Tilstandsrapporten for grunnskulen i Kvinnherad 2016

Tilstandsrapporten for grunnskulen i Kvinnherad 2016 Ephorte 2017/3238 1

Innhaldsliste 1.0 INNLEIING OG SAMANDRAG... 4 1.1 Grunnskulen i Kvinnherad innhald og satsingar... 4 2.0 ELEVAR OG TILSETTE... 5 2.1 Tal på elevar og lærarar... 5 2.2 Årsverk for undervisningspersonale... 5 2.3 Andel årstimar gitt av personale med godkjent utdanning... 5 2.4 Ressursar til undervisninga.... 6 2.5 Refleksjon og vurdering i høve elevar, tilsette og ressursar til skulane... 6 3.0 LÆRINGSMILJØ... 7 3.1 Elevundersøkinga... 8 3.1.2 Støtte frå lærarane:... 8 3.1.3 Vurdering for læring... 8 3.1.4 Læringskultur... 8 3.1.5 Meistring... 8 3.1.6 Elevdemokrati og medverknad... 8 3.1.7 Mobba på skulen av andre elevar... 9 3.1.8 Elevar som har blitt mobba av andre elevar på skulen 2-3 gonger i månaden eller oftare... 9 3.2 Refleksjon og vurderingar i høve læringsmiljø... 9 3.3 Tiltak... 10 4.0 LÆRINGSRESULTAT... 10 4.1 Lesing og norsk... 10 4.1.1 Nasjonale prøvar i lesing 2016... 10 4.1.2 Eksamen og standpunkt i norsk... 11 4.1.3 Refleksjon og vurderingar... 11 4.2 Rekning og matematikk... 12 4.2.1. Nasjonale prøvar i rekning... 12 4.2.2 Eksamen og standpunkt i matematikk... 12 4.2.3 Refleksjon og vurderingar... 12 4.3 Engelsk... 13 4.3.1 Nasjonale prøvar i engelsk... 13 4.3.2 Standpunkt og eksamen i engelsk... 13 4.3.4 Refleksjon og vurderingar... 14 4.4 Grunnskulepoengsum... 14 4.9 Refleksjon og vurderingar... 14 2

4.5 Tiltak i høve læringsresultat... 14 5.0 GJENNOMFØRING AV VIDAREGÅANDE OPPLÆRING... 15 6.0 SPESIALUNDERVISNINGA... 16 7.0 SÆRSKILD NORSKOPPLÆRING FOR MINORITETSSPRÅKLEGE... 16 8.0 SKULEFRITIDSTILBOD (SFO)... 16 9.0 TILBOD OM LEKSEHJELP... 17 10.0 KULTURSKULEN... 17 11.0 KONKLUSJON OG FRAMOVERMELDING... 18 3

1.0 INNLEIING OG SAMANDRAG 1.1 Grunnskulen i Kvinnherad innhald og satsingar Tilstandsrapporten er ein del av det ordinære plan-, budsjett- og rapporteringsarbeidet og har kvalitetsutvikling som siktemål. Det er ein årleg rapport for å gjera kvaliteten i opplæringa kjent og forstått. Kvaliteten på læringsmiljøet i skulane kjem fram i elevundersøkinga. Det er ei digital spørjeundersøking for elevane på 7. og 10. trinnet. Læringsresultata er henta frå nasjonale prøvar, eksamen og grunnskulepoeng. Det er elevane på 5., 8. og 9. trinnet som tek dei nasjonale prøvane. Elevane vert testa i lesing, rekning og engelsk(berre 5. og 8.). Eksamensresultata er henta frå elevane på 10. trinnet og grunnskulepoenga er rekna ut av dei avsluttande karakterane til elevane. Oversikt over ressursar til skulane er henta frå GSI og Skoleporten. Grunnskulen i Kvinnherad er fordelt på elleve skular og tre oppvekstsenter. To av oppvekstsentera har ungdomstrinn og tre av skulane er reine ungdomstrinn. Hausten 2016 var det 1 698 elevar i grunnskulen i Kvinnherad og 212 lærarar. Dette er ein nedgang frå dei føregåande åra og barnetalet er tydeleg på veg nedover i kommunen. Samanlikna med skuleåret før var det 32 færre elevar og 7 færre lærarar. To skular vart avslutta, Brekke skule på Fjelberg hadde berre ein elev att og foreldra på Varaldsøy valde å søkja borna sine frå Trå skule til Hatlestrand skule på Nordsida oppvekstsenter. Det er ei styrt utvikling at skuletilbodet vert gjeve nærast mogleg der elevane bur og grunnskulen er såleis sett saman av mange desentraliserte einingar. I samband med omorganiseringsprosessen i Kvinnherad har det vore mindre justeringar innanfor oppvekst. Fleire oppvekstsenter er blitt oppløyste, noko som har ført til at nokre skular har blitt eigne einingar. Vaksenopplæringa har gått over til sektor for omsorg og helse og biblioteket og kulturskulen er blitt sjølvstendige einingar i sektor for oppvekst. Sektoren har ansvar for tenestetilbodet til barn og unge mellom 0 20 år og har i oppgåve å samarbeida og samhandle på tvers av einingane for å gje best mogleg tilbod innanfor dei rammene ein har. Saman med dei andre sektorane er satsinga på «betre tverrfagleg innsats» (BTI) eit tiltak for å auka samhandlinga og samarbeidet. Tidleg innsats er ei målsetjing og satsing i sektoren. Skulane i Kvinnherad har hatt og har gode oppvekstmiljø. Resultata som viser på skuleeigarnivå er gode, sjølv om dei varierer noko frå skule til skule og frå år til år. Læringstrykk og læringsresultat varierer. Det er gledeleg at grunnskulepoenga for grunnskulen i 2016, var gode samanlikna med fylke og landet. Dei faglege resultata på standpunkt og eksamen var ikkje så positive. Elevane sine grunnleggjande dugleikar i lesing og rekning varierer noko frå skule til skule. Grunnskulane skal dei komande åra ha fleire felles satsingar: 1. Kultur for læring: Innanfor den satsinga kjem alle skulane i kommunen til å delta i høgskulen i Innlandet si kompetanseheving innanfor betre vurderingspraksis (VFL Vurdering for læring) 2. Læringsmiljø: Innanfor denne satsinga skal skulane frå skuleåret 2018 delta i prosjektet «Eit inkluderande barnehage og skulemiljø. 3. Digital skule for framtida: Det skal utarbeidast overordna plan for Kvinnherad kommune, med mål om betre digital kompetanse og hensiktsmessige system for å best mogeleg møte framtida. Ny teknologi kan vera grunnlag for trivsel, læring og deltaking i skule og samfunn. 4. Trafikksikker kommune: Systematisk arbeid for å førebygga hendingar. 4

