Om å skrive. Kven skriv du for? Om ulike former for skriving. Georg Arnestad. Førstelektorsamling HSF

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Om å skrive. Kven skriv du for? Om ulike former for skriving. Georg Arnestad. Førstelektorsamling HSF 15.09.09"

Vegard Andersson
8 år siden
Visninger:

1 Om å skrive Kven skriv du for? Om ulike former for skriving Georg Arnestad Førstelektorsamling HSF

2 Målet: Mange vegar til målet Skrive ein god og høveleg tekst tilpassa eit formål Det er (nesten) alltid nokon som skal lese det du skriv (inkl. dagbøker..) Å skrive er å vende seg til nokon, å ville dei noko Formålet (og kven du skriv for) bestemmer dei retoriske grepa og verkemidla du brukar

3 To hovudtypar skrivarar Eittutkastsskrivaren og Fleirutkastsskrivaren 1. Tenkje det først, skrive det etterpå Overføre tankar til skrift, lite eigna for større skriftleg arbeid 2. Skriving som hjelpemiddel for tanken Finne fram til tankar gjennom skriving og språk Organisere tankar gjennom språk/skriving Nødvendig for større arbeid

4 Skriv Å skrive er å tenkje Å skrive ambisiøst er å tenkje ambisiøst Gode faglege bidrag har ofte ei tiltalande språkleg form Vi skriv ikkje ned tankane våre Tankane oppstår undervegs av anstrengelsen med å formulere seg Den ferdige teksten vert som oftast noko anna enn det eg hadde i tankane då begynte å skrive

tankane våre Tankane oppstår undervegs av anstrengelsen med å formulere seg

5 Skrive Det startar med ein diffus intuisjon Når du startar med å forme ut setningar, så. Mulegheitene utfaldar seg Språket tek sine eigne vegar: Når du gir tankane ei tilfredsstillande språkleg form, tek dei sine eigne og gjerne uventa vegar Tenkningens teknologi OG: Å skrive grammatisk konsekvent er å tvinge tanken til konsekvens

Mulegheitene utfaldar seg Språket tek sine eigne vegar: Når du gir tankane ei

6 Skrive Å skrive er å tenkje på ein særleg utfordrande måte Høgtskriving Å skrive personleg, med ei personleg stemme Å skrive litterært, skrive med stil Skal ein skrive fagleg, må ein kunne skrive ordentleg og korrekt Ta omsyn til ordval, teiknsetjing, bøyingsformer som stileffektar og som betydningsnyansar Språket avgjer; du veit sjølv omtrent kor du vil

fagleg, må ein kunne skrive ordentleg og korrekt Ta omsyn til ordval, teiknsetjing,

7 Skriv! Unngå tekniske omgrep og akademisk sjargong Sjy ord som struktur, funksjon, dynamikk, diskurs Skriv konkret, bruk synonym(ordbok) Mange måtar å skrive på; eg har mine erfaringar Skriv på din eigen måte, men SKRIV!

8 Skriv! Kan ein lære å skrive godt? Kan ein lære å skrive betre? Studere og reflektere over seg sjølv som skrivar Skriveprosessen inneheld ulike typar element.. frå det inspirerte og kreativt skapande til det ordnande og analytiske: Du må samle stoff, du må ha ein idé eller førestilling som finn seg eit uttrykk, og teksten må ordnast på ein spesiell måte. Du skal sjå det du skriv i eit større perspektiv

. frå det inspirerte og kreativt skapande til det ordnande og analytiske: Du må samle stoff, du må ha

9 Skriv! Skrivarens fem hjelpande muser (Merete Morken Andersen) Dansaren (den intuitive sida) Samlaren (den observerande sida) Skaparen (den skapande sida) Ordnaren (den ordnande sida) Analytikaren (den analytiske sida) Musene (9) var trolig opprinnelig kildegudinner, og døtre av Zevs og Mnemosyne

intuitive sida) Samlaren (den observerande sida) Skaparen (den skapande

10 DEI FEM MUSENE Dansaren: held på heile tida, ein seismograf. Språklaus og mottakeleg, men utan konkret materiale Samlaren: konsentrert, hentar inn materialet, flittig og iherdig, men utan system eller blikk for det nye Skaparen: eksplosiv og nyskapande, kombinerande, men utan orden og system Ordnaren: språkleg, rasjonell, roleg, systematisk og tolmodig, men utan perspektiv Analytikaren: klar, rasjonell, analytisk og perspektivrik, men utan følsomhet for situasjonen Du tek i bruk ulike eigenskapar ved deg sjølv i dei ulike fasane av skrivinga, men når skal det tilkallast ein ny muse?

for det nye Skaparen: eksplosiv og nyskapande, kombinerande, men utan orden og system Ordnaren: språkleg, rasjonell, roleg, systematisk og

11 Sakprosa det vi skriv Frå forretningsbrev og rutetabellar til lærebøker og essays Den ikkje-skjønne litteraturen? Saksprosaen er dødsens viktig Litterær sakprosa Funksjonell sakprosa Meir nøktern, virkelighetsnær, objektiv, sakleg, logisk, eksplisitt, betre eigna til analyse Saksprosaforfattaren er sjølv ofte ikkje til stades som privatperson, men i kraft av si sosiale eller yrkesmessige rolle Saksprosaforfattaren skriv ofte på vegne av andre

