TILSTANDSRAPPORT FOR VIDAREGÅANDE SKULE I HORDALAND

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Opplæringsavdelinga Arkivsak Arkivnr. 520 Saksh. Karl Viken, Einar Gilberg, Svein Kirkevik Saksgang Møtedato Opplærings- og helseutvalet TILSTANDSRAPPORT FOR VIDAREGÅANDE SKULE I HORDALAND SAMANDRAG I sak 32/08 i Opplærings- og helseutvalet Tilstandsrapport for vidaregåande skule i Hordaland der det vart gjort slikt vedtak; Tilstandsrapport for vidaregåande skule i Hordaland skal utarbeidast på haustparten kvart år. Den skal gje oversikt over resultata frå den nasjonale brukarundersøkinga Elevundersøkelsen, på fylkesnivå. I tillegg skal dei to temaene gjennomstrøym og læringsutbytte dokumenterast med tal henta frå det skuleadministrative systemet. I periodar med satsingar på utvalde områder kan rapporten utvidast med tal frå desse områda. Denne tilstandsrapporten hentar informasjonen frå to kjelder. Dei fire fyrste delane hentar tal frå eigen drift, det vil seia frå Extens. Her vert det gått i djupna på to kjernetema; gjennomstrøyming og læringsutbytte. Vi måler gjennomstrøyming ved hjelp av dei to variablane gjennomføring og bortval (tidlegare fråfall). Den femte og siste delen er eit utdrag frå den nasjonale elevundersøkinga. Det er med eit utdrag av den fylkesdekkande samlerapporten for Hordaland. I høve til læringsutbytte ser ein på absolutt karakternivå og endring i karakternivå. I tabellar samanliknar vi karakterar frå ungdomsskulen med karakterane på vidaregåande. Dette for å følgje karaktermessig utvikling innafor fag, utdanningsprogram og regionar. Til neste år vil vi ha Vg3- karakterane for den elevgruppa vi har vurdert i år, slik at vi til neste år kan sjå på utviklinga over fire skuleår; frå grunnskulen og gjennom heile den vidaregåande skulen. Resultata i høve til gjennomstrøyming viser at ein stor del av elevane ikkje gjennomfører den utdanninga dei byrjar på, og ein stor del av dei som fullfører, fullfører ikkje på normert tid. Når det gjeld bortval er dette noko som er eit stort problem særskilt for dei yrkesfagelge utdanningsprogramma. 1

2 Det er ikkje stor endring i karakterane frå Vg1 til Vg2. Samla sett for alle utdanningsprogram er det ein nedgang på 0,02 frå Vg1 til Vg2. Dei utdanningsprogramma som går fram har relativt sett lågt karaktersnitt på Vg1, medan dei utdanningsprogramma som går ein del ned frå Vg1 til Vg2 hadde relativt sett eit høgt karaktersnitt på Vg1. Totalt sett endrar karakterane seg ikkje mykje frå grunnskule til Vg1 og vidare til Vg2. Ein ser også at elevgrupper som kjem inn med eit høgt snitt frå grunnskulen gjerne går ein del ned i Vg1, medan elevgrupper med lågt snitt på grunnskulen gjerne forbetrar seg ein del. Frå Vg1 til Vg2 går elevane samla sett karaktermessig ned i både engelsk, norsk og matematikk. Når det gjeld skilnaden mellom standpunkt og eksamen så er det her ein karaktermessig nedgang. Gjennomsnittleg er karaktermessig nedgang på 0,37 frå standpunkt til eksamen. Læringslaben AS har gjort ei oppsummerande analyse av hordalandstala i den nasjonale Elevundersøkelsen. Oppsummert seier rapporten at skulane ber kjenneteikn av eit godt miljø, at mobbing førekjem sjeldan, at læring også skjer gjennom samtale med andre elevar, tilhøvet mellom lærar og elev er god, elevsamtalane fungerer greitt, at utenatlæring ikkje er utbreidt og at elevane er kritiske til det fysiske miljøet. Dei fem delane av rapporten er som følgjer; I. Gjennomstrøyming. II. III. IV. Karakternivå- og utvikling for dei ulike utdanningsprogramma. Karaktermessig utvikling frå grunnskule til vidaregåande skule. Samanlikning av standpunktkarakter og eksamenskarakter. V. Utdrag frå rapporten Resultater frå Elevundersøkelsen i Hordaland FORSLAG TIL VEDTAK Opplærings- og helseutvalet tek Tilstandsrapport for vidaregåande skule i Hordaland til orientering. Paul M. Nilsen Svein-Erik Fjeld 2

3 FYLKESRÅDMANNEN, Fylkesrådmannen viser til saksnummer 32/08 i Opplærings- og helseutvalet Tilstandsrapport for vidaregåande skule i Hordaland, der det vart gjort slikt vedtak; Tilstandsrapport for vidaregåande skule i Hordaland skal utarbeidast på haustparten kvart år. Den skal gje oversikt over resultata frå den nasjonale brukarundersøkinga Elevundersøkelsen, på fylkesnivå. I tillegg skal dei to temaene gjennomstrøym og læringsutbytte dokumenterast med tal henta frå det skuleadministrative systemet. I periodar med satsingar på utvalde områder kan rapporten utvidast med tal frå desse områda. Hausten 2008 vart tilstandsrapport gjennomført og den er delt inn i fem hovudpunkt. I. Gjennomstrøyming I denne fyrste delen ser ein på gjennomstrøyminga i dei vidaregåande skulane i Hordaland. Gjennomstrøyming er eit samleomgrep for gjennomføring og bortval. Tala for gjennomstrøyming gjev eit bilete av kor godt skulane er i stand til å ta vare på dei elevane som byrjar på vidaregåande opplæring. Dersom det i liten grad er elevar som ikkje vel eller klarer å fullføre den vidaregåande utdanninga dei har byrja på, så kan dette vera eit teikn på manglande kvalitet. Eit poeng vil vera å sjå om utviklinga går i riktig retning ved at skulane i større grad er i stand til, og lukkast i, å halde på elevane sine. Difor er det viktig å sjå på korleis tala for gjennomføring og bortval endrar seg frå eit år til neste. Gjennomføring Det fyrste ein kan sjå på er kor mange som gjennomfører den vidaregåande utdanninga dei byrjar på. Det kan ein til dømes gjera ved å sjå på delen av elevar som etter fem år har oppnådd studiekompetanse eller yrkeskompetanse. Meir spissa kan ein sjå kva del av elevane som fullfører på normert tid. Under er ein tabell som viser tala for gjennomføring i Hordaland. Desse tala har Hordaland fylkeskommune ved Opplæringsavdelinga innrapportert til SSB gjennom KOSTRA. Kommunenes Sentralforbund har så lagt dei fram hausten Ein studerer her endringa i gjennomføringsgraden mellom to grunnkurskull; det som byrja i 2001 og det som byrja i Gjennomføringsgrad vgs Hordaland kull kull Endring Studieforberedende Normert tid 81,8 % 77,3 % -4,5 % Innen fem år 87,0 % 83,3 % -3,7 % Yrkesfaglig Normert tid 42,8 % 41,2 % -1,6 % Innen fem år 58,1 % 56,9 % -1,2 % Hordaland totalt Normert tid 57,8 % 56,9 % -0,9 % Innen fem år 71,7 % 69,1 % -2,6 % Totalt nasjonalt Innen fem år 68,9 % 68,0 % -0,9 % Gjennomføring innen fem år Forskjellen mellom 2001-kullet og 2002-kullet er liten, men gjennomføringsgraden er gått ned frå 71,7 % til 69,1 % i Hordaland. Det vil seia at av alle elevane som tok til på vidaregåande utdanning hausten 2001 så hadde i overkant av 7 av 10 personar ei avslutta vidaregåande utdanning våren 2007, fem år etter. Hordaland ligg med dette litt over snittet for landet totalt som også har gått ned; frå 69,4 % for kullet til 68,6 % kullet. Totalt sett, og for alle kategoriar, er det ein negativ trend. Sjølv om endringa er liten, går gjennomføringsgraden ned for alle kategoriar. 3

