Qubayska. Waxaa dhigay. Dr. Xasanwali Sheekh Xuseen Cismaan, DVM

Transkript

1 1 Qubayska Waxaa dhigay Dr. Xasanwali Sheekh Xuseen Cismaan, DVM

2 2 بسم هللا الرحمن الرحيم الحمد هلل والثناء هلل وصلى هللا على سيدنا محمد وعلى آله الطيبين الطاهرين وسلم تسليما كثيرا كلما ذكره الذاكرون وغفل عن ذكره الغافلون أما بعد Qubayska Qubaysi jirkoo idil biyo lagu wada dhaqo waa ayadoo janaaba laga qubaysto, xaydka oo laga qubaysto, maalinta jimcaha oo la qubaysto, maydka oo la dhaqo, iyo wixii intaas la midka ah. Qubayska waajibka ah Qubaysku wuxuu waajib noqonayaa: (Kow) markuu madaxa farjiga ninku galo farjiga haweenta. Waxaa u daliil ah inuu Al Shaaficii\ اإلمام الشافعي رضي هللا عنه kitaabkiisa Al Umm\ األم mujalladka koowaad bogga lix iyo soddon, Caa'ishah\ عائشة عليها السالم ka wariyay inay tiri inuu Nabigu, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, yiri: "Ithaa iltaqaa al khitaanaani wajaba al ghuslu", oo macnihiisu yahay: "إذا التقى الختانين وجب الغسل." "Hadday laba gudniin is gaaraan oo is taabtaan, waana thakarka ninka iyo farjiga haweenta, waxaa waajib noqday in la qubaysto." Muslim\ مسلم wuxuu isaguna Caa'ishah \ عائشة عليها السالم ka wariyay inuu Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, yiri: "إذا جلس بين شعبها األربع و مس الختان الختان وجب الغسل." "Ithaa jalasa bayna shucabihaa al arbaca wa massa al khitaanu al khitaana wajaba al ghuslu." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: "Hadduu ninku haweenta afarteeda addin dhexdooda fariisto oo uu gudniinku gudniinka taabto, ahna hadduu thakarka ninku madaxiisu farjiga haweenta galo, waxaa waajib noqotay in la qubaysto."

3 3 Al Bukhaarii\ البخاري wuxuu Abuu Hurayrah\ أبوهريرة ka wariyay, waana Xadiithkiisa laba boqol kow iyo sagaashan, inuu Nabigu, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, yiri: "إذا قعد بين شعبها وألزق الختان بالختان فقد وجب الغسل." "ithaa qacada bayna shucabihaa wa alzaqa al khitaana bi al khitaani fa qad wajaba al ghuslu." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: " Hadduu ninku fariisto afarteeda adin dhexdooda, oo uu markaas gudniinkiisa ku dhejiyo gudniinkeeda, waxaa markaas waajib noqotay in la qubaysto." Gudniinkiisa iyo gudniinkeedu waxay is taaban karaan markuu madaxa thakarkiisu farjigeeda wada galo, oo gudniinka ninku waa haragga hara marka la gudo, gudniinka haweentuna waa harag sida taajka diiqa ah oo ku yaalla farjigeeda korkiisa oo la gooyo marka gabadha la gudayo. Markaasuu markuu madaxa thakarkiisu farjigeeda galo ayay labada gudniin is gaarayaan oo sinmayaan. (Laba) Marka ninka ama haweenta biyo ka yimaadaan. Hadday ninka ama haweenta biyo ka yimaadaan, sidoodaba, ayagoo hurda ama soo jeedaba, ama gogol gelid ha uga yimaadaan, ama riyo, ama fiirin, ama isagoo qofku isaguba biyaha iska keenay, ha ku macaansado markay kasoo baxayaan ama yuusanba ku macaansanine, ha yaraadaan biyuhu ama ha bataane, dhibicba ha ahaadaane, waxaa waajib noqonaysa inay qubaystaan, waxaana u daliil ah Xadiithkuu Muslim\ مسلم Abuu Saciid Al Khudriyyi\ أبوسعيد الخدري ka wariyay, waana Xadiithkiisa saddex boqol saddex iyo afartan, inuu Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, yiri: "innamaa al maa'u mina al maa'i." