FØREORD. Rapporten vil verte offentleggjort på følgjande nettadresse:

Transkript

1

2

3 FØREORD Statens vegvesen Region Vest arbeider med planar for nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen. Bakgrunnen for nytt samband er å få betre transportvilkår mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord/sør samband på Sotra Prosjektet er delt i 3 parallelle planprosessar: Delprosjekt 1: Fastlandsambandet Sotra Bergen. Kommunedelplan med KU. Delprosjekt 2: Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Kommunedelplan med KU ( Sotra sør ) Delprosjekt 3: Rv561 Kolltveitskiftet Ågotnes. Kommunedelplan med KU ( Sotra nord ) Planarbeidet vert gjennomført som kommunedelplan med konsekvensutgreiing, og omfattar kommunane Fjell, Sund og Bergen. Tiltakshavar og ansvarleg for konsekvensutgreiinga er Statens vegvesen Region vest. Norconsult AS er engasjert til å gjennomføre konsekvensutgreiing av ikkje prissette konsekvensar på delprosjekt 1 og 3. Denne rapporten gjeld tema naturressursar i Delprosjekt 1: Fastlandssambandet Sotra Bergen. Utgreiinga skal både bidra til best mogeleg utforming av vegtiltaket, og gje planstyresmaktene grunnlag for å handsame planane. Oppdraget er gjennomført i tidsrommet oktober 2007 februar Samla konsekvensutgreiing skal ligge føre i juni Ansvarleg for planarbeidet i Statens vegvesen er Lilli Mjelde. Oppdragsansvarleg hos Norconsult AS er Hans Petter Duun. Arbeidet med denne deltamerapporten er utført av Arne Kringlen Rapporten vil verte offentleggjort på følgjande nettadresse: Norconsult AS Juni 2008 Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 3

4 Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 4

5 INNHALD 0 SAMANDRAG TILTAKET BAKGRUNN PLAN OG INFLUENSOMRÅDET Fastlandssambandet Sotra Bergen SKILDRING AV TILTAKET Alternativ 0 referansealternativet Prinsipp 1: Kollektivprioritering Prinsipp 2: Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen Prinsipp 3: Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda) METODE PLANPROGRAMMET HANDBOK INFLUENSOMRÅDE REGISTRERING AV NATURRESSURSAR KRITERIUM FOR VERDIVURDERING KRITERIUM FOR OMFANG KONSEKVENS AVBØTANDE TILTAK AVGRENSING AV TEMA KONSEKVENSANALYSE OVERORDNA OMTALE AV PLANOMRÅDET Jordbruk og skogbruk Geologiske ressursar Vassførekomstar Vassforsyning INNDELING I ULIKE ANALYSEOMRÅDE GENERELT FOR ALLE OMRÅDA VERDISETJING KOLLTVEITSKIFTET TELLNESSKOGEN KOLLTVEIT BILDØYNA STRAUME AREFJORD KNARRVIKA DROTNINGSVIK STORAVATNET BIRKELANDSKIFTET KONSEKVENSAR I ANLEGGSPERIODEN. AVBØTANDE TILTAK SAMANSTILLING - SAMLA KONSEKVENSVURDERING KJELDER Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 5

6 Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 6

7 0 SAMANDRAG Sambandet Sotra-Bergen har ein viktig funksjon i det integrerte samspelet mellom øyane i vest og Bergensområdet, og er einaste vegtilknyting til fastlandet. Dei siste åra har det vore sterk vekst i næringsutvikling, særskilt i oljerelatert verksemd på Sotra og i Øygarden. Samtidig har det vore sterk auke i folketal og bustadbygging. Dette har ført til auka trafikk mellom Sotra og Bergen. Veksten på Sotra er i stor grad konsentrert langs eksisterande transportkorridor Sotra-Bergen (rv 555) og langs det interne nord-sør sambandet Øygarden - Fjell Sund (rv 561 og rv 555). Målet med nytt Sotrasamband er å få eit betre og framtidsretta transportsamband mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord/sør samband på Sotra som kan sikre gode transporttilhøve og som kan medverke til å skape ei positiv utvikling til beste for heile regionen. Planoppgåvene som gjeld fastlandssambandet Sotra Bergen og det nord-sørgåande sambandet på Sotra, er svært ulike i høve til problemstillingar og omfang. Planoppgåva er difor delt i tre parallelle planprosessar som vist under: 1. Nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen 2. Sotra sør. Kolltveit - Austefjorden 3. Sotra nord. Kolltveit Ågotnes Planområdet omfattar areal som vert påverka av eit eller fleire av traséalternativa som skal utgreiast. Planområdet tek utgangspunkt i dei tre hovudprinsippa for nytt samband: 1. Kollektivprioritering ingen kapasitetsauke for anna trafikk. 2. Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen vest 3. Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda). Følgjande inndeling ligg til grunn for konsekvensutgreiinga: Prinsipp 1, Kollektivalternativ: A1: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua. Ikkje ny bru. A2: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua og ny bru for kollektivtrafikk Arealinngrepet for A-alternativa er det same som for C102 mellom Straume og Arefjord, og som C9 mellom Arefjord og Storavatnet. Prisnipp 2, nytt vegsamband i dagens korridor: Kolltveit - Arefjord C101: Ny veg, ny bru over Straumsundet C102: Utviding av dagens vegsystem og ny lokalveg på Straume D101: Senketunnel i Straumsundet D102: Lang tunnel Arefjord Storavatnet C7: Bru i sør, ved høgspentlina C8: Bru parallelt med dagens bru, ny veg C9: Bru parallelt med dagens bru, utvida dagens veg C11: Bru i nord, ny veg D8: Tunnel Arefjord - Storavatnet D1: Tunnel Arefjord - Storavatnet D7: Tunnel til Arefjord - Ringveg Vest Prinsipp 3, nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda): E1: Veg i dagen forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet E2: Tunnel forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet I følgje handbok 140 skal vurdering og analyse av ikkje prissette konsekvensar gjerast i tre trinn: Verdi. Ei vurdering av kor verdifulle naturressursane er. Omfang. Ei vurdering av kor stort inngreptiltaket gjer i naturressursane. Konsekvens. Ei samla vurdering av verdi og omfang. Planområdet er delt inn i 7 delområde, med eigen konsekvensvurdering for kvart delområde: Kolltveitskiftet Tellnesskogen Kolltveit aust Bildøyna Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 7

