Vang kommune kommuneplan for Vang 2013-2025, samfunnsdelen og arealdelen andre gongs høyring

Vang kommune 2975 Vang I Valdres Dykkar referanse Dato 18.04.2013 Vår referanse 2008/5480-0 421.3 RBO Sakshandsamar Runa Bø, tlf. 61 26 60 54 Vang kommune kommuneplan for Vang 2013-2025, samfunnsdelen og arealdelen andre gongs høyring Vi viser til brev av 1. mars med andre gongs høyring av kommuneplan for Vang, samfunnsdelen og arealdelen. Kommunen har lagt ned eit omfattande arbeid i å oppdatere kommuneplanverket. Planverket vil gje eit verdfullt grunnlag for vidare utvikling i Vang kommune. Både samfunnsdel og arealdel er forbetra etter førre høyring, men det er framleis naudsynt for Fylkesmannen å fremje motsegn til delar av kommuneplanens arealdel. Motsegnene er dels knytt til formelle feil og manglar, dels til konkrete område (H 101 Kviisyndin, H 104 Høvdestølåsen, SB 13 og F 8 Høljesyndin) og dels til føresegner/kart som ikkje gjev tilstrekkeleg sikring mot skred. Fylkesmannen foreslår eit møte med kommunen, eventuelt saman med andre regionale myndigheiter, for å gå gjennom planforslaget og sjå på kva som må endrast før planen kan eigengodkjennast. SAMFUNNSDELEN Fylkesmannen viser til tidlegare innspel og til merknader ved første gongs høyring. Folkehelse, barn og unge, universell utforming Folkehelseperspektivet er nå i større grad enn ved førre høyring innarbeidd i kommuneplanen. Samfunnsdelen er justert etter høyringa med punkt om folkehelse og universell utforming. Kommuneplanen har også godt fokus på barn og unge, mellom anna gjennom vektlegging av gode oppvekstmiljø, kvalitet i skulen og bygging av ny skule. Dette er positivt. Landbruk/jordvern Når det gjeld landbruk så går det fram av utkast til kommuneplanens samfunnsdel at jordbruksnæringa er viktig for Vang. Utanom offentleg forvaltning og tenesteyting, er jordbruk framleis den viktigaste næringa i kommunen. Av det totale talet på sysselsette var 17 % sysselsatt i landbruket i 2010 (NILF-rapport 2012-1 Verdiskaping i landbruk og landbruksbasert virksomhet i Oppland). Fylkesmannen vurderer det derfor som positivt at samfunnsdelen har eit eige punkt som omhandlar overordna mål for landbruket. Utkast til kommuneplanens samfunnsdel omhandlar i liten grad framtidig arealdisponering og omsyn til jordvern. I punktet som omhandlar måla for landbruket, er det nemnt at det er viktig å ta vare på gardstuna med innmark og stølsområde m.a. ved å skjerme dei for anna utbygging. Elles er omsynet til jordvern ikkje nemnt. Fylkesmannen saknar eigne strategiar for arealdisponering som ein del av kommuneplanens samfunnsdel. Samfunnssikkerheit og beredskap Vidare saknar Fylkesmannen framleis kva føringar kommunen skal leggje til grunn i arbeidet med å utvikle samfunnstryggleik og beredskap som heilhet i kommunen. Det er som nemnt før positivt at kommunen byggjer sine vurderingar på innhaldet i NOU 2010:10 Tilpassing til eit klima i endring, Besøksadresse: Statens hus, Storgata 170, 2615 Lillehammer Postadresse: Postboks 987, 2626 Lillehammer Telefon: 61 26 60 00 Telefaks: 61 26 61 67 E-post: postmottak@fmop.no Org.nr: 970 350 934 www.fylkesmannen.no/oppland

men det går ikkje fram kva slags vurderingar som skal vere retningsgivande i arbeidet med klimatilpassing. Fylkesmannen anbefaler at kommunen i hovudsak bruker heilskapeleg ROS-analyse frå 2011 som grunnlag for å utarbeide konkrete mål og strategiar og ein vidareføring av desse. Kommunal planstrategi 2012 og kommunebiletet for Valdres 2012 vil og vere viktige støttedokument. Når det gjeld temaet ytre naturpåkjenningar som skred og sidevassdrag/flomfare, er det viktig for kommunen å beskrive samanhengen mellom dei langsiktige måla og dei fysiske konsekvensane ved framtidig arealbruk. I denne samanhenga kjem tilhøve til klimatilpassing inn som ei langsiktig utfordring. AREALDELEN Vi registrerer at kommunen har gått bort frå den opphavlege planen om å revidere alle kommunedelplanane likt fordi arealet på Tyinkrysset ikkje vart klart for revisjon, slik at eigen delplan for dette arealet vil kome i etterkant av hovuddelen. Både Fylkesmannen og andre regionale myndigheiter hadde ved første gongs høyring merknader til arealdelen av slik karakter at kommunen måtte vurdere enkelte element i planforslaget på ny, med tanke på planendring eller å måtte sende planen til Miljøverndepartementet for endeleg avgjerd. Dei uavklara spørsmåla påpeika av Fylkesmannen ved første høyring var knytt til jordvern, inngrepsfrie naturområde, beredskap, mangelfulle konsekvensutgreiingar og formelle manglar. Nedanfor vurderer Fylkesmannen oppfølginga av motsegnene frå første gongs høyring samt ny arealbruk ved andre gongs høyring. Formelle krav Tidlegare kommunedelplanområde, utanom Tyinkrysset, er ved denne revisjonen implementert i arealdelen av kommuneplanen. Kommunedelplanane for Grindafjell og Raudalen skulle i all hovudsak vidareførast, men med arealformål etter ny pbl (2008). Fylkesmannen stilte krav ved første høyring at føresegnene blir revidert og utforma i samsvar med ny lov før andre høyring, men det er framleis manglar knytt til planføresegnene. Føresegnene skal utfylle plankartet, og det skal vere samsvar mellom kart, teiknforklaring og dei juridisk bindande føresegnene. 