4 Gjennomføring på normert tid Dersom ein ser på gjennomføringsgraden på normert tid i Hordaland, så har den samla sett endra seg litt i negativ retning mellom dei to årskulla; frå 57,8 % til 56,9 %. Dersom ein samanliknar dei yrkesfaglege studieretningane og dei studiespesialiserande, ser ein at det er stor skilnad når det gjeld fullføring på normert tid. Det er dobbelt så mange elevar på studiespesialiserande utdanningsprogram som fullfører utdanninga på normert tid. Det er også verdt å merka seg er at det er for studiespesialiserande utdanningsprogram at gjennomføringsgraden går mest ned i prosentpoeng; heile 4,5 % for dei som fullfører på normert tid og 3,7 % for dei som fullfører innan fem år. Alt i alt så syner desse tala ein negativ trend når det gjeld gjennomføringsgraden av vidaregåande opplæring i Hordaland. Bortval Innanfor kategorien av elevar bortval meiner ein dei elevane som byrjar på ei vidaregåande utdanning og som sluttar. Dersom ein ser på kor mange av kullet som byrja på vidaregåande opplæringa som slutta undervegs, så gjeld dette 17,3 % av elevane. Dette er ein liten nedgang samanlikna med kullet der 17,6 % slutta undervegs. Ein kan merke seg at desse tala inkluderer også elevar med individuelle opplæringsplanar, og at desse kan ha fullført si utdanning utan at dette vart registrert. Bortval vgs Hordaland og nasjonalt kull kull Endring Hordaland Studiespesialiserande 6,1 % 6,5 % 0,40 % Yrkesfagleg 25,8 % 23,7 % -2,10 % Totalt 0,00 % Nasjonalt Studiespesialiserande 5,8 % 6,8 % 1,00 % Yrkesfagleg 28,6 % 26,8 % -1,80 % Totalt 17,6 % 17,3 % -0,30 % For studiespesialiserande studieretning er det eit lågare tal på elevar som fell frå. Tabellen viser at det for Hordaland er 6,1 % som fell frå av dei som byrja i 2001, og dette auka litt for kullet. For yrkesfaglege studieretningar er tala på høvesvis 25,8 % for 2001-kullet og 23,7 % for kullet. Neste tabell viser kor mange av elevane i årskullet på Vg1 2006/07 som gjekk vidare på same utdanning året etter. Bortval Vg1 06/07 til Vg2 07/08 Hordaland Nasjonalt Studiespesialiserande Yrkesfag Elevar vidare til vg2 87,6 % 71,6 % Elevar som slutta 7,0 % 13,1 % Elevar vidare til vg2 88,0 % 73,0 % Elevar som slutta 5,9 % 12,8 % Tabellen skil som mellom yrkesfag og studiespesialiserande utdanningsprogram. Bortvalet er omtrent dobbelt så høgt for yrkesfagleg som for studiespesialiserande utdanningsprogram. Det var i Hordaland 13,1 % av elevane på yrkesfagleg utdanning Vg1 2006/ 07 som ikkje var i utdanning året etter. Dette 4

5 samanlikna med talet for studiespesialiserande som var 7 %. Heile 28,4 % av dei som byrja på yrkesfag Vg1 2006/07 gjekk ikkje vidare på same utdanning på Vg2 året etter. Av tabellen ser ein også at Hordaland ligg tett opp til, og skil seg lite frå tala som er for landet totalt. Einaste merknad er at Hordaland hadde ein større del av elevane som slutta heilt med undervisning etter å ha gått på Vg1 studiespesialisering; 7 % samanlikna med 5,9 % nasjonalt. Det kan vera interessant å få eit meir nyansert bilete av elvevane som valde yrkesfaglege studieretningar på Vg1, og kva val dei føretok på Vg2. Diagrammet under gjev svar på dette. Yrkesfaglege utdanningsprogram 80 % 70 % 71,6 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 13,1 % 10 % 7,3 % 3,6 % 4,4 % 0 % Videre til vg2 i år Føreteke omval på Vg1 Vg1 på nytt uten omval Er i anna utdanning Ikkje i utdanning Av dei 28% av elevane på yrkesfagleg som ikkje gjekk vidare frå Vg1 til Vg2 var det 13,1 % som slutta med utdanning. Ein kan gå utifrå at mange av desse byrja å jobbe i og med at det var gode konjunkturar i 2006 og Dei resterande 15,3 % var i utdanning året etter, og dei fordelte seg slik; 7,3 % av elevane valde nytt Vg1- kurs. 3,6 % gjekk same Vg1- kurs oppatt. 4,4 % gjekk ei anna utdanning. Ein kommentar til desse tala er at det er mange av elevane som ombestemmer seg etter Vg1. Det at dei kan ombestemma seg kan ein sjå på som eit gode vi gjev elevane. Alternativt kunne vi stramma dette inn, og gjort det vanskelegare å føreta omval. Desse omvala er dyre for fylkeskommunen, men dette kan vera billig for samfunnet i lengre perspektiv færre fullfører feil utdanning som dei aldri bruker, eller ein får fleire som ikkje fullfører. 5