8 Straume Arefjord - Knarrvik Drotningsvik Storavatnet Birkelandskiftet Hovudsakeleg vil konsekvensanalysen for naturressursar omhandle vassressursar og landbruk. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 8

9 Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 9

10 Prinsipp 1, Kollektivprioritering Prinsippet omfattar kollektivprioritering i dagens korridor over Litlesotra og Drotningsvik fram til Storavatnet, og kan stadvis omfatte utviding av dagens veg. Dagens korridor har relativt avgrensa naturressursar, og ei utviding av dagens veg får små konsekvensar for dette tema. Arealinngrepet vert ein mellomting mellom C9 og dagens veglinje på strekninga Arefjord - Storavatnet, og blir difor vurdert som svakt mindre gunstig for registrerte naturressursar enn dei lange tunnelane i prinsipp 2. Ei samla vurdering av Prinsipp 1, blir at det vil få ubetydeleg konsekvens (0) for naturressursane på strekninga Arefjord - Storavatnet. Rangering Alternativa A1 og A2 får med dette lik rangering (1). Skilnaden på dei er bygging av ny bru eller ikkje og dette medfører ikkje forskjell i konsekvensar for naturressursar. Prinsipp 2, nytt vegsamband i dagens korridor Prinsippet omfattar ny veg trasé i dagens korridor over Bildøy, Litlesotra og Drotningsvik til Storavatnet. Dagens korridor har relativt små naturressursar, og sjølv om dei ulike alternativa påverkar naturressursar med ein viss verdi, fører ingen av alternativa til store konfliktar. Tunnelalternativ blir naturleg nok vurdert som betre enn dagline, men samla sett er det liten skilnad på dei ulike alternativa med omsyn til konsekvensar for naturressursar. Parsell Kolltveit - Arefjord Ei samla vurdering er at alternativ C101 og C102 får lite negative konsekvensar (-), D101 får ubetydeleg til lite negative konsekvensar (0/-) og D102 får ubetydelege konsekvensar (0). Alternativet som går under heile området i tunnel får naturleg nok minst konsekvensar, men skilnaden er altså liten fordi verdiane er små. Parsell Arefjord - Storavatnet Ei samla vurdering er at alle alternativ i denne parsellen er vurdert til å ha ubetydelege konsekvensar (0). Grunnen er at naturressursane i området er ubetydelege. Rangering På strekninga Kolltveit Arefjord er det tunnelalternativa D101 og D102 som får beste rangering (1). Sist kjem alternativa C101 og C102 Som går i dagline som vil verke litt inn på naturressursane i området. På strekninga Arefjord Storavatnet får alle alternativ ubetydeleg konsekvens for naturressursane og difor også lik rangering (1). Prinsipp 3, nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør For tema naturressursar er det ein tydeleg skilnad på alternativa i hovudprinsipp 3. Alternativ E1, som går i dagline gjennom Fjell gard, kryssar fleire verdifulle ressursar i jord og skogbruk, og er difor vurdert til å ha middels negative konsekvensar (- -). Alternativ E2 går i tunnel under mest heile området og er difor vurdert til å ha ubetydeleg til liten konsekvens (0/-) Rangering Alternativ E2 vert rangert som beste alternativ med klar margin til E1 på grunn av skilnaden med tunnel forbi Fjell gard. Oppsummering og rangering Hovudprinsipp 1 med kollektivløysing og hovudprinsipp 2 med ny veg i dagens korridor kjem betre ut i høve tema naturressursar, enn hovudprinsipp 3 med veg i sørleg korridor om ein vel alternativ E1 som går gjennom dei mest verdifulle områda for naturressursar innafor influensområdet i Fjell og Bergen. Om ein vel alternativ E2 i sørleg korridor, vil skilnaden mellom dei tre prinsippa verte ubetydelege. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 10

11 Tabell: Samanstilling av konsekvensvurderingane for deltema naturressursar, ikkje prissette konsekvensar. Område 1. Kollektiv 2. Dagens korridor Kolltveit - Arefjord 2. Dagens korridor Arefjord - Storavatnet 3. Ny korridor i sør A1 A2 C101 C102 D101 D102 C7 C8 C9 C11 D1 D7 D8 E1 E2 Kolltveitskiftet - -/0 -/0 -/0 -/ Tellnesskogen Kolltveit aust -/0 -/0 -/0 0 -/0 -/0 Bildøyna - - -/ Straume Arefjord Knarrvika Drotningsvik Storavatnet 0 0 -/0 -/0 0 -/ Birkelandskiftet Samla konsekvensvurdering / /0 Rangering innafor kvart hovudprinsipp Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 11

