DETALJREGULERING FOR REKDALSETRA PLANOMTALE 01.11.2013 Rev1 10.01.2014 Rev2 30.04.2014
BAKGRUNN Det er Vestnes kommune som utarbeider denne detaljreguleringa for Rekdalsetra. Bakgrunnen er at det i seinare tid har vore fremja konkrete søknader om frådeling av hyttetomter på stølsområdet. I den samanhengen har ein kome til at det er nødvendig å utarbeide ei detaljregulering først. Dette for å avklare forholdet mellom dei ulike arealbruksinteressene som gjer seg gjeldande i området. Kommunen har i sak om å starte reguleringsarbeidet presisert at ein er einig i at den aktive seterdrifta må prioriterast. Kommunen har i tillegg definert eit tal på inn til 4 nye hytter som eit mål for planarbeidet, dersom desse kan tilpassast seterdrifta og bruken av stølsområdet elles. PLANEN SITT FORHOLD TIL RAMMER OG RETNINGSLINER (Planstatus og rammer/føresetnader) Planar etter plan- og bygningslova: Kommuneplanens arealdel, vedteken i 06.07.2006, kommunestyresak 0034/06. Arealbruksformålet er LNF, landbruks-, natur- og friluftsformål, med tillegg om at naturvern er dominerande interesse. Av dei tilhøyrande føresegnene går det fram at det innanfor denne arealbrukskategorien gjeld forbod mot oppføring av nye fritidshus. For aktuelle område i planen, er det gitt retningslinjer for utforming av fritidsbustader: Samla bebygd areal (BYA) for fritidshus skal harmonere med nærmiljøet og avklarast i føresegner. Byggjehøgd skal ta omsyn til opphavleg terreng og ikkje føre til uønskt siluettverknad eller uønskte innsyns-/utsynstilhøve. Ved val av bygningstype skal det takast omsyn til lokal byggetradisjon, og fargebruk skal vere tilpassa landskapet. Det er ikkje tidlegare utarbeid og vedtatt andre detaljplanar i medhald av plan- og bygningslova for nokon del av planområdet eller for areal inn til dette. Verneplan for vassdrag IV: Verneplan IV er den siste delen av den landsomfattande verneplanen for vassdrag, og den vart vedteken i Stortinget i 1993. Hjelsteinvassdraget er omfatta av denne verneplanen. Vassdraget vart omfatta av verneplanen på grunn av store verneverdier og fremhever særlig type- og referanseverdien. Henta frå St.prp. nr. 118 (1991-92) Verneplan IV for vassdrag. Verdiane knytt til vassdraget er botanikk (svært stor verneverdi), landfauna (stor verneverdi), vassfauna (stor verneverdi), kulturminne (stor verdi), friluftsliv (stor verdi), landbruksinteresse (stor verdi), geofag (middels verdi). Det er utarbeida ein eigen rapport for Hjelsteinelva, Verdier i Hjelsteinvassdraget, Vestnes kommune i Møre og Romsdal, VVV-rapport 2000-23. Relevante dokument i tillegg ti verneplanen er Rikspolitiske retningslinjer for vernede vassdrag, 10.11.1994, og ein vegleiar for Arealplanlegging i tilknytning til vassdrag og energianlegg, med eige kapitel som gjeld verna vassdrag.