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: "إنما الماء من الماء." "In biyo lagu qubaysto waxay waajib ku noqonaysaa markay ninka ama haweentaba biyo ka yimaadaan, waana xattaa haddayan isla gogol gelin." Wuxuu kaloo Maalik\ اإلمام مالك Ummu Salamah\ أم سلمة عليها السالم ka wariyay, waana Xadiithkiisa Al Muwadh-dha' \ الموطأ mujalladka koowaad bogga kow iyo konton, iyo Al Bukhaarii \ البخاري Xadiithkiisa laba boqol laba iyo sideetan, inay tiri: "Ummu Sulaym\ سليم,أم haweenta Abii Dhalxah\ طاحة,أبي ayaa Nabiga, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, u timid waxayna tiri: "Rasuulka Ilaahayow, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, Ilaahay runta kama xishoodo, ee haweenta qubays ma lagu leeyahay hadday riyooto oo biyo ka yimaadaan?" Wuxuu Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam yiri:

4 4 "نعم إذا رأت الماء." "nacam, ithaa ra'ati al maa'a", oo macnihiisu yahay: "Haa, hadday biyo ka yimaadaan." Minada ragga Minada raggu way caddahay oo ay adagtahay, waxayna uga soo baxdaa si xoog leh ayadoo soo boodda oo qaybo qaybo isaga soo daba boodaa, soona baxdaa isagoo jecel inay kasoo baxdo, soo bixiddeedana ku macaansanaya. Markay minadu kasoo wada baxdana waxaa ka dambeeya oo uu dareemayaa macaan iyo jirkiisa oo kala daata. Urka minadu waxay u dhow dahay urka cajiinta, hadday qallashana waxay leedahay urka ukunta. Waa taas sifooyinka minada ragga. Minadu waxay leedahay saddex sifo oo ayan biyaha kale ee Al mithyu\ المذي iyo al wadyu ah: la wadaagin, oo kala الودي \ (Kow) Waxay kusoo baxaan isagoo ninku doonayo inay soo baxaan oo uu sidaas jecel yahay, markay soo wada baxaanna waxaa ka dambeeya inuu jirkiisu kala daato raaxo iyo macaan daraadood. (Laba) Urkeeda oo la mid ah urka dhalcu al nakhlati\ طلع النخلة oo ah markuu geedka timirtu miro dhaliyo, iyo cajiinta. (Saddex) Waxay usoo baxaan ayagoo saafi ah oo qaybo isku xigxiga usoo booda. Haddii saddexdas sifo la wada waayo mino ma ah, qaarkoodse waa maqnaan karaan. Minada haweenka Minada haweenta midabkeedu waa asfar, oo ah midabka liinta dhanaan, waana khafiif. Markay kasoo baxayso minadu haweentu way doonaysaa inay soo baxdo oo jeceshahay, kuna macaan sanaysaa, markay soo wada baxdana raaxo iyo macaan ayuu jirkeedu la kala daadanayaa, taasoo lagu garanayo inay biyeheedu soo bexeen. Minada haweenta urkeeduna wuxuu la mid yahay urka minada ragga. Saddexda sifo oo minada ragga ayay minadeedu leedahayna waa la yiri oo culummaa tiri. المذي Mithyu\ Al Al Mithyu \ المذي, waa biyo cad oo khafiif ah oo dhegdega soona baxa oo ka yimaada ragga iyo haweenkaba markay isku tegid ka fakaraan ama fara cayaaraan. Markay soo baxayaanna ma laha macaan iyo xoog soo tuura midna, markay soo baxaanna macaan iyo raaxo kama dambayso iyo jirkoo kala daata. Waxaaba dhici karta inuusan qofkuba soo bixiddiisaba dareemin. Haweentu markay laab kacdo waxaa ka yimaada al mithyu \ المذي, haweenkaana uga badan ragga.