12 Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 12

13 1 TILTAKET 1.1 Bakgrunn Sambandet Sotra-Bergen har ein viktig funksjon i det integrerte samspelet mellom øyane i vest og Bergensområdet, og er einaste vegtilknyting til fastlandet. Dei siste åra har det vore sterk vekst i næringsutvikling, særskilt i oljerelatert verksemd på Sotra og i Øygarden. Samtidig har det vore sterk auke i folketal og bustadbygging. Dette har ført til auka trafikk mellom Sotra og Bergen. Veksten på Sotra er i stor grad konsentrert langs eksisterande transportkorridor Sotra-Bergen (rv 555) og langs det interne nord-sør sambandet Øygarden - Fjell Sund (rv 561 og rv 555). Sidan Sotra/Øygarden og Bergen har felles bustad og arbeidsmarknad, er det stor transportaktivitet begge vegar mellom Bergen og kommunane i vest. Om lag personar pendlar mellom Sotra/Øygarden og Bergen kvar dag. Trafikkmengda i 2006 var om lag bilar pr. døger (ÅDT) på Sotrabrua. Sotrabrua vart bygd i 1971 for heilt andre trafikkmengder enn i dag. Dagens bru er på to felt, utan gang og sykkelbane. Med den utvikling som har vore på Sotra og Øygarden, er brua i dag ein flaskehals for trafikken til og frå Bergen med kø og store forseinkingar både for biltrafikk og kollektivtrafikk. Ny samband mellom Bergen og Sotra vil vere viktig for den langsiktige utviklinga på Sotra. Sambandet skal løyse det aktuelle behovet for betre framkomst for alle trafikantgrupper, gi betre tryggleik og mindre sårbarheit. Planen for sambandet gjelde både vegsystem, kollektivsystem og gang- og sykkelvegnett. Målet med nytt Sotrasamband er å få eit betre og framtidsretta transportsamband mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord/sør samband på Sotra som kan sikre gode transporttilhøve og som kan medverke til å skape ei positiv utvikling til beste for heile regionen. Planoppgåvene som gjeld fastlandssambandet Sotra Bergen og det nord-sørgåande sambandet på Sotra, er svært ulike i høve til problemstillingar og omfang. Planoppgåva er difor delt i 3 parallelle planprosessar som vist under: 4. Nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen 5. Sotra sør. Kolltveit - Austefjorden 6. Sotra nord. Kolltveit Ågotnes Figur 2.1: Oversiktskartet til venstre syner området som vert influert av nytt Sotrasamband. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 13

14 1.2 Plan og influensområdet Fastlandssambandet Sotra Bergen Planområdet for konsekvensutreiinga er vist på figuren under. Området omfattar areal som vert påverka av eit eller fleire av traséalternativa som skal utgreiast. Planområdet tek utgangspunkt i dei tre hovudprinsippa for nytt samband: 1. Kollektivprioritering ingen kapasitetsauke for anna trafikk. 2. Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen vest 3. Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda). Denne avgrensinga er ikkje absolutt. For enkelte konsekvensvurderingar kan det vera aktuelt å sjå på eit større influensområde. Dette er område som kan bli påverka meir indirekte av tiltaket. Det vil variere frå tema til tema og vert definert under dei einskilde fagtema. Figur1 2.1: Oversikt over alle alternativ for hovudsambandet Sotra Bergen. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 14

15 1.3 Skildring av tiltaket I høve til planprogram som har vore på høyring, er alternativa optimalisert og oppdaterte hausten 2007, i samband med oppstart av konsekvensutgreiing. Alle alternativ i prinsipp 2; nytt vegsamband i eksisterande vegkorridor Sotra Bergen vest, har eit felles krysspunkt i Arefjord og alle alternativ vest og øst for Arefjord kan kombinerast. Vurdering av alternativa tek utgangspunkt i denne todelinga, slik at alternativ vest og aust kan samanliknast for seg. Forklaring på notasjonar i alternativnemninga: 0 = Nullalternativet A = Kollektivalternativ C = Bru D = Tunnel Nummerserie frå nr 1 gjeld Arefjord - Storavatnet Nummerserie frå nr 101 gjeld Kolltveit - Arefjord Følgjande inndeling ligg til grunn for konsekvensutgreiinga: Prinsipp 1, Kollektivalternativ: A1: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua. Ikkje ny bru. A2: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua og ny tofelts bru. Arealinngrepet for A-alternativa er mykje det same som for C102 mellom Straume og Arefjord, og som C9 mellom Arefjord og Storavatnet. Prisnipp 2, nytt vegsamband i dagens korridor: Kolltveit - Arefjord C101: Ny veg, ny bru over Straumsundet C102: Utviding av dagens vegsystem og ny lokalveg på Straume D101: Senketunnel i Straumsundet D102: Lang tunnel Arefjord Storavatnet C7: Bru i sør, ved høgspentlina C8: Bru parallelt med dagens bru, ny veg C9: Bru parallelt med dagens bru, utvida dagens veg C11: Bru i nord, ny veg D8: Tunnel Arefjord - Storavatnet D1: Tunnel Arefjord - Storavatnet D7: Tunnel til Arefjord - Ringveg Vest Prinsipp 3, nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda): E1: Veg i dagen forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet E2: Tunnel forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet Alternativ 0 referansealternativet 0-alternativet er dagens situasjon framskrive til analyseåret 2030, pluss anlegg som er finansiert i handlingsprogrammet til Norsk transportplan (NTP) for perioden Dette medfører at dei anlegga som er planlagt eller er under planlegging, på strekninga Straume Storavatnet/Ørjebekk ikkje er teke med. Det same gjeld ny veg Storskaret Arefjord, samt Arefjord - Foldnes ikkje er med. Plan for nytt kryss i Knarrvika og planer for kollektivfelt langs eksisterande rv 555 er heller ikkje med. Midtre del av Ringveg vest er under utbygging og er med i 0-alternativet. Andre byggetrinn av ringveg vest, Sandeide Liavatnet, er også teke med, jf omtale av traséalternativ i kommunedelplanrapporten. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 15

