ESSAY 1, INFORMASJONSGRAFIKK

Transkript

1 OPPGÅVE Edward Tufte er professor ved Yale University der han underviser i statistikk, informasjonsdesign og politisk økonomi. Han har gitt ut følgjande tre bøker om informasjonsgrafikk: The Visual Display of Quantitative Information (1983), Envisioning Information (1990), Visual Explanations (1997). Skriv eit forteljande resyme av The Visual Display of Quantitative Information og presenter så ein syntese av bodskapet til Tufte. Gi for øvrig uttrykk for di eiga vurdering av boka og kva inntrykk den har gjort på deg. Vær oppmerksom på at bøkene til Tufte ikkje har hatt ei udelt positiv mottaking. Prøv anslagsvis å formidle kva denne kritikken dreier seg om. 1

2 INTRODUKSJON The Visual Display of Quantitative Information av Edward Tufte vekte stor merksemd då den vart utgjeve i 1983 både av positiv og negativ art. Forfattaren Edward Tufte har skrive, utforma og sjølvpublisert følgjande tre bøker om informasjonsgrafikk: The Visual Display of Quantitative Information (1983), Envisioning Information (1990), Visual Explanations (1997). Me skal i dette essayet sjå nærare på den første boka han ga ut: The Visual Display of Quantitative Information. OPPBYGGING Og innhald Denne internasjonale bestselgjaren er ein klassikar innan informasjonsdesign og vender seg til eit breitt publikum av både kreatørar og sjåarar. Forfattar Edward Tufte, fødd i Kansas City i 1942, er professor ved Yale University der han underviser i statistikk, informasjonsdesign og politisk økonomi. Han er sakkyndig i presentasjon av informativ grafikk som tabellar og grafar. Hans arbeid høyrer til under fagområda informasjonsdesign og visuell lese- og skrivedugleikar som handlar om visuell kommunikasjon av informasjon. The Visual Display of Quantitative Information er ei bok om statistiske grafiske framsyningar, den behandlar tema som design, statistikk og psykologi. Tufte syner oss korleis informasjon kommuniserer gjennom den simultane presentasjon av tall, ord og bilete. Boka er delt opp i to delar: grafisk øving og teori om informasjonsgrafikk. Del 1 er delt opp i tre kapittel, det første er eit tilbakeblikk på den grafiske utviklinga i dei to første hundreåra sidan Playfair levde. I dette kapittellet vil fleire grafiske perler presenterast. I neste kapittel får ein eit innblikk av forfallet av grafisk framstilling. I kapittel 3, grafisk integritet og sofistikasjon, vert det beretta om kvalitetsskilnadane innan grafisk design. Den andre delen av boka sørgjer for å diskutere grafikk og praktisk teori av informasjonsgrafikk og forslag til forandringar og forbetringar innan design av informasjon. I denne delen vert det også argumentert for kva som gjer nokre grafiske framstillingar betre enn andre, og sist men ikkje minst vert det generert nye typar grafikk. Grafikk i utvikling Bruken av abstrakte, ikkje-representerande bilete for å syne storleik er ei overraskande ny oppfinning. Det var ikkje før talet at statistiske grafar, lengd og flateinnhald for å vise kvantitet, tidslinjer og fleir- 2

3 variabel-informasjon vart oppfunne. Sjølv om eit av basisgrunnlaget for informasjonsdesign matematikk var kome svært langt, skulle det gå lang tid før prinsippa for informasjonsdesign vart grunnlagt det kan ha ei samanheng med kravet om dei fleirfaldige dugleikane. Ein av dei første som klarte å kombinere desse ulike fagfelta og skape ein ny sjanger var William Playfair. William Playfair ( ) er rekna som innovatøren for grafisk design. Han la ned mykje arbeid i erstatning av konvensjonelle tabellar av mengd, med systematiske visuelle presentasjonar. Dei første kjende tidslinjene, omhandla økonomiske data og vart publiserte i Boka heitte The Commercial and Poltical Atlas og forfattaren var William Playfair. Grafisk fortreffelegheit Eit klassisk eksempel på ein fortreffeleg tabell er Joseph Miniard si visuelle framstilling av lagnaden til hæren til Napoleon teikna i Den tjukke brunfarga straumlinjeforma linja syner storleiken på hæren. Stien til returferda frå Moskva er illustrert som den mørke, lågaste linja. Den er linka til temperatur og dato i botnen av kartet. Som grafen syner, var kryssinga av elva Berezia ein katastrofe, og hæren kjempa seg tilbake til Polen med berre soldatar attende. Fleire variablar er skissert: storleiken på hæren, temperatur og dato, og retninga på ferda. I alt konkluderer Tufte med at dette kanskje er den beste statistiske grafen som nokon gong er teikna. Dømet syner grafisk fortreffelegheit i praksis, med nøkkelelement som: invitere sjåaren til å tenkje over substansen i stadenfor teknikken unngå forstyrringar presentera fleire tall på eit lite område. lage omfattande informasjon samanhengande oppmuntre auga til å samanlikna forskjellege informasjonsbitar avsløre ulike nivå, frå overblikk til detaljar Eit anna eksempel på ei fortreffeleg grafisk framstilling frå 1800-talet er ein togtabell frå Paris til Lyon teikna av E. J. Marey. Ankomst og avgang frå ein stasjon er lokalisert langs den horisontale linja. Lengda av eit stopp er indikert av lengda linja. Stasjonane er separerte proporsjonalt med den faktiske avstanden. Retninga på linja reflekterer farten på toget, desto meir loddrett linja er, jo høgare er hastigheten på toget. Når to linjer kryssar kvarandre vert tid og stad, der to tog passerar kvarandre lokalisert. God grafikk maksimaliserar det han kallar statistikk-blekk: så langt som mogleg bør alt blekket som er brukt for å trykke den grafiske fram- Grafen til Charles Miniard frå 1869 fortel ein detaljert og samanhengande historie med fleirevariable data presentert på ein måte der informasjonen blir forstått mykje meir innlysande enn om talla var spreidd rundt over eit tidslinje. Togtabell frå Paris til Lyon frå 1880-åra teikna av E. J. Marey.