6 II. Karakternivå- og utvikling for dei ulike utdanningsprogramma. Gjennomsnittleg standpunktkarakter Vg1 til Vg2 I denne delen ser ein på karaktermessig utvikling frå Vg1 til Vg2. Dette for dei 12 ulike utdanningsprogramma, og elevane i Hordaland som gjekk Vg1 2006/2007 og Vg2 2007/2008. I tabellen under er dei ulike utdanningsprogramma rangert etter kva endring det har vore i karaktersnitt mellom Vg1 og Vg2. Innanfor kvart utdanningsprogram er berre skular som har utdanningsprogrammet på både Vg1 og Vg2 med i talmaterialet for tabellen. Dette for at ein skal kunne få ei samanlikning av dei same elevane på Vg1 og Vg2. Tabellen gjev gjennomsnittleg endring i snittet på elevane på eit gitt utdanningsprogram. Karaktersnitt Tal karakterar Tal karakterar Endring Utdanningsprogram Vg1V07 Vg2V08 Vg107 Vg208 Vg1 ->Vg2 Teknikk og industriell 3,60 3, ,15 produksjon Restaurant- og matfag 3,51 3, ,09 Bygg- og anleggsteknikk 3,48 3, ,07 Elektrofag 3,79 3, ,05 Musikk, dans og drama 4,26 4, ,01 Design - og handverk 3,72 3, ,00 Naturbruk 3,72 3, ,02 Medium- og kommunikasjon 4,23 4, ,02 SNITT ALLE UTD.PROG. 3,86 3, ,02 Idrettsfag 4,03 3, ,05 Service og samferdsel 3,65 3, ,08 Studiespesialisering 4,14 4, ,11 Helse- og sosialfag 3,64 3, ,36 Rangeringa er gjort etter endring i karakternivå, og ikkje etter absolutt karakternivå, då dette gjev meir interessant vurdering av fagleg utvikling. Eksempelvis har studiespesialiserande utdanningsprogram eit høgt karaktersnitt, men kjem likevel langt ned på lista på grunn av at karaktersnittet går ned frå Vg1 til Vg2. Tal på karakterar er teke med for å gje storleik på talmateriale for kvart utdanningsprogram. I tillegg til at det gjev eit inntrykk av kor stort utdanningsprogrammet er. Utdanningsprogrammet Teknikk og industriell produksjon skil seg ut, ved at elevane her har den største betringa i karaktersnittet frå Vg1 til Vg2, + 0,15. I botn skil Helse og sosialfag seg ut særs negativt, ved at gjennomsnittleg standpunktkarakter har gått ned med 0,36 frå Vg1 til Vg2. Grovt sett viser tabellen at det er dei utdanningsprogramma med høgast gjennomsnittleg karaktersnitt på Vg1 som går mest ned frå Vg1 til Vg2. Samstundes er det slik at dei tre programfaga som har størst positiv utvikling frå Vg1 til Vg2 (Teknikk- og industriell produksjon, Restaurant- og matfag og Bygg- og anleggsteknikk) er dei tre programfaga med dårlegast karaktersnitt på Vg1. Utanom Helse og sosialfag som skil seg ut med ei stor endring i karakter mellom Vg1 og Vg2, er det alt i alt særs små endringar i karaktersnittet for dei ulike utdanningsprogramma. Dei fleste faga har ei endring mellom Vg1 og Vg2 på cirka 0,05 i positiv eller negativ retning, og totalt sett for alle utdanningsprogram er endring i gjennomsnittleg karaktersnitt særs liten; -0,2. 6

7 III. Karaktermessig utvikling frå grunnskule til vidaregåande skule. I denne delen brukar vi karakterar frå både grunnskule og vidaregåande skule for å sjå på fagleg utvikling. Dette vert gjort for tre fag; engelsk, matematikk og norsk, og dette gjev ei rangering i høve til kva endring dei ulike utdanningsprogram har i gjennomsnittleg standpunktkarakter for dei tre faga. Vi samanliknar dei same elevane over tre år. Det vil seia at berre elevar som ein har standpunktkarakterar for alle tre åra er med i talmaterialet. Fyrst samanliknar ein den standpunktkarakteren som eleven hadde på ungdomsskulen, med den standpunktkarakteren som eleven oppnådde på Vg1. I trinn to ser ein på utviklinga i standpunktkarakteren frå Vg1 til Vg2. Til sist ser ein på om det er skilnader mellom dei ulike regionane. Det er viktig å ha i mente at det ikkje er uproblematisk å samanlikne karakterar frå ungdomsskule og vidaregåande, men det kan vera ei nyttig vinkling på elevane sin faglege utvikling. Engelsk Tabell under viser endring i standpunktkarakter i engelsk frå ungdomsskule til vidaregåande (Vg1). Karaktersnitt Endring Utdanningsprogram Grunnskole VG1 Grunnskole - Tal på elevar ENG S VG1 Teknikk og industriell produksjon 3,23 3,60 0, Bygg- og anleggsteknikk 3,13 3,37 0, Helse- og sosialfag 3,38 3,54 0, Elektrofag 3,64 3,79 0, Design og handverk 3,50 3,60 0, Service og samferdsel 3,62 3,68 0, Naturbruk 3,58 3,59 0, Totalt gj.snitt alle utd.prog 3,94 3,91-0, Idrettsfag 4,14 4,05-0, Restaurant- og matfag 3,41 3,30-0, Medium og kommunikasjon 4,36 4,23-0, Studiespesialiserande 4,45 4,24-0, Musikk, dans og drama 4,71 4,37-0, Dei ulike utdanningsprogramma er rangert etter kva endring elevane har hatt i standpunktkarakter frå ungdomsskulen til Vg1. Tala gjev også eit inntrykk av kva fagleg nivå elevane på dei ulike utdanningsprogramma tek med seg når dei byrjar i vidaregåande skule. Det er med andre ord stor skilnad mellom dei ulike utdanningsprogramma når det gjeld kva type elevar dei må jobbe med. Eksempelvis har elevane som byrjar på utdanningsprogram Musikk, dans og drama eit særs høgt snitt med seg frå grunnskulen; 4,71. Dette samanlikna med elevane på Bygg- og anleggsteknikk som har den lågaste gjennomsnittlege standpunktkarakteren i engelsk frå ungdomsskulen; 3,13. Tabellen viser også at det er dei utdanningsprogramma som har elevar med låge snittkarakterar i engelsk frå ungdomsskulen som aukar snittkarakteren sin mest til Vg1, medan dei med høg karakter frå ungdomsskulen ikkje har same potensial for å betre karakteren til Vg1. Samla sett for alle utdanningsprogramma er det liten endring i engelskkarakteren dersom ein samanliknar standpunktkarakter i engelsk skriftleg på ungdomsskulen med standpunktkarakter i engelsk skriftleg første året på vidaregåande. Snittkarakteren går ned med 0,02. Elevane på Teknikk og industriell produksjon aukar snittkarakteren mest; 3,23 på ungdomsskulen til 3,60 på Vg1.Musikk, dans og drama går mest ned, med 0,34. 7

8 Tabelenl tek for seg endringa i standpunktkarakter i engelsk frå Vg1 til Vg2 for dei ulike utdanningsprogramma Det første som er å merke seg er at tabellen berre tek for seg yrkesfaglege utdanningsprogramma. Karaktersnitt Endring Utdanningsprogram VG1 VG2 VG1 VG2 Tal på elevar Medium og kommunikasjon 4,27 4,31 0, Teknikk og industriell produksjon 3,70 3,58-0, Bygg- og anleggsteknikk 3,40 3,27-0, Helse- og sosialfag 3,61 3,44-0, Elektrofag 3,84 3,68-0, Totalt gj.snitt YF utd.prog. 3,67 3,50-0, Restaurant- og matfag 3,50 3,24-0, Naturbruk 3,65 3,37-0,27 97 Service og samferdsel 3,64 3,35-0, Design- og handverk 3,76 3,42-0, Dette fordi studiespesialiserande utdanningsprogram gjer seg ferdig med engelsk etter Vg1. Den andre merknaden ved tabellen er at det er skilnad mellom denne tabellen og den førre når det gjeld gjennomsnittskarakterane for utdanningsprogramma på Vg1. Forklaringa er at det ikkje er same gruppa med elevar som byrjar på eit av dei ulike utdanningsprogramma på Vg1, som den gruppa med elevar som byrjar på eit av utdanningsprogramma og som går vidare på det same utdaningsprogrammet på Vg2. Totalt for alle dei yrkesfaglege utdanningsprogramma er gjennomsnittleg standpunktkarakter i engelsk på 3,67 for Vg1. Dette går ned med 0,17 til 3,50. Alle utdanningsprogramma har ei negativ karakterutvikling frå Vg1 til Vg2, bortsett frå Medium- og kommunikasjon. For dette utdanningsprogrammet går gjennomsnittleg standpunktkarakter opp med 0,03. Dette på trass av at dei i utgangspunktet har det desidert høgaste snittet frå før av. Tabell under viser utviklinga frå Vg1 til Vg2 for kvart utdanningsprogram i matematikk for kvar av dei seks regionane. Som førre tabell omfattar denne tabellen berre yrkesfaglege utdanningsprogram. Regionar Utdanningsprogram Vg1 Vg2 Endring Tal elevar Bergen Nord Bygg- og anleggsteknikk 3,92 3,76-0,16 50 Design- og handverk 4,22 3,44-0,78 18 Elektrofag 3,62 3,32-0,29 34 Helse- og sosialfag 3,51 3,32-0,18 74 Idrettsfag 4,67 4,48-0,19 21 Restaurant- og matfag 3,33 3,11-0,22 18 Service og samferdsel 3,63 3,25-0,37 51 Teknikk og ind.prod. 3,74 3,54-0,20 85 Totalt 3,77 3,54-0, Bergen Sentrum Bygg- og anleggsteknikk 3,27 2,64-0,63 47 Design- og handverk 3,70 3,26-0,44 73 Elektrofag 3,86 3,86 0,00 84 Helse- og sosialfag 3,74 3,38-0,35 76 Media og Kommunikasjon 4,55 4,59 0,05 32 Restaurant- og matfag 3,10 2,85-0,25 20 Service og samferdsel 3,63 3,25-0,

