BUDSJETTFRAMLEGG 2018 1.0 Innleiing KrF og Senterpartiet legg med dette fram eit felles forslag til endringar og prioriteringar i Rådmannen sitt framlegg til budsjett for 2018. Framlegget vårt tek utgangspunkt i Rådmannen sitt budsjettframlegg presentert i kommunestyre 31.10.2017. Budsjettet er presentert på ein god og informativ måte. Vi fekk også ei utfyllande orientering om drifta i kommunen på budsjettseminaret i november. Vi vil gje vår tilslutning til størsteparten av dei prioriteringane rådmannen tek til orde for, men vil likevel komme med nokre innspel til endringar i drifts- og investeringsbudsjett. I tillegg har vi nokre verbalframlegg. Vi har ikkje gjort endringar på framlagt avgiftsbudsjett. 2.0 Kommentarar til Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2018: Utgangspunktet for 2018 budsjettet og dei kommande åra i økonomiplanperioden, er ein økonomisk situasjon for Os kommune der driftsutgiftene vert stadig høgare enn dei varige driftsinntektene. Som rådmannen viser til er dette ikkje berekraftig over tid. Vi har eit stort press på tenestene vi pliktar å levere. Budsjetta våre har vakse mykje dei siste åra, og lånegjelda er høg. Vi deler rådmannen si bekymring for auke i lånegjelda, og ser at det ikkje er rom for auke i investeringsbudsjettet. Rådmannen har gjort greie for inntektsgrunnlaget og sett eit skatteanslag. Til forskjell frå tidlegare år har Rådmannen for 2018 lagt til grunn ein venta vekst i folketalet fram til 01.01.2018. Dette har redusert handlingsrommet vi politikarar har hatt i tidlegare års budsjettframlegg. Ein konsekvens av den høge folkeveksten i kommunen er eit aukande press på einingane med fare for ei utarming av dei kommunale tilboda til innbyggjarane. Folkeveksten fører også til eit stort press på areala våre, med dei føljer dette får for vern av jord, kulturminne, strandsone og vassdrag. Krf og Sp vil har ei grønare utvikling med ein kontrollert vekst for å skape forutsigbarhet både for innbyggar og utbyggjar. Vi støttar difor rådmannen sitt framlegg om å styrkje planarbeidet i kommunen. 1
3.0 Våre prioriteringar 3.1 Kommunal kontantstøtte : KrF/Sp vil la familiane velja sjølv korleis dei vil prioritere tid og økonomi som småbarnsfamilie og vil difor oppretthalde den kommunale kontantstøtta. Vi trur at foreldre er fullt ut i stand til å gjere gode val for borna sine og familien sin. Born er forskjellege, og familiar er forskjellege. Difor må vi ha velferdsordningar som gjer at folk har ei reell moglegheit til å velgje løysingar som faktisk passar situasjonen deira. Rådmannen hevdar at det er betre for små born å gå i barnehagen enn å være heime med foreldra. Det er KrF/Sp usamde i, tvert imot viser nyare forsking det motsette. Vidare hevdar Rådmannen at ordninga med kontantstøtte hindrar integrering i Os. KrF/Sp kjenner ikkje til at det er framlagt dokumentasjon som underbygger dette. KrF/Sp meiner dette er ei avsporing. God integrering må løysast gjennom betre tilgjenge til arbeidsmarknaden og gratis kjernetid i barnehagen, kombinert med god språkopplæring til barn og vaksne ikkje ved å fjerne valfridom for foreldre. 3.2 Barnehage: Uro kring tilhøva i ein av barnehagane i kommunen, har ført til at det er stilt spørsmål ved om borna våre får eit fullgodt og kvalitetssikra tilbod uavhengig av kva barnehage dei får plass i. KrF/Sp meiner vi må ha eit spesielt fokus på tilbodet til dei minste borna for å sikre at det er tilstrekkeleg bemanning til at dei får eit trygt og godt opphald i barnehagen. 3.3 Ad hoc utval: Dei siste åra har det vore diskusjon kring Os kommune sin auka bruk og nytte av ad hoc utval. Det er ting som tyder på at prosessar vert lukka og at det oppstår usikkerheit om i kva grad vedtak er tufta på gjeldande lover og reglar. KrF/Sp ynskjer å signalisere at vi, i motsetnad til føresetnaden i Rådmannen sitt framlegg, vil redusere bruken av denne type utval til fordel for faste utval og administrativ prosjektleiing. Slik kan ein betre leggje til rette for opne prosessar. 