9 i Forskrift om kart, stedfestet informasjon, arealformål og kommunalt planregister (kart- og planforskriften) definerer det juridiske plandokumentet: Endelig vedtatt arealplan består av a) plankart b) planbestemmelser, eventuelt med vedlegg eller illustrasjoner som er gjort juridisk bindende gjennom bestemmelse c) planbeskrivelsen som var grunnlaget for planens endelige vedtakelse, jf. plan- og bygningsloven 4-2. Planforslaget oppfyller ikkje fullt ut dei formelle krava som er stilt til ein kommunedelplan som eit juridisk bindande dokument, med delane plankart, -føresegner og -skildring. Ifølgje kartforskrifta skal plankartet syne innhald og rettslege verknader på ein klar og eintydig måte, og med tilstrekkeleg nøyaktig stadfesting. Det er vidare ein føresetnad at fargar og symbol vist i plankartet er i tråd med nasjonal SOSI-standard og at dei same fargane og symbola går att i teiknforklaringa. SOSI-kontroll utført av Statens Kartverk viser at plankartet treng berre mindre tekniske korrigeringar på den digitale framstillinga. Plankartet er nær uråd å lese når det gjeld omsynssoner etter pbl 11-8. Omsynssoner i plankartet skal vere nummerert og namnsett, og dette er fylgd opp på kartet, men sonene er ikkje omtala i planføresegnene med kva reglar/retningsliner som følgjer av dei ulike formene for omsynssoner som er nytta (bandlegging, restriksjonar knytt til fareområde, og liknande). Omsynssonenamn skal vere på forma H<Kode for omsynssonetype>_<løpenummer>, slik at det er mogleg å identifisere dei ulike omsynssonene i plankartet. Nummereringa må også nyttast i planføresegner og/eller planskildring som gjev nødvendige opplysningar om føringane som blir gjevne innan dei aktuelle sonene. Formulering av juridiske føresegner bør innehalde (sitat): o Konkret angivelse av hensyn, fareårsak og miljørisiko Tydelig henvisning til plankartet (Bokstav/tallkode påført arealformålet) 2

Konkret hvilke vilkår som gjelder Hvem som har myndighet til å treffe avgjørelse dersom det er andre enn kommunen» Planen må supplerast når det gjeld kva føringar som skal gjelde innan dei ulike omsynssonene, sjå døme på ordlyd i planføresegner, henta frå Veileder T-1491 Kommuneplanens arealdel: 1. Innenfor område angitt som hensynssone H210_x Støy rød sone, (med eksisterende påvist støy over grenseverdi) er det ikke tillatt med støyfølsom bebyggelse. 2. Innenfor område angitt som hensynssone S (gul sone kode 220) Støy, (med mulig fare for fremtidig støy over grenseverdier), skal det i forbindelse med områdeog/eller detaljregulering gjennomføres støykartlegging. Fylkesmannen har motsegn til framlagt forslag til arealdel for Vang ut frå vesentlege manglar i føresegnene. Plankart, føresegner og planskildring skal saman danne eintydige rammer for arealforvaltninga i den komande planperioden. Føresegnene må vise tydeleg kva føringar som gjeld innan dei ulike områda og omsynssonene, og dette er særleg viktig fordi planen i stor grad utset nødvendige avklaringar til reguleringsnivået. Fylkesmannen foreslår eit møte med Vang kommune, der vi i fellesskap går gjennom planforslaget og ser på kva område som må arbeidast meir med før planen kan godkjennast. Konsekvensutgreiing Konsekvensutgreiingane er framleis mangelfulle. Planskildringa peikar på forhold som må utgreiast nærare før utbygging, men dokumentet blir på enkelte tema så generelt at det meir minner om eit planprogram som listar opp kva utgreiingar som skal gjennomførast. T.d. når det gjeld område for spreidd busetnad og fritidsbustader i LNF-område er det inga samla konsekvensutgreiing, og vurdering av konsekvensar blir i stor grad utsett i tid, slik (sitat): Det er kome inn forslag til store område for spreidd bustadbygging i LNF- områda mot Helin. Areala er redusert og dei ligg no ikkje på dyrka mark. Det er sagt kor mange bustader kvart område kan ha, og arealet må undersøkjast for kulturminne og skred før dei vert tekne i bruk. Det er såleis ikkje mogleg å ta stilling til alle nye område for utbygging, pga. mangelfulle konsekvensutgreiingar. Det er i planskildring og ROS-analyse med konsekvensutgreiing vist til skredkart, men det er ikkje gjort konkrete vurderingar av dei einskilde byggjeområda i høve