9 Teknikk og ind.prod. 3,85 3,79-0, Totalt 3,75 3,52-0, Bergen Sør Bygg- og anleggsteknikk 3,26 3,70 0,44 81 Design- og handverk 3,38 3,38 0,00 8 Elektrofag 3,85 3,53-0,32 34 Helse- og sosialfag 3,86 3,78-0,08 65 Naturbruk 3,54 3,26-0,28 50 Restaurant- og matfag 3,63 3,44-0,19 64 Service og samferdsel 3,84 3,47-0,37 32 Teknikk og ind.prod. 4,00 3,67-0,33 55 Totalt 3,67 3,57-0, Bergen Vest Bygg- og anleggsteknikk 3,38 3,07-0,31 71 Design- og handverk 4,22 3,89-0,33 9 Elektrofag 3,67 3,22-0,45 45 Helse- og sosialfag 3,49 3,32-0,17 73 Media og Komm. 3,97 3,77-0,20 35 Naturbruk 4,00 4,00 0,00 1 Restaurant- og matfag 2,80 2,60-0,20 15 Service og samferdsel 3,19 3,00-0,19 16 Teknikk og ind.prod. 3,48 3,64 0,16 76 Totalt 3,50 3,43-0, Sunnhordland Bygg- og anleggsteknikk 3,09 2,85-0,24 34 Design- og handverk 3,79 3,81 0,02 21 Elektrofag 3,85 3,59-0,26 41 Helse- og sosialfag 3,73 3,71-0,02 52 Media og komm. 3,94 4,44 0,50 16 Naturbruk 3,50 3,27-0,23 15 Restaurant- og matfag 3,85 3,80-0,05 20 Totalt 3,56 3,49-0, Voss/ Hardanger Bygg- og anleggsteknikk 3,20 3,03-0,17 36 Design- og handverk 3,46 3,50 0,04 14 Elektrofag 4,04 3,95-0,09 22 Helse- og sosialfag 3,37 3,16-0,21 51 Media og komm. 4,20 4,50 0,30 20 Naturbruk 3,96 3,67-0,29 30 Restaurant- og matfag 3,78 3,00-0,78 18 Service og samferdsel 3,87 3,35-0,52 23 Teknikk og ind.prod. 3,56 3,00-0,56 41 Totalt 3,65 3,37-0, Av tabellen går det fram at alle regionar har ein nedgang i gjennomsnittleg karakter for alle utdanningsprogram frå Vg1 til Vg2. Det er derimot ein stor skilnad i kor mykje dei ulike regionane går ned. Sunnhordland og Bergen Vest går ned berre 0,07, medan region Voss/ Hardanger går mest ned; 0,28. Dei aller fleste utdanningsprogramma innanfor kvar region har ein nedgang i gjennomsnittleg karakter. Nokre få utdanningsprogram går fram, og utdanningsprogram for Bygg- og anleggsteknikk i region Bergen sør skil seg ut ved å ha ein framgang på 0,44 for 81 elevar. 9

10 Matematikk Tabell under viser endring i standpunktkarakter i matematikk frå ungdomsskule til vidaregåande (Vg1). Karaktersnitt Endring Utdanningsprogram Grunnskole VG1 Grunnskole VG1 Tal elevar Helse- og sosialfag 2,90 3,27 0, Teknikk og industriell prod. 2,86 3,09 0, Design- og handverk 2,84 3,07 0, Restaurant- og matfag 2,96 3,15 0, Bygg- og anleggsteknikk 2,87 3,06 0, Naturbruk 3,11 3,24 0,13 88 Totalt gj.snitt alle utd.prog 3,17 3,24 0, Service og samferdsel 3,13 3,19 0, Elektrofag 3,39 3,44 0, Studiespesialiserande 3,49 3,33-0, Medium- og komm. 3,69 3,47-0, Idrettsfag 3,52 3,27-0,26 86 Musikk, dans og drama 3,79 3,25-0,55 77 Dei ulike utdanningsprogramma er rangert etter kva endring elevane har hatt i standpunktkarakter frå ungdomsskulen til Vg1. Ein kan merke seg at elevane har ein langt lågare gjennomsnittleg standpunktkarakter i matematikk enn i engelsk. Dette gjeld både for standpunktkarakterar frå ungdomsskulen og Vg1. Samstundes er det slik at gjennomsnittleg standpunktkarakter i matematikk for alle elevane totalt sett gjekk opp med 0,07 frå ungdomsskule til vidaregåande skule (Vg1). Tala gjev også eit inntrykk av kva fagleg nivå elevane tek med seg inn på vidaregåande. Dei studiespesialiserande utdanningsprogramma har eit langt høgare karaktersnitt på grunnskulen enn dei yrkesfaglege. Som for engelsk er det dei utdanningsprogramma som hadde dårlegast standpunktkarakter frå ungdomsskulen, som hadde størst positiv endring i standpunktkarakteren til Vg1. Den største endringa hadde Helse- og sosialfag som gjekk opp frå 0,37 til 3,27. Størst nedgang i standpunktkarakteren hadde elevane som byrja på Musikk, Dans og Drama; frå 3,79 til 3,25. Desse elevane hadde også klart høgast gjennomsnittleg standpunktkarakter frå ungdomsskulen. Tabell under viser utviklinga frå Vg1 til Vg2 i standpunktkarakter i matematikk for dei ulike utdanningsprogramma. Karaktersnitt Endring Utdanningsprogram VG1 VG2 VG1 - VG2 Tal på elevar Elektrofag 3,50 4,53 1,03 15 Medium - og komm. 3,23 3,47 0,24 32 Musikk, dans og drama 3,36 3,59 0, Idrettsfag 3,25 3,46 0, Service og samferdsel 2,93 3,13 0,20 15 Studiespesialiserende 3,37 3,52 0, Totalt gj.snitt alle utd.prog 3,24 3,18-0, Naturbruk 3,36 2,84-0,52 31 Teknikk og industriell prod. 5,00 4,43-0,57 28 Helse -og sosialfag 3,88 3,11-0,