4 stillinga formidle/underrette informasjonen om dataane. Grids, målskala, innrømming og liknande bør være heldt til minimum og aldri overgå dataene dei fremjar (hevdar). Ein god grafikk bør vere klar, men samtidig innehalda mange detaljar som konstant fører merksemda tilbake til informasjonen. Det motsatte av dette kallar Tufte for «chartjunk», som refererer til ubrukelege, ikkje-informative element som forstyrrar for bodskapet. For å forstå sofistikasjonen av ein liten, men likevel innhaldsrik visuell framstilling, må me ha dei forskjellege trekka forklart og kontrastert med nokon meir middelmådige og grusomme tabellar. Illustratøren er nøydd til å velgje element som passar til bodskapet til informasjonen, og til det finnes det fleire ulike teknikkar: samanlikning av fleire forskjellege variablar ein kan nytte, intelligent bruk av skygge, mørke/lyse fargar, forklarande merkelappar osv. Illustratøren må overtala lesaren om at alt dette er attråverdig. Arbeidet til Tufte argumenterar sterkt mot inkludering av dekorasjon i visuelle presentasjonar av informasjon, og hevder at blekket burde bare bli brukt for å formidle nødvendige data. Denne grafen er eit eksempel på dekorering som ikkje har noko meining. Grafisk integritet Den stadige utviklinga av grafikk som lyg gjer at folk set visuelle framstilliningar under tvil. Sidan tabellar og grafar ofte vert nytta i nyhende er informasjonen spreidd til eit stort antall viktige og innflytelsesrike lesarar. Sett i grove trekk meinar Tufte at løgnane er systematisk og svært forutsigbare, der omtrent alltid verdsettinga av den nylege forandringa vert overdrive. Hovudforsvaret av den grafiske usanninga er at ein berre ville skissere den generelle retninga av forandringa, slik at lesaren vil få eit overblikk. Dette kan i praksis ende i villedande framstillingar med fleire usanningar i ein og same tabell. Grafisk integritet er eit resultat av desse prinsippa: Representasjonen av tall burde vere direkte proporsjonal til den tallmengda som er representert. Klar, detaljert merkelapp bør bli brukt for å overvinne grafiske forstyrringar og misforståingar. Vis faktavariasjon og ikkje designvariasjon. Grafikk må ikkje sitere data utan kontekst. Denne illustrasjonen farer med grafisk løgn, tala står ikkje til forholda som er skissert i teikninga.