5 5 \, Allaha raalli ka noqdee, wuxuu yiri: "Waxaan ahaa nin mathyi \ المذي badan markaasaan xilliga qaboobaha ah qubaysan jiray ilaa uu dhabarkaygu dildillaacay. Markaasaan Nabiga, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, u sheegay, oo uu markaas yiri: اإلمام علي Imaam Calii "ال تفعل! إذا رأيت المذي فاغسل ذكرك و توضأ وضوءك للصالة. فإذا فضخت الماء فاغتسل." "Laa tafcal! Ithaa ra'ayta al mathya fa aghsil thakaraka wa tawadda' wuduu'aka lilssalaati. Fa ithaa fadakhta al maa'a fa ightasil." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: "Ha yeelin oo ha qubaysanin, ee markaad mithyiga \ المذي aragtid, oo uu kaa yimaado thakarkaaga dhaq, oo ah meeshay najaasado ka timid, waxaadna u waysaysataa sidaad salaadda ugu wayso qaadatid oo kale. Haddaadse biyaha soo tuurtid, oo ah minada, markaas qubayso." Waana Xadiithka Abuu Daauud\ أبوداود ee laba boqol iyo lix. Waxaa kaloo wariyay Al Nasaa'ii\,النسائي Axmad\ أحمد iyo kuwo kaleba, ibnu Xibbaanna\ إبن حبان wuxuu yiri waa Xadiith saxiix ah. Minada aadamigu najaaso ma ah ee waa daahir, oo dadka ayaaba laga abuuraa, oo daahir ah. عائشة عليها wuxuuba Xadiithkiisa laba boqol sideed iyo labaatan Caa'ishah مسلم Muslim\ tiri: uga wariyay inay السالم \ "Inay ka burburin jirtay mino ku taalla marada Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, isagoo salaad tukanaya." الودي Wadyu\ Al Al Wadyu \ الودي, waa biyo cad aanse saafi ahayn oo murugsan oo adag, lehna adaygga minada oo kale, wuxuuse uga duwan yahay murugsanaanta uusan saafiga ahayn, urna ma laha, wuxuuna soo baxa kaadida dabadeed iyo marka wax culus la qaado, waxaana soo baxa dhibic ama laba dhibcood iyo wax intaas la mid ah. Xukunka wadyiguna \ الودي waa isla xukunka kaadida, maadaama uu ayada dabadeed soo baxo.

6 6 (Saddex) Markuu haweenta dhiigga xaydku ka go'o, waxaana u daliil ah Aayadda laba :سورة البقرة Baqarah\ boqol iyo laba iyo labaatan ee Suuratu Al {و ي س أ ل ون ك ع ن ال م ح يض ق ل ه و أ ذ ى ف اع ت ز ل وا الن س اء ف ي ال م ح يض و ل ت ق ر ب وه ن ح ت ى ي ط ه ر ن ف إ ذ ا أ م ر ك م الل ه ) 222 (} ت ط ه ر ن ف أ ت وه ن م ن ح ي ث "Wa yas'aluunaka cani al maxiidi qul huwa athan fa actaziluu al nnisaa'a fii al maxiidi wa laa taqribuuhunna xattaa yadh-hurna fa in tadhahharna fa'atuuhunna min xaythu amarakumu Allaahu(222)." Aayadda macneheedu waxaa weeye: "Waxay kaa wareysanayaan xagga xaydka haweenka ka yimaada, waxaad ku tiraahdaa: "Waa wax xun ee ka fogaada haweenka hana u dhawaanina jeer ay daahir noqdaan. Markay ka qubaystaan oo daahir noqdaan uga taga meeshuu Ilaahay idinku amray inaad uga tagtaan(222)." Waxaa u daliil ah Xadiithka ay wariyeen Al Bukhaarii\ البخاري iyo Muslim\,مسلم inay Caa'ishah \ عائشة عليها السالم tiri: "Nabiga, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, ayaa waxaa u timid Faadhimah bintu Abii Xubayshin\ بنت أبي حبشي,فاطمة markaas ayay waxay ku tiri: "Rasuulka Ilaahayow, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, waxaan ahay haweeney uu ku badan