16 1.3.2 Prinsipp 1: Kollektivalternativ Prinsippet er basert på rikspolitiske retningsliner for samordna areal- og transportplanlegging (RPR) som krev at når kapasitetsproblem i vegsystemet oppstår, skal andre alternativ enn auka vegkapasitet vurderast på lik linje, f.eks. regulering av trafikk, forbetring av kollektivtransporttilbudet. Det vert lagt opp til å utvikle tiltak som kan dempe trafikkpresset i rushperiodane, slik at ein kan leve med den vegkapasiteten ein har i dag, alternativt akseptere noko kødanning i rushperiodane. Figur 1.3.2: Kollektivalternativet. Alternativ A1 er nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua mellom Straume og Storavatnet for å gje kollektivtransporten god og sikker framkomst. Inn på Sotrabrua vert kollektivtrafikken prioritert med tilfartskontroll. Ny samanhengande g/s-veg mellom Sotra og Bergen vest vert etablert langs dagens veg mellom Straume og Knarrevik. Sotrabrua er ikkje dimensjonert for å tåle ein g/s-veg som kan hengjast på utsida av brua. Det er heller ikkje tilrådeleg å redusere køyrebanebredda på brua for å kunne etablere eit fortau innafor dagens brubredde pga stor trafikk og fare for redusert tryggleik og framkomst. Det vert difor ikkje gang og sykkelvegløysing over brua i dette alternativet. Mellom Drotningsvik og Storavatnet opprustes lokalvegsystemet på Janaflaten og Godviksvingane med gang/sykkelveg. Alternativ A2 er som alternativ A1 på strekninga Kolltveit - Straume - Storavatnet, men skil seg vesentleg ut frå A1 med ny 2-felts bru, med separat g/s-veg like nord for dagens bru. Kombinert med tiltak som omtalt i alternativ A1 vert det samanhengande kollektivfelt mellom Sotra og Storavatnet Prinsipp 2: Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen I dette prinsippet vert det bygd eit nytt 4-felts vegsamband mellom Kolltveit og Bergen vest. Tilknytingspunkt til eksisterande og planlagt vegsystem på Sotra er i Kolltveitområdet. Tilknyting til overordna vegnett i Bergen er anten ved Storavatnet (Vestre innfartsåre) eller via kryss i fjell med Ringveg vest (alt D7) mellom Sandeid og Liavatnet. Alle alternativa i denne korridoren har sentrale trafikknutepunkt i kryssområde på Kolltveit, eit nytt kryssområde i Arefjord og kryssområdet ved Storavatnet i Bergen. Alle alternativ for parsellen Kolltveit Arefjord kan i prinsippet kombinerast med alle alternativ for parsellen Arefjord Storavatnet. Vurderinga av alternativ tek utgangspunkt i denne todelinga slik at alternativ vest og aust kan samanliknast kvar for seg. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 16

17 Prinsippet vil auke vegkapasiteten, men og legge til rette for kollektivprioritering der kollektivtransporten skal sikrast god framkomst og god regularitet. Eksisterande kollektivterminalar vert vidareutvikla og det vert lagt til rette for etablering av innfartsparkering slik som i prinsipp 1. Gang- og sykkelsamband mellom Sotra og Bergen vert sikra anten som separat g/s-veg på ny bru eller som fortau på dagens Sotrabru i alternativ med undersjøisk tunnel. Eventuell framtidig bybane til Straume kan gjennomførast i brualternativa, men ikkje i alternativ med undersjøisk tunnel. Det er lagt opp til eit samanhengande sekundærvegsystem mellom Kolltveit og Storavatnet eller eit system der det er mogleg å opne for ein samanhengande sekundærveg for å gje mogleg omkøyring ved vedlikehald, ulykker og liknande på det nye sambandet. Alternativ på strekninga Kolltveit Arefjord Figur 1.3.3: Alternativ på strekninga Kolltveit - Arefjord. Alternativ C 101 er ny tunnel og bru Kolltveit Bildøyna. Vidare frå Bildøyna går ny veg i dagen, med ny firefelts bru over Straumsundet (ved gamle Straume bru) og tunnel under Straume sør til Arefjord. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ C 102 er ny tunnel og ny bru Kolltveit Bildøyna. Vidare i dagens trasé for rv 555 Bildøyna - Arefjord med utviding til fire felt. Det er aktuelt å leggje vegen under eit miljølokk forbi Straume tettstad. Sekundærvegnett må etablerast med ny bru over Straumsundet mellom Bildøyna og Straume. Alternativ D 101 er ny tunnel og ny bru Kolltveit Bildøyna. Vidare ny veg i tunnel med senketunnel Bildøyna Straume sør (ved gamle Straume bru).dette er om lag same trasé som alt C 101, men med lang tunnel frå kryss på Bildøyna til krysset i Arefjord. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ D 102 går i lang undersjøisk tunnel Kolltveit Arefjord, utan tilknyting til Bildøyna. Det vert berre lokalt kryss på Bildøyna, utan tilknyting til overordna veg. Det same gjeld Straume sentrum. Eksisterande rv 555 vert hovudstamma i sekundærvegnettet. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 17