til dette. Det er berre vist til at slik vurdering må gjerast før området blir regulert. Det same gjeld avklaringar i høve til kulturminnelova. Det hadde vore ein stor fordel å avklare byggjeområda i høve til andre arealbruksinteresser og omsyn gjennom arealdelen, for å sikre eigna areal for registrerte utbyggingsbehov dei næraste åra. Med slik overordna avklaring kunne ein tatt ut eller justert område/delområde med slik konfliktnivå at dei ikkje synest realistiske som byggjeområde. Ved å skyve dei fleste avklaringar ut til reguleringstidspunktet, vil ikkje arealdelen gje dei planmessige avklaringane som er føresett. Vi kan sjå at det for enkelte område kan forsvarast å ta enkelte utgreiingsprosessar i samband med regulering, men i utgangspunktet skal arealdelen klargjere stipulert arealbehov på eit overordna nivå for den planperioden planen skal dekkje. Plandokumenta bør i alle fall synleggjere om det er lagt inn noko byggjeområde som ligg i definert aktsemdsone i høve til tilgjengelege skreddata, og vise kva utgreiingar som trengst. Det vart også i førre høyringsuttale etterlyst ein samla oversikt over behov, planreservar og nye behov. Vi kan ikkje sjå at det ligg føre slike analysar i planskildringa. Særleg når det gjeld bustadområde saknar ein ei tydeleg kopling til behovet i planperioden. Det er godkjend færre enn 10 bustader årleg i perioden 2000-2012 ifølgje tal for Vang kommune hos SSB. Det vart i denne perioden registrert godkjenning av 91 nye bustader, eller eit gjennomsnitt på 7 i året. Samla oversikt på ledige regulerte tomter manglar. Planforslaget har i alt 196 dekar nye byggjeområde for bustadformål i Vang hovudsokn, med byggjeområda B1 (94 daa), B2 (56 daa) og B4 (46 daa). Det er ikkje oppgjeve øvre tal tomter eller utnyttingsgrad for byggjeområda, men det synest vere avsett svært romslege areal. I tillegg kjem tilrettelegging for 56 tomter som spreidd utbygging i LNFområde. I planskildringa er det også vist til behov for bustadtomter i området ved Tyinkrysset, men det er ikkje gjeve overslag på samla behov i planperioden. Det er heller ikkje utfyllande opplysningar i planskildringa som gjev nødvendig kunnskap om dei einskilde byggjeområda, så plandokumenta gjev i liten grad svar på korleis planen følgjer opp behovet. Det er vidare lagt inn felles føresegner for eksisterande hytter som ligg spreidd i LNF-område (sitat): Eksisterande fritidseigedommar innafor LNF- område: 3

Eksisterande fritidseigedommar kan utvidast slik at det vert tre bygg på tomta. BYA inntil 130 m2 (inkludert anneks og uthus). - - - - Det går ikkje fram av planskildring eller konsekvensutgreiing kor mange hytter dette gjeld, kvar dei er plasserte og i kva grad ei utviding kan gje konsekvensar for andre interesser. Det går ikkje fram av plandokumenta om nokon av dei spreidde hyttene ligg nær vassdrag, og det er ikkje gjeve føringar for korleis desse sakene skal behandlast i høve til t.d. landbruksinteresser, naturmangfald, verna vassdrag, eller i sonen langs vassdrag generelt. Fylkesmannen vil kome attende til eventuelle merknader når ein får synleggjort konsekvensar av planforslaget for dette temaet på ein tilfredstillande måte (tal eigedommar dette gjeld, eksisterande byggjeareal, samla omfang av moglege utvidingar, haldning til etablering av ny infrastruktur og eventuelle avgrensingar for å sikre omsyn til andre brukarinteresser) Naturmangfald Fylkesmannen påpeika ved første ettersyn at konsekvensutgreiingane gav svært liten informasjon om kva for vurderingar som er gjort når det gjeld biologisk mangfald, da berre konklusjonane vart tekne inn i dokumentet. Naturmangfaldlova sine krav til kunnskapsgrunnlag går fram av 8 (sitat): Offentlige beslutninger som berører naturmangfoldet skal så langt det er rimelig bygge på vitenskapelig kunnskap om arters bestandssituasjon, naturtypers utbredelse og økologiske tilstand, samt effekten av påvirkninger. Det går framleis ikkje fram av plandokumenta kva faktagrunnlag som er lagt til grunn for vurderingane i høve til naturmangfaldet. Det er berre gitt ein summarisk oversikt på dei enkelte områda der ein viser til om det er påvist særlege funn eller ikkje. Mangel på funn kan og skuldast at det ikkje er utført nokon registreringar innan dei aktuelle områda, og Fylkesmannen kan ikkje sjå at dette tilfredsstiller prinsippa i naturmangfaldlova 7 og 8-12. Under merknader til dei einskilde byggjeområda går det fram kva område vi meiner er for dårleg utgreidd. Jordvern Arealdelen inneheld nå arealoversikt for dei ulike arealformåla i planen. Vidare er det utarbeidd ein statusoversikt over fulldyrka areal fordelt på noverande og framtidig arealstatus samt dei ulike arealformåla. Planen manglar framleis ein oversikt over