yahay dhiigga la yiraahdo istixaadah\,أإلستحاضة marka daahir ma noqdo. Marka miyaan tukashada salaadda iska daayaa?" Wuxuu Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Saallam, ku yiri: "ال إنما ذلك عرق و ليس بالحيضة. فإذا أقبلت الحيضة فدعي الصالة. و إذا أدبرت فاغسلي عنك الدم وصلى." "Laa, innamaa thaalika cirqun wa laysa bi al xaydati. Fa ithaa aqbalati al xaydatu fa dacii al ssalaata. Wa ithaa adbarat fa aghsilii canki al ddama wa sallii." Xadiithka oo ah Xadiithka Al Bukhaarii\ البخاري ee laba boqol sideed iyo labaatan macnihiisu waxaa weeye: "Maya oo kaasu waa dhiig kale oo la yiraahdo Cirqun\ عرق ee ma aha xaydkii. Markaad caadada heshid salaadda iska daa. Markuu waqtiga xaydku dhammaado dhiigga iska dhaq oo qubayso markaas salaadda tuko". (Afar) Markuu haweenta dhiigga nifaaska\ النفاس ama dhalmadu ka go'o way inay qubaysataa, ayadoo uu النفاسnifaasku yahay dhiigga xaydka\ الحيض oo aruuray, intay qabtana ay xaaraan ka yihiin inay soonto iyo inay ninkeeda la gogol gasho, fardiga salaaduna uuba ka dhacayo oo aan laguba lahayn, ayanna qallaynaynba. Sidaasuu dhiigga dhlamadu wuxuu u leeyahay xukunka dhiigga xaydka caadada ah.

7 7 (Shan) Markuu gaalku islaamo waa inuu qubaystaa, oo taasaa sunnada ah, waxaana u daliil ah Xadiithkay Abuu Daauud\ أبوداود (saddex boqol shan iyo konton), Al Nasaa'ii (1/171), البيهقي Bayhaqii\ (lix boqol iyo shan), Al الترمذي Tirmithii\ (1/109), Al النسائي \ Axmad\ أحمد (5/61) ay wariyeen: "Inuu Qays bin Caasim\ قيس بن عاصم islaamay oo uu markaas Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, ku amray inuu qubaysto." Taasu waajibna ma aha. Qays bin Caasim \ قيس بن عاصم wuxuu yiri: ".السدر sidri\ "Wuxuu i amray inaan ku qubaysto biyo iyo dhirta al اإلمام Gaalku markuu islaamana waxaa habboon inuu timaha iska xiiro, siduu Al Shaaficii waxaana daliil u ah inuu Cuthaym,األم Umm\ ugu sugay Al الشافعي رضي اللله تعالى عنه \ bin Kulayb\ عثيم بن كليب ka wariyay aabihiis inuu awoowihiis yiri inuu Nabiga, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, u yimid kuna yiri: "Waan islaamay." Markaasuu Nabigu, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, wuxuu ku yiri: "alqi canka shacra al kufri", oo macnihiisu yahay: "Iska xiir timaha gaalnimada." (1/172). البيهقي Bayhaqii\ Al,أبوداود Dauud\ Waxaana wariyay Abuu Qubayska sunnada ah "الق عنك شعر الكفر." Qubaysyada waajibka ah ka sokow, waxaa jira qubaysyo sunno ah ayna ka mid yihiin: inuu xaajigu ku qubaysto toban meelood, oo kala ah: (Kow) arkuu ixraamanayo. (Laba) Markuu Makkah\ مكة gelayo. (Saddex) Subaxa maalinta Carafaat\ عرفة la istaagayo. (Afar) Subaxa Yawmu Al Nnaxri\ النحر,يوم oo ah maalinta ciidu al adxaa\ األضحى,عيد oo ku xigta habeenka Muzdalifah\ المزدلفة la baryo..طواف اإلفاضة Ifaadah\ (Shan) Marka la aadayo Dhawaafu Al (Lix) Marka timaha madaxa la xiiranayo. أيام التشريق Tashriiqi\ (Toddoba, sideed iyo sagaal) Saddexda maalmood ee Ayyaamu Al oo dhagax tuurka loo qubaysanayo..طواف الوداع Wadaaci\ (Toban) Marka la adaayo Dhawaafu Al Qubayskaas waa loo siman yahay rag iyo haweenba iyo haweenka dhiigga qababa. Waxaana loo qubaysanayaa mar walba in la isku nadiifiyo oo dadka la dhex gelayo aan dadka dhididka jirkaaga lagu dhibin. (Kow iyo toban) Qubayska maalinta jimcaha ah. (Laba iyo toban) Qubayska maalinta ciidda Carafo. (Saddex iyo toban) Qubayska maalinta ciida soonfur.