Vernet gjeld i utgangspunktet heile nedbørsfeltet, men dei rikspolitiske retningslinene er avgrensa til vassdragsbeltet, dvs. hovudelvar, sideelvar, større bekkar, sjøar og tjønner og eit område på inn til 100 meter langs kvar side av desse. I tillegg gjeld retningslinene andre deler av nedbørsfeltet som det er fagleg dokumentert at har betydning for vassdragets verneverdi. Det er det siste punktet Noregs vassdrags- og energidirektorat støttar seg på når dei i sitt innspel peikar på at ein bekk i området også blir omfatta restriksjonsområde/omsynssoner. Målsetjinga for vernet og ved at ein gjennom arealplanar skal sikre dette, er at verneverdiane knytt til vassdraget ikkje blir redusert. Det blir kravd at plandokumenta skal synleggjere korleis dei rikspolitiske retningslinene er følgd opp i planen. Naturmangfaldlova, sett i kraft frå 01.07.2009: Målsetjinga for lova er at naturen med dens biologiske, landskapsmessige og geologiske mangfold og økologiske prosesser tas vare på ved bærekraftig bruk og vern, også slik at den gir grunnlag for menneskenes virksomhet, kultur, helse og trivsel, nå og i fremtiden,... Dette samsvarar også med plan- og bygningslova 1-1 (formålsparagrafen): Loven skal fremme berekraftig utvikling til beste for den enkelte, samfunnet og framtidige generasjoner. Naturmangfaldlova stiller krav om at ein med utgangspunkt i kjent og tilgjengeleg kunnskap skal kunne ta stilling til om dei tiltaka ein gjer vedtak om kan gjennomførast innanfor lova si målsetjing og tilhøyrande føre-var-prinsipp. Miljøverndepartementet har gitt vegleiing om korleis plansaker og enkeltsaker skal behandlast, jfr. brev datert 06.10.2011 med vedlegg. Landbruksinteresser: Ei av hovudmålsetjingane ved dette planarbeidet er å avklare forholdet til landbruksinteressene. Det vil seie korleis friluftsinteresser og hytteliv/hyttebygging påverkar desse og evt. om dei ulike interessene kan tilpassast kvarandre. Med landbruksinteresser er det i denne samanhengen tenkt på den seterdrifta som er på stølen i dag. Det er difor gjort ei kartlegging av geita sitt bevegelsesmønster gjennom intervju med den som driv geitehaldet på setra i sommarhalvåret. Verdiar knytt til landbruk og friluftsliv er også av dei faktorane som ligg til grunn for vernevedtaket for Hjellsteinelva Verneplan IV. Likeeins kulturverdiar knytt til kulturlandskap og støl/stølsdrift. Kulturminner: Det er gjennomført arkeologiske registreringar i planområdet, utan at det er gjort funn av automatisk freda kulturminne etter kulturminnelova. Jfr. Arkologisk rapport 2013. I rapporten er det elles peika på at stølen representerer eit rikt kulturmiljø, inkl. fleire tufter etter sæterbygningar, som ein oppfordrar til å ta omsyn til gjennom
planarbeidet.. Av SEFRAK-registeret går det fram at det er registert fem bygningar og ein ruin som i utgangspunktet er frå før 1900. Planområdet: Dei fysiske og geografiske rammene for planarbeidet og planområdet kan oppsummerast slik: Planområdet er avgrensa til det ein oppfattar som det gamle stølsområdet. I tillegg blir den delen av setervegen som ligg på fellesareal med eksisterande parkeringsplass, og elvestrengen forbi stølen, omfatta av plangrensene. Til saman utgjer dette ca 39 daa. Stølsområdet ligg på ein terrengrygg/morenerygg som ligg på tvers av dalføret med fall mot aust og ned mot elva. Området er i hovudsak ope seterlandskap, men med naturleg kantvegetasjon langs elva. Grensande inn til planområdet og stølen er terrenget tilvakse med skog, lauvtre og bartre. Innanfor planområdet er der i dag 12 bygningar, av desse er 9 brukt som hytter. PLANEN SITT HOVUDINNHALD og korleis den forheld seg til rammer og retningsliner. Forholdet til Verneplan for vassdrag IV: Av verneplanen med tilhøyrande dokument, inkl. rapportane om Hjelsteinvassdraget, går det fram at seterstølen har stor verdi både som landskapselement i dalføret, kulturlandskap og som kulturberar av tradisjon innan både landbruksdrift og bruk og naturressursar.
Dette forholdet er ivaretatt ved at ein har fokusert på vidare seterdrift, ved at talet på nye hytter er sterkt avgrensa, det same er storleiken, og at viktige kantsoner er ivaretatt i planen. På denne måten vil karakteren av område bli oppretthalde. Ved at planen inneber så avgrensa endringar i området, går ein heller ikkje utover dei natur- og miljøfaglege omsyna som er nedfelt i verneplanen. Utifrå lokale forhold har kommunen redusert kantsonene langs vassdraga noko i forhold til rådet frå NVE, utan at dette etter kommunens skjøn går utover målsetningane i verneplanen med dei tilhøyrande rikspolitiske retningslinene. Likeeins vurderer ein at planen ikkje vil ha verknader for sjølve vassdraget. Forholdet til naturmangfaldlova: Som det går fram av oversiktsbildet framstår seterstølen og dermed planområdet som eit ope landskapstrekk midt i skogsområdet. Dette grunnar seg delvis i det beitetrykket eksisterande seterdrift representere, og elles at attgroinga ikkje er komen så langt på dette området. Naturmangfaldlova legg til grunn at det skal vere ein kunnskapsbasert vurdering av kva konsekvensar ein plan vil få for det biologiske mangfaldet på staden. Det er gjort ei viss registrering i området i samband med verneplanen for Hjelsteinelva, og også seinare, 1998, Gaarder. I samband med Gaarder sine registreringar går det fram av naturatlasen/gislink at det vart registrert ulike vokssoppar på den øvre delen av stølen. Desse er i kategori NT (nær truga = artar som har 5 % sannsynlegheit for å døy ut innan 100 år) og VU (sårbar = artar som er truga, og som har 10 % sannsynlegheit for å døy ut innan 100 år). I den same oversikta er sjølve seterstølen registrert som naturbeitemark med lokal verdi. Ved synfaring i området seinsommaren 2013 registererte ein eit heller avgrensa botanisk mangfald i planområdet, med tradisjonelle og vanlege vekstar (denne registreringa er ikkje å sjå på som ei komplett registrering, men gir ein indikasjon på type biotop, naturtype): Blokkebær Blåbær Tytebær Molte Krekling Skrubbær Røsslyng Myrull Brennesle Tistel Revebjelle Skogstorkenebb Skogstjerne Myrfiol Engsyre Tepperot Engsoleie Fjellmarikåpe Reinfann Ormetegl Bjørk Gråor Furu Eine
Når det gjelde vilt, ligg Rekdalssetra i eit område for hjort, der det også er registrert eit hjortetrekk gjennom den austre delen av planområdet. Registreringa er frå 1985, og med den tilpassingsevna hjorten har, blir ikkje dette tillagt vidare vekt i planarbeidet. Reguleringsplanen tek ikkje i bruk den delen av seterstølen der det er gjort registreringar vokssopp til utbyggingsformål/hytter. Kommunen vurderer då at med den kunnskapen ein har om det biologiske mangfaldet i og rundt planområdet, fører ikkje planforslaget til konfliktar med dette, eller vil krevje særskilte tiltak, jfr. omsyna i Naturmangfaldlova Kap II. Innanfor seterområdet og langs vassdrag er det innregulert byggegrenser. Dette for å sikre eit sterkare vern av desse område, jfr. omsynet til sjølve vasdraga. Forholdet til landbruksinteressene: Det er i dag eitt gardsbruk i bygda som driv seterbruk. Garden har ca 85 mjølkegeiter, som er på setra i perioden frå 1. juni til siste halvdel av september. Det er bygd nytt fjøs innreidd for mjølking nede ved elva. Aktiviteten er slik at mjølking skjer mellom kl. 08:00 og 10:00 om morgonen, og mellom kl. 19:00 og 21:00 om kvelden. Mjølka blir transportert til gards for seinare henting av mjølkebil. Geita sine trekkruter morgon og kveld
Om morgonen held geitene seg i området rundt fjøset så lenge mjølkinga skjer. Når denne er ferdig trekkjer dei over og forbi setrestølen. Beiteområda er i hovudsak på andre sida av elva lenger inn i dalen. Ut på ettermiddagen kjem geitene tilbake. I tida fram til mjølking nyttar dei seg av eit større område på stølen. Dei held seg også i dette området om natta fram til fjøstid om morgonen. Dette betyr at geitene i større og mindre grad går over heile stølen. Det vises mellom anna ved at geitene har beita ned ein del av attgroingsvegetasjonen i området. Husdyrbruk med beiting og tilhøyrande dyreskit er generelt ofte konfliktskapande med andre interesser. I denne samanhengen er forholdet til friluftsinteresser og kulturlandskap/andre kulturinteresser ikkje vurdert til å vere problematisk. Når parkering av bilar er halde utanfor området der geitene er med ferist og gjerde, har ein også fjerna faren for skader på bilar til dei som nyttar fjellet eller skal på hyttene. Meir utfordrande kan forholdet til hytteeigedomane vere. Det mest private området rundt hyttene ønskjer ein ofte skal vere fritt for beitedyr. Gardbrukaren som driv seterdrifta har for sin del oppsummert situasjonen slik: Hytter er i utgangspunktet ikkje svært problematisk så lenge det er akseptert at geitene går over det meste av stølen, og det ikkje blir sett opp gjerde eller andre innretningar som kan vere til fare for dyra. Han har peika på at risikoen for slike konfliktar kan verte større over tid, med omsetning av hytter og hyttetomter til personar som ikkje har tilknyting til området frå før. Fleire hytter gir større potensiale for evt. slike konfliktar. På den andre sida er det i samsvar med målsetningane for vern av Hjelsteinvassdraget at kulturlandskapet på og rundt seterstølen blir halde i hevd. I denne samanhengen er seterdrifta ein viktig bidragsytar, samtidig som den er ein kulturberar gjennom vidareføring av ein gamal tradisjon i norsk landbruksdrift. I reguleringsføresegnene er det slått fast at inngjerding av hytter eller hytteeigedomar ikkje skal tillatast. Det betyr at kommunen som planmynde har vurdert at hytter/fritidsbebyggelse, både dei eksisterande og framtidige, skal tilpassast seterdrifta på stølen. Bilar og liknande skal parkerast utanfor stølen for å hinder konfliktar mellom husdyr og bilar. 2 av dei nye hyttene er plasserte på eller svært nær der det tidlegare har stått seterbygningar. Det er hyttene 3 og 4 som er plassert på nye områder, der den eine på tidlegare frådelt tomt.
Kommunen har sagt at ein vil prioritere landbruket i dette området. Samtidig er området også ein del av eit mykje brukt friluftsområde, der hytteliv alt i dag har stor verdi for ein del med tilknyting til området. Sjølv om fleire hytter kan komme i konflikt med denne prioriteringa, har ein vurdert at dei viste nye hytteplasseringane bør kunne tillatast utan at dette skal øydelegge for landbruksinteressene/seterdrifta. På dei vilkåra som elles går fram av plandokumenta, har kommunen såleis vurdert at det kan etablerast 4 nye hytter innanfor planområdet. Innanfor seterområdet ovanfor/vest for setervegen kan det ikkje frådelast tomter frå seterteigane. Forholdet til kulturminner, kulturlandskap og kulturmiljø: Som tidlegare nemnt under forholdet til Verneplan IV og forholdet til landbruksinteressene, representerer seterstølen på Rekdalssetra ein verdi i seg sjølv som kulturmiljø og kulturlandskap. Reguleringsplanen med føresegner endrar etter kommunen si vurdering ikkje på dette. Gjennom dei hovudgrep ein har gjort i planen vil stølsområdet framleis ha desse kvalitetane, ikkje minst ved at ein gjennom dei avgrensingane som er gjort meiner at seterdrifta kan halde fram. Ved fylkesarkeologen si synfaring og registrering i 2013, er det ikkje gjort funn av automatisk freda kulturminne (jfr. Kulturminnelova). Det blir likevel vist til at det på stølsområdet i dag står fleire bygningar som i utgangspunktet er oppført før 1900, og at der er fleire tufter etter hus på stølen. Utanom nokre få nybygde hytter på og ved stølen, har alle bygningane utgangspunkt i seterhus. Dei er likevel vedlikehaldne og delvis ombygde, slik at dei
ikkje representerer verneverdig bebyggelse. Men dei har likevel ein slik storleik og form, at dei ikkje endrar stølsområdet sin karakter vesentleg. Gjennom føresegnene tal på nye bygningar/hytter og om storleik og form på desse, meiner kommunen at dette forholdet er vidareført på ein slik måte at det ikkje går utover bygnings- og kulturmiljøet på stølen. Andre forhold: Det er utarbeida ei enkel ROS-analyse med utgangspunkt i Fylkesmannen i Møre og Romsdal si sjekkliste. Denne ligg ved som vedlegg til denne planomtalen. Det er ikkje avdekt slike forhold i området eller som følgje av denne planen at det er nødvendig å innarbeide tryggingstiltak i denne. PLANEN SINE VERKNADER Hovudinnhaldet i planen er at heile stølen er regulert til område for seterdrift. Dette bety at landbruksinteressene er prioritert. Dette går også fram av føresegnene at det innanfor dette området ikkje kan gjerast tiltak som blir til hinder for dette. Med bakgrunn i den same prioriteringa, er det i føresegnene gitt forbod mot gjerde rundt fritidsbustader/andre eigedomar, og at det ikkje skal vere biloppstilling/parkering på stølen. Det er vidare gitt førsegner som avgrensar storleik og form på nye bygningar. Dette for at desse ikkje skal avvike i for stor grad frå eksisterande hus på staden. Kommunen vurdere at sjølv om hytter i utgangspunktet kan vere konfliktskapande i møte med landbruksinteressene, vil nokre få nye hytter ikkje føre til vesentlege endringar på dette forholdet. Med dei atterhalda som er innarbeida i føresegnene, meiner ein difor at verknaden av planen vil vere forsvarleg. Med dei avgrensingane reguleringsplanen har vedrørande nye tiltak og inngrep i området, meiner kommunen at planen er tilpassa verneplanen for Hjelsteinelva og dei verdiane som er knytt til dette. Kantsonene langs vassdraga er sikra gjennom eige arealbruksformål. Sjølv om desse er noko smalare enn det Noregs vassdragsog energidirektorat nemner i sitt innspel, meiner kommunen at ein må sjå desse i samanheng med at heile stølsområdet er regulert til landbruksområde/seterdrift. Stølen blir såleis også tilnærma inngrepsfritt utanom punkta for nye hytter. Reguleringsplanen vil ikkje føre til endringar eller hindringar for ålmenne friluftslivsinteresser.