11 Bygg -og anleggsteknikk * *Har ikkje tal. Design -og handverk 3,07 * *Har ikkje tal for Vg2. Restaurant og matfag 3,15 * *Har ikkje tal for Vg2. Gjennomsnittskarakterane for Vg1 for dei ulike utdanningsprogramma i denne tabellen er ulike gjennomsnittskarakterane for Vg1 i tabellen over som går på endring frå ungdomsskule til Vg1. Eksempelvis var gjennomsnittskarakter i matematikk for 488 elevar i Vg1 Teknikk og industriell produksjon i første tabell 3,09. I andre tabell var gjennomsnittskarakteren 5,00 for 28 elevar. Samla for alle utdanningsprogramma går standpunktkarakterane ned frå Vg1 til Vg2; frå 3,24 til 3,18. Dette for 2394 elevar. Helse- og sosialfag gjekk ned 0,77 til gjennomsnittskarakter 3,11. Elevane som hadde størst karaktermessig utvikling frå Vg1 til Vg2 var elevane på Elektrofag som gjekk opp frå 3,50 til 4,53. Ein kan også for matematikk sjå på utviklinga regionvis per utdanningsprogram frå Vg1 til Vg2. Tabell under omfattar både yrkesfaglege og studiespesialiserande utdanningsprogram. Nokre studieprogram har berre tal for eit år, Vg1 eller Vg2. Dette kjem av at elevane mellom Vg1 og Vg2 gjekk på skule i to ulike regionar. Også for matematikk er det slik at mange gjer seg ferdig med faget etter Vg1 der matematikk er obligatorisk. Det er difor verdt å merka seg at mange elevar vel å ta meir matematikk enn det dei er nøydde til. Tabell under viser utviklinga i standpunktkarakter i matematikk frå Vg1 til Vg2 for kvart utdanningsprogram i kvar av dei seks regionane. Regionar Utdanningsprogram Vg1 Vg2 Endring Tal elevar Bergen Nord Bygg- og anleggsteknikk 3,36 3,36 0,00 11 Helse- og sosialfag 4,55 3,55-1,00 9 Idrettsfag 3,93 3,78-0,15 23 Studiespesialisersande 3,51 3,59 0, Teknikk og industriell prod. 4,21 4,21 0,00 14 Totalt 3,59 3,64 0, Bergen Sentrum Media og Kommunikasjon 4,00 4,00 0,00 13 Studiespesialisersande 3,65 3,65 0, Totalt 3,66 3,66 0, Bergen Sør Idrettsfag 4,00 4,30 0,30 27 Naturbruk 3,50 2,79-0,71 24 Media og komm. 3,58 3,86 0,28 42 Studiespesialisersande 3,40 3,61 0, Totalt 3,44 3,65 0, Bergen Vest Helse- og sosialfag 2,83 2,29-0,54 7 Musikk, dans og drama 3,12 3,29 0,17 38 Idrettsfag 2,69 2,77 0,08 22 Studiespesialisersande 2,99 3,27 0, Totalt 2,98 3,23 0, Sunnhordland Idrettsfag 3,18 3,54 0,36 26 Musikk, dans og drama 3,85 3,91 0,06 22 Service og samferdsel 2,50 2,75 0,25 4 Studiespesialisersande 3,32 3,73 0, Totalt 3,23 3,43 0,

12 Voss/ Hardanger Musikk, dans og drama 2,89 3,08 0,19 13 Elektrofag 3,50 3,75 0,25 4 Helse- og sosialfag 4,00 4,00 0,00 2 Media og komm. 2,75 3,11 0,36 19 Naturbruk 3,17 3,00-0,17 7 Studiespesialisersande 3,36 3,55 0, Service og samferdsel 3,10 3,40 0,30 10 Teknikk og industriell prod. 5,00 4,00-1,00 1 Totalt 3,22 3,41 0, Av tabell ser ein generelt at ingen regionar har ein negativ karakterutvikling i mattematikk frå Vg1 til Vg2. Bergen Sentrum, som omfattar stort sett berre elevar på studiespesialiserande, har det same høge karaktersnittet frå Vg1 til Vg2. Dei fem andre regionane forbetrar sitt karaktersnitt med mellom 0,05 og 0,25. På programfag- nivå går også dei aller fleste programfaga fram. Norsk Tabell under viser endring i standpunktkarakter i norsk skriftlig for dei ulike utdanningsprogramma frå ungdomsskule til vidaregåande (Vg1). Karaktersnitt Endring Utdanningsprogram Ungdomsskulen Vg1 Ungdomsskulen - VG1 Tal på karakterar Bygg- og anleggstek. 3,27 3,38 0, Elektrofag 3,63 3,68 0, Teknikk og indust. Prod. 3,34 3,34 0, Helse- og sosialfag 3,68 3,55-0, Design- og handverk 3,79 3,65-0, Restaurant -og matfag 3,63 3,48-0, Service og samferdsel 3,76 3,54-0, Media og Komm. 4,41 4,13-0, Totalt for alle utd.prog 4,06 3,78-0, Naturbruk 3,89 3,60-0,29 92 Idrettsfag 4,38 3,90-0, Studiespesialiserande 4,50 4,00-0, Musikk, dans og Drama 4,72 4,17-0, Dei ulike utdanningsprogramma er rangert etter kva endring elevane har hatt i standpunktkarakter for norsk skriftleg frå ungdomsskulen til Vg1. Av tabellen ser ein at det har vore ein nedgang dersom ein samanliknar desse dei to karakterane direkte. Tabellane viser at standpunktkarakter for norsk går ein del ned dersom ein samanliknar med standpunktkarakterar for ungdomsskulen. Det var tre utdanningsprogram som hadde positiv endring i standpunktkarakter. Dette var dei tre yrkesfaglege utdanningsprogramma Bygg- og anleggsteknikk, Elektrofag og Teknikk- og industriell produksjon.. Ein kan nemna at elevane på desse tre programma hadde relativt låg gjennomsnittleg standpunktkarakter frå ungdomsskulen, medan dei tre programma som gjekk mest ned hadde særs høgt gjennomsnittleg karakternivå frå ungdomsskulen. Det er igjen tale om eit skilje mellom studiespesialiserande og yrkesfag. 12