8 8 (Afar iyo toban) Qubayska marka qorraxdu madoobaato. (Shan iyo toban) Qubayska markuu dayuxu madoobaado. (Lix iyo toban) Qubayska gaalku markuu islaamo. (Toddoba iyo toban) Qubayska qofka waalan markuu miyirsado. (Sideed iyo toban) Qubayska qofka miyir beela oo suuxa markuu soo koco. (Sagaal iyo toban) Qubayska qofka maydka dhaqa. (Labaatan) Qubayska qof doonaya inuu tago meelay dad badani joogaan. (Kow iyo labaatan) Qubayska markuu qofka korkiisu is beddelo. Sida loo qubaysto Hadduu ninku janaabo ka qubaysanayo wuxuu u qubaysanayaa sidatan:.بسم هللا Allaahi\ (Kow) Wuxuu leeyahay Bismi (Laba) Wuxuu niyaysanayaa inuu janaabo ka qubaysanayo. (Saddex) labadiisa gacnood ilaa cumaacumaha ayuu saddex goor dhaqayaa. (Afar) Farijigiisuu dhaqayaa, kana dhaqayaa waxa ku yaalla. (Shan) Wuxuu u waysaysanayaa siduu salaadda ugu waysaysto oo kale, cagahase weli dhiqi mayo. (Lix) Tobankiisa farood ayuu biyaha dhex gelinayaa oo labadiisa gacnood biyo kasoo buuxinayaa, uuna la dhex gelinayaa salka timihiisa iyo garkiisaba, uuna biyaha gaarsiinayaa. (Toddoba) Saddex goor ayuu inta labadiisa gacnood biyo kasoo buuxiyo ayuu madixiisa ku shubayaa. (Sideed) Markaasuu jirkiisa oo idil biyaha ku dhaqayaa, uuna labadiisa gacnood intuu korkiisa la gaaro biyaha la marinayaa. (Sagaal) meeshaas ayuu dhinac uga durkayaa oo uu markaas labadiisa cagaood waysada u dhaqayaa. البخاري Bukhaarii\ Waxaa u daliil ah in sidaas janaabada looga qubaysto Xadiithka uu Al عائشة عليها السالمCaa'ishah (Al Bukhaarii\ البخاري laba boqol sideed iyo afartan) iyo Maymuunah\ ميمونة عليها السالم (Al Bukhaarii\ البخاري laba boqol sagaal iyo afartan) ka wariyay inuu qubayska Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, sidaas ahaa. البخاري lafdiga Al Bukhaarii عائشة عليها السالم Xadiithka Caa'ishah \ waa sidatan: "Nabigu, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, markuu janaabada ka qubaysanayo wuxuu ka bilaabaa labadiisa gacnood oo uu dhaqaa, kaddibna wuu waysaystaa siduu salaadda ugu waysaysto oo kale, kaddibna farihiisa ayuu biyaha dhex geliyaa oo uu la mariyaa jirridda timaha madixiisa, kaddibna biyuu ku shubaa madixiisa saddex gor intuu labadiisa gacnood ka buuxiyo, kaddibna biyuhuu ku shubaa haraggiisa kulligiis." Xadiithka Maymuunah \ ميمونة عليها السالم lafdigiisu waa sidatan: "Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, wuxuu u waysaystay waysadiisa salaadda intaan labadiis cagood ahayn, wuxuuna dhaqay farjigiisa kana dhaqa waxa gaaray, kaddibna biyuhuu isku shubay, kaddibna bartaas ayuu ka durkay oo dhinac isaga qabtay oo uu markaas labadiisa cagood dhaqay."