3.4 Kultur / turisme - Rosemålarverkstad på Lyngheim : Ei av hovudmåla i kommunen si satsing på næringsutvikling er å gjere Os til eit attraktivt reisemål. Vi er på god veg, med blant anna satsinga på Liv på Øyro. Ei av dei kulturbaserte verksemdene våre, Os elvar-verkstaden, er komme på Unesco si verdsarvliste. Vi har også hjørnesteinsbedrifta Solstrand som er blitt medlem i Dei historiske hotell. I dei seinare år har Stiftinga Det historiske tunet på Lyngheim gjort ein beundringsverdig dugnadsinnsats med reisinga av Lemstova frå Tveit. Alle som her er nemnt er gode bidragsytarar til utvikling av det kulturbaserte reiselivet. KrF/ Sp meiner det er viktig at Os kommune gjev eit signal om at vi ynskjer å støtte søknaden frå Stiftinga Det historiske tunet om midlar til å bygge ein verkstad for rosemåling. Dette prosjektet vil bidra til å ta vare på lokale handverkstradisjonar og har eit stort potensiale for næringsutvikling, ikkje berre for eiga verksemd, men også for anna næringsaktivitet i byda. 2
3.5 Bølgje brytarar : Kommunen er i ein krevjande situasjon økonomisk. I tida framover må vi prioritere dei primære lovpålagde kommunale oppgåvene. KrF/ Sp meiner vi må redusere lånebehovet, for slik å frigjere midlar på driftsbudsjettet. Prosjektet Bølgjebrytarar Os ytre hamn har hatt ei stor kostnadsauke. Vi har komme til at det då er betre å ta prosjektet ut av kommunen sitt investeringsbudsjett. 3.6 Oppgradering av vegar mv.: Kommunen er i gang med eit godt arbeid for å ruste opp det kommunale vegnettet. Trygg skuleveg for borna våre må ha første prioritet. Vi har difor lagt inn ei auke frå 5 til 7 mill. på posten for oppgradering vegar/kai mv. i investeringsbudsjettet. Dette for å styrkje arbeidet med rassikring, trafikksikring og re-asfaltering. 3.7 Skule aust om elva: Etter Krf/Sp sin vurdering vil ein ikkje komme i gang med bygging av skule aust om elva i 2018 og vi foreslår difor å forskyve investeringane med eitt år. Det er urealistisk å komme i gang så snart som i 2018. Dette vil frigjere ca. 1,5 MNOK i reduserte kapitalkostnader. Desse foreslår vi å overføre til fond til bruk til å dekke inn forventa underskot i 2019 og vidare. 4.0 Endringar i driftsbudsjett Reduksjon formannskapet 800.000 sitt disposisjonsfond Tilskot rosemålarverkstad 400.000 Lyngheim Redusert drift grunna lågare 1.200.000 låneopptak bølgebrytarar Folkevalde organ 200.000 Kommunal kontantstøtte 1.800.000 5.0 Endringar i investeringsbudsjett 2018 Skule aust om elva 30. 000.000 (utsett start til 2019) Kjøp av tomter og bygg 2.000.000 Red frå 12 til 10 mill. Oppgradering vegar/ kai/mv. Økning frå 5 til 7 mill. Bølgje-brytarar 22.000.000 2.000.000 3
6.0 Verbalforslag 6.1 Kommunal kontantstøtte KrF/Sp vil la familiane velje sjølv korleis dei vil prioritera tid og økonomi som småbarnsfamilie og vil difor oppretthalde den kommunale kontantstøtta. Vi trur at foreldre er fullt ut i stand til å gjere gode val for borna sine og familien sin. Born er forskjellege, og familiar er forskjellege. Difor må vi ha velferdsordningar som gjer at folk har ein reell moglegheit til å velgje løysningar som faktisk passar situasjonen deira. Os kommunestyre ber Rådmannen om å oppretthalda ordninga med kommunal kontantstøtte for 2-3 åringar. 6.2 Rosemålarverkstad på Lyngheim Os kommunestyre støttar Stiftinga Lyngheim sitt initiativ til etablering av rosemalarverkstad på Lyngheim med eit tilskot på kr 400 000 dekka inn med ned trekk på formannskapet sitt disposisjonsfond. 6.3 Lærarnorm i skulen I tråd med KrF og Sp sin skulepolitikk ligg det i regjeringa sitt budsjettforlik inne eit gjennomslag for lærarnorm som sikrar maksimalt 15 elevar per lærer i 1.-4. trinn og 20 elevar per lærer i 5.-10. trinn, i snitt per skule. Lærarnormen skal innførast delvis i 2018, og med full verknad i 2019. Det ligg også inne eit mål om auka innføring av 1 time fysisk aktivitet per dag i skuletida. Os kommunestyre ber rådmannen utgreie kva dette medfører for skulane i Os og legge dette fram for kommunestyret. 6.4 Barnehagar. Etter KrF/Sp sitt syn er det viktig at barn blir sett av vaksne og ikkje overlat til seg sjølv i en barnehagekvardag. Det må difor være nok vaksne til stades til ei kvar tid. Det er eit lovpålagt krav om at bemanninga skal være tilstrekkeleg til at personalet kan drive ei tilfredsstillande pedagogisk verksemd. Etter KrF/Sp sin oppfatning bør det difor innførast eit krav for tal born pr. vaksen i barnehagane i Os. Os kommunestyre ber Rådmannen saksutgreie ei ordning med krav til maksimalt tal born pr. vaksne for alle barnehagar i Os. 4
6.5 Bølgjebrytarar Forslag til vedtak Kommunestyret tar prosjektet Bølgjebrytar Os ytre hamn ut av kommunen sitt investeringsbudsjett. 5