18 Alternativ på strekninga Arefjord Storavatnet Figur 1.3.3: Alternativ på strekninga Arefjord Kolltveit. Alternativ C7 er ny fire-felts bru over Arefjordspollen og tunnel mot Valen/Knarrvika. Vidare går alternativet i firefelts bru i høgspenttraseen ca 400 m sør for dagens Sotrabru. Etter brua går alternativet i tunnel fram til Storavatnet. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ C8 er ny bru like nord for eksisterande Sotrabru, men er elles likt alternativ C7. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ C9 er ny bru parallelt med dagens bru, og utviding av dagens rv. 555 til 4-felts veg på strekninga Arefjord Storavatnet. Det må byggast nytt sekundærvegsystem mellom Drotningsvik og Breivik. Alternativ C11 er ny fire-felts bru over Arefjordspollen og tunnel mot området sør for Hjelteryggen bustadfelt.. Vidare ny firefeltsbru nord for eksisterande over til Bergenssida. Mot Storavatnet er ny veg lagt i tunnel. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ D1 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og Storavatnet. Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Alternativ D7 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og ringveg vest mellom Sandeid og Liavatnet (kopla med kryss i fjell). Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Alternativ D8 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og Storavatnet. Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Alternativet går lenger nord enn alternativ D1. Avslutning mot Bergen Sotrasambandet sluttar ved vestre innløp til Lyderhorntunnelen. Krysset med rv 555 i Olsvik vert fjerna, men brua vert liggande slik at kontakten Olsvik - Loddefjord vert oppretthalden. Folk frå Kjøkkelvik/Olsvik må køyre til krysset ved Storavatnet for å komme inn på rv 555 eller køyre via Loddefjord. Det vert lange ramper for feltskifte for Askøy og Sotratrafikken mellom Storavatnet og Lyderhorntunnelen, slik at det på denne parsellen blir 6 felt. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 18

19 1.3.4 Prinsipp 3: Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda) Dette prinsippet skil seg frå prinsipp 2 ved at det vert etablert ein heilt ny transportkorridor mot Bergen i ein sørleg trasé mellom Sotra (Storesotra) og sørlege del av Bergen. For å få eit tenleg og balansert transportsystem, medfører dette prinsippet at det må gjennomførast trafikkregulerande tiltak, som kollektivprioritering i eksisterande vegkorridor mellom Litlesotra og Bergen vest. Det vil sei utbygging av kollektivfelt langs rv 555 og prioritering av kollektivtrafikken inn på Sotrabrua (tilsvarende tiltak som i alt A1 i prinsipp 1). I dette prinsippet vert det bygd eit nytt 4-felts vegsamband mellom Straume på Litlesotra og Birkelandskrysset i Ytrebygda via undersjøisk tunnel. Tilknytingspunkt til eksisterande og planlagt vegsystem på Sotra er nytt kryss i Kolltveitområdet for veg nordover til nordre del av Fjell kommune / Øygarden kommune, og nytt kryss i Tellnesskogen for veg sørover til sørlege del av Fjell kommune / Sund kommune. Tilknyting til overordna vegnett i Bergen er ved Birkelandskrysset (Flyplassvegen og Ringveg vest) Prinsippet vil som i prinsipp 2, auke vegkapasiteten, men og legge til rette for kollektivprioritering for å sikre kollektivtransporten god framkomst og god regularitet i eksisterande samband. Eksisterande kollektivterminalar vert vidareutvikla og det vert lagt til rette for etablering av innfartsparkering slik som i prinsipp 1.I dette prinsippet må gang- og sykkelsamband mellom Sotra og Bergen løysast med fortau på dagens Sotrabru. Bybane til Straume kan ikkje gjennomførast i dette prinsippet innanfor realistiske kostnadsrammer. Eksisterande rv 555 vert hovudstammen i eit samanhengande sekundærvegsystem mellom Kolltveit og Storavatnet. Figur 1.3.4: Oversikt over vegalternativ på nytt vegsamband i ein sørleg korridor, Sotra-Bergen sør. Alternativ E1 er undersjøisk tunnel mellom Tellnes og Birkelandsskiftet. Alternativ E2 er likt med alternativ E1 med unntak av at vegen vert ført i tunnel forbi Fjell gard. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 19