9 9 Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, wuxuu ku qubaysan jiray qabaal dhexdiisa. Wayso qaadashada marka la qubaysanayo waa sunno oo waajib ma aha. Hadduuse weyso qaato oo uusan farjigiisa taaban wuu wayso qabaa oo tukan karaa. Qubayska haweenta Haweentuna hadday janaabo ka qubaysanaysao waxay ayaduna uga qubaysanaysaa sida ninka oo kale. Hadday haweentu timo tidcan leedahay ama galaaman hadday biyuhu wada gaarayaan ayadoo aan furfurin korkeeda ma aha inay furfurto ee way ku qubaysanayasaa, waxaana u daliil ah Xadiithka uu Muslim\,مسلم waana Xadiithkiisa saddex boqol iyo soddon, ka wariyay Ummu Salamah\ أم سلمة عليها السالم oo tiri: "Rasuulka Ilaahayow, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, waxaan ahay haweeney timaha madaxayga xoog u tidcata ee markaan janaabada ka qubaysanayo ma furfuraa?" Markaasuu Nabigu, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, wuxuu yiri: "ال إنما يكفيك أن تحثي على رأسك ثالث حثيات من ماء ثم تفيضي الماء فإذا أنت قد طهرت." "laa innamaa yakfiiki an taxthiya calaa ra'siki thalaatha xathayaatin min maa'in thumma tafiidii calayki al maa'a fa ithaa anti qad dhahurti" oo ah: "Maya oo ha furfurin, waxaana kugu filan inaad madaxaaga saddex goor biyo ku shubtid, kaddibna aad biyaha isku wada shubtid, markaasaad daahir noqonaysaa." Haddayan biyuhu gaarayn jirridda timaheeda tidcan, waa waajib inay furfurtaa si ay biyuhu ku gaaraan timaha iyo haragga madaxaba. Hadday haweentu dhiigga ka qubaysanayso waxaa habboon inay soo qaadato cad miski\ المسك ah oo ay raadka dhiigga raaciso, siday عائشة عليها السالمCaa'ishah u warisay: "Haweeney ayaa Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, u timid ayadoo waydiinaysa sida xaydka\ الحيض looga qubaysto, markaasuu wuxuu yiri: "khuthii firsatan min miskin fa ta dhahharii bihaa." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: "Waxaad qaadata cad misku ah ee isku daahiri." Waxay tiri: "Sidee baan isugu daahiriyaa?" "خذي فرسة من مسك فتطهري بها."