2.0 ELEVAR OG TILSETTE 2.1 Tal på elevar og lærarar Talet på elevar Talet på skolar Talet på lærarar med kontaktlærarfunksjon Talet på lærarar 2013-13 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 1 775 1 754 1 745 1 730 1 698 18 17 17 17 15 144 142 142 138 133 223 221 226 219 212 2.2 Årsverk for undervisningspersonale 2013-13 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 Årsverk for undervisningspersonale 187,2 183,2 180,8 177,4 170,4 Antall elever per årsverk til 11,0 11,1 11,0 11,3 11,6 undervisning Antall assistentårsverk i 33 32 28 28 24 undervisningen Antall elever per assistentårsverk i 53,7 54,6 62,7 61,4 72,2 undervisningen Antall assistentårsverk per hundre 17,7 17,5 15,4 15,9 13,8 lærerårsverk Lærertetthet 1.-7. trinn 11,6 11,6 11,7 11,7 12,6 Lærertetthet 8.-10. trinn 12,9 13,5 13,0 14,3 13,3 Lærertetthet i ordinær undervisning 14,5 14,6 14,7 15,1 15,7 Kvinnhead kommune Hordaland fylke Nasjonalt Årsverk for undervisningspersonale 173,7 5806,1 58 421,0 Antall elever per årsverk til undervisning 11,6 12,3 12,1 Antall assistentårsverk i undervisningen 25 854 8 868 Antall elever per assistentårsverk i 69,4 74,0 71,0 undervisningen Antall assistentårsverk per hundre lærerårsverk 14,4 14,7 15,2 Lærertetthet 1.-7. trinn 12,6 13,3 13,2 Lærertetthet 8.-10. trinn 13,3 14,7 14,0 Lærertetthet i ordinær undervisning 15,7 17,0 16,8 Andel undervisning gitt av 92,6 98,1 95,5 undervisningspersonale med godkjent utdanning Lærertimer som gis til undervisning 106 394 3 657 252 36 990 466 Undervisningstimer totalt per elev 61 58 59 2.3 Andel årstimar gitt av personale med godkjent utdanning 2012-2013 2013-2014 2014-2015 2015-2016 2016-2017 5

Andel undervisning gitt av 97,0 98,4 97,2 96,0 92,6 undervisningspersonale med godkjent utdanning Lærertimer som gis til undervisning 114 772 112 096 112 160 108 661 104 178 2.4 Ressursar til undervisninga. Tabellen og diagrammet under viser netto driftsutgifter til grunnskule per innbyggjar 6 15 år dei siste fire åra i Kvinnherad, Hordaland og nokre samanliknbare kommunar. 2013 2014 2015 2016 Kvinnherad 92 742 96 328 95 782 99 980 Hordaland 79 279 80 790 82 705 84 060 Kostragruppe 11 85 629 87 971 89 369 91 343 Mandal 64 682 70 230 72 985 75 681 Stord 76 162 79 063 81 268 82 792 Voss 84 702 88 871 92 158 93 411 Driftsutgifter per innbyggjar 6-15 år. 2.5 Refleksjon og vurdering i høve elevar, tilsette og ressursar til skulane Hausten 2016 var det 1 698 elevar i grunnskulen i Kvinnherad og 212 lærarar. Dette er ein nedgang frå dei føregåande åra og nedgangen i barnetal er ein trend i kommunen. Samanlikna med skuleåret før var det i 2016 32 færre elevar, 7 færre lærarar og 4 færre klassar. To skular vart avslutta. Brekke 6

skule på Fjelberg hadde berre ein elev att og foreldra på Varaldsøy valde å søkja borna sine frå Trå skule til Hatlestrand skule på Nordsida oppvekstsenter. Fødselstala dei siste seks åra har gått nedover og dersom kommunen ikkje får svært stor tilflytting av barnefamiliar og med det auke i barnetalet dei komande åra, vil nedgangen i elevtalet i skulen berre fortsetja i åra som kjem. Me ser vidare at kvar lærar har fleire elevar i undervisningstimane. Dei siste fem åra har dette talet stige kvart år, frå 11,0 elevar i 2012 til 11,6 i 2016. Statistikken viser at det er fleire elevar i undervisningsgruppene på ungdomstrinnet enn på barnetrinnet. Gjennomsnittleg lærartettleik i den ordinære undervisninga på 1-10 trinnet (då har ein teke vekk spesialundervisningsgruppene) har auka frå 14,5 i 2012 til 15,7 i 2016. I Hordaland er dette talet i 2016 17 og nasjonalt er det gjennomsnittleg 16,8 elevar i undervisningsgruppene. Det som er viktig å merka seg er at elevtalet i klassane varierer mykje frå skule til skule. Skular med få elevar i klassane dreg gjennomsnittstalet ned og nokre av skulane med store klassar har opp mot 30 elevar i gruppene i store deler av undervisninga. I og med at talet på lærarar også går ned, vil det truleg ikkje bli så store rekrutteringsvanskar framover som ein har frykta. Ei stor gruppe lærarar i kommunen er rundt 60 år og denne gruppa skal ut av arbeidslivet dei næraste åra. Ei større problemstilling er truleg den formelle undervisningskompetansen til lærarane. Særleg på dei minste skulane med få tilsette er det vanskeleg å organisera undervisninga slik at lærarane har høg nok formell kompetanse i basisfaga. Av tabellen over ser me at delen av undervisningstimar med lærarar som har formell undervisningskompetanse går ned i skulen i Kvinnherad. I 2012 var 97 prosent av gjennomført undervisning utført av pedagogar med formell kompetanse, i skuleåret 2016/2017 er me nede i 92,6 prosent. Det seier litt om utfordringa at samstundes som dette skjer så får svært mange av lærarane i Kvinnherad statleg vidareutdanning i basisfaga. Særleg har ein her satsa på matematikkfaget. Dei nye kompetansekrava utfordrar oss og det er viktig å auka satsinga på vidareutdanning av lærarar framover. Ei anna utfordring er at kompetanse i kunstfaga er mangelfull ved mange av skulane våre. Med dei nye læreplanane som kjem framover no, vil dette også bli eit fokusområde for skuleeigar. Når ein ser på dei økonomiske ressursane som vert nytta i grunnskulen i Kvinnherad og fordeler dette på alle innbyggjarane mellom 6 og 15 år, så vert gjennomsnittleg sum per barn svært høg, uansett om me samanliknar oss med fylket, nasjonen eller andre samanliknbare kommunar. Dette er ei vald og vilja utvikling i kommunen. Skulebruksplanen legg opp til ein skulestruktur der alle grendaskulane vert oppretthaldne vidare framover. Det er i tillegg politiske vedtak på at barn frå nokre deler av kommunen får velja skuletilbod i andre kommunar. Dette er kostbare tilbod for kommunen i og med at me har ledig kapasitet i eigne skular, og det ikkje hadde kosta noko å hatt fleire elevar i eigne klassar. Det er likevel klart at dette er gode ordningar for einskildelevar. For å oppretthalda eit bra skuletilbod med god kvalitet framover, er det viktig at det vert forsett å løyva nok midlar til skulesektoren. Kommunen sitt strategival med ein desentralisert skulestruktur er økonomisk kostbar og må følgjast opp med økonomiske ressursar. 3.0 LÆRINGSMILJØ 7