samla omdisponering av dyrka og dyrkbart areal som planen legg opp til. I tillegg manglar rekneskap for omdisponering av dyrka og dyrkbart areal for dei ulike arealformåla samt rekneskap for omdisponering av dyrka og dyrkbart areal for kvart delområde innafor kvart arealformål. Fylkesmannen ventar at det blir utarbeidd slike rekneskap og har motsegn til planen inntil dette er på plass. Samfunnstryggleik og beredskap Fylkesmannen hadde ved første gongs høyring merknader knytt til risiko- og sårbarheitsanalyse, skred, flaum og planføresegner. I den grad desse ikkje er imøtekome har Fylkesmannen framleis motsegn til planen. Risiko- og sårbarheitsanalysen ROS-analysen for arealdelen er forbetra i høve til første gongs høyring, men vi saknar framleis ein reell analyse av dei hendingar/tema som kan få fysiske konsekvensar for arealbruken i kommunen. Spesielt manglar vurderingar av skred- og flaumfare og på kva måte klimaendringane påverkar dette. Ein ROS-analyse for arealdelen bør ha ei innleiing om status, utfordringar, liste opp kva for krav som gjeld (TEK 10 7-3 Skred ol.) og til slutt bør ein summere opp med ei heilskapleg ROS-vurdering. Dernest kjem ei konkret vurdering av dei einskilde byggjeområda i planen. Slik konsekvensutgreiinga med risiko- og sårbarheitsanalysen for dei einskilde byggjeområda står fram, finn ein lite konkrete vurderingar i høve til aktuelle tiltak mot til dømes skred, radon, flaum m.m. I samband med bruk av risiko- og sårbarheitsmatrisa vil normalt hendingar med låg risiko (som får grøn farge), ikkje innebere behov for tiltak. Vi ser at kommunen ved fleire høve har skrive «vurdere tiltak» på hendingar med låg risiko. Etter vår meining bør hendingar, som det vurderast gjennomført tiltak for flyttast opp på moderat risiko, altså gul farge. Når det gjeld radon endar den på moderat risiko (gul farge) i fleire byggjeområde. Vi minner om TEK 10 7-32 Radon. Det er ikkje nødvendig å vurdere radon for nye byggjeområde sidan minimumstiltaka i TEK 10 skal slå inn automatisk. Dersom ein ikkje vil gjennomføre tiltak til dømes av økonomiske grunnar, må det stadfestast at byggjegrunnen er fri for radon. Fylkesmannen har motsegn til risiko- og sårbarheitsanalysen for arealdelen. Den gir eit for utilstrekkeleg grunnlag for planlegginga. Vi viser til DSBs Retningslinjer for Fylkesmannens bruk av 4

innsigelse for å ivareta samfunnssikkerhet i arealplanleggingen, kapittel 4 Kriterier for innsigelse pkt 2 og 3 a.-e. Skred og flaum - plankart og temakart I risiko- og sårbarheitsanalysen står det at faresonekart for skred (reelle vurderingar av skredfare gjennomført av geoteknisk ekspertise) er lagt inn som faresone skredfare i arealplanen. Det kan vi ikkje sjå er tilfellet. Risikokart for snøskred skal inn i plankartet for arealdelen som ei omsynssone for skredfare, nummerert og namnsett. Det er snøskred som er dimensjonerande samanlikna med andre typar skred, jamfør retningsliner frå NVE. Aktsemdskart for snøskred frå www.skrednett.no er laga som temakart med eit tillegg for steinsprang. Det er positivt, men vi ber kommunen vurdere kartformatet. Gjeldande temakart for snøskred og steinsprang er ikkje praktisk å nytte viss ein skal sjå det opp i mot konsekvensar for planlagde byggjeområde. Vi oppmodar kommunen til å lage temakart for potensiell flaumfare ved å utheve dei sidevassdraga som etter ei ROS-vurdering kan utgjere fare for planlagde byggjeområde i planen. Planføresegner Planføresegna for omsynssone skred jf. pbl 11-8 bokstav a) er ikkje tydeleg nok. Føresegna må angi konkret omsyn og fareårsak med å vise til TEK 10 7-3 Skred om tilstrekkeleg sikkerheit mot skred. Det skal vere tydeleg tilvising til plankartet (talkode påført arealformålet). I aktsemdområde for skred som NVE har utarbeidd, kan det ikkje plasserast byggjeområde utan at dette er nærare vurdert av fagfolk og det ev. er sikra at tiltak blir gjennomført. For enkeltsaker i t.d. LNF-område som ligg i potensielt skredfarleg område, skal skredfaren vurderast før det blir gitt løyve til tiltak jf. sikkerheitskrav i TEK 10 7-3 Skred om tilstrekkeleg sikkerheit mot skred. Fylkesmannen har motsegn til planføresegna knytt til omsynssone for faresone skred, jf. DSBs Retningslinjer for Fylkesmannens bruk av innsigelse for å ivareta samfunnssikkerhet i arealplanleggingen, kapittel 4 Kriterier for innsigelse pkt 4a. ii. Hensynssoner. Fritidsbustader Det er positivt at kommunen tek omsyn til den store planreserven, og berre vurderer to nye innspel som aktuelle i ny arealdel, men Fylkesmannen hadde merknader til begge ved første høyring. H 101 Kviisyndin Delområdet er 163 daa, og ligg dels i snaufjell, på 970-1070 moh. Fylkesmannen sette ved første høyring fram motsegn til den