20 Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 20

21 2 METODE 2.1 Planprogrammet Tema Naturressursar gjeld landbruk, skogbruk, fiske, havbruk, vatn, berggrunn og lausmassar som naturressursar. Planprogrammet seier at i dette planarbeidet er det mest relevant å sjå på konsekvensane for landbruk og vatn. Dette medfører at område med bruksinteresser for landbruk skal registrerast og klassifiserast. Det same gjeld vassdrag med bruksinteresser i samband med industriverksemd eller anna verksemd. Eventuelle drikkevasskjelder og private brønnar skal registrerast. Planprogrammet peikar på områda kring Fjell gard og på Bildøyna som dei mest interessante å vurdere. Når det gjeld vassdrag er det vassdraget vest for Kolltveit og vassdraget ved Knarrvika som er mest interessant. Omfang og konsekvens skal vurderast i høve til: Arealinngrep i produktiv jord- og skogareal. Dette vert gjort på basis av digitalt markslagskart (DMK). Endra vekstvilkår som følgje av ureining eller endring av vassinnhald i jorda. Driftsmessige konsekvensar som barriereverknad, oppdeling av jordbruksareal eller betre tilkomst. Arealinngrep i vassdrag med bruksinteresser Endring av vassvolum og konsekvensar for vassleveranse til mellom anna industriverksemda på Knarrvika Endring av vasskvalitet som følgje av eventuell ureining Drikkevasskjelder og - brønnar Risiko for flom, erosjon, masseavsetjingar i samband med tiltaket skal vurderast 2.2 Handbok 140 Naturressursar er i Statens vegvesen si handbok 140, definert som ressursar frå jord, skog og anna utmarksareal, fiskebestandar i sjø og vassdrag, vilt, vassførekomstar, berggrunn og mineralar. Tema omfattar landbruk, fiske, havbruk, reindrift, vatn, berggrunn og lausmassar som ressurs. Ressursgrunnlaget er dei ressursane som er grunnlaget for verdiskaping og sysselsetting innan primærproduksjon og foredlingsindustri. Vurderinga av ressursgrunnlaget omfattar både mengde og kvalitet, men ikkje den økonomiske utnyttinga. Det betyr at det berre er forhold knytt til den samfunnsmessige (samfunnsøkonomiske) nytten/verdien av ressursen som skal utgreiast. Fornybare ressursar i denne samanheng er vatn, fiskeressursar i sjø og vassdrag, og andre biologiske ressursar. Med vassressursar meines ferskvatn (overflatevatn og grunnvatn), kystvatn, samt bruken av desse. Ikkje-fornybare ressursar i denne samanheng er jordsmonn og berggrunn og lausmassar, samt bruken av desse. I følgje handbok 140 skal vurdering og analyse av ikkje prissette konsekvensar gjerast i tre trinn: Verdi. Ei vurdering av kor verdifulle naturressursane er. Omfang. Ei vurdering av kor stort inngreptiltaket gjer i naturressursane. Konsekvens. Ei samla vurdering av verdi og omfang. Metodikken for å vurdere konsekvensar kan delast inn i følgjande arbeidstrinn: Planområdet vert delt inn i miljø eller område, avhengig av fagtema. Vurdering av verdien på dei ulike områda i samsvar med kriterium fastsett i handbok 140. Vurdering av omfanget av endringane tiltaket vil medføre for det einskilde område, i samsvar med kriterium fastsett i handbok 140. Konsekvensen for kvart område vert fastsett ved å samanhalde områdets verdi med omfanget av tiltaket. Samla vurdering av kvart alternativ. Rangering av dei ulike alternativ etter kor store konsekvensane er for naturressursane. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 21

22 2.3 Influensområde Influensområdet er definert som alle samanhengande naturressursar som blir direkte påverka av den planlagde utbygginga. Fyllingar, vegskulder, sideareal, kryss samt anleggsvegar er også med. 2.4 Registrering av naturressursar Registrering av naturressursar er gjort gjennom kartanalysar, synfaring og informasjon frå kommunane Fjell og Bergen. Følgjande kjelder er nytta som grunnlag for registreringa: Strategisk landbruksplan for kommunane Fjell, Sund og Øygarden ( ) Fjell kommune, Kommunedelplan for vassforsyning og avlaup Landbruksplan for Hordaland Digitalt Eigedomskart (DEK) Arealressurskart (AR50) Digitalt Markslagskart Statistikk frå Statistisk Sentralbyrå (SSB) og Statens Landbruksforvaltning (SLF) Temakart frå Norges Geologiske Undersøkelser (NGU) og Norges Vassdrags- og Energiverk (NVE). 2.5 Kriterium for verdivurdering Verdiskalaen for naturressursar er inndelt i ein tredelt glidande skala; liten, middels, og stor verdi. I samsvar med planprogrammet vil hovudfokus vere landbruks- og vassressursar. Verdisettinga er basert på forslag til metode for verdisetting av naturressursar i handbok 140. For jordbruksressursar føreslår handboka ei verdisetjing av arealtilstand, driftsforhold, jordsmonnskvalitet og storleik der denne type informasjon er tilgjengeleg. Tabell 2.5a: Kriterium for vurdering av naturressursane sin verdi. (Kjelde: Handbok 140 figur 6.20) Liten verdi Middels verdi Stor verdi Låg bonitet Middels bonitet og vanlege driftstilhøve Liten produksjon av matfisk og jaktbart vilt. Lite grunnlag for sal av opplevingar. Utmarksareal med lite beitebruk Større skogareal med middels bonitet og gode driftstilhøve Høg bonitet og vanlege driftstilhøve Middels produksjon av matfisk og jaktbart vilt. Middels grunnlag for sal av opplevingar. Utmarksareal med middels beitebruk Større skogsareal med høg bonitet og gode driftstilhøve Stor produksjon av matfisk og jaktbart vilt. Stort grunnlag for sal av opplevingar. Utmarksareal med mykje beitebruk Skogbruk Utmarksressursar Vassressursar Fiske og havbruk Vassressursar som har dårleg kvalitet eller liten kapasitet. Vassressursar som er eigna til energiføremål. Lågproduktive fangst eller tareområde. Vassressursar som er eigna til fiske eller fiskeoppdrett. Vassressursar med middels til god kvalitet og kapasitet til fleire hushaldningar / gardsbruk. Vassressursar som er godt eigna til energiføremål. Middels produktive fangst eller tareområde. Viktige gyte-/oppvekstområde Vassressursar som er særs godt eigna til fiske eller fiskeoppdrett. Vassressursar med særs god kvalitet, stor kapasitet og som det er mangel på i området. Vassressursar av nasjonal interesse til energiføremål. Store høgproduktive fangstområde eller tareområde. Svært viktige gyte- /oppvekstområde Vassressursar som er nasjonalt viktige for fiske eller fiskeoppdrett. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 22