10 10 Markaasuu Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam wuxuu yiri: "سبحان هللا تطهري بها." "Subxaana Allaahi tadhahharii bihaa!" oo macnihiisu yahay: "Subxaana سبحان هللاAllaahi isku daahiri!" عائشة عليها السالمCaa'ishah waxay tiri: "Waxaan haweenta ku iri: "تتبعي بها أثر الدم." "Tattabacii bihaa athara al ddami" oo ah "Intaad miskigaas udgoon maro ama suuf marisid raaci oo mari meeshuu dhiiggu soo maray oo uu ur u yeelay." Xadiithka Caa'ishah Xadiithkiisa saddex boqol afar iyo toban., waana \ البخاري waxaa wariyay Al Bukhaarii عائشة عليها السالم Hadday gabadhu miski waydo ha ku isticmaasho cadar kale, ayadoo ujeedadu tahay in bartaas la carfiyo. Hadday cadar kalena waydo biyo ayaa ku filan. عائشة عليها Muslim\ مسلم wuxuu Xadiithkiisa saddex boqol laba iyo soddon Caa'ishah tiri: uga wariyay inay السالم "Asmaa'u bintu Shakalin\ أسماء بنت شكل ayaa waxay Nabiga, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, waydiisay sida xaydka looga qubaysto, markaasuu wuxuu yiri: "تأخذ إحداكم ماءها وسدرتها فتطهر وتحسن الطهور ثم تصب على رأسها الماء ثم تأخذ فرسة ممسكة فتطهر بها." فتدلكه ثم تصب عليها "ta'khuthu ixdaakunna maa'ahaa wa sidratahaa fa tadhahhuru wa tuxsinu al dhdhuhuura thumma tasubbu calaa ra'sihaa fa tadlukuhu thumma tasubbu calayhaa al maa'a thumma ta'khuthu firsatan mumassakatan fa tadhahharu bihaa" oo ah:

11 11 "Middiinna doonaysa inay dhiigga ka qubaysato waxay qaadanaysaa biyo iyo dhirta sidriga -oo ah dhir hilibka jirka isku qabata-markaas ha u wayso qaadato si fiican oo kaamil ah. Kaddibna madaxa ayay biyo isaga shubaysaa oo ay faraha biyaha haragga madaxa iyo timahaba kula duugaysaa, kaddibna biyahay isku wada shubaysaa. Kaddibna waxay qaadanaysaa cad maro ama suuf ah oo miski ama cadar kale la mariyay oo ay isku daahirinaysaa." Al xammaamu\ :الحمام barkadaha lagu qubaysto, sauna, iyo musqulaha dadka ka dhexeeya Waxaa hore dalalka gaalada u jiri jiray, maantana adduunkoo idil ku faafay baraako lagu qubaysto, afka ingiriiskana lagu yiraahdo swimming pool, oo ragga iyo haweenkuba ku qubaystaan. Al imaamu Al Nnawawii\ اإلمام النووي Allaha raalli ka noqdee, wuxuu kitaabkiisa Al Majmuuc\ المجموع ku yiri: Imaam Axmad\ اإلمام أحمد wuxuu Cumar\,عمر Allaha raalli ka noqdee, ka wariyay inuu yiri: "Waxaan maqlay Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, oo ka yiri: "ومن كانت تؤمن باهلل و اليوم اآلخر فال تدخل الحمام." "wa man kaanat tu'minu bi Allaahi wa al yawmi al aakhiri falaa tadkhuli al xamaama." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: "Haweenta rumaysan Ilaahay iyo maalinta aakhiro yeeyan xamaamka lagu qubaysto gelin." الترمذيTirmithii Al.جابر Jaabir\ kana wariyay,الترمذي Tirmithii\ Waxaa kaloo wariyay Al wuxuu عائشة عليها السالمCaa'ishah ka wariyay, waana Xadiithkiisa laba kun sideed boqol iyo laba, inay tiri: "Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, wuu reebay gelidda xamaamaatka, kaddibna wuxuu u oggolaaday ragga inay galaan ayagoo hoos guntiyo xiran." Waxaa kaloo wariyay Abuu Daauud\ أبوداود iyo ibnu Maajah\ إبن ماجة iyo ghayrkoodba. Al Tarmathii\ الترمذي wuxuu Maliix Al Huthalii\ مليح الهذلي ka wariyay waana Xadiithkiisa laba kun sideed boqol iyo saddex, inuu yiri: "Haween Xims\ حمص ama Shaam\ الشام ka yimid ayaa waxay usoo galeen Caa'ishah tiri: markaasay,عليها السالم "Yaad tihiin?" Waxay yiraahdeen: ".الشام Shaam\ "Reer Waxay tiri: "Ma waxaad ka timaaddeen gobolka ay haweenkoodu xamaamaatka galaan?" عائشة