øvre delen av H 101, og meinte utlegging av området som byggjeområde for fritidsbustader var i strid med nasjonale føringar om å unngå bygging i snaufjell. Byggjeområdet beslagla ca. 23 daa fulldyrka jord og ca. 38 daa lettbrukt dyrkbar jord i tillegg til anna areal. Fylkesmannen meinte at å leggje ut fulldyrka jord i stølsområde til byggjeområde for fritidsbustader også ville vere i strid med nasjonale føringar om omsyn til jordvern. Fylkesmannen viste til reguleringsplan for Kviisyndin, vedteken i 2009, der det vart opna for hyttebygging i og rundt stølsområdet. Fylkesmannen ville ut frå jordvernomsyn derfor ikkje motsetje seg at det vart opna for meir hyttebygging i området, men føresette at kommunen avgrensa byggjeområdet mot stølsområdet slik at det ikkje omfatta dyrka jord. Kommunens oppfølging ved andre gongs høyring er slik (sitat): H 101 Kviisyndin Området ligg på line med resten av utbygginga i området, og det bør arbeidast med grunngjeving for å ha dette som det er. Vi kan ikkje sjå at det er lagt fram dokumentasjon/grunngjeving for å behalde området uendra. Konsekvensutgreiinga for området er framleis mangelsfull med omsyn til landskap og naturmangfald. Ein del av byggjeområdet går inn på naturtypen bjørkeskog med høgstauder, men i konsekvensutgreiinga er det notert «ingen funn» under tema biologisk mangfald, og det står ingenting om kunnskapsgrunnlaget eller kva avbøtande tiltak som kan vere aktuelle i høve til landskap og naturverdiar. Det går heller ikkje fram av planskildring eller føresegner at byggjeområdet vil bli avgrensa mot stølsområdet. Fylkesmannen har framleis motsegn til område H 101 som følgje av mangelfull konsekvensutgreiing etter dei miljørettselege prinsippa i naturmangfaldlova. 5

H 104 Høvdestølåsen Vi påpeika ved første gongs høyring at området ville gå inn på inngrepsfrie naturområde, og at tilkomstveg til byggjeområdet ville gå gjennom stølsområde i Vestre Slidre, og ned til Ryfoss. Fylkesmannen kunne ikkje sjå at det var lagt fram argument som tilsa at det er behov for å leggje ut eit nytt og forholdsvis stort byggjeområde ved Høvdestølane. Fylkesmannen meinte at det burde gjerast nærare greie for konsekvensar for landbruksdrifta på og rundt stølen i området ved etablering av eit nytt byggjeområde. Vidare viste vi til at utbygging av eit 594 daa stort område ville få trafikkmessige konsekvensar, og at dette temaet burde utgreiast nærare. I førre uttalen frå FM heitte det m.a. (sitat): Fylkesmannen har motsegn mot den delen av H 104 som ligg vest for stølsvegen, og som reduserer INON-område. Fylkesmannen anbefaler primært at heile området vert teke ut. Området ligg inntil eit stølsområde og ei utbygging vil få konsekvensar for kulturlandskapet i området og for framtidig landbruksdrift i stølsområdet. Kommunens oppfølging ved andre gongs høyring er slik (sitat): H 104 Høvdestølsåsen Ta ut arealet som ligg innafor INON området, resten skal konsekvensutgreiast betre og leggast inn i plan. Må eventuelt ta mekling. Storleik på arealet er i tabellen for konsekvensutgreiing framleis oppgjeve til 594 daa, så det er uklart om arealet er redusert. Det er i konsekvensutgreiinga vist til «Viktige viltbiotoper og trekkveger av stor verdi» men det er ikkje gjeve nærare vurdering av korleis utbygging vil verke inn på trekkvegen som det blir vist til. Tiltaket er ikkje tilfredsstillande utgreidd i høve til krav stilt i naturmangfaldlova. Fylkesmannen finn heller ikkje at det er gjort nærare greie for konsekvensar for landbruksdrifta på og rundt stølen. Men det går fram av konsekvensutgreiinga at støling og beiting kan bli negativt påverka av utbygging. Fylkesmannen har framleis motsegn til den delen av område H 104 som ligg vest for stølsvegen, som følgje av mangelfull konsekvensutgreiing. Det er uklart om området er redusert, og tiltaket er ikkje tilfredsstillande utgreidd i høve til krav stilt i naturmangfaldlova. Næringsareal IN 2 Bøaflatad n Område IN 2 var ved første gongs høyring lagt inn i plankartet som areal avsett til næring/service i samband med ny skiheis. Området var på 132 daa og ut ifrå kart frå Skog og landskap går det fram at området beslagla ca. 98 daa fulldyrka jord. Fylkesmannen kunne ikkje sjå at kommunen hadde lagt fram nok dokumentasjon for å grunngi å leggje nytt næringsareal på Bøflatad n. Det nye næringsarealet var ikkje omtalt i planskildringa, men av saksframlegget gikk det fram at arealet er dyrka jord som er svært viktig for mange gardar i Vang. Arealet vart lagt inn med grunngjeving frå planutvalet at formålet med tiltaket var å skape aktivitet og næringsverksemd. Fylkesmannen meinte at konsekvensar av tiltaket var for dårleg vurdert i konsekvensutgreiinga og venta at kommunen gjorde nærare