5 Grafisk middelmådighet Forholda mange informasjonsgrafar er produsert under fråværet av substantiviske og kvantitative dugleik til illustratørane, motvilja av å søkje mengder av bevis, og forakten av intelligensen til publikum garanterar ein grafisk middelmådigheit. Desse forholda avlar tabellar som lyg, og som nyttar berre det enklaste utforminga, ofte ustandardiserte tidslinjer basert på ei handfull av fakta-ankerpunkt og at ein går glipp av det faktiske bodskapet. Visuell framstilling av informasjon har ei sterk kommuniserande kraft. For at denne ikkje skal bli kasta vekk, er det viktig å slå ned på rykter som: grafikk er for uintelligente personar og at statistikk er kjedeleg. Grafisk kompetanse krev tre ulike dugleikar: substantiviske, statistiske og artistiske. Faren er at det blir lagt for stor vekt på den artistiske biten, på grunn av at det meste av grafisk arbeid er laga av artisten. Å gi desse artistiske illustratørane lov til å kontrollere innhald og design av statistiske grafar er akkurat som om å gi ein typograf ansvaret for innhald, stil og redigering, meinar Tufte. Tufte misliker meiningslaus dekorasjon «dekor akter å gjere tørr statistikk meir interessant». Til det utsegnet repliserar han: om ikkje statistikken var interessant i utgangspunktet, burde ein ikkje presentere dei, og om dei er interessante treng dei ikkje dekorasjon for å verte meir interessante. Vurdering The Visual Display of Quantitative Information er ein tidlaus klassikar i korleis kompleks informasjon bør presenterast visuelt. Bokdesignet er i seg sjølv eit eksemplar av prinsippa som vert postulert: distinkt framstilling med elegant typografi og sideoppsett, integrasjon av oversiktleg tekst og handplukka grafiske døme. Gjennom desse studia, bevisstgjer Tufte for lesaren retninga til korleis menneske les visuell informasjon, og kor dårleg fleirtallet av vår visuelle informasjon er utforminga er i akting av det. Boka har ikkje fått udelt positive tilbakemeldingar. Kritikkane går blant anna ut på at boka er repeterande, ettersom fleire av døma gjentek seg, og dei same poenga vert ramsa opp til fleire gonger. Ein annan kritikk til boka er at den nyttar eit enkelt språk. Dette kan ha sin samanheng at Tufte vil nå ut til eit breitt publikum. Det er ein utstrekt bruk av illustrasjonar i boka, Tufte meinar ein god graf er ein graf som kan bli skrive ut med minst mogleg blekk på ein minst mogleg plass. Når han då smell til med illustrasjonar som dekkjer heile sida, er det klart det på sin plass med ein reaksjon. Ulike grafar Denne illustrasjonen er eit eksempel på grafisk middelmådighet. Denne tredimensjonale framstillinga frå 1970-talet er ein grafisk latterlighet. Ein femfarga-framstilling med bare fem biter av informasjon. Det halve ansiktet innheld like mykje informasjon som det ansiktet som er gjengitt heilt. Dette syner at ein kan skrelle av informasjon, utan at poeng går tapt. 5

6 krever ulik luft rundt seg, er mi innvenning til kritikken. Den siste kritikken eg vil trekkje fram i dette essayet går ut på at Tufte er nokså bastant i sine meiningar, akkurat som om dei råda og poenga han kjem med skal tolkast som ei lov og ikkje som retningslinjer. Edward Tufte er ein profet av informasjonsalderen som er kome for å advare oss om at me ikkje må gløyme kor sterk og treffande ein graf kan vere, og heller ikkje gløyme kunsten å lage effektive og fortreffelege grafar. Den kontinuerlege hyppigheten av dårleg grafikk understrekar nødvendigheten av boka til Tufte. Til slutt Eit av framskritta som har gjort informasjonsalderen mogleg, har vært utviklinga av enkle dataprogram til å raskt lage grafiske framstillingar. Trena teiknarar kunne bruke fleire dagar på å same jobben som nå vert gjort på eit par minuttar. Uheldigvis, programvaren og automatikken av denne ein gang hardt-trena eigenskapen har resultert i rask spreiing av løgn og stakkarsleg statistikk. Den som illustrerer grafar sit ikkje lenger med den same kunnskapen, og grafen er ofte eit resultat av hastverksjobbing og inneheld ikkje den same distinksjonen. Dette var ganske innlysande illustrert i boka, konklusjonen min er at me har mykje å læra av dei eldre tabellane teikna for hand, og at ein aldri må hoppe på den visuelle biten, før ein har vært gjennom ein kritisk prosess. Behovet for kunnskap om informasjonsdesign og instruksjonsdesign aukar stadig, ein kan snakke om kommunikasjonsgenerasjonen, der me dagleg oppheld oss i eit hav om beskjedar, plakatar, informasjon, interaktivitet osv. Informasjonsdesign byggjer på forutsigbarheit, tilgjengelegheit, integrering og gjenkjenning, logikk og veiledning. Edward Tufte skildrar informasjonsdesign som noko universelt, der kommunikasjonen av symbol og strekar skal kryssar språk- og kultur-grenser. For å kunne klare å skape eit universelt språk, er kunnskapen om korleis menneske tenkjer og reagerer essensielt. Desse eigenskapane burde vært meir vektlagt hos kreatørane av informasjonsdesign og informasjonsgrafikk. Boka The Visual Display of Quantitative Information opplevdes kanskje som ei bøtte med kaldt vatn over hovudet på det etablerte når den vart gitt ut men den var så absolutt på sin plass. Kjelder Eward R. Tufte (1983) The Visual Display of Quantitative Information. 2. utgåve. Cheshire, Connecticut: Graphics Press