3.1 Elevundersøkinga Elevundersøkinga blir gjennomført ved alle skulane på 7. og 10. trinnet. Nedanfor presenterer vi nokre resultat frå hovudområder som elevane svarar på. Skala: 1-5. Høg verdi vil seie positivt resultat. Unntaka er «Mobba av andre elevar på skolen» der låg verdi er positivt og «Andel av elevar som er blitt mobba» som er i prosent. 3.1.2 Støtte frå lærarane: Indeksen viser korleis elevane opplever emosjonell og fagleg støtte frå lærarane. Støtte frå lærarane 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 7. trinnet 4,5 4,3 4,5 4,5 10.trinnet 4,0 4,1 4,0 4,1 3.1.3 Vurdering for læring Indeksen kartlegg elevane si oppleving av dei fire prinsippa i vurdering for læring. Vurdering for læring 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 7. trinnet 3,9 3,7 4,0 4,1 10. trinnet 3,3 3,4 3,3 3,4 3.1.4 Læringskultur Indeksen viser om elevane opplever at skolearbeidet er viktig for klassen, og om det er rom for å gjere feil i læringsarbeidet. Læringskultur 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 7. trinnet 4,0 3,9 3,9 4,0 10.trinnet 3,5 3,8 3,7 3,9 3.1.5 Meistring Indeksen viser elevane si oppleving av meistring i samband med undervisning, lekser og arbeid på skulen. Meistring 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 7. trinnet 4,0 4,0 4,0 4,0 10.trinnet 3,9 4,0 3,9 3,9 3.1.6 Elevdemokrati og medverknad Indeksen viser elevane si oppleving av om det er mogleg å medverke i arbeidet med faga, og om dei får vere med og avgjere klassereglar og delta i elevrådsarbeid. Elevdemokrati og medverknad 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 7. trinnet 2,8 3,8 3,7 3,8 8

10.trinnet 3,2 3,5 3,3 3,6 3.1.7 Mobba på skulen av andre elevar Gjennomsnittsverdien for indikatoren Mobba på skulen av andre elevar er berekna ut frå kor mange som opplever at dei blir mobba av andre elevar på skulen, og kor ofte dei blir mobba. Verdien viser ikkje talet på elevar som i snitt blir mobba av andre elevar på skulen. Ein og same verdi kan enten indikera at mange kryssar av at dei blir mobba sjeldan, eller at færre kryssar av at dei blir mobba hyppig. Eit snitt ned mot verdien 1 tyder på lite mobbing i skulen. Mobba på skolen av andre elevar 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 7. trinnet 1,1 1,2 1,3 1,2 10.trinnet 1,3 1,1 1,2 1,2 3.1.8 Elevar som har blitt mobba av andre elevar på skulen 2-3 gonger i månaden eller oftare Tala under viser den prosentdelen elevar som opplever å bli mobba 2 eller 3 gonger i månaden eller oftare av andre elevar. Prosentdelen elevar som opplever mobbing på skulen av andre elevar er summen av den prosentdelen elevar som har kryssa av på svaralternativa «2 eller 3 gonger i månaden», «Omtrent 1 gong i veka» og «Fleire gonger i veka». Tala under seier ikkje noko om kor ofte elevane opplever å bli mobba. Andel elevar som har blitt mobba 2013-14 2014-15 2015-16 2016-17 7. trinnet 1,8 3,8 3,8 2,1 10.trinnet 4,1 2,2 3,3 3,3 3.2 Refleksjon og vurderingar i høve læringsmiljø Korleis elevane opplever læringsmiljøet sitt, er grunnlag for kor godt dei trivest og lærer på skulen. Om ikkje elevane trivest vil dei ikkje få utnytta potensialet sitt for læring. Alle elevane på 7. og 10 trinnet skal svara på elevundersøkinga. Ved fleire av skulane i kommunen svarar alle elevane frå 5. trinnet og oppover. I tillegg til å gjennomføra elevundersøkinga har dei fleste skulane også anna form for kartlegging og undersøking av læringsmiljøet. Det kan vera små spørjeundersøkingar der dei kryssar av eller svarer på enkle spørsmål. Det kan også vera i samtalar med kontaktlæraren. Skulane er pålagde å undersøkja og kartleggja læringsmiljøet på skulen og i klassane. Dette skal vera grunnlaget for det førebyggande arbeidet som skulane er lovpålagde å driva. Opplæringslova 9 A, er endra frå 1. august 2017. Denne endringa inneber eit skjerpa krav til skulane om å ha eit kontinuerleg førebyggande arbeid for at elevane skal trivast og læra. Alle skulane har eit etterarbeid med resultata av elevundersøkinga. Dette arbeidet skal gå føre seg både blant dei tilsette, med elevane, med føresette og i skulen sine rådsorgan. Resultata skal vurderast og tolkast og det må setjast inn tiltak med mål om å betra resultata. I tabellane over kan ei sjå at elevane svarar ulikt frå år til år og at svara frå 10. trinn elevane er annleis enn frå 7. trinn elevane. Tilbakemeldingane er også ulike frå skule til skule. Det er positivt at elevane opplever stor grad av støtte frå lærarane sine. Dette svara både 7. og 10. trinn elevane i 2016. Vidare er resultata for området «Læringskultur» svake for både barnetrinnet og ungdomstrinnet. Det same gjeld resultata for «Vurdering for læring» Det er grunn til å tru at ved å setja inn tiltak på desse områda så vil læringsresultata innanfor faga betra seg. Dette er grunnen til at alle skulane i kommunen nå går samla inn i arbeidet med å betra vurderingspaksisen sin. I samarbeid med høgskulen i Innlandet skal ein dei neste åra delta i eit utviklingsprosjekt i vurdering for læring, med mål om å endra og forbetra undervisninga og dermed elevane sine læringsresultat. 9