greie for dagens bruk av areala, kor mange landbrukseigedomar som dette fikk følgjer for og kva arealbeslaget ville få å seie for framtidig drift på desse eigedomane. Det gikk ikkje fram av plandokumenta om det var gjort vurderingar av alternative løysingar for å få til ei samanbinding av alpinanlegget i Grindafjell og sentrum. Fylkesmannen hadde motsegn til IN 2 ut frå jordvernomsyn. Området er nå teke ut av planforslaget og utbyggjar er tilrådd å vurdere området nærare ved neste planrevisjon. Motsegna frå Fylkesmannen er imøtekomen ved at det omstridde arealet er teke ut av planen. Område for offentleg og privat tenesteyting Det var ved første høyring avsett to alternative nye område til barnehagetomt i nærleiken av Vang barne- og ungdomsskule, T 1 og T 2. Fylkesmannen kunne ikkje sjå at alternative plasseringar var vurdert og heller ikkje at behovet for ny barnehage var dokumentert, og hadde derfor motsegn til T1 og T2 av jordvernomsyn. Det er nå lagt inn at barnehagen skal byggjast på eksisterande tomt ved Fredheim (der barnehagen er i dag), og reguleringsplan for dette er under arbeid. Arealet for barnehagetomt ved eksisterande skule er difor teke ut av plankartet. Motsegna frå Fylkesmannen knytt til det tidlegare tomteforslaget for barnehage er imøtekomen. 6

S 1 Skuletomt og S 2 Administrasjonsbygg I desember 2012 ble det gjort vedtak om å klargjere for ei skule for Vang kommune. Det har vore fire skular i Vang, men frå hausten 2013 er det att to skular i Vang. Kommunen skal greie ut kva som er nødvendig for å få ein skule i kommunen frå 2016. Arealdelen i kommuneplanen må derfor ta høgde for areal til nødvendige funksjonar som parkeringsplass, større gymsal samt påbygg eller nybygg for å få plass til elevar/lærarar. Når det skal etablere ein felles skule, meiner kommunen at det ikkje er alternative løysingar til å utvide eksisterande bygningsmasse på Vang barne- og ungdomsskule. I forslag til planskildring og plankart er det lagt inn areal for utviding av administrasjonsfløy mot vest (S2- Skule, administrasjonsbygg) og utviding av gymsal mot aust (S1 Skuletomt). Vidare er det behov for større parkeringsplass, og areal til dette formålet er og lagt inn på plankartet. Det er gjort ei konsekvensutgreiing av områda S 1 og S 2. S1 er eit område på 10,2 daa der ca. 6 daa er fulldyrka areal. S 2 er eit område på 1,2 daa som i hovudsak består av dyrkbart areal. Fylkesmannen viser til at regjeringa i St. meld. nr 26 (2006-2007), Regjeringens miljøpolitikk og rikets miljøtilstand stadfestar målet om å halvere den årlege omdisponeringa av dei mest verdifulle jordressursane. Jordvernmålet er m.a. ført vidare i Meld. St. 9 (2011-2012) Landbruksog matpolitikken. Omsynet til jordvern må stå sentralt ved all planlegging av byggje- og anleggstiltak dersom målet skal nås. Fylkesmannen ser at det kan bli nødvendig å omdisponere noko dyrka/dyrkbar jord i samband med utbygging av Vang barne- og ungdomsskule og føreset at bygging av skulebygg og utforming av parkeringsplass blir mest mogleg arealeffektiv. Alpinanlegg Fylkesmannen hadde ved første høyring motsegn til A1, nytt område for alpinanlegg, på grunn av for dårleg utgreiing av konsekvensar av tiltaket. Ved andre gongs høyring er A1 teke ut og motsegna frå Fylkesmannen er dermed imøtekomen. LNF-område for spreidd bustadbygging SB 12-31 Ved første gongs høyring meinte Fylkesmannen (sitat): Med unntak av SB12 tilfredsstiller dei nye LNF-områda for spreidd bustadbygging krava til omfang og lokalisering gitt i pbl 11-11 nr. 2. Dei er vist som avgrensa område i plankartet, og det er gitt føresegner om kor mange tomter som er tillate innafor kvart område. Det er ikkje samsvar mellom planskildring, konsekvensutgreiing og notat med oversikt over nye arealformål når det gjeld kor mange og kva for nye områder som er avsett til LNF-spreidd bustad. Ikkje alle områda er merka med områdenamn i plankartet. Dette må rettast opp slik at det kjem klårt fram kva for område som faktisk er teke inn i planen. Det er ikkje utarbeidd føresegner med krav til tiltak i LNF-område for spreidd bustadbygging. Desse bør omfatte krav om avstand til vassdrag, å unngå bygging på dyrka mark, utnyttingsgrad, antal bygg, tomtestorleik m.m. Sjå utfyllande merknader under avsnitt om planføresegner. Det er lagt ut forholdsvis store område, sett i forhold til etterspurnaden etter bustadtomter i Vang, og vi kan ikkje sjå at det er grunnlag for å leggje ut fulldyrka jord til spreidd bustadbygging. Det er fullt mogleg å finne eigna areal i desse områda som ikkje fører til nedbygging av dyrkajord. Vi ber om at SB13-31 vert avgrensa slik at desse delområda ikkje beslaglegg fulldyrka jord. I motsatt fall har vi motsegn til dei delområda