NOTAT RV 555 KOLLTVEITSKIFTET AUSTEFJORDEN. STØY- OG LUFTKVALITETSBEREKNINGAR

Transkript

1 Til: Statens vegvesen Region vest Frå: Asplan Viak AS Kopi: Dato: Oppdrag: / RV 555 KU Fastlandssambandet Sotra Bergen. Delprosjekt 2 RV 555 Kolltveitskiftet - Austefjorden RV 555 KOLLTVEITSKIFTET AUSTEFJORDEN. STØY- OG LUFTKVALITETSBEREKNINGAR INNHALDSLISTE 1. INNLEIING GENERELT OM STØY OG LUFTFORUREINING Støy Grenseverdiar for vegtrafikkstøy Verknader av lokal forureining frå vegtrafikk Mål og grenseverdiar FØRESETNADER OG INNGANGDATA Programvare Trafikkdata Andre føresetnadar BEREKNINGSRESULTATAR STØYKOTER FOR TILRÅDD ALTERNATIV Føresetnader for berekningane Metodikk Nøyaktigheit Resultat Vedlegg 1: støykart Vedlegg 2: Støysoner for tilrådd alternativ Asplan Viak AS - Rådhustorget 5 - Postboks 24, 1300 Sandvika - Tlf Faks asplanviak.no

2 1. INNLEIING Statens vegvesen Region Vest arbeider med planar for nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen vest. Prosjektet er delt i 3 parallelle planprosessar: Delprosjekt 1: Fastlandsambandet Sotra Bergen. Kommunedelplan med KU Delprosjekt 2: Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Kommunedelplan med KU ( Sotra sør ) Delprosjekt 3: Rv561 Kolltveitskiftet Ågotnes. Kommunedelplan med KU ( Sotra nord ) Dette notatet er ein del av Delprosjekt 2, ny Rv555 mellom Kolltveitskiftet i Fjell og Austefjorden i Sund. Notatet skal vere underlag for vurderingar under tema nærmiljø og friluftsliv. Planarbeidet vert gjennomført som kommunedelplan med konsekvensutgreiing, og omfattar begge dei to kommunane Fjell og Sund. Tiltakshavar og ansvarleg for konsekvensutgreiinga er Statens vegvesen Region vest. Rv 555 er Sund kommune og sørlege Fjell kommune sin hovudveg til Bergen, og hadde i 2005 ein ÅDT på om lag Vegen har låg standard, og har berre delvis to køyrefelt som ikkje tilfredsstiller dagens krav til standard. Gang- og sykkelveg finst berre stadvis og på korte strekningar. Tiltaket omfattar ny tofelts veg i eigen trase. Fartsgrense vert 80 km/t, og vegen vert planlagt med midtdelar i samsvar med revidert handbok 017, Vegnormalane (august 2007). Eksisterande veg vert etter utbygginga lokalvegnett med kollektivtrafikk og gang- og sykkelvegar. I tillegg til ny tofelts veg på strekninga Kolltveitskiftet ferjekaien ved Austefjorden, vil det verta etablert nye planskilte kryss mellom ny veg og eksisterande veg. Ein skal foreta nødvendige omleggingar av eksisterande vegnett, og etablera tunnelar, bruer og viaduktar avhengig av kva alternativ som vert valt. Asplan Viak AS er engasjert til å gjennomføre berekningar av vegtrafikkstøy- og luftforureininga knytt til dei ulike alternativa. Definisjonen av gul og raud støysone er i samsvar med Miljøverndepartementets støyretningslinje (T- 1442), og arbeida er utført i samsvar med rettleiinga til desse støyretningslinene. Det er berekna støy frå veg i en framtidig situasjon, år Oppdraget er utført i tidsrommet oktober 2007 april Oppdragsgivar og ansvarleg for planarbeidet i Statens vegvesen er Roald Sletten. Støy- og luftforureiningsberekningane er utført av sivilingeniør Eirik Csák Knutsen. Notatet utarbeida av sivilingeniør Kristin Strand Amundsen og Frode Aarland. Oppdragsansvarleg hos Asplan Viak AS er Cand. Agric. Frode Aarland. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 2