Kvinnherad kommune har som målsetjing at ein skal oppnå like gode snittsresultat som landet har i dei ulike områda på elevundersøkinga. På nokre område har kommunen betre resultat og på nokre område ligg vi likt med landet. Det er særleg på områda «meistring» og «læringskultur» som me ligg under snittet for landet i 2016. Det er svært gledelig at resultata syner at det er lågare opplevt mobbing både på 7. trinnet og på 10. trinnet enn både fylket og landet. Det same gjeld prosent av elevane våre som vert mobba 2-3 gonger i månaden. Sjølv om elevane melder om mindre mobbing enn på fylke- og landsplan, så er likevel kvart tilfelle av mobbing eitt for mykje. 3.3 Tiltak Skulane må arbeide kontinuerleg for eit godt og trygt skulemiljø for alle elevane. Internkontrollhandboka elevane si «arbeidsmiljølov» er eit nyttig verktøy i arbeidet med læringsmiljøet på skule. Ordensreglementet til skulane i Kvinnherad må gjennomgåast og reviderast. Skuleeigar har lagt til rette for eit godt system for å følgja opp krenkingar som vert oppdaga mellom elevane, dette skal danna grunnlag for arbeidet til skulane i skulemiljøsaker. (opplæringslova 9A) Sju av skulane i Kvinnherad får frå hausten 2017 helsesøster og skulehelsetenesta inn i skulane for å få fleire kompetansar og eit breiare tverrfagleg lag rundt elevane og læringsmiljøet. Alle skulane i Kvinnherad skal delta i prosjektet «Eit inkluderande barnehage- og skulemiljø» Fylkesmannen har tildelt midlar til å oppretta rådgjevarstilling for å leia dette arbeidet. Prosjektet vil starte opp i 2018. Alle skulane skal delta i etterutdanninga «Vurdering for læring» ved høgskulen Innlandet. Kompetansehevinga er gratis, nettbasert og er eit prosjekt som inneber organisasjonsutvikling og kollektiv læring på skulane. Prosjektet vil gå over 3 år 4.0 LÆRINGSRESULTAT 4.1 Lesing og norsk 4.1.1 Nasjonale prøvar i lesing 2016 5. trinn Lesing 1 2 3 Kvinnherad 22,4 % 55,9% 21,7% 50 Hordaland 23,2 % 53,6 % 23,2 % 49 Nasjonalt 23,0 % 51,9 % 25,0 % 50 8. trinn Lesing 1 2 3 4 5 Kvinnherad 17,6% 24,3% 41,9% 12,2% 4,1% 46 Hordaland 11,2% 17,8% 40,8% 19,4% 10,8% 49 Nasjonalt 9,7% 17,6% 41,4% 19,5% 11,8% 50 9.trinn Lesing 1 2 3 4 5 Kvinnherad 6,6% 14,9% 33,1% 27,6% 17,7% 53 Snitt poeng Snitt poeng Snitt poeng 10

Hordaland 5,3% 13,5% 38,3% 24,6% 22,2% 54 Nasjonalt 5,4% 11,1% 15,9% 24,6% 23,0% 54 4.1.2 Eksamen og standpunkt i norsk Norsk hovudmål Skriftleg eksamen Kvinnherad 3,0 3,3 3,2 3,6 Hordaland 3,3 3,3 3,4 3,5 Nasjonalt 3,4 3,4 3,4 3,5 Norskmunnleg eksamen Kvinnherad 4,8 4,3 4,1 4,1 Hordaland 4,5 4,4 4,5 4,5 Nasjonalt 4,4 4,4 4,4 4,4 Norsk hovudmål - standpunkt Kvinnherad 3,9 4,0 4,1 4,0 Hordaland 3,8 3,9 3,9 3,8 Nasjonalt 3,8 3,8 3,8 3,8 Norsk munnlegstandpunkt Kvinnherad 4,1 4,0 4,1 4,2 Hordaland 4,2 4,2 4,3 4,3 Nasjonalt 4,2 4,2 4,2 4,2 4.1.3 Refleksjon og vurderingar Resultata på nasjonale prøvar i lesing hausten 2016, synte eit varierande resultat samla for kommunen. Nasjonale prøvar måler elevane sin dugleik i lesing i alle fag. For å få gode resultat må elevane kunna vera like gode lesarar i matematikk som historie. Det vil seia at ein til dømes må kunna lesa like godt ein rute- tabell som ei historisk tidsline. For 5. trinnet viser resultata kva dugleikar elevane har tileigna seg dei fire første åra på skulen. 5. trinnet ligg no på line med nasjonale resultat og over resultata i fylket. Resultata for 8. trinnet viser kva dugleikar elevane har fått på mellomtrinnet (5. 7.trinn). Resultata blir målte ein månad etter at elevane har starta på ungdomstrinnet, og resultata skal vera eit grunnlag for lærarane på ungdomstrinnet til å leggja undervisninga til rette for elevane. Elevane får ny nasjonal prøve på 9. trinnet og den vil syna utviklinga til elevane frå 8. til 9 trinnet. Hausten 2016 var resultata for 8. trinnet låge. Snittet for resultatet i lesing som grunnleggande dugleik i alle fag ligg under både fylke og nasjon. Det er for mange elevar som ligg på nivå 1 og 2, og få på nivå 5. For 9. trinnet ser resultata i lesedugleik betre ut. Det er langt færre elevar på nivå 1 og snittet for kommunen ligg rett under fylket og nasjonen. Samanliknar ein tala for dei same elevane på 8.trinn, finn me ei positiv utvikling i og med at det er færre elevar på nivå 1 og at det generelt sett er ei forskyving med fleire elevar på dei høgare nivåa i lesing. I eksamen i norsk hovudmål var snittkarakteren for Kvinnherad i 2016 3,6, dette er ei forbetring frå 2015, då snittet var 3,2, og over nasjonalt snitt som var 3,5. I 2015 fekk 1,8 % av elevane karakteren 1 i norsk skriftleg, dette talet var 0% i 2016. I norsk munnleg har snittkarakteren halde seg jamn dei siste åra, snittet ligg noko under snittet for nasjonen og fylket. Gode dugleikar i norskfaget og lesing er viktig. Fleire av ungdomsskulane i kommunen har satsa på lesing i prosjektet Ungdomstrinn i utvikling som vart avslutta våren 2017. Det er grunn til å forventa at dette vil virka inn på læringsresultata til elevane i åra framover. 11