23 To alternativ av hovudsambandet går i same trasè som Sotra sør, der Asplan Viak har utført konsekvensutgreiinga. Det er avtalt at Norconsult for denne strekninga skal basere seg på Asplan Viak sin verdivurdering i høve delprosjekt 2, Kolltveitskiftet - Austefjorden. Norconsult og Asplan Viak har nytta dei same kriteria for verdisetjing, basert på handbok 140, med nokre tilpassingar. Tabell 2.5b: Vurdering av Jordbruksverdiar. Tabell frå handbok 140 figur 6.21, med justerte parameter tilpassa bruksstorleiken i dette området. Verdi/Parameter Liten Middels Stor Arealtilstand Overflatedyrka Fulldyrka Driftsforhold Tungbrukt Mindre lettbrukt Lettbrukt Storleik <10daa 10-50daa >50daa 2.6 Kriterium for omfang Omfangsvurderingane er eit utrykk for kor store negative eller positive endringar det aktuelle alternativet vil medføre for det enkelte område. Omfanget er vurdert i høve til alternativ 0. I handbok 140 er det gitt eit sett med omfangskriterium som skal nyttast for å fastsetje tiltakets omfang på det aktuelle området. Omfang med omsyn på naturressursane skal vurderast i forhold til effekten tiltaket vil få med tanke på arealbeslag, forureining av jord og avlingar, endra vekstvilkår som følgje av til dømes lokalklimatiske endringar, drenering o.l., forureining av elver, innsjøar, fjordar, grunnvatn, drenering av grunnvatn, endra strøningsforhold og endra næringsforhold. Eventuelle planlagde avbøtande tiltak som er inkludert i kostnadsoverslaget, skal inkluderas i vurderingane. Tabell 2.6: Kriterium for vurdering av omfang (Kjelde: Handbok 140 figur 6.20) Stort negativt omfang Middels negativt omfang Lite eller inga omfang Middels positivt Ressursgrunnlaget og utnyttinga av det Tiltaket vil i stor grad redusera eller øydelegge ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet Tiltaket vil redusera ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet Tiltaket vil stort sett ikkje endre ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet omfang Tiltaket vil auka ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet Stort positivt omfang Tiltaket vil i stor grad auka ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet (neppe aktuelt) 2.7 Konsekvens Konsekvensvurderinga er ei sammenstilling av naturressursane sin verdi og vegtiltaket sitt omfang. Konsekvensvurderinga er gjort både for den einskilde naturressurs og for eit samla alternativ. Til sist er det gjort ei rangering av alternativa med omsyn til alternativa sin konsekvens for naturressursane. Jamfør figur 3.4 Konsekvensvifte frå Handbok 140, for fastsetjing av samanhengen mellom verdi, omfang og konsekvens. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 23

24 Figur 3.4: Konsekvensvifta. Konsekvensen for eit tema kjem fram ved å samanhalde området sin verdi for temaet og tiltaket sin verknad. Konsekvensen blir vist til høgre, på ein skala frå meget stor positiv konsekvens ( ) til meget stor negativ konsekvens ( ). Etter Statens vegvesen (2006). 2.8 Avbøtande tiltak Alle tiltak som inngår i investeringskostnadene skal leggast til grunn ved vurderinga av omfang. Andre tiltak som vert tilrådd eller føreslått for å redusere negative verknader, skal omtalast som avbøtande tiltak. Moglege avbøtande tiltak er skildra for kvart delområde. 2.9 Avgrensing av tema I somme tilfelle vil naturressursane ha verdi for, og dermed også kunne være ein del av andre fagtemautgreiingar. For å unngå dobbeltvekting er det for temaet naturressursar definert følgjande avgrensingar: Utmarksressursar som kan nyttast for verdiskaping, vert handtert under temaet naturressursar. Kommersiell utnytting av utmarksressursane i ei utstrekning som går vesentleg utover det enkelte gardsbruk sitt ressursgrunnlag, høyrer heime under temaet lokal og regional utvikling. Dette er omtalt meir utførleg i Landbruksdepartementet og Miljøverndepartementet sin rettleiar T-1443 (Landbruk Pluss) Jakt og fiske som fritidsaktivitet vert handtert under temaet nærmiljø og friluftsliv. Vilt, fisk, bær, vass, sand- og grusressursar med meir, som noverande og framtidige naturressursar for menneske, omtalas under tema naturressursar Naturressursar knytt til biologisk mangfald og naturvern (primært vilt og fiskebestandar) vert omtala under tema naturmiljø. Det same gjeld spesielle geologiske formasjonar og førekomstar som er interessante ut i frå historisk forståing og forsking. Erstatning for erverv av grunn og rettigheitar, til dømes i samanheng med tap av areal, driftsbygningar og brønnar, reduserte inntekter frå sal av jakt- og fiskerettigheitar, inngrep i sandog grustak og liknande. inngår i kostnadsoverslaget i prissette konsekvensar Attbruk av materiale og val av bærekraftige byggemateriale ut frå eit ressurssynspunkt kan være aktuelt i spesielle tilfelle, men er som regel ikkje eit tema i konsekvensutgreiinga, då det sjeldan vil ha noko å seie for val av løysning. I samanheng med krav til oppfølgjande undersøking og eventuelt miljøoppfølgingsprogram kan det være relevant Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 24

