Til bruk i utviklingssamtale på 8. trinnet. Samtaleguide om lesing

Transkript

1 Til bruk i utviklingssamtale på 8. trinnet Samtaleguide om lesing

2 Innleiing Samtaleguiden er meint som ei støtte for opne samtalar mellom lærar, elev og foreldre. Merksemda blir retta mot lesevanar, lesaridentitet og tenlege aktivitetar før, under og etter lesing av fagtekst. Å utvikle funksjonell leseferdigheit er eit sentralt mål i læreplanen. Samtaleguiden kan fungere som støtte for samtalar mellom heim og skule om undervegsvurdering av måloppnåing (jf. «Prinsipp for opplæringen» i Kunnskapsløftet). Læraren har ansvaret for å leie samtalen og gi han ei form som kjennest naturleg for alle partar. Han skal òg sørgje for god framdrift og gi den støtta som kjennest nødvendig undervegs. Elevane skal få guiden med spørsmåla med seg heim, og skal saman med foreldra førebu seg til utviklingssamtalen. Målet med samtalen er at lærar, elev og foreldre skal bli samde om kva det er spesielt viktig å jobbe vidare med. Derfor har guiden òg rubrikkar for konkrete avtalar om etterarbeid. Guiden er delt i to. Den første er til elevane og foreldra. I tillegg til spørsmåla har han rubrikkar for konkrete avtalar om etterarbeid. Foreldra bør få ei orientering om samtaleguiden og bruken av han på felles foreldremøte. Den andre versjonen er til læraren. I tillegg til spørsmål (med svaralternativ) inneheld han forslag til korleis læraren kan spørje vidare for å utdjupe svara frå elevane (i parentes). Guiden kan brukast slik han ligg føre, men kan òg brukast fleksibelt. Spørsmåla og samtalen må tilpassast elevane og det som er vektlagt i undervisninga. Læraren står fritt til å endre rekkjefølgja på punkta, og læraren kan fjerne og/eller leggje til spørsmål og aktivitetsforslag. I samtalen er det likevel viktig å trekkje fram aktivitetar både før, under og etter lesing. Dersom ein elev har problem med å svare på generelle spørsmål om fagtekstlesing, kan læraren ta utgangspunkt i eit bestemt fag, ei bestemt fagbok eller ein bestemt nettekst. Samtaleguide om lesing Foreldreutvalet for grunnopplæringa post@fug.no FUG 2010 Layout: Månelyst as Foto: istockphoto fug.no Samtaleguide om lesing_2

3 Til elevar og foreldre førebuing til utviklingssamtalen Lesevanar og lesaridentitet Forslag til spørsmål/igangsetjarar: Kommentarar/notat Kva liker du å lese? Aviser, tidsskrift, magasin, tekstar frå internett, tekst på tv, fagbøker, romanar, andre tekstar Kvar pleier du å finne lesestoff? På skulebiblioteket, det lokale biblioteket, på internett, hos venner, heime, i kiosken, i bokhandelen, andre stader Kven tipsar deg om lesestoff? Lærarar, foreldre, bibliotekarar, venner, får idear via Internett, radio, tv, aviser, andre Kor ofte les du (sånn cirka)? Kvar dag, fleire gonger i veka, ein gong i veka, ikkje kvar veke, når eg gjer lekser, når eg har tid, når eg finn lesestoff som interesserer meg Når les du? I friminuttet, når eg er ferdig med andre oppgåver, på skulebussen, på t-bana, på toget, mens eg et, på senga Kvar les du? Kvar som helst, der eg gjer lekser, på senga, når eg er ute og reiser, i ferien Kor god synest du sjølv at du er til å lese? Eg forstår det eg les. Eg les fort nok til å følgje med dei andre. Elles meiner eg Oppsummering/avtalar etter samtalen Dei neste vekene vil eg vere spesielt merksam på, fordi Dato og underskrifter: Grunnleggjande ferdigheit i lesing: Når du les for å lære (i samband med skulearbeid) kva pleier du gjere før du tek til å lese? fug.no Samtaleguide om lesing_3