4.2 Rekning og matematikk 4.2.1. Nasjonale prøvar i rekning 5. trinn Rekning 1 2 3 Kvinnherad 16,7% 57,6% 25,7% 51 Hordaland 23,2% 53,6% 23,2% 50 Nasjonalt 23,0% 51,9% 25,0% 50 8. trinn Rekning 1 2 3 4 5 Kvinnherad 10,1% 17,5% 39,6% 17,4% 5,4% 48 Hordaland 7,4% 22,8% 40,6% 20,5% 8,7% 50 Nasjonalt 7,3% 22,4% 38,9% 20,6% 10,8% 50 9.trinn Rekning 1 2 3 4 5 Kvinnherad 3,4% 14,0% 37,4% 21,2% 24,0% 54 Hordaland 3,8% 14,6% 36,2% 26,0% 19,4% 54 Nasjonalt 4,2% 15,4% 34,2% 25,2% 20,9% 54 Snitt poeng Snitt poeng Snitt poeng 4.2.2 Eksamen og standpunkt i matematikk Matematikk skriftleg Eksamen Kvinnherad 3,0 2,6 2,8 3,3 Hordaland 3,0 3,0 2,9 3,3 Nasjonalt 3,1 3,0 2,9 3,3 Matematikk munnleg eksamen Kvinnherad 3,9 3,8 3,7 3,4 Hordaland 4,0 4,0 4,1 4,1 Nasjonalt 4,1 4,0 4,1 4,1 Matematikk skriftleg Standpunkt Kvinnherad 3,5 3,5 3,2 3,6 Hordaland 3,5 3,6 3,5 3,6 Nasjonalt 3,5 3,5 3,5 3,5 4.2.3 Refleksjon og vurderingar Resultata frå Nasjonale prøvar i rekning i alle fag, syner om lag same resultatet som i lesing. 5. trinnet syner også her gode dugleikar, medan 8. trinnet sine resultat ligg under fylke og nasjonen. Resultata frå 9. trinnet er på line med fylke og nasjonen i 2016. Resultata for desse elevane eitt år før, viser at elevane har hatt ei positiv utvikling. Antal elevar på det lågaste nivået er redusert, og det er fleire av elevane på det høgaste nivået. Det har vore ei målsetjing at færrast mogleg av elevane skal vera på nivå 1, og på 5. trinnet og 8. trinnet ser me at det er jobba bra med dette. Kvinnherad har ein langt lågare del av elevane på nivå 1, enn dei me samanliknar oss med. 12

Når det gjeld eksamen og standpunktkarakterar i matematikkfaget ligg snittet på nivå med fylket og landet medan elevane som kom opp i munnleg eksamen låg litt under snittet for fylke og nasjonalt. På eksamen i 2016 er snittkarakteren for skriftleg matematikk 3,3, dette er ei forbetring frå i fjor då snittet var 2,8. For begge åra ligg Kvinnherad tett opp til snittet nasjonalt. I 2015 hadde Kvinnherad 11 % av elevane på karakteren 1. i matematikk skriftleg, 2016 var dette talet 1,8%. I munnleg matematikk har andelen for dei med karakteren 1 gått frå 5,9% i 2015 til 2,9% i 2016. Samla viser dette ei positiv utvikling i andelen av elevar som får karakteren 1 på eksamen. Det har vore satsa på vidareutdanning av lærarar i matematikk dei siste åra. Det er gode tilbakemeldingar på at den statlege vidareutdanninga har høg kvalitet og er praksisnær. Det er forventa at denne satsinga på vidareutdanning av lærarar i matematikk vil vera med å halda elevane sine læringsresultat i matematikk høge dei komande åra. 4.3 Engelsk 4.3.1 Nasjonale prøvar i engelsk 5. trinn Engelsk 1 2 3 Kvinnherad 28, % 50,3% 21,7% 49 Hordaland 25,7% 52,1% 22,2% 49 Nasjonalt 24,4% 51,4% 24,2% 50 8. trinn Engelsk 1 2 3 4 5 Kvinnherad 14,2% 23,6% 41,2% 12,2% 8,8 47 Hordaland 9,3% 16,8% 43,4% 20,4% 10,1% 50 Nasjonalt 9,0% 17,7% 42,7% 19,8% 10,8% 50 Snitt poeng Snitt poeng 4.3.2 Standpunkt og eksamen i engelsk Engelsk skriftleg Eksamen Kvinnherad 3,9 3,7 3,6 3,5 Hordaland 3,9 3,8 3,8 3,7 Nasjonalt 3,8 3,7 3,7 3,6 Engelsk munnleg Eksamen Kvinnherad 4,2 4,2 3,9 4,4 Hordaland 4,5 4,5 4,5 4,6 Nasjonalt 4,5 4,4 4,4 4,5 Engelsk skriftleg Standpunkt Kvinnherad 3,9 3,6 3,7 4,0 Hordaland 3,9 4,0 4,0 4,0 Nasjonalt 3,9 4,0 3,9 3,9 Engelsk munnleg Standpunkt Kvinnherad 4,1 4,0 4,0 4,3 13

Hordaland 4,2 4,3 4,3 4,3 Nasjonalt 4,1 4,2 4,2 4,2 4.3.4 Refleksjon og vurderingar Nasjonale prøvar i engelsk, syner betre resultat på 5. trinnet i 2016 enn åra før. Snittet ligg likevel under både fylke og stat. Resultata for 8. trinn viser fleire elevar på nivå 1 og 2 enn fylket og nasjonen, samt at me har færre elevar på dei høgaste nivåa.. Når det gjeld eksamen i munnleg og skriftleg engelsk, skårar Kvinnherad i 2016 nett under snittet for fylke og nasjonen, når det gjeld snittet for munnleg, er det ei positiv utvikling frå året før. Standpunktkarakterane i engelsk ligg ganske på snitt med fylket og nasjonen, og har ei positiv utvikling frå 2015 til 2016. Ingen av elevane våre fekk karakteren 1, verken i 2015 eller i 2016. Kartlegging av kompetanse viser at mange skular manglar lærarar med formell utdanning i engelsk. Dette er fag som til dels er prioritert i vidareutdanning, og som må få enno større fokus i åra som kjem. 4.4 Grunnskulepoengsum Grunnskulepoeng 2016-17 Kvinnherad 40,3 39,2 39,1 41,2 41,5 Hordaland 40,3 40,9 41,4 41,6 41,8 Nasjonalt 40,1 40,4 40,8 41,2 41,4 4.9 Refleksjon og vurderingar Grunnskulepoeng er eit mål for det samla læringsutbytet for elevar som får sluttvurdering med karakterar. Karakterane vert brukt som kriterium for opptak til vidaregåande skule. Grunnskulepoeng er summen av elevane sine avsluttande karakterar, delt på talet av karakterar og ganga med 10. Kvinnherad har som mål at gjennomsnittet av grunnskulepoenga skal vera på same nivå som nasjonen og at det skal vera mindre enn 0,5 (ein halv karakter) forskjell mellom gutar og jenter. Grunnskulepoeng på 41,5 for Kvinnherad er litt høgare enn snittet for landet. Gutane har 38,3, medan jentene har 45,0. Det blir ein forskjell på 0,67. Gjennomsnittsmålet er nådd grunna det særs gode resultatet for jentene. Mål om forskjell mellom gutar og jenter er ikkje nådd. Sjølv om me har nasjonale prøvar og kartleggingsprøvar som undervegs i utdanningsløpet er under landssnittet, presterer elevane ved utgang av 10. trinnet betre enn landet elles. Dette vitnar om at det vert gjort eit godt arbeid i skulen i Kvinnherad. 4.5 Tiltak i høve læringsresultat Satsinga på å betra vurderingspraksis med mål om å auka læringa blir den sentrale og store satsinga i alle skulane det komande året. Målet er endra praksis og at dette blir ei organisasjonsutvikling som alle lærarane på skulane drar saman. Arbeidet med å gje elevane gode dugleikar i lesing i alle fag, må intensiverast. Skuleleiinga og lærarane må ha god kunnskap om lesing som grunnleggjande dugleik. Alle lærarane på skulane må ta 14

ansvar for elevane si leseutvikling, og gi leseopplæring på faget sine premisser. Det må organiserast med leselærarar på alle skular. Skulane må organisera «tidleg innsats» ressursen slik at elevar som ikkje klarar å følgja med i undervisninga får intensiv og tidleg hjelp. Denne hjelpa treng ikkje vera spesialundervisning, men eit tilpassa og avgrensa tilbod for å hjelpa eleven vidare. Skulane må gå gjennom eigne leseplanar for revisjon og oppdatering. Systematisk opplæring i lesestrategiar må sikrast. Sektorleiinga vurderer innkjøp av VOKAL som kvalitetsverkty for skulane. Her vert elevane sine resultat på testar og kartleggingar presenterte og Vokal kan nyttast som eit utviklingsverkty for skulane. Ei kartlegging av lærarkompetanse i engelsk, syner at det er få lærarar som har tilstrekkeleg kompetanse i dette faget. Engelsk vil derfor bli eit satsingsområde for vidareutdanning i Kvinnherad framover og me vil prioritera engelsk i den statlege kompetansehevinga. Kvinnherad kommune har eit samarbeidsprosjekt med to lærarutdanningsinstitusjonar i USA og har amerikanske lærarstudentar i praksis to gonger i året i skulane i Kvinnherad. Tilbakemeldingane på dette prosjektet er at elevane får auka kompetanse i engelsk munnleg i dei åtte vekene studentane er på skulane. Dette prosjektet bør vidareførast og me må sjå etter andre internasjonale prosjekt som kan støtta elevane si språklege utvikling. Sektorleiinga vil følgja opp alle skulane i dialogsamtalar om skulane sine resultat i høve læringsmiljø og læringsresultat. Det vil bli vurdert å gjera innkjøp av PULS som leiingsverktøy for kvalitetsutvikling. PULS står for «Pedagogisk utviklings- og læringsspegel» og er både eit analyse- og prosessverkty. Datamateriellet blir henta frå ulike kjelder som SSB, SATS, PAS, Skuleporten, GSI, elevundersøkinga, nasjonale prøvar og kartleggingsprøvar i Vokal. 5.0 GJENNOMFØRING AV VIDAREGÅANDE OPPLÆRING Elevar (16 år) som er registrerte i vidaregåande opplæring same året som avslutta grunnskule. 2012 2013 2014 2015 2016 Kvinnherad 98,1 98,9 99,5 98,4 97,9 Hordaland 98,4 98,6 98,2 98,2 98,4 Nasjonalt 97,8 97,8 98,0 98,0 98,1 Tabellen over viser prosenten av elevar som går direkte over til vidaregåande opplæring etter grunnskulen. Kvinnherad ligg litt lågare her enn landet og fylket. Tabellen syner også ein negativ retning i løpet av dei siste åra. Fråfall i vidaregåande skule er eit stort samfunnsproblem, og det er vanskeleg å koma inn i arbeidslivet om ein ikkje fullfører. 15

Tabellen over er henta frå Kvinnherad vidaregåande skule. Som det går fram av diagramma over var det ein oppgang på gjennomføring av vidaregåande opplæring i 2016. Det er elevane ved det studieførebuande utdanningsprogrammet som har høgast prosent i gjennomføring. Problemet med at elevar sluttar før dei er ferdige i vidaregåande opplæring er også ei utfordring for grunnskulen, då problema ofte startar der. Gode og inkluderande læringsmiljø i barnehage og skule kan førebyggja for fråfall i vidaregåande opplæring. 6.0 SPESIALUNDERVISNINGA Hausten 2016 fekk 8,25 % av elevane i grunnskulen spesialundervisning. Året før var talet 8,3 %. Snittet for landet syner at 7,8 % av elevane har spesialpedagogisk undervisning. 8,25 % utgjer 140 elevar; 96 gutar og 44 jenter. At 2/3 av elevane som har vedtak om spesialundervisning er gutar, er ganske likt landssnittet. Til spesialundervisninga vart det nytta 25,5 årsverk med lærar og om lag 15 årsverk med assistent. Kvinnherad nyttar meir ressursar til spesialundervisning enn snittet i landet. Det er tydelege styringssignal om at myndighetene ynskjer å redusera spesialundervisinga. Forskning har synt at nokre barn opplever seg stigmatiserte med å få undervisninga utanom fellesskapet i klassen, og at det vil vera ei betre hjelp å få meir tilpassa undervisning. For å redusera spesialundervisninga må ein styrka den generelle undervisninga og ha større fokus på tilpassa undervisning for alle elevane. Samarbeid med PPT kontoret om spesialundervisninga og styrking av den generelle undervisninga er eit tiltak som er sett i verk. 7.0 SÆRSKILD NORSKOPPLÆRING FOR MINORITETSSPRÅKLEGE Hausten 2016 fekk 50 elevar særskild norskopplæring. Året før var det 45 elevar. Husnes ungdomsskule har innføringsklasse for nyleg tilflytta framandspråklege elevar. 8.0 SKULEFRITIDSTILBOD (SFO) Hausten 2016 var 393 elevar påmelde SFO totalt i kommunen. Året før var det 391. 172 elevar nytta seg av tilbodet om 6 timar og 113 elevar hadde 9 timar. 72,5% av elevane i SFO nytta eit særs avgrensa tilbod, og berre 25 elevar (6%) hadde 100 % plass. Det var ikkje tilbod 16

utanom skuleruta. Kor mange elevar som er påmelde SFO varierer sterkt mellom skulane. Ved ein skule deltek 6,1% og ved ein annan deltek 21,1% av elevane. 9.0 TILBOD OM LEKSEHJELP Etter Oppl 13-7a, skal kommunen tilby elevane gratis leksehjelp med til saman åtte timar kvar veke til elevar i grunnskulen. Dei åtte timane skal fordelast fritt på årstrinna slik kommunen avgjer. I Kvinnherad kommune er leksehjelpa lagt til elevane på mellomtrinnet, 4.- 7. trinn, med tilbod om to timar på kvart trinn. Det er ulik praksis rundt på skulane til organisering av tilbodet, om det er lagt til før eller etter skuletid. Formålet med leksehjelpa er å gi eleven støtte til læringsarbeidet, kjensle av meistring og gode rammer for sjølvstendig arbeid. I tillegg er tanken at leksehjelpa skal medverke til å utjamne sosial ulikskap i opplæringa. Det er såleis svært viktig at dei som ikkje kan få hjelp heime får tilbod om leksehjelp på skulen. I 2016 var det 220 elevar som nytta seg av tilbodet om leksehjelp, dette utgjer ca 1/3 av elevane som har rett til tilbodet, og ein auke i forhold til bruken i frå 2015. Tilbodet er ikkje ein del av opplæringa til elevane, og vert i stor grad gjennomført av barne og ungdomsarbeidarar/assistentar. Elevar som har rett til spesialundervisning jf Oppl 5-1, der dette inneber timar til spesialundervisning og /eller oppfølging og støtte frå assistent, har ikkje dei same rettane i tilbodet om leksehjelp. Ei utfordring kan såleis bli å gi desse elevane tilstrekkeleg vaksenstøtte i dette tilbodet. Elevane har ikkje rett til tilrettelagt skuleskyss til eller frå tilbodet. I kommunen vår er mange elevar avhengig av skuleskyss, mangel på ordinært skysstilbod kan difor vera ein avgrensande faktor for om elevane nyttar seg av tilbodet. For å møte dette har skulane tilrettelagt tilbodet om leksehjelp lokalt så godt som mogeleg i forhold til at elevane kan følgje ordinært skysstilbod. 10.0 KULTURSKULEN Kvinnherad kulturskule er eit offentleg eigd og drive tilbod til barn og unge i Kvinnherad kommune. Føremålet med opplæringa er å læra, oppleva, skapa og formidla kulturelle og kunstnariske uttrykk. Kulturskulen har også til oppgåve å kvalifisera elevar med særleg interesse og motivasjon til opptak i høgare kunstfagleg utdanning. Opplæringa skal bidra til barn og unge si meistring og danning, fremme respekt for andre kulturar, bevisstgjera eigen identitet, verta kritisk reflekterande og utvikla eigen livskompetanse. Kvinnherad kulturskule er forankra i opplæringslova 13-6 som vart vedteke i Stortinget 5. juni 1997.«Alle kommunar skal aleine eller i samarbeid med andre kommunar ha eit musikk- og kulturskuletilbod til barn og unge, organisert i tilknyting til skuleverket og kulturlivet elles». Kulturskulen tilbyr opplæring, oppleving og formidling innan fagområda kunst, dans, musikk og teater. Både drift og undervising i Kvinnherad kulturskule tek utgangspunkt i Rammeplan for kulturskulen «Mangfald og fordjuping» (Norsk kulturskuleråd 2015-2016) som ble vedteken av kommunestyret 15.12.16. Rammeplanen har ikkje status som forskrift til opplæringslova, men er likevel ein viktig styringsreiskap for det vidare arbeidet for utviklinga av skuleslaget nasjonalt og lokalt. Kvinnherad kulturskule har administrasjon i Kvinnherad kulturskulesenter på Husnes. Administrasjonen består av rektor/einingsleiar i 100% og undervisningsinspektør i 30%. Kulturskulen har i dag til saman 17 stillingar, fordelt frå 2% til 100% stillingsstorleik. Kulturskulen har åtte 17

kvinnelege og ni mannlege tilsette. Lærarane i Kvinnherad kulturskule er tilsett etter sentralt avtaleverk. Hausten 2016 hadde Kvinnherad kulturskule 538 elevplassar og 400 elevar. Nokre elevar tek i mot fleire undervisningstilbod. 355 elevar er i grunnskulealder, 7 elevar er i førskulealder, 38 elevar er over grunnskulealder. Regjeringa har sett som mål at 30 % av elevane i grunnskulealder skal få plass i kulturskulen. I dag ligg landssnittet på 13 %. Av 1698 grunnskuleelevane i Kvinnherad var det i 2016 21,3 % som hadde plass i kulturskulen. Det er eit godt resultat samanlikna med landssnittet. 11.0 KONKLUSJON OG FRAMOVERMELDING Utviklinga i året som har gått har stort sett vore god. Først og fremst syner resultata våre at me har gode føresetnader for læring gjennom det som elevane opplever som eit trygt og godt læringsmiljø. Resultata frå elevundersøkinga syner at skulane arbeider godt på dette området. Det er svært positivt at elevane trivst på skulen og at dei i høg grad opplever støtte frå lærarane sine. Tala frå elevundersøkinga har i fleire år synt at elevane melder om mindre mobbing enn snittet for både fylke og nasjon. Godt og systematisk arbeid med læringsmiljøet på skulane gjev såleis gode resultat. Det gode resultatet tek me med oss vidare i arbeidet med stadig å bli betre. Den nye lovendringa i Oppl 9A som vart vedteke frå 01.08.17, har skjerpa krava til elevane sitt læringsmiljø, både når det gjeld systematisk førebyggande arbeid, kartlegging av læringsmiljøet, undersøking, tiltak og dokumentsjon. I det komande året vil skuleeigar vurdera ordensreglementet til kommunen og revidera det i høve lovendringa. Alle skulane og barnehagane i kommunen vil frå våren 2018 delta i «Eit inkluderande barnehage- og skulemiljø» Dette er ei statleg satsing og kommunane i Sunnhordland (FOS) har saman fått prosjektmidlar frå Fylkesmannen til denne satsinga. Nyare forsking syner at mobbing og mistrivnad startar allereie i barnehagen, og at dei som vert utsett for dette dreg det med seg opp gjennom heile barndomen og ungdomen. Fråfall i vidaregåande skule kan skuldast at ein har vore utsett for mobbing og krenkingar heilt tilbake frå barnehagetida. Elevundersøkinga syner vidare at skulane har eit forbetringspotensiale på området som handlar om læringskultur. Dette er noko me vil ta tak i framover og arbeida for å auka læringstrykket. Grunnskulepoeng over landssnittet dette året er bra og vitnar og om godt arbeid ute i skulane. Engelsk er eit fag som dreg snittet ned og er difor eit fag me må ha fokus på framover. Dette vil me mellom anna gjera med å prioritera lærarar til den statlege vidareutdanninga i engelsk. Resultata på nasjonale prøvar svingar noko frå år til år. I år var det gode resultat på 5. trinnet, medan 8. trinnet sine resultat var svakare. Skulane må fortsetja med å halda trykket oppe på arbeidet med dei grunnleggjande dugleikane. Dei faglege utfordringane for grunnskulen, vil dei komande åra bli møtt med endring og betring i skulane sin vurderingspraksis. Alle skulane i kommunen deltek frå hausten 2017 i ei skulebasert kompetanseheving og organisasjonsutvikling innanfor området «Vurdering for læring». Det er høgskulen Innlandet som er ansvarlege for opplæringa. Dette er eit tiltak for å betra læringskultur og faglege resultat i skulane. Etter omorganiseringa som kommunen har vore gjennom er SAMORDNING og SAMHANDLING to sentrale omgrep. Skulane i Kvinnherad vil i tida framover arbeida med å bli betre på desse områda. TIDLEG INNSATS, er eit mål for heile sektoren og for sektorane på tvers. Skulane i Kvinnherad vil 18

saman med andre kommunale tenestetilbod samarbeida betre for å gje borna eit godt tilbod gjennom tidleg innsats og gjennom tettare samarbeid med andre instansar. Skulehelsetenesta og helsesøster inn i grunnskulen er eit slikt tiltak. Kvinnherad kommune er ein av seks kommunar som utgjer Forum for oppvekst i Sunnhordland (FOS). Den regionale prosjektorganisasjonen omfattar samarbeid knytt til kompetanseheving for skule, barnehage, kulturskule og PPT. Målet for organisasjonen er å samarbeide om oppgåver som blir løyst betre på regionalt nivå enn på lokalt nivå. Sektor for oppvekst i Kvinnherad har stor nytte av å vera ein del av dette samarbeidet. Skulane har siste åra vore del av fleire lærande nettverk. I 2017 startar samarbeid om Udir si satsing på inkluderande barnehage og skulemiljø, der kommunane har fått tildelt kompetansemidlar som region. Det å vera ein del FOS samarbeidet er viktig for oss som kommune, me ville ikkje hatt same kapasitet i det å tilby kompetanseheving for tilsette innan målgruppene utan dette samarbeidet. Nasjonale satsingar og utviklingsmåla for Kvinnherad kommune(2014-2017) er styrande for dei satsingane og det arbeidet som skjer i skulane i Kvinnherad. Kvinnheradskulane skal søkja å nå overordna visjon for Nye Kvinnherad kommune; Saman om utvikling og gode tenester, og dette, saman med verdiane våre; respekt, omsorg, tydeleg og ærleg, skal visa igjen i drifta, i måten me er mot kvarandre, og i møte med elevar og føresette. Dette arbeidet vil i åra som kjem bli styrkja gjennom fellessatsingar, som skal gjelda alle. Betre tverrfagleg innsats, vurdering for læring, eit lag rund eleven, inkluderande barnehage og skulemiljø og digital kompetanse, satsingar og prosjekt som skal innførast og arbeidast med overordna, i og på tvers av einingane. Gjennom betre samhandling, fleirfagleg samarbeid og fokus på leiing og læring i organisasjonen vil me dei neste åra forsterka den tendensen me synest å sjå, at resultata for elevane i Kvinnherad er på veg oppover. Gjennom betre samhandling, satsing på vidareutdanning, skulebasert kompetanse, lærande nettverk og digital kompetanse skal me få tilsette med høg kompetanse, motivasjon og kapasitet, og som gjennom tryggleik i si rolle yt sitt beste for å lukkast i arbeidet i møte med elevane. Me skal sjå resultat som viser elevar som opplever at fagleg -og sosial læring går hand i hand, som opplever å vera del av eit fellesskap, meistrar grunnleggande dugleikar, får faglege utfordringar tilpassa eigne føresetnader, er motiverte for læring, meistrar livet,- og som opplever å vera del av ein trygg og god Kvinnheradskule med fokus på læring for framtida! 19