3 2. GENERELT OM STØY OG LUFTFORUREINING 2.1. Støy Støy er uønska lyd. Figur 1 viser kva for situasjonar som skapar ulike støynivå. Sjølv om det finst store individuelle forskjellar mellom personar vil den delen av befolkninga som føler seg plaga av støy auke med aukande støynivå. I den samanheng er det utarbeida både retningslinjer for akseptable utandørs støynivå i Noreg og grenseverdiar for støykrav innandørs til nybygg eller eksisterande bygningar ved ny eller endring av veganlegg. Trafikkstøy varierer med trafikkmengda for eit gitt tidsrom. På grunn av den store spennvidda frå den svakaste lyd vi kan oppfatte til smertegrensa vert ein logaritmisk skala nytta for å skildre støynivå. Kvar gang energien i ein lyd vert dobla, aukar lydnivået med 3 db(a), men menneske sin subjektive reaksjon på endringar i lydnivået er: Figur 1: Kva for situasjonar som skaper ulike støynivå. - 2 db(a): opp mot merkbart 3-5 db(a): godt merkbart 5-10 db(a): vesentlig > 10 db(a): dobling Ei dobling i vegtrafikken inneber ei endring i støynivå på 3 db(a), som er ei merkbar støyendring Grenseverdiar for vegtrafikkstøy Utandørs opphaldsareal og innandørsrom For utandørs opphaldsareal gjeld grenseverdiar i samsvar med Retningslinje for behandling av støy i arealplanlegging (T-1442). RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 3

4 Tabell 1: Anbefalte grenseverdiar i retningsliner for støy. T-1442 Utandørs Kjelde Utandørs støynivå (døgngjennomsnitt) Utandørs støynivå i nattperioden kl Utandørs støynivå (døgngjennomsnitt) Utandørs i støynivå i nattperioden kl Lden,frittfelt L5AF Lden,frittfelt L5AF GUL sone GUL sone RAUD sone RAUD sone Vegtrafikk db db > 65 db > 85 db Bygningar som ligg i raud og gul støysone (dvs >55dB) skal utgreiast for støytiltak. Tabell 2: Ulike måtar å angi støy på. omgrep Lden,frittfelt L5AF Definisjon Ekvivalent støynivå frittfelt med ulik vekting over døgnet. Trafikk om kveld og natt vert vekta strengare enn om dagen Maksimalnivå i forhold til antal hendingar i løpet av en gitt periode (5% av hendingane) For vegtrafikk er det som regel trafikkfordelinga over døgnet og ikkje maksimalnivået som utløyser støytiltaksplikt. For vurdering av støy på eit utandørsområde skal det bereknast for L den,frittfelt som er ekvivalent støynivå frittfelt med ulik vekting over døgnet. Trafikk om kvelden og natta vert strengare vekta enn om dagen Verknader av lokal forureining frå vegtrafikk Lokal forureining frå vegtrafikk har to årsaker, eksosforureining og slitasjeforureining på grunn av oppvirvling av vegstøv. I bileksosen er det i første rekke nitrogendioksid og eksospartiklar som kan gi problem knytt til grenseverdiar for luftkvalitet. Slitasjeforureiningen dannar også partiklar (svevestøv); ein del kjem frå dekk og bremseband, og ein del kjem frå vegdekket. I vintersesongen fører bruk av piggdekk til at det vert danna forholdsvis mykje meir svevestøvpartiklar. NO 2 er nemninga på nitrogendioksid. I byområde er konsentrasjonen avhengig av trafikkmengda, meteorologiske forhold og tilførsel av ozon. Svevestøv vert oppgitt i PM, dvs. støv som oppheld seg i lufta over en viss periode. PM 10 er partiklar med diameter mindre enn 10 m. Ein skil mellom ein grov-fraksjon (dvs. partiklar med diameter mellom 2.5 og 10 µm), som først og fremst kjem frå mineral, dvs. slitasje på vei etter piggdekkavriving og oppvirvling. Finfraksjonen til svevestøv, PM 2,5 (dvs. partiklar med diameter mindre enn 2,5 m), skyldes i hovudsak utslepp frå alle typar forbrenning som til dømes biltrafikk, industri og vedfyring og langtransportert luftforureining. I tillegg vert noe av PM 2,5 generert frå trafikkoppvirvla vegstøv. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 4