25 3 KONSEKVENSANALYSE 3.1 Overordna omtale av planområdet Jordbruk og skogbruk Figur 3.1.1: Jord- og skogbruksområda i planområdet. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 25

26 Vanleg struktur for landbrukseigedomane på Sotra er forholdsvis små innmarksareal og noko større utmarksområde. Tradisjonelt har dei vore drivne som kombinasjonsbruk, gjerne i samband med fiske. Jordbruket aleine har ikkje vore nok til å gje ei utvikling i privatøkonomien på linje med anna arbeid, og bonden har såleis alltid vore avhengig av anna inntekt ved sidan av bruket. Tal frå SSB viser at i underkant av ein fjerdedel av landbrukseigedomane vert drivne med meir enn eitt årsverk. Majoriteten vert difor å rekne som deltidsbønder med anna fast lønna arbeid ved sidan av. Gran og furu vekst ikkje som naturskog på Sotra. Fram til 1980 vart det planta mest sitkagran, men sidan dess har furu vorte totalt dominerande med ca. 90% av plantane. På grunn av låg alder på skogen har det vore lite hogst i området, og det er mange år til skogen når hogstklasse 5. I følgje kommunen vil nedhogd kulturskog ikkje blir planta på ny, men ha ei naturleg vegetasjonsutvikling. Kystfura er langsamt på vandring vestover og vil på sikt blanda seg med kulturskogen. Etter kvart vil barskogen fortrenge mykje av bjørkeskogen i regionen. Mykje av den produktive snaumarka i hogstklasse 1 er i attgroing der store areal etter kvart blir dominert av utvoksen, gamal og glissen røsslyng. Det finst store utmarksareal som ligg brakk og difor vert klassifisert som skogsmark. Fjell kommune har kartlagt jordbruksareal som kan gje grunnlag for landbruksproduksjon og/eller har kulturlandskap av stor verdi. I Fjell kommune er desse områda registrert og større samanhengande områder er registrert som grunnlag for landbruksproduksjon, medan mindre enkelteigedomar er merka av som kulturlandskap. I Bergen på strekninga Storavatnet Drotningsvik er det svært lite jordbruksareal. På Storavatnet er det innslag av dyrka mark, men området er sett av til byggeområde i kommuneplanen. Kring mesteparten av sjølve Storavatnet er det større samanhengande barskogområde med relativt bra kvalitet. På Birkelandskiftet er det innslag av dyrka mark på begge sider av Flyplassvegen, men områda er sett av til byggjeområde i kommuneplanen Geologiske ressursar Berggrunn Berggrunnen består av prekambriske grunnfjellsbergartar. Figuren under viser eit berggrunnskart over sørlige delen av Sotra. Bergartane er dominert av diorittisk til granittisk gneis, og med mindre soner av bandgneis og gabbro/amfibolitt. Dette er motstandsdyktige bergartar mot forvitring, og dette setter også sitt preg på landskapet med karrig jordsmonn og sparsamt med vegetasjon. Bergartar Nesten heile området ligger innafor Øygardskomplekset. Øygardskomplekset består av størknings- og sedimentære bergartar frå jorda si urtid. Bergartane vart deformerte og omdanna, hovudsakleg til ulike typar gneis, under den kaledonske bergkjedefoldinga. Det er også nokre mindre områder med amfibolitt, mellom anna i nærleiken av Bildøystraumen, Straumsundet og Fjell gard. Øygardskomplekset strekker seg også eit godt stykke inn under Lille Bergensbue, som består av mjukare og meir lettforvitrande bergartar som vart skyvd på plass under den kaledonske bergkjedefoldinga. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 26

27 Figur 3.1.2a: Bergrunnskart over planområdet i Fjell og Bergen for hovudsambandet, frå NGU sin digitale kartdatabase. Lausmassar Lausmassekartet i Figur 4 visar at det er sparsamt med lausmassar i det aktuelle området. Området består for det meste av bart fjell med stadvis tynt lausmassedekke. I dalgangar og forsenkningar er det små områder med tynt morenedekke og myr. Figur 3.1.2b: Lausmassekart over planområdet med omriss av aktuelt område (fra NGU sin digitale kartdatabase). Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 27

28 Andre geologiske ressursar I følgje NGU sine databasar for pukk og grus og mineralressursar er det ikkje større uttak av lausmassar, større steinbrot eller uttak av andre mineralressursar i planområdet. Det er heller ikkje registrert førekomstar aktuelle for uttak. NGU har gjort ein kartlegging av kvarts og feltspat som kan vere aktuell for industriell bruk, men det er ikkje påvist slike førekomