ROS-analyse i kommuneplan

Transkript

1 ROS-analyse i kommuneplan Interkommunalt skredsamarbeid Møte måndag 6. desember 2010 Inge Edvardsen Fylkesmannen i Hordaland 1

2 Risikoanalyse kva og kvifor? Ein systematisk tilnærming til arbeidet med samfunnstryggleik og beredskap. Arbeidet gjev innsikt i og gjer oss medvitne på risikoforhold. Risiko er definert som: Risiko = sannsynlegheit X konsekvens. Analysen er eit grunnlag for å vurdera kvar me kan bygga trygge bustadar, skular og industri. Eit grunnlag for prioritering og dimensjonering av førebyggande og skadebøtande tiltak. 2

3 Risiko i forhold til kva? Menneske sine liv og helse - død, skade, helse - angst, smerte, trivsel, tryggleik Miljøkonsekvensar - Arbeidsmiljø, bumiljø, naturmiljø, kultur Økonomiske og materielle konsekvensar - materielle tap, beredskap, helse og sosialomsorg, omdømme 3

4 ROS-analyse Akseptkriterier Fareidentifikasjon Estimere frekvens Estimere konsekvens Beregne risiko Sammenligne med akseptkriterier Vurdere risikoreduserende tiltak 4

5 Korleis? Val av metode Grovanalyse, eller ROS-analyse som DSB gjerne kaller det! (NS 5814). Grovanalysen er ein kvalitativ risikoanalyse som i praksis vert gjennomført for å få ei oversikt over risikoområde og risikonivå, samt for å avdekka vesentlige risikoforhold. Formålet er at analysen skal gje eit overblikk over mulig risiko i planen og ikkje komma med ei detaljert og nøyaktig risikovurdering. 5

6 Korleis? Forankring Arbeidet må forankrast i leiinga politisk og administrativt. Det må utarbeidast eit tydelig mandat klar tidsfrist og milepælsplanar, samt tildeling av ansvar for gjennomføring. Det er viktig for å få ein god kvalitet på analysen med brei medverknad, både på tvers av sektorar og fagområde. 6

7 Tryggleiksmål og akseptkriterier Fastsetjing av akseptkriterier Jf. Norsk Standard NS 5814:2008 Krav til risikovurderingar går det fram at akseptkriteria skal fastsetjast før risikovurderinga tek til. Vidare går det fram av St. meld. nr. 17 ( ) Samfunnssikkerhet. Veien til et mindre sårbart samfunn at: Ordføreren skal påse at lokalsamfunnet og det lokale tjenestetilbudet er trygt Rett vedtaksorgan vil normalt vere kommunestyret. Så snart vedtak om akseptkriteria og metodeval ligg føre, bør dette kommuniserast ut til alle som arbeidar med ROS-analyser og plansaker, både internt og eksternt. 7

8 Akseptkriterier Tryggleiksmålet er basert på kva kommunen må gjera, kva ein ynskjer å gjera og det som ikkje kan gjerast. Men me må framleis akseptera ein viss grad av risiko. Våre akseptkriterier er den maksimale risiko me kan akseptera. Det betyr ikkje at ein aksepterar at skadar skal skje, men at ein erkjenner moglegheita for at noko kan skje og forpliktar seg til å arbeida mot at det faktisk skjer. Husk at akseptkriteria må vera i samsvar med krav i lovverk, forskrifter og eventuelle andre styrande dokument. Der ein sjølv står fritt til å fastsetja grensene er det viktig at dette vert gjort innanfor allment aksepterte grenser. Her er det viktig med gode diskusjonar. 8

9 Ingen kan alt! Få med alle fagfelt. Tverrfaglig samarbeid Ta tidleg kontakt med aktørar som politi, brannvesen, helsevesen osb. for å sikre breidde og kvalitet i arbeidet. Arbeidet kan gjennomførast i grupper med medlemmer frå ulike fagfelt og sektorar (4-6 pers). 9

10 Fareidentifikasjon Kva kan gå gale? God risikostyring handlar om å vera etterpåklok på førehand. Den viktigaste delen av prosessen. Det som ikkje vert identifisert som ein fare blir aldri risikovurdert. Korleis identifisera ein fare? Brainstorming Synfaring Tidlegare hendingar Sjekklister (reguleringsplan) FylkesROS Hordaland 2009, ROS frå andre kommunar osb. Sorter innspela frå fareidentifikasjonen og del inn i grupper /kategoriar. Viktig å ta utgangspunkt i lokale forhold, natur og klima, lokal infrastruktur, historie og erfaringar. 10

11 Naturfarar! (eksempel) 11

12 Menneskeskapte (eksempel) 12

13 Kor gale kan det gå og kor ofte skjer det? Analyse av sannsynlegheit og konsekvens Vurder (estimer) sannsynlegheit (frekvens) for at hendinga kan skje Vurder (estimer) kva konsekvens hendinga kan få Resultatet av desse vurderingane kan så setjast inn i ei tilhøyrande ROSmatrise. 13

14 Inndeling sannsynlegheit 14

15 Inndeling konsekvens 15

16 Vurdering av risiko Vurdering av risiko Beregn faktisk risiko og sammenlign denne med akseptkriteriene Det må gjennomføres risikoreduserende tiltak på alle forhold i rød sektor Det bør/(skal) gjennomføres risikoreduserende tiltak på alle forhold i gul sektor så langt det er (økonomisk) forsvarlig, jf. ALARP-prinsippet (ALARP = As Low As Reasonabley Practicable) Forhold i grønn sektor er i utgangspunktet OK 16

17 Kvamåsågjerast? Risikoreduserande tiltak Foreslå risikoreduserande tiltak, primært førebyggjande, sekundært skadebøtande. Prioriter mellom kva risikoreduserande tiltak som skal utførast NB! Krav til risikoreduserande tiltak må inn i føresegnene til planen for å ha rettsvirkning! Markert som omsynsoner på kartet. 17

18 Vurdering av effekt og handtering av restrisiko Ein ROS-analyse skal vera eit levande dokument. Det krev at ein følgjer opp gjennomføring av tiltak, vurdering av nye risikoforhold og oppdatering av kriseplanar. Endring i risiko ved gjennomføring av tiltak eller nye risikoforhold må inn i analysen. Restrisikoen er grunnlaget for gode beredskaps- og krisehandteringsplanar. 18

19 Tips frå Fylkesmannen Det er viktig å formidla bruk av kommunen sine vedtekne akseptkriterier til konsulentselskap, utbyggjarar og andre som til dømes leverer framlegg til reguleringsplanar til kommunane. Det er elles i kommunen si eiga interesse å vurdere det faglege nivået på ROS-analysane i arealplansaker før dei går til politisk handsaming. Ta med nokre linjer om metodeval, data- og vurderingsgrunnlag i planen. Ta med alle relevante risikotilhøve i analysen. Dette gjeld og risikotilhøve som i den konkrete situasjon er vurdert til å ikkje medføre risiko. Husk å ta med krav om tiltak inn i føresegnene og eller omsynssoner Presentasjon 19

20 Presentasjon RISIKOMATRISE (LIV & HELSE) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Alvorleg personskade, einskilde dødsfall kan førekome Inntil 20 omkomne/døde og/eller inntil 40 alvorleg skadde/sjuke KONSEKVENS K3 - Katastrofal Meir enn 20 døde, og/eller meir enn 40 alvorleg skadde/sjuke RISIKOMATRISE (MILJØ) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Uvesentlege skadar på miljø, eller skadar som krev mindre tiltak Omfattande og langvarige miljøskadar som krev større tiltak T E M A N A M N KONSEKVENS K3 - Katastrofal Omfattande og varige miljøskadar RISIKOMATRISE (ØKONOMI) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Materielle/økonomiske skadar/tap mindre enn 20 mill. kr Materielle/økonomiske skadar/tap mellom 20 og 500 mill. kr KONSEKVENS K3 - Katastrofal Materielle/økonomiske skadar/tap over 500 mill. kr 20

21 RISIKOMATRISE (LIV & HELSE) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Alvorleg personskade, einskilde dødsfall kan førekome Inntil 20 omkomne/døde og/eller inntil 40 alvorleg skadde/sjuke KONSEKVENS K3 - Katastrofal Meir enn 20 døde, og/eller meir enn 40 alvorleg skadde/sjuke RISIKOMATRISE (MILJØ) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Uvesentlege skadar på miljø, eller skadar som krev mindre tiltak Omfattande og langvarige miljøskadar som krev større tiltak T E M A N A M N KONSEKVENS K3 - Katastrofal Omfattande og varige miljøskadar RISIKOMATRISE (ØKONOMI) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Materielle/økonomiske skadar/tap mindre enn 20 mill. kr Materielle/økonomiske skadar/tap mellom 20 og 500 mill. kr KONSEKVENS K3 - Katastrofal Materielle/økonomiske skadar/tap over 500 mill. kr 21

22 RISIKOMATRISE (LIV & HELSE) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Alvorleg personskade, einskilde dødsfall kan førekome Inntil 20 omkomne/døde og/eller inntil 40 alvorleg skadde/sjuke KONSEKVENS K3 - Katastrofal Meir enn 20 døde, og/eller meir enn 40 alvorleg skadde/sjuke RISIKOMATRISE (MILJØ) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Uvesentlege skadar på miljø, eller skadar som krev mindre tiltak Omfattande og langvarige miljøskadar som krev større tiltak T E M A N A M N KONSEKVENS K3 - Katastrofal Omfattande og varige miljøskadar RISIKOMATRISE (ØKONOMI) S1 - Usannsynleg Mindre enn ei hending kvart 50. år SANNSYN S3 S2 - Lite sannsynleg Mindre enn ei hending kvart 5. år og meir enn ei hending kvart 50. år S2 S3 - Sannsynleg Meir enn ei hending kvart 5. år S1 K1 - Moderat K1 K2 K3 K2 - Stor FORKLARING Materielle/økonomiske skadar/tap mindre enn 20 mill. kr Materielle/økonomiske skadar/tap mellom 20 og 500 mill. kr KONSEKVENS K3 - Katastrofal Materielle/økonomiske skadar/tap over 500 mill. kr 22

23 Presentasjon 23