5 2.4. Mål og grenseverdiar Mål og grenseverdiar for luftkvalitet har vorte innskjerpa over tid. Tabell 1 oppsummerar retningslinjer og grenseverdiar for luftforureining. De viktigaste milepålane i utviklinga er revidert forskrift om lokal luftforureining, Forureiningsslova (1) (juridisk bindande), som blei vedteken av Miljøverndepartementet oktober 2002, og regjeringas vedtak om nasjonale mål (2) (tilrådde verdiar) for lokal luftforureining frå Statens Forurensningstilsyns (SFT) luftkvalitetskriteriar(3) er anbefalte luftkvalitetskriteriar gitt av SFT og Nasjonalt Folkehelseinstitutt. Luftkvalitetskriteriane er ikkje juridisk bindande, men gir eit eksponeringsnivå som ein ut frå nåverande kunnskap går ut i frå at befolkninga kan utsettes for, utan at alvorlige helseverknader oppstår. Tabell 3 Aktuelle grenseverdiar for luftkvalitet. Nasjonale mål leggast til grunn ved planlegging. Grenseverdi for luftkvalitet Gjeldande grenseverdi (1) Antal tillatne overskridingar årlig Nasjonale mål (2) Antal tillatne overskridingar årlig 2010 NO 2 μg/m3 timesmiddel 200 µg/m 3 18 gangar i µg/m 3 8 timer PM 10 μg/m3 Døgnmiddel 50 µg/m 3 35 gangar i gangar i µg/m 3 7 døgn SFTs og Folkehelsas tilrådde luftkvalitetskriteriar (3) 100 µg/m 3 35 µg/m 3 3. FØRESETNADER OG INNGANGDATA 3.1. Programvare VSTØY/VLUFT versjon 6.0 er nytta til berekning av støy- og luftforureining. Dette er ein modell for å berekne støy- og luftforureining frå vegtrafikk på overordna nivå. Modellen for å berekne vegtrafikkstøy er kalla VSTØY. VSTØY blei laga for overordna kartlegging og tiltaksanalyse til bruk i byar, tettstader Modellen har derfor forenklingar og ein nøyaktigheit som er tilpassa dette. Modellen byggjer på ein forenkla metode av Nordisk berekningsmetode for vegtrafikkstøy(1996). VLUFT er ein modell for å berekne luftforureining frå vegtrafikk. Programmet reknar maksimalkonsentrasjonar, dvs. konsentrasjonar som oppstår ved rushtidstrafikk og når maksimalt dårlege spredningsforhold inntreff samtidig. Berekningsmodellen tar ikkje omsyn til terrengvariasjonar. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 5

6 Standard bakgrunnsatlas i VLUFT er brukt i berekningane. Det er lagt til grunn at 70 % av bilane bruker piggfrie vinterdekk Trafikkdata Trafikktala er innhenta frå Statens vegvesen Region Vest. Trafikktala slik desse blei presentert i planprogrammet er nytta i berekningane. Figuren under gir ei oversikt over trafikktala som er nytta i berekningane for dei ulike alternativa. Figur 2: Trafikktall for alternativ 0. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 6

7 Figur 3: Trafikktall for alternativ 1. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 7

8 Figur 4: Trafikktall for alternativ 2. Tabellen under gjev ein oversikt over andre trafikkdata som er nytta i berekningane. Det er nytta same trafikkdata i støy og luftkvalitetsberekningane. Tabell 4: Andre trafikkdata som er nytta i berekningane. Hastigheit Andel tunge kjøretøy 80 km /t 7 % Når det gjeld trafikkfordelinga over døgnet er støyberekningsprogrammet sin standard trafikkfordeling nytta. Denne fordeler trafikkbelastninga med 75 % på dagen, 10 % på kvelden og 10 % på natta. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 8