4 Kva gjer du for å orientere deg i teksten? Ser i innhaldslista, ser på illustrasjonar og avsnittsoverskrifter, les margtekstar Tenkjer du på kva du skal lære? Kva gjer du for å minne deg sjølv på kva du kan frå før? Noterer stikkord, lagar tankekart, teiknar, snakkar med andre elevar, diskuterer med andre Les du alltid fagtekstar på same måten? Kva gjer du når du finn ord i teksten du ikkje kjenner/ forstår? Skriv dei i ei eiga liste, leitar i teksten etter forklaring, slår opp i ordlista bak i boka, spør andre elevar, spør læraren, spør heime Er det noko anna du vil nemne Oppsummering/avtalar etter samtalen Dei neste vekene vil eg vere spesielt merksam på, fordi Dato og underskrifter: Grunnleggjande ferdigheit i lesing: Når du les for å lære (i samband med skulearbeid) kva pleier du gjere mens du les? fug.no Samtaleguide om lesing_4

5 Korleis les du fagtekstar? Heile teksten på éin gong eller eitt og eitt avsnitt? Kva gjer du? Tenkjer, snakkar, skriv eller teiknar Kva gjer du med nye og vanskelege ord? Leitar i teksten etter forklaring, slår opp i ordlista bak i boka, spør andre elevar, spør læraren, spør heime, skriv dei i mi eiga ordliste, lagar tankekart, teiknar dei Kva gjer du når du finn viktige opplysningar (noko du vil hugse/lære)? Skriv dei, set dei inn i eit tankekart, teiknar noko frå teksten, snakkar med andre elevar og lærarar Oppsummering/avtalar etter samtalen Dei neste vekene vil eg vere spesielt merksam på, fordi Dato og underskrifter: Grunnleggjande ferdigheit i lesing: Når du les for å lære (i samband med skulearbeid) kva pleier du gjere etter at du har lese ein tekst? fug.no Samtaleguide om lesing_5

6 Kva gjer du for å vise kva du har lært (kontrollere di eiga forståing)? Snakkar med andre elevar, lagar eit tankekart, skriv logg og faktasetningar, lagar eigne spørsmål, teiknar Viss det er noko du ikkje har forstått, kva gjer du då? Ber om hjelp heime, spør læraren, spør andre elevar, les teksten ein gong til, sjekkar andre tekstar Oppsummering/avtalar etter samtalen De neste vekene vil eg vere spesielt merksam på, fordi Dato og underskrifter: fug.no Samtaleguide om lesing_6

7 Til Læreren under utviklingssamtalen Lesevanar og leseridentitet Forslag til spørsmål/igangsetjarar: Kommentarar/notat Kva liker du å lese? Aviser, tidsskrift, magasin, tekstar frå internett, tekst på tv, fagbøker, romanar, andre tekstar Kvar pleier du å finne lesestoff? På skulebiblioteket, det lokale biblioteket, på internett, hos venner, heime, i kiosken, i bokhandelen, andre stader Kven tipsar deg om lesestoff? Lærarar, foreldre, bibliotekarar, venner, får idear via internett, radio, tv, aviser, andre Kor ofte les du (sånn cirka)? Kvar dag, fleire gonger i veka, ein gong i veka, ikkje kvar veke, når eg gjer lekser, når eg har tid, når eg finn lesestoff som interesserer meg Når les du? I friminuttet, når eg er ferdig med andre oppgåver, på skulebussen, på t-bana, på toget, mens eg et, på senga Kvar les du? Kvar som helst, der eg gjer lekser, på senga, når eg er ute og reiser, i ferien Kor god synest du sjølv at du er til å lese? Eg forstår det eg les. Eg les fort nok til å følgje med dei andre. Elles meiner eg (Drøft og finn ut om de har felles forståing.) Grunnleggjande ferdigheit i lesing: Når du les for å lære (i samband med skulearbeid) kva pleier du gjere før du tek til å lese? fug.no Samtaleguide om lesing_7

