannforskriften Vannforvaltninga skal vere: Kunnskapsbasert Økosystembasert Klassifisering av miljøtilstand Overvåking
Kunnskapsbasert forvaltning Erfaring frå første runde med karakterisering: lite eksakt kunnskap om tilstand i VF, særleg om biologiske forhold Vannforskriften forutsetter eit forvaltningssystem der overvåking og tilstandsfastsetting er ein integrert og nødvendig del av arbeidet med forvaltningsplanen.
Klassifisering Vanntilstand Tiltaksovervåking Problemkartlegging Forvaltningsplaner Rulleres hvert 6. år Tiltak
Miljøtilstand - oversikt Fastsette miljøtilstand i VF Klassifisering Formål Metode Naturtilstand Miljømål Klassifiseringssystem
Klassifisering av miljøtilstand Formål: Oppfyller VF miljømålet? Kor langt unna miljømålet er vi? Grunnlag for å foreslå tiltak. Tilstandsfastsettinga er vannforvaltninga si febermåling, korleis står det til med pasienten?
Oppmåling - Klassifisering Skala Referanse-/nullpunkt Målemetode/verktøy = = Naturtilstanden Klassifiseringssystem
Naturtilstand Skala Referanse-/nullpunkt Målemetode/verktøy = = Naturtilstanden Klassifiseringssystem
Naturtilstand Naturtilstanden er referansepunktet! Vi måler miljøtilstand i forhold til naturtilstanden, som avvik frå naturtilstanden Svært god tilstand = Naturtilstanden Naturtilstanden
Standard miljømål overflatevatn God økologisk tilstand God kjemisk tilstand Ingen forringelse av tilstanden!
Miljømål Økologisk tilstand Typespesifikke miljømål
Miljømål - Kjemisk tilstand Kjemisk tilstand Miljøgifter God Dårlig
Miljømål grunnvatn God kvantitativ tilstand God kjemisk tilstand God Dårlig God Dårlig
Miljømål grunnvatn Stoffer/parameter Terskelv. Vendepkt.v. Nitrat, µg/l 50 37,5 Bekjempingsmidler, µg/l 0,1 0,075 Sum bekjempingsmidler, µg/l 0,5 0,4 Klorid, mg/l 200 150 Sulfat, mg/l 100 75 Ammonium, mg/l N 0,5 0,4 Arsen, µg/l 10 7,5 Kadmium, µg/l 5 3,75 Bly, µg/l 10 7,5 Kvikksølv, µg/l 0,5 0,4 Trikloreten+Tetrakloreten, µg/l 10 7,5
Klassifiseringssystem Skala Referanse-/nullpunkt Målemetode/verktøy = = Naturtilstanden Klassifiseringssystem
Klassifiseringssystemet Klassifiseringssystemet er typebasert: Miljøforhold varierer med vanntype Klassifiseringssystemet gir oss: Naturtilstand (referansetilstand) Klassegrenser Miljømål og tiltaksgrenser For den enkelte vanntype
Klassifisering av økologisk tilstand Fastsette miljøtilstand i ein vannforekomst: på grunnlag av data for alle kvalitetselement Innsjø Planteplankton Vassplanter Makroinvertebratar Fisk Klassifisering etter det dårlegaste styrer
Det dårlegaste styrer Plantepl God Økologisk tilstand Vassplanter Dårlig Dårlig Bunndyr Moderat Fisk Moderat
Klassifisering av økologisk tilstand Innsjø Planteplankton Vassplanter Makroinvertebratar Fisk Ingen eller minimal påvirkning: Svært god tilstand! Kjent påvirkning: tilstrekkelig å ha data for mest følsomme kvalitetselement. Forenkla tilstandsvurdering: Bruke alle tilgjengelege opplysningar Vurdere på grunnlag av omfang av påvirkning Prioritere å skaffe nye data!
Klassifiseringssystemet Minst ein målemetode pr. kvalitetselement Vannforskriften definerer parametrane vi skal måle på (Vedl. V) Klassifiseringssystemet definerer målemetoden Systemet er fortsatt under utvikling!
Klassifisering av økologisk tilstand Planteplankton Parameter Målemetode Mengde/tetthet Konsentrasjon klorofyll-a Artssamansetning? Fisk Parameter Målemetode Mengde/tetthet Tetthet ungfisk (el-fiske) aure og laks Artssamansetning Fiskeindeksen Alderssamansetning?
Klassifisering Planteplankton - Innsjø Klorofyll a (µg/l) Tilstandsklasse Kalkfattig klar Kalkfattig humøs Kalkrik humøs Svært god tilstand 1,2 3,0 2,5 5 3 7 God tilstand 3,0 4,5 5 8 7 10,5 Moderat tilstand 4,5 7 8 15 10,5 20 Dårleg tilstand 7 15 15 30 20 40 Svært dårleg tilstand > 15 > 30 > 40
Klassifisering av miljøtilstand - oppsummering Vannforskriften sin febermåling Formål: Er miljømålet nådd? Store krav til biologiske data. Når påvirkning er påvist skal tilstanden dokumenterast gjennom biologiske data! Kunnskapsbasert forvaltning: Prioritert oppgave å skaffe bedre dokumentasjon på miljøtilstand!