Saksprosaen er dødsens viktig Litterær sakprosa Funksjonell sakprosa Meir nøktern, virkelighetsnær, objektiv,

12 Sakprosa også dei fem musene er verksame i sakprosaskriving, særleg samlaren Spør deg sjølv: kva slags spørsmål skal teksten min vere eit svar på? ( funksjonelt) I sakprosa hastar det alltid; deadline var gjerne i går Sakprosa i UH-sektoren: hugs den intuitive samlaren også når du ikkje er på jobb Teksten: stryke, stryke, stryke, kill your darlings, superlativ, det uklåre, sjølvskrytet, unødvendige setningar,

( funksjonelt) I sakprosa hastar det alltid; deadline var gjerne i går Sakprosa i UH-sektoren: hugs

13 Sakprosa Kor stringent bør ein sakprosatekst vere? Kor personleg kan teksten vere? Ulikskapar mellom humaniora og naturvitskap Profesjonsfaga har mykje å hente på å vere meir personlege, og framfor alt, meir konkrete. For mykje akademi- og innforstått språk; kor er forteljingane, historiene, erfaringane, det konkrete? Igjen: kven skriv du for, kva er formålet med teksten, kva er samanhengen den skal gå inn i?

personlege, og framfor alt, meir konkrete.

14 Sakprosa Etos; talarens truverde Patos: Appellere til kjenslene Logos: Argumentet, det fornuftsmessige Skrive i arbeidslivet: utvetydig, upersonleg, nøyaktig tungt og upersonleg språk med vanskelege ord og innfløkte setningar; kansellistil Substantivsjuka, overdriven bruk av passiv, vi, eg??, korte setningar, bruk punktum ofte, lær deg kommareglane så godt du kan

språk med vanskelege ord og innfløkte setningar; kansellistil Substantivsjuka, overdriven

15 Sakprosa Praktiske råd og vink. Skrive, stryke, skrive, stryke. (Kjell Askilden) Aktiver dansaren i deg sjølv, notisboka.. Alle (gode) skrivarar les mykje sjølve Forkast mange (dårlege) idear Ta vare på gamle versjonar av teksten (NB) Spasertrikset, kafétrikset, sovetrikset Skrivestader Reise vekk for å skrive? Høgtskriving er nyttig.. Språk og tanke heng saman, arbeid med språket!! Skaff deg ein lesar du stoler på Skrivegrupper? Du må tole å verte refusert

. Alle (gode) skrivarar les mykje sjølve Forkast mange (dårlege) idear Ta vare på gamle versjonar av teksten (NB)

16 Sakprosa Alltid vanskeleg å kome i gang. Konsentrasjon og avbrekk Stimuli; kunne eg skrive utan å røykje? Skrivekurs hjelper det? Kva for ambisjonar har de som skrivarar? Kven vil de helst skrive for? Kva er det fagfolk ved HSF skriv mest av.. studieplanar kanskje? Mange skriv lite Kva bør de skrive meir av (utover fagfelleartiklar)..? Kva har de sjølve mest lyst å skrive meir av/om?

Kva for ambisjonar har de som skrivarar? Kven vil de helst skrive for?

17 Skriv! Uansett: Det er språket dei fleste må arbeide mykje meir med. Dei fleste (fag)tilsette ved HSF skriv ei form for lite levande og umenneskeleg byråkratspråk De skriv for abstrakt, brukar altfor mange (upresise) faguttrykk og framandord, for mykje innforstått språk Ver konkret, bruk eksempel, skriv norsk, sjy faguttrykk, sjy stammespråket, ver personleg.. Skriv med stil; finn din eigen attkjennande stil..

for abstrakt, brukar altfor mange (upresise) faguttrykk og framandord, for mykje innforstått språk Ver

18 Nokre gode skrivebøker Det finst mange skrivebøker. Her er nokre eg har hatt litt nytte av: Torlaug Løkensgard Hoel: Tanke blir tekst. Skrivehjelp for studentar. (182 sider). Det Norske Samlaget Jo Bech-Karlsen: Jeg skriver, altså er jeg. En bok for fagskriveren som vil fortelle. (119 sider). Tano Aschehoug Jo Bech-Karlsen: Gode fagtekster. Essayskriving for begynnere. (185 s). Universitetsforlaget Anders Johansen: Samtalens tynne tråd. Skriverfaringer. (300 sider).spartacus 2003 Merete Morken Andersen: Skriveboka. (766 sider). Aschehoug Forlag Om sakprosa: Ottar Grepstad: Det litterære skattkammer : sakprosaens teori og retorikk. (665 sider). Det Norske Samlaget Johan L Tønnesson: Hva er sakprosa? (159 sider). Universitetsforlaget

Essayskriving for begynnere. (185 s). Universitetsforlaget 2003. Anders Johansen: Samtalens tynne tråd. Skriverfaringer. (300 sider).spartacus 2003 Merete Morken Andersen: Skriveboka.

Like dokumenter

Å byggja stillas rundt elevane si skriving. Anne Håland, Ny Giv Finnmark, 2014

Å byggja stillas rundt elevane si skriving Anne Håland, Ny Giv Finnmark, 2014 Å byggja stillas i skriveopplæringa: 1. Emnebygging Innhald, emne, sjanger 2. Modellering Læraren modellerer korleis ho tenkjer