13 Tabell under viser utviklinga frå Vg1 til Vg2 i standpunktkarakter for norsk skriftleg for dei ulike utdanningsprogramma. Karaktersnitt Endring standpunkt Utdanningsprogram VG1 VG2 VG1 - VG2 Tal på karakterar Elektrofag 3,69 3,70 0, Design- og handverk 3,80 3,79-0, Helse- og sosialfag 3,65 3,64-0, Media og Kommunikasjon 4,09 4,08-0, Bygg- og anleggsteknikk 3,41 3,36-0, Teknikk og industriell prod. 3,49 3,44-0, Totalt gj.snitt alle utd.prog 3,83 3,71-0, Idrettsfag 3,92 3,76-0, Studiespesialiserande 4,03 3,87-0, Musikk, dans og drama 4,18 3,99-0, Naturbruk 3,60 3,39-0,21 64 Restaurant- og matfag 3,58 3,35-0, Service og samferdsel 3,58 3,35-0, Av tabellen ser ein at alle utdanningsprogramma utanom Elektrofag har hatt ei negativ utvikling i standpunktkarakter for norsk skriftleg frå Vg1 til Vg2. Nedgangen totalt var på 0,12, og det er verdt å merka seg at dei tre faga som hadde størst nedgang, Naturbruk, Restaurant- og matfag og Service- og samferdsel, var også dei utdanningsprogramma som i utgangspunktet hadde den lågaste snittkarakteren. Ein kan også merke seg at gjennomsnittskarakteren totalt for alle utdanningsprogram er langt høgare for norsk skriftleg enn gjennomsnittskarakter for både engelsk og matematikk. Dette gjeld både for Vg1 og Vg2. Tabell under viser utviklinga i standpunktkarakter i norsk frå Vg1 til Vg2 for kvart utdanningsprogram i kvar av dei seks regionane. Tabellen inneheld både yrkesfaglege og studiespesialiserande utdanningsprogram. Regionar Utdanningsprogram Vg1 Vg2 Endring Tal elevar standp.kar. Bergen Nord Bygg -og anleggsteknikk 3,74 3,48-0,26 50 Design -og handverk 4,11 3,67-0,44 18 Elektrofag 3,42 3,59 0,17 34 Helse -og sosialfag 3,56 3,34-0,22 75 Idrettsfag 3,91 3,33-0,58 23 Restaurant og matfag 3,35 2,94-0,41 18 Service og samferdsel 3,70 3,79 0,09 14 Teknikk og ind.prod. 3,40 3,48 0,07 84 Studiespesialiserande 4,03 3,81-0, Media og Komm. 4,25 4,19-0,06 21 Totalt 3,84 3,66-0, Bergen Sentrum Bygg -og anleggsteknikk 3,39 3,02-0,37 49 Design -og handverk 3,84 3,99 0,15 71 Elektrofag 3,73 3,71-0,02 84 Helse -og sosialfag 3,75 3,62-0,12 74 Restaurant og matfag 3,40 3,67 0,27 22 Service og samferdsel 3,48 3,40-0,

14 Teknikk og ind.prod. 3,59 3,71 0, Studiespesialiserande 4,09 4,08-0, Totalt 3,80 3,80 0, Bergen Sør Bygg -og anleggsteknikk 3,28 3,78 0,50 79 Design -og handverk 3,38 3,50 0,13 8 Elektrofag 3,69 3,89 0,20 35 Helse -og sosialfag 3,63 3,86 0,24 65 Naturbruk 3,73 3,50-0,23 44 Restaurant og matfag 3,70 3,52-0,19 65 Service og samferdsel 3,80 3,88 0,08 32 Teknikk og ind.prod. 3,55 3,19-0,36 42 Idrettsfag 4,62 4,27-0,35 26 Musikk,dans og drama 4,23 4,00-0,23 42 Studiespesialiserande 4,08 3,90-0, Totalt 3,91 3,82-0, Bergen Vest Bygg -og anleggsteknikk 3,26 3,19-0,08 71 Design -og handverk 3,90 3,90 0,00 10 Elektrofag 3,93 3,64-0,29 45 Helse -og sosialfag 3,74 3,64-0,10 74 Media og Komm. 3,50 3,80 0,30 35 Naturbruk 3,00 5,00 2,00 1 Restaurant og matfag 3,00 3,00 0,00 15 Service og samferdsel 3,29 3,56 0,28 16 Teknikk og ind. prod. 3,51 3,44-0,07 78 Idrettsfag 3,29 3,29 0,00 21 Musikk,dans og drama 3,84 3,97 0,13 38 Studiespesialiserande 3,91 3,81-0, Totalt 3,72 3,66-0, Sunnhordland Bygg -og anleggsteknikk 3,37 3,15-0,22 36 Design -og handverk 3,50 3,35-0,15 21 Elektrofag 3,61 3,59-0,02 41 Helse -og sosialfag 3,81 3,90 0,09 43 Media og komm. 4,53 3,88-0,66 16 Naturbruk 3,42 3,00-0,42 15 Restaurant og matfag 3,81 3,27-0,54 22 Service og samferdsel 3,32 3,40 0,08 20 Teknikk og industriell prod. 3,15 2,86-0,29 36 Idrettsfag 4,00 3,88-0,12 26 Musikk,dans og drama 4,64 4,14-0,50 22 Studiespesialiserande 3,89 3,65-0, Totalt 3,77 3,56-0, Voss/ Hardanger Bygg -og anleggsteknikk 3,57 3,30-0,27 37 Design -og handverk 3,70 3,71 0,01 14 Elektrofag 3,62 3,82 0,20 22 Helse -og sosialfag 3,40 3,54 0,14 50 Media og komm. 4,37 4,25-0,12 20 Naturbruk 3,33 3,67 0,33 3 Restaurant og matfag 3,59 3,00-0,59 18 Service og samferdsel 3,82 4,00 0,18 23 Teknikk og industriell prod. 3,42 3,19-0,23 42 Idrettsfag 3,80 3,83 0,03 42 Musikk,dans og drama 4,07 3,79-0,

15 Studiespesialiserande 4,11 3,91-0, Totalt 3,83 3,72-0, Det er ingen av regionane som har ein karaktermessig framgang totalt sett for alle utdanningsprogram frå Vg1 til Vg2. Alle regionane, utanom Region Bergen Sentrum, har totalt sett ein tilbakegang for standpunktkarakter i norsk. Region Bergen Sentrum har same gjennomsnittskarakter i norsk skriftleg for både for Vg1 og Vg2: 3,80. For Vg1 ligg gjennomsnittskarakteren totalt sett for dei ulike regionane mellom 3,71 og 3,91. Etter Vg2 ligg gjennomsnittleg karakter for alle utdanningsprogram mellom 3,56 og 3,80. Dersom ein ser på utdanningsprogramma innanfor kvar region, så går cirka halvparten av utdanningsprogramma opp i gjennomsnittleg karakter for norsk skriftleg, medan dei andre utdanningsprogramma går karaktermessig ned. Bygg- og anleggsteknikk i Region Bergen Sør merkar seg ut ved å gå fram med ein halv karakter. Det er fem utdanningsprogram der gjennomsnittleg standpunktkarakter i norsk går ned med meir enn ein halv karakter. Tre av desse utdanningsprogramma er i Sunnhordland. IV. Samanlikning av standpunktkarakter og eksamenskarakter. I denne delen ser på kva skilnad det er mellom karaktersetjing ved standpunkt og på eksamen. Tabell under gjev absolutt nivå på standpunktkarakterane og på eksamenskarakterane. Dette kan vera med på å avdekkje om det fins ein bestemt kultur for karaktersetjing. Tabell under viser den skilnaden som er mellom standpunktkarakter og eksamenskarakter i dei seks regionane i fylket. Gjennomsnittskarakteren er rekna ut frå alle faga som det er gitt eksamenskarakter i, og alle fag det er gitt standpunktkarakter i. Karakterar frå alle skular er med, og skulane er grupperte i dei seks regionane. Talet på karakterar er med for å gje eit inntrykk av talmaterialet. Gjennomsnitt standpt v 2008 Gjennomsnitt eksm v2008 Endring Regionar Gj.snitt Tal karakterar Gj.snitt Tal karakterar Standpt - eks. Bergen Vest 3, , ,21 Voss/ Hardanger 3, , ,33 Totalt alle regionar 3, , ,37 Bergen Sentrum 4, , ,37 Sunnhordland 3, , ,41 Bergen Sør 4, , ,42 Nord 3, , ,46 Ein ser at eksamenskarakter er lågare enn standpunktkarakter. Totalt sett går eksamenskarakter ned 0,37 i høve til standpunktkarakter. Alle regionar har ein gjennomsnittleg eksamenskarakter som ligg lågare enn gjennomsnittleg standpunktkarakter. Det er nokså stor skilnad mellom regionane i høve til kor mykje gjennomsnittleg eksamenskarakter går ned i høve til standpunktkarakteren. I region Nord som omfattar skulane i Åsane og Nordhordland går gjennomsnittleg eksamenskarakter ned med over dobbelt så mykje i høve gjennomsnittleg standpunktkarakter enn det som er i tilfelle i Bergen Vest. Bergen Vest skil seg ut ved både å ha lågast gjennomsnittleg standpunktkarakter og lågast gjennomsnittleg eksamenskarakter. Elles avvik ingen av dei andre regionane særskilt mykje frå det som er gjennomsnittleg endring for alle regionane. Det kan nemnast at dersom ein går bak desse tala igjen, så kan ein sjå endring per skule. Det ein vil finna er at det berre er fire skular i Hordaland som har ein positiv endring frå gjennomsnittleg standpunktkarakter til gjennomsnittleg eksamenskarakter per skule. Ved dei resterande 42 skulane går 15