dette gjeld. Kommunens oppfølging ved andre gongs høyring er slik: Kommunen har nå trekt ut SB 12 Øye. Vidare er det utarbeidd ei enkel konsekvensutgreiing for dei resterende nye områda for spreidd bustadbygging. Det er gjort lite greie for områda i planskildringa. Det er heller ikkje utarbeidd ei samla oversikt over talet på bustadar og kva slags areal som blir avsett til slikt bustadformål. Når det gjeld å oppretthalde busetting i grendene, bør lokalisering av nye byggjeområde og område for spreidd busetnad støtte opp om eksisterande grender. Vi tilrår at kommunen fastset ein del kriteria i føresegner for spreidd bustadbygging, t.d. omsyn til jordvern, avstand til vassdrag, avstand til skule og infrastruktur, osb. Planføresegnene er framleis for generelle når det gjeld føringar i høve til jordvern, vassdrag og utgreiingsbehov i høve til naturmangfaldlova. Det er gitt føresegner for maksimalt tal på tomter i kvart delområde, men det er til dømes ikkje forbod mot å byggje på dyrka mark, og utnyttingsgrad på tomta samt tomtestorleik er ikkje definert. I planen som er lagt ut på andre gongs høyring, er det lagt inn inntil 56 (mot 67 ved første høyring) nye tomter i LNF-område for spreidd bustadbygging. For Fylkesmannen ser det ut til at iallfall område SB13 ligg på dyrka jord. Då Fylkesmannen framleis ikkje kan sjå at kommunen har lagt fram 7

dokumentasjon som seier at det er behov for å leggje ut nye område for spreidd bustadbygging på fulldyrka jord, har Fylkesmannen motsegn til område SB13. LNF-område for spreidd næringsverksemd Fylkesmannen bad ved førre høyring om at kommunen gjorde greie for delområdet LNF-spreidd næring ved Hestebottjernet (utan namn), og tok atterhald om at vi kunne ha merknader. Fylkesmannen sette fram motsegn til område F8 då konsekvensar av tiltaket ikkje var gjort godt nok greie for. Delområdet F8 Høljesyndin ligg innanfor Helin plantepark (Helin botaniske nasjonalpark) som vart oppretta i 1930. Bakgrunnen for fredinga i 1930 var det rike og sjeldne plantelivet i området. I tillegg er det knytt verneinteresser til landskapet og til dei ferskvassøkologiske forholda i Helin. Revisjon av vernet vart foreslått i 1973, men er ikkje gjennomført. Fylkesmannen tolkar reglane for Helin plantepark slik at det gjeld eit generelt landskapsvern og ei særskilt og sterkare plantefreding. Oppføring av nye bygningar i området føreset at det vert gjeve løyve etter verneforskrifta. Fylkesmannen forventa at det vart gjort ei vurdering av kva for konsekvensar det ville få for verneområdet om ein avset delområde F8 til LNF-område for spreidd næringsverksemd, og at ein vurderte eventuelle avbøtande tiltak for å redusere uheldige verknader. Område F8 Høljesyndin er framleis ikkje tilfredsstillande utgreidd i høve til vernestatus og miljørettslege prinsipp i naturmangfaldlova, og motsegna vert oppretthalde. Føresegner til LNF-område for spreidd næringsverksemd Fylkesmannen la ved førre høyring fram ei forventning om at kommunen utarbeidde føresegner til LNF-spreidd næring, som er i tråd med Miljøverndepartementet si godkjenning av kommunedelplan for Tyinkrysset datert 11. april 2007, der Miljøverndepartementet vedtok følgjande føresegner (sitat): LNF sone 4 område for jakt- og fiskebuer i fjellet. - Areala 1-3 skal nyttast til bygging av jakt/fiskebuer for utleige. - Det kan tillatast inntil to bygg i kvart område, kvart bygg med maksimal storleik på 30 m2. - Bygga skal tilpassast terrenget og plasserast meir enn 50 meter frå vatn. - Maksimal tillate mønehøgde er 4 m. - Ved meir enn eit bygg skal det utarbeidast bebyggelsesplan. Kommunens oppfølging ved andre gongs høyring er slik: Føresegner til LNF-område for spreidd næringsverksemd har nå følgjande ordlyd (sitat): LNF spreidd næring jf. pbl 11-7 bokstav c For LNF SN 1-5 kan det byggast fiskebu inntil 30 m2, med mønehøgd maks 3,5 meter, ei sikringsbu inntil 20 m2 med maks. mønehøgd 3 meter, og naust inntil 15 m2 med maks. mønehøgd inntil 2,5 meter. Ingen grunnmur skal vere høgare 0,3 meter (gjeld alle bygg). Det skal leverast situasjonskart som syner planlagt plassering, før det blir gjeve byggjeløyve. Det skal ligge føre ei godkjent landbruksfagleg tilråding før løyve blir vurdert. SN 12 er eksisterande fiskebuer ved Synsbekk. I dette området kan det totalt byggast 10 fiskebuer. Området er tidlegare godkjent gjennom disposisjonsplan. Føresegnene som gjeld for SN 1-6 med omsyn til størrelse, høgd og utforming av bygg skal og gjelde i SN12. Dette er ikkje fullt ut i samsvar med føringane lagt av MD og som det vart vist til ved første høyring. Kommunen bør grunngje nærare og vurdere konsekvensane før ein tek endeleg stilling til forslaget. Samla omfang av bygg innan område SN12 er