12 12 Waxay yiraahdeen: "Haa." Waxay tiri: "Anigu waxaan maqlay Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, oo leh: "ما من امرأة تخلع ثيابها في غير بيتها إال هتكت ما بينها وبين هللا تعالى." "Maa min imra'atin takhlacu thiyaabahaa fii ghayri baytihaa illaa hatakat maa baynahaa wa bayna Allaahi Tacaalaa." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: " Haweenta dharkeeda isaga siibta oo isaga bixisa meel aan gurigeeda ahayn waxay dillaacisay oo baa'bi'isay waxa ayada iyo Ilaahay هللا تعالىTacaalaa u dhexeeya.".إبن ماجة Maajah\ iyo ibnu أبوداود Daauud\ Waxaa kaloo wariyay Abuu عبد هللا بن عمرو بن العاص Caas\ wuxuu Cabdu Allaahi bin Camr bin Al أبوداود \ Daauud Abuu ka wariyay, waana Xadiithkiisa afar boqol kow iyo toban, inuu Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam, yiri: "إنها ستفتح عليكم أرض العجم وستجدون فيها بيوت يقال لها الحماماة فال يدخلنها الرجال إال باألزر و أمنعوها النساء إال مريضة أو نفساء." "innahaa sa tuftaxu calaykum ardu al cajami wa sa tajiduuna fiihaa buyuutan yuqaalu lahaa al xammaamaatu fa laa yadkhulannahaa al rrijaalu illa bi al uzuri wa amnacuuhaa al nnisaa'a illaa mariidatan aw nifsaa'a." Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: "Waxaa la idiin furi doonaa oo Ilaahay idiin furi doonaa arliga cajamta, ahna intaan.الحماماة xammaamaatu\ carabta ahayn, waxaadna ka heli doontaan guryo la yiraahdo al Marka, yuusan raggu gelin ayagoo hoos guntiyo xiran mooyee. Haweenkuna u diida oo ka reeba inay galaan, intaan ka ahayn haweeney bukta ama mid markaas dhashay mooyee." Malaha waxaa weeyey meelaha uumiga lagu qubaysto oo la isku daaweeyo oo la yiraahdo "sauna" ama "turkish bath."waxaa kaloo wariyay ibnu Maajah\ إبن ملجه (saddex kun toddoba boqol sideed iyo afartan) iyo Cabdu Al Rrizaaq\ عبد الرزاق (kun boqol sagaal iyo toban). Waa intaas warka Al Nawawii\ النووي Allaha raalli ka noqdee. Barkadaha lagu qubaysto oo ku yaalla dalalka gaalada waxaa intaas u dheer inay yihiin meelaha ugu badan oo cudurrada laga qaado, sababtuna ay tahay: Kow. Dadka ku qubaysana, waa gaaladee, ma istinjoodaan, oo waxaa korkooda ku yaalla xaar iyo kaadi, oo biyaha barkadda gelaya. Laba. Dadka gaalada ah oo ku qubaysanay ayagoo dabaalanaya ayay dhexdeeda ku kaadshan, ku matagaan, caruurta iyo waayeelkuna ay ku xaaraan. Saddex. Daawada biyaha lagu dhex daro si loo nadiifiyo, cudurray sababaan, gaar ahaan indhaha, haragga, iwm. xasanwali

13 13 الحمد هلل والثناء هلل وصلى هللا على سيدنا محمد وعلى آله الطيبين الطاهرين وسلم تسليما كثيرا كلما ذكره الذاكرون وغفل عن ذكره الغافلون.