16 karakternivået ned dersom ein ser på endring frå gjennomsnittleg standpunktkarakter til gjennomsnittleg eksamenskarakter V. Utdrag frå rapporten Resultater fra Elevundersøkelsen i Hordaland Her får ein informasjon om korleis elevane oppfattar skulen. Det vert teke stilling til kva påverknad dei ulike variablane har på miljø og motivasjon. Blant anna vert variabelen som går på tilhøvet mellom lærar og elev trekt fram som viktig i høve til både motivasjon og miljø. Rapporten grupperer også elevane etter kor motiverte dei er, og korleis dei ser på miljøet på skulen. Teksten er henta rett frå rapporten, difor er den på bokmål. Forholdet mellom motivasjon og miljø - elevenes fordeling Vi velger å fremstille resultatene ved bruk av ulike figurer, for eksempel boblekart. Boblekartet består av to akser. Den første aksen, som går horisontalt, inneholder informasjon om elevens vurdering av motivasjon. Her inngår elevenes svar fra variablene interesse for å lære og motiverende lærere. Den andre aksen, som går vertikalt, inneholder informasjon om elevens vurdering av miljøet. Her inngår elevenes svar fra variablene sosial trivsel og fravær av mobbing. Boblekartet er en forenkling. Figuren under viser elevenes fordeling i boblekartet. Figur 1: Boblekart elever. Det finnes mer informasjon om hva det betyr å tilhøre de ulike kvadrantene i elevportalen og i grunnlagsrapporten for elevundersøkelsen. 16

17 På bakgrunn av vår teoretiske forståelse, resultatet fra analysene, og ikke minst erfaringer fra utviklingsprosesser på forskjellige skoler, velger vi å fremsette følgende beskrivelser av de forskjellige områdene i boblekartet: Høy skåre på miljø høy skåre på motivasjon: I denne kvadranten ser vi hvor mange elever som gjennom sine svar i elevundersøkelsen oppgir at miljøet er godt på skolen og at motivasjonen er høy. Teoretisk forventer vi at elever med denne svarprofilen virkelig ønsker å arbeide med skolefagene, samt at de viser vilje og evne til å opprette og vedlikeholde et arbeidsfellesskap der elevene fungerer godt i forhold til hverandre. 31,8 % av elevene som har svart fra de videregående skolene i Hordaland har en svarprofil som kan sies å korrespondere med denne gruppen. Svarprofilene på skolenivå i Hordaland varierer fra 22 % til 61 %. Lav skåre på miljø høy skåre på motivasjon: I denne kvadranten ser vi hvor mange elever som gjennom sine svar i elevundersøkelsen oppgir at miljøet ikke er så godt på skolen, samtidig som at motivasjonen er høy. Teoretisk forventer vi at elever med denne svarprofilen også virkelig ønsker å arbeide med skolefagene, men de er ikke i like stor grad inkludert i et arbeidsfellesskap. Dette trenger ikke bety at de ikke ønsker å være inkludert. Det kan også bety at de opplever at de er ekskluderte. Når vi analyserer større utvalg, er det ofte mer typisk for elevene med denne svarprofilen å si at de lærer gjennom konkurranse og at de er instrumentelt motiverte. 7,4 % av elevene som har svart fra de videregående skolene i Hordaland har en svarprofil som kan sies å korrespondere med denne gruppen. Svarprofilene på skolenivå i Hordaland varierer fra 3 % til 17 %. Midten: Her ser vi hvor mange elever som gjennom sine svar i elevundersøkelsen plasseres ved origo. Denne elevgruppen kjennetegnes ved at de er middels motiverte og synes miljøet er middels godt. 16,3 % av elevene som har svart fra de videregående skolene i Hordaland har en svarprofil som kan sies å korrespondere med denne gruppen. Svarprofilene på skolenivå i Hordaland varierer fra 12 % til 22 %. Høy skåre på miljø lav skåre på motivasjon: I denne kvadranten ser vi hvor mange elever som gjennom sine svar i elevundersøkelsen oppgir at miljøet er godt på skolen, samtidig som at motivasjonen ikke er så høy. Teoretisk forventer vi at det er viktig for elever med denne svarprofilen å være inkludert i et sosialt fellesskap, der de kan vise seg frem for sine medelever. Det er ikke nødvendigvis et arbeidsfellesskap der en hjelper hverandre med skolearbeid som er det sentrale. Snarere kan en teoretisk forvente at elever med denne svarprofilen vegrer seg mot å vise innsats i skolearbeidet, siden et eventuelt nederlag ville ta seg dårlig ut i forhold til det imaget eleven ønsker å ha overfor sine medelever. Svake prestasjoner i skolen kan skape frykt for at andre skal se på dem som dumme. Da blir det et poeng for enkelte elever å få andre medelever til å anse lav innsats i skolearbeidet som verdifullt. Da opprettes det ikke et arbeidsfellesskap, selv om elevene trives. 29,3 % av elevene som har svart fra de videregående skolene i Hordaland har en svarprofil som kan sies å korrespondere med denne gruppen. Svarprofilene på skolenivå i Hordaland varierer fra 13 % til 39 %. Lav skåre på miljø lav skåre på motivasjon: I denne kvadranten ser vi hvor mange elever som gjennom sine svar i elevundersøkelsen oppgir at miljøet på skolen ikke er så bra, samtidig som at motivasjonen ikke er så høy. Det er altså mer typisk for disse elevene å si at de opplever mobbing og fravær av tilhørighet. De viser oftere mindre egen interesse og synes lærerne er lite motiverende. Teoretisk kan vi forvente at disse elevene har opplevd mange nederlag i skolesammenheng, det vil si at de har utviklet en forventningsstruktur knyttet til det å mislykkes. En kan forvente at elevene med denne svarprofilen begynner å definere læringsmålene som uviktige. Når målene mister verdi for elevene, vil de heller ikke anstrenge seg for å nå dem, og de opplever heller ikke at lav måloppnåelse er forbundet med nederlag. Ofte kan slike elever fremstå som likegyldige. Det er nærliggende å tro at mange elever med denne svarprofilen står i fare for å slutte på skolen, hvis de ikke får hjelp. 15,2 % av elevene som har svart fra de videregående skolene i Hordaland har en svarprofil som kan sies å korrespondere med denne gruppen. Svarprofilene på skolenivå i Hordaland varierer fra 7 % til 25 %. 17