9 3.3. Andre føresetnadar VLUFT/VSTØY-databasen er innhenta frå Statens vegvesen med dei bygningane som låg inne i dette registeret. Databasen er vidare supplert med bygningar frå GAB-registeret. Alle bygg er lagt inn med ein standard dempingsfaktor for vegg og vindu (trevegg og vanlig dobbeltvindu). For å berekne bygget sin plassering i høgde i forhold til nærliggande veg er det nytta ei automatisert rutine utvikla av Asplan Viak for Statens vegvesen Region vest. 4. BEREKNINGSRESULTATAR Berekningsresultata er vist på kart. For nærare konkretisering av berekningsresultata sjå karta som er lagt ved. Berekningane er gjennomført ved å sette saman ulike kombinasjonar av delstrekningar (kombinasjonsalternativ). I tabell 5 vert resultata presentert frå nord til syd for kvart alternativ. Alternativ 1 er eit gjennomgåande alternativ, medan alternativ 12, 13, 28, 29, 30 og 32 er mindre parsellar som gjer ulike kombinasjonsmoglegheitar med alternativ 1 og kvarandre i berekningane. Resultata frå berekningane er vist i tabellen under. Tabell 5: Oppsummering av støyberekningar. Antal bygningar i gul og raud støysone. Antal bygningar* i GUL støysone Kolltveit Kolafjellet: Dagens trasé Alternativ Alternativ Kolafjellet Skogsskiftet Dagens trasé 38 5 Alternativ Alternativ Alternativ Alternativ Antal bygningar* i RAUD støysone Skogsskiftet Marsteinen hotell Dagens trasé Alternativ Alternativ Alternativ Alternativ *Med bygningar meines her bygningar som har eit formål som er kjensleg for støy som til dømes bustadar, barnehagar, skolar m.v. Næringsbygningar og tilsvarande formål inngår ikkje i denne berekninga. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 9

10 Gul støysone betyr støynivå mellom 55 og 65 L den, mens raud støysone betyr støynivå utandørs på over 65 L den. Alternativ 0 har flest bygningar i raud støysone, mens kombinasjonsalternativ 13 har færrast bygningar i raud støysone. Kombinasjonsalternativ 13 har flest bygningar i gul støysone, mens kombinasjonsalternativ 3 har færrast bygningar i gul støysone. Berekningane er gjort utan at det er tatt omsyn til støyskjermingstiltak langs nye vegtrasear. Tabell 6 oppsummerar berekningsresultata for dei delparsellane det er gjort berekningar for med omsyn til lokal luftforureining. Tabell 6: Oppsummering av luftkvalitetsberekningar. Antal bygningar over nasjonale mål for PM 10 og NO 2. Antal bygningar over nasjonalt mål for PM 10 Antal bygninar over nasjonalt mål for NO 2 Alternativ Kombinasjonsalt. 1 (Alternativ ) 0 0 Kombinasjonsalt. 2 (Alternativ ) 0 0 Kombinasjonsalt. 3 (Alternativ ) 0 0 Kombinasjonsalt. 12 (Alternativ ) 0 0 Kombinasjonsalt. 13 (delparsell ) 0 0 Tabell 6 viser at ingen bygningar langs nåverande eller planlagt rv 555 er utsett for forureining over nasjonalt nivå verken for PM10 eller for NO2. Lokal luftforureining er ikkje ei aktuell problemstilling innanfor planområdet og er derfor ikkje vist på kart. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 10