uklart. Fylkesmannen stiller spørsmål ved om det her kan vere inntil 10 bygg totalt, eller om det innan kvar eining vert opna for inntil tre bygg, slik at det i alt kan bli 30 små bygg innan SN12 ved full utbygging. Bustadbygging Område for bustadbygging har mangelfulle konsekvensutgreiingar og svært generelle planføresegner. Tal tomter innan det enkelte område, eventuelt utnyttingsgrad, er ikkje fastsett. Krav til parkering/tal biloppstillingsplassar pr. bueining er ikkje definert. Ved vurdering av nye bustadområde bør det leggjast vekt på å økonomisere med arealressursane. Nye bustadområde bør byggje opp om tettstader og trasear med kollektivtransport, og ein bør leggje vekt på å utvikle klare tettstadgrenser med god arealutnytting innan byggjesonene. Eventuell fortetting må skje på ein måte som sikrar bukvalitet og attraktive utemiljø, jf. Rikspolitiske retningslinjer for å styrke barn og unges interesser i planleggingen og Miljøverndepartementets rettleiar Fortetting med kvalitet (T-1267). Det er utforma føresegner som rekkjefølgjekrav (for å sikre oppfølging av lover/forskrifter om leikeareal, friområde og universell utforming før utbygging), generelle føresegner om universell utforming og særlege føresegner om leikeareal, trafikktryggleik og universell utforming knytt til bustadområda. Dette er positivt og gjev fokus på nemnde tema. Med unntak av føresegna om 8

prosentdel bustader med livsløpstandard, er føresegnene likevel ikkje konkrete nok til at ein minimum-standard vert sikra, til dømes for storleik og kvalitet på uteareal. Saman med utnyttingsgrad/parkering vert dette utsett til utforming av reguleringsplan. Fylkesmannen oppmodar kommunen til å utforme meir konkrete føresegner for bustadområda. Når det gjeld formuleringa om livsløpstandard, påpeiker Fylkesmannen at det ein kan leggje til rette for i planføresegnene (som går ut over TEK 10), er prosentdel tilgjengelege bustadeiningar (kor stor del av bustadene i området som skal ha alle hovudfunksjonar på inngangsplanet). I sentrumsnære område bør andelen vere høg, og vi ber kommunen i slike tilfelle vurdere lågare grense enn åtte bustadeiningar. Biologisk mangfald Vurdering av miljørettslege prinsipp nml 8-12 manglar. Plandokumenta gjev inga vurdering av om kunnskapsgrunnlaget er tilfredsstillande, berre utsjekk av om det er særlege registreringar. Ikkje alle område er sjekka opp mot tilgjengelege databasar, men motsegn pga. mangelfull konsekvensutgreiing må vurderast når det gjeld naturmangfaldet. Verna vassdrag Vang har fleire verna vassdrag. Her gjeld rikspolitiske retningsliner, og dei aktuelle vassdraga bør synleggjerast i planen, med oppgjeving av byggjegrenser, krav til bevaring av kantvegetasjon og andre føringar som følgjer av vassdragsvernet. Motorsportbane Det var sett fram motsegn til M2 Motorsportbane i Øvre dalen grunna for dårleg konsekvensutgreiing. Innspel om areal for motorsport i Øvre Dalen, tidlegare kalla M2, må behandlast i kommunedelplanen for Tyinkrysset. Oppsummering av merknader til arealdelen Plandokumentet er sett saman av plankart, føresegner, planskildring, konsekvensutgreiing og temakart. Plankartet oppfyller i store trekk krav til gjeldande standard, og Statens kartverk har etter SOSI-kontroll vist kva element som krev oppretting. Planføresegnene er generelle, og bør omarbeidast slik at dei i større grad gjev nødvendig styring av arealbruken. Dette gjeld særleg i høve til spreidd bustadbygging, spreidd næringsverksemd og spreidde fritidsbustader i LNF-område, men også for byggjeområde for bustader. I føresegnene manglar reglar og aktuelle retningsliner knytt til dei ulike omsynssonene etter 11-8. Dette må plass for at ein skal kunne sjå samanhengane mellom kartet og føresegnene. Det er uråd å tolke tydinga av dei innlagde omsynssonene slik planen ligg føre i dag. På fleire område er det påpeika behov for betre konsekvensutgreiingar. Motsegner frå førre høyringsrunde vert oppretthalde når det gjeld generell planframstilling, mangelfull konsekvensutgreiing og risiko- og sårbarheisanalyse. Fylkesmannen har og motsegn til områda H 101 Kviisyndin, H 104 Høvdestølåsen, SB 13 og F 8 Høljesyndin, pga. mangelfulle utgreiingar for/konflikt med naturmangfald, jordvern og landskap. Planen kan heller ikkje eigengodkjennast før ny utbygging er godt nok sikra mot skred. Fylkesmannen foreslår eit møte med Vang kommune, eventuelt saman med andre regionale myndigheiter, der vi i fellesskap går gjennom planforslaget og ser på kva område som må arbeidast meir med før planen kan godkjennast. Kristin Hille Valla Runa Bø planteamleder Kopi til: Oppland fylkeskommune Postboks 988 2626 Lillehammer Norges vassdrags- og energidirektorat Region Øst Postboks 4223 2307 Hamar 9