18 Kriteriebasert vurdering av elevenes resultater Forklaring Resultatene fra undersøkelsen er ment til bruk i diskusjoner på skoler, derfor illustrerer vi våre tolkninger med bruk av farger for å tydeliggjøre resultatene. Figurene med farger er derfor et hjelpemiddel for å forenkle lesingen. Vi benytter altså et sett med kriterier for å skille mellom hva som kan anses om et godt resultat og hva som kan anses som et ikke fullt så godt resultat. En lav verdi på en variabel illustreres med rødt. En høy verdi på en variabel illustreres med grønt. En verdi som ligger imellom høy og lav verdi illustreres med gult. Når resultatet er gul+, er verdien nærmere grønn enn rød. Når resultatet er gul-, er verdien nærmere rød enn grønn. Vi benytter slike farger i stedet for gjennomsnittsskårer. Årsaken til dette er at vi ikke ønsker et fokus på rangering og detaljer, men på helhet, relasjon og forståelse. En rød verdi må derfor ikke tolkes for seg selv, men ses i relasjon til andre resultater. Det er viktig å være klar over at en rød (grønn) skåre ikke direkte kan tilskrives egenskaper ved den enkelte lærer. Organiseringen ved den enkelte skole og faktorer utenfor organisasjonen spiller også inn. Et eksempel på faktorer utenfor organisasjonen er elevenes sosio-kulturelle bakgrunn. En skal være forsiktig med å tolke et positivt elevresultat utelukkende til inntekt for at lærerne har gjort en god jobb, på samme måte som at en skal være forsiktig med å tolke et ikke fullt så godt resultat som en bekreftelse på at lærerne ikke har gjort en god jobb. Resultatene kan likevel si noe om i hvilken grad arbeidsfellesskapet fungerer. Derfor er det viktig å drøfte mulige årsaker til eventuelle gode og mindre gode resultater. Tolkning av elevenes resultater Figuren under viser en oversikt over hvilke variabler som inngår i den kriteriebaserte vurderingen. Bak hver variabel, for eksempel sosial trivsel, finner vi flere enkeltspørsmål/-påstander. Dersom en ønsker å få forklart hva hver enkelt variabel betyr, hvilke spørsmål og påstander som ligger til grunn, samt svarfordelingen på enkeltspørsmålene/-påstandene, henviser vi til elevportalen. Figuren inneholder en vurdering av alle elever som har svart fra de videregående skolene i Hordaland våren 2008, 2007, 2006 og Vi har valgt å sammenligne elever fra 1.trinn, siden utvalget fra dette trinnet er rimelig høyt alle fire år. Vær oppmerksom på at siden det benyttes et nytt spørreskjema fra 2007, kan en ikke uten videre sammenligne resultater med tidligere år. I elevportalen finner en svar på de øvrige spørsmålene som er stilt i Elevundersøkelsen. 18

19 1. Motivasjon Hordaland Hordaland Hordaland Hordaland Hordaland VG VG VG VG1 1.1 Interesse for å lære Gul - Gul + Gul - Gul + Gul Motiverende lærere Gul - Gul + Gul + Gul - Gul Tilleggsspørsmål motivasjon Instrumentell motivasjon Grønn Grønn Grønn Læring gjennom samarbeid Grønn Grønn Grønn Læring gjennom konkurranse Gul + Gul + Gul Innsats og utholdenhet Gul + Gul + Gul Tilleggsspørsmål læringsstrategier Kontrollstrategier Gul - Gul + Gul Utenatstrategier Rød Rød Rød Utdypingsstrategier Gul + Gul + Gul Miljø 2.1 Sosial trivsel Gul + Gul + Gul + Grønn Gul Fravær av mobbing Grønn Grønn Grønn Grønn Grønn 3. Elevmedvirkning og rådgivning 3.1 Elevmedvirkning Gul - Gul - Gul - Rød Rød 3.2 Elevdemokrati Gul - Gul + Gul + Gul - Gul Rådgivning Gul - Gul - Gul Kat 1. Elevens evner og forutsetninger Elevsamtaler Gul + Gul + Grønn Kat 2. Arbeidsplaner og læreplanmål Kunnskap om og deltagelse i målsettinger Rød Gul - Gul - Rød Rød 4.4 Kat.4 Organisering av skoledagen Forholdet lærer-elev Gul + Gul + Gul Fravær av bråk og uro Gul - Gul + Gul Kat 5 Læringsarena og læremidler Fysisk miljø Rød Rød Rød Gul - Gul Kat 7. Vurdering Underveisvurdering Gul - Gul - Gul Figur 2: Kriteriebasert vurdering elever. Vi ønsker i det følgende å komme med vår tolkning av resultatene ovenfor. Skolene kjennetegnes av et forholdsvis godt miljø. Mobbing forekommer sjelden. Det er vanlig å arbeide med skolefag for å øke sine egne jobbmuligheter. Elevene mener de lærer mye gjennom å samarbeide med andre. Det er en forholdsvis god tone mellom lærere og elever og elevsamtalene fungerer rimelig bra. En kan stille spørsmål ved om elevene har nok kunnskap om hva som kreves for å oppnå kompetansemålene. Mange elever er også kritiske til det fysiske miljøet. Elevene gir uttrykk for at utenatstrategier ikke er så utbredt. Resultatene gjenspeiler dermed internasjonale undersøkelser, som også viser at utenatstrategier ikke benyttes så mye av norske elever. En bør være oppmerksom på at skalaen på spørsmålene er endret siden En bør også være oppmerksom på at elever på studiespesialiserende utdanningsprogrammer generelt har en tendens til å svare litt mer positivt på miljøvariablene. Elever på yrkesfaglige utdanningsprogrammer har generelt en tendens til å svare litt mer positivt på motivasjonsvariablene. En bør ha dette i mente i tolkningen av fargene. Resultatene er rimelig stabile over tid. På følgende variabler er det stor variasjon mellom noen skoler, det vil si at resultatene varierer fra rød til grønn på skolenivå: interesse for å lære motiverende lærere læring gjennom samarbeid læring gjennom konkurranse innsats og utholdenhet kontrollstrategier 19

20 utdypingsstrategier sosial trivsel fravær av mobbing elevmedvirkning elevdemokrati rådgivningstjenesten kunnskap om og deltagelse i målsettinger forholdet lærer-elev fravær av bråk og uro fysisk miljø underveisvurdering På følgende variabler er det liten variasjon mellom skolene: instrumentell motivasjon (høyt nivå) utenatstrategier (lavt nivå) 20