8 Kva gjer du for å orientere deg i teksten? Ser i innhaldslista, ser på illustrasjonar og avsnittsoverskrifter, les margtekstar (Elevane har skjema der nokre svaralternativ inviterer til ja/nei-svar. Spør vidare med utgangspunkt i det dei har svart, til dømes slik: Du seier at du ser på illustrasjonane, kva gjer du eigentleg då? Snakkar du med andre elevar, skriv du, teiknar du, eller gjer du noko anna?) Tenkjer du på kva du skal lære? (Dette er eit ja/nei-spørsmål. Spør gjerne vidare med utgangspunkt i det elevane har svart, be dei forklare korleis dei tenkjer til dømes slik: Kva lurer du på? Ser du på dei faglege måla i læreboka eller på arbeidsplanen? Spør du andre elevar kva dei er opptekne av? Spør du læraren, spør du heime?) Kva gjer du for å minne deg sjølv på kva du kan frå før? Noterer stikkord, lagar tankekart, teiknar, snakkar med andre elevar, diskuterer med andre Les du alltid fagtekstar på same måten? Dette er eit ja/nei-spørsmål. Spør gjerne vidare, minn eventuelt om ulike lesemåtar, til dømes at ein kan skumlese for å få oversikt, lese for å leite etter bestemte opplysningar, lese grundig (nærlese), lese stille eller høgt, aleine eller i kor Kva gjer du når du finn ord i teksten du ikkje kjenner/ forstår? Skriv dei i ei eiga liste, leitar i teksten etter forklaring, slår opp i ordlista bak i boka, spør andre elevar, spør læraren, spør heime Grunnleggjande ferdigheit i lesing: Når du les for å lære (i samband med skulearbeid) kva pleier du gjere mens du les? fug.no Samtaleguide om lesing_8

9 Korleis les du fagtekstar? Heile teksten på éin gong eller eitt og eitt avsnitt? Kva gjer du? Tenkjer, snakkar, skriv eller teiknar Kva gjer du med nye og vanskelege ord? Leitar i teksten etter forklaring, slår opp i ordlista bak i boka, spør andre elevar, spør læraren, spør heime, skriv dei i mi eiga ordliste, lagar tankekart, teiknar dei Kva gjer du når du finn viktige opplysningar (noko du vil hugse/lære)? Skriv dei, set dei inn i eit tankekart, teiknar noko frå teksten, snakkar med andre elevar og lærarar Grunnleggende ferdighet i lesing: Når du les for å lære (i samband med skulearbeid) kva pleier du gjere etter at du har lese ein tekst? Forslag til spørsmål/igangsetjarar: Kva gjer du for å vise kva du har lært (kontrollere di eiga forståing)? Snakkar med andre elevar, lagar eit tankekart, skriv logg og faktasetningar, lagar eigne spørsmål, teiknar Viss det er noko du ikkje har forstått, kva gjer du då? Ber om hjelp heime, spør læraren, spør andre elevar, les teksten ein gong til, sjekkar andre tekstar Foreldreutvalet for grunnopplæringa (FUG) er eit nasjonalt utval for og med foreldre som har barn i skulen. FUG er opptatt av: Heim-skule-samarbeid Å ta vare på foreldra sine interesser i skulesamanheng Å gje kunnskap om korleis eit heim-skule-samarbeid fungerer Å gje kunnskap om korleis foreldre kan støtte sine barn Å sette dagsorden og støtte foreldre når det gjeld sentrale tema som inneklima, mobbing, foreldremøter, skulearbeid, med meir. ein nettressurs for foreldre med barn i skulen Samtaleguide om lesing FUG 2010