11 Tabell 7 oppsummerar berekningane av CO 2 utsleppa for dei ulike kombinasjonsalternativa det er gjort berekningar for: Tabell 7 viser CO 2 utsleppa for dei ulike samanhengande kombinasjonsalternative i antal tonn/år. CO2-utslipp (tonn/år) Alternativ Kombinasjonsalt. 1 (Alternativ ) 6329 Kombinasjonsalt. 2 (Alternativ ) 7388 Kombinasjonsalt. 3 (Alternativ ) 6800 Kombinasjonsalt. 12(Alternativ ) 8098 Kombinasjonsalt. 13 (delparsell ) 7289 Tabell 7 visar at alle kombinasjonsalternativa gir ein reduksjon i CO 2 utsleppa sett i forhold til 0- alternativet. Kombinasjonsalternativ 1 peikar seg klart ut som det beste alternativet med omsyn til mengda årlege utslepp. 5. STØYKOTER FOR TILRÅDD ALTERNATIV Det er utført ei eiga støyberekning og utarbeida detaljerte støykoter for det tilrådde alternativet frå konsekvensutgreiinga. Det tilrådde alternativet er ein samanhengande trase som utgjer ein kombinasjon av alternativ 1, alternativ 29 og alternativ Føresetnader berekningane Trafikktala nytta i berekninga av støykotene for det tilrådde alternativet er tilsvarande dei som er nytta i dei andre støyberekningane vist i figur 3 og 4. Trafikktala og informasjon om vegens stigning og geometri er henta frå Statens vegvesen Region Vest/Kompas AS Metodikk For å danne støykoter for det tilrådde alternativet er programmet Vluft/Vstøy nytta. Det er oppretta eit stort antal fiktive berekningspunkt (rundt punkt) som er vilkårleg plassert innenfor planområdet. Berekningspunkta er lagt inn som fiktive byggpunkt og er gitt ein standardverdi med omsyn til demping for vegg og vindu. Berekningspunkta er så knytt til vegnettet ved bruk av MapTemplate 1. For å berekne 1 MapTemplate er ei rutine for etablering og ajourhald av data til vluft/vstøy utvikla av SINTEF for storbysamarbeidet. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 11

12 bygga sin plassering i høgde i forhold til nærliggande veg er det nytta ei automatisert rutine utvikla av Asplan Viak for Statens vegvesen Region vest. Støyberekningane er utført i Vstøy versjon 6.0. Resultatet av støyberekningane er eit punktdatasett med berekna utandørs støynivå for kvart enkelt punkt. For å kunne presentere resultatet i gjennom av bruk av støykotekart er berekningsresultatet for det enkelte punkt interpolert til flater. Interpoleringa er gjennomført i ArcGIS 3D Analyst ved å laga ein terrengmodell (TIN) av berekningspunkta. I interpoleringa er høgdemeter i en vanleg terrengmodell erstatta av ein desibelverdi(db). Den interpolerte modellen er i etterkant konvertert til eit raster med 1 meter oppløysning Nøyaktigheit Vstøy er eit berekningsprogram for støyvurderingar på eit overordna nivå. Ved berekning av utandørs støy kan berekna verdi ligge mellom +10 til -5 db i frå sann verdi. Omsynet til markdemping, skjerming og siktsektor er venta å gi størst bidrag til den samla uvissa. Vstøy tar ikkje omsyn til dei faktiske tilhøva i terrenget (terrengmodell), men i programmet kan ein velje nokon typiske terrengsnitt for det enkelte bygg som vert lagt til grunn for berekningane. Programmet vil derimot handsame denne uvissa i berekningane konservativt, det vil seie at resultata i mange tilfelle vert berekna for høgt. Grensene for støykotene kan på den måten sjåast på som maksimalverdiar. (Programdokumentasjon støy og berekning av luftforureining, UTB 2003/11). Grunna den høge tettleiken av bygningspunkt vil ikkje interpoleringsmetodikken som har vorte nytta i etableringa av støykotene endra uvissa i berekningsresultata. Støykotene må sjåast som rettleiande. Ved detaljplanlegging av riksvegen eller ved planlegging/bygging på område som ligg innanfor raud eller gul sone, eller som grenser til desse må det utførast meir detaljerte støyberekningar som tar omsyn til dei faktiske terrengtilhøva i området, til eksempel ved bruk av NovaPoint Støy Resultat Den detaljerte støyberekninga gjort for det tilrådde alternativet frå konsekvensutgreiinga viser at eit stort område vert råka av gul støysone. Totalt vert om lag dekar av ulike arealformål liggande innanfor gul støysone (55-65 db) på strekninga frå Kolltveitskiftet i nord til Austefjorden i sør. Et noko mindre område vert råka av raud støysone (>65 db). Denne vil totalt råka om lag dekar langs den anbefalte traseen. For nærmare avgrensing gul og raud støysone sjå vedlegg 2. RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 12

13 VEDLEGG 1: STØYKART RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 13

14 0-alternativet: RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 14

15 RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 15

17 Kombinasjonsalternativ 1: RV 555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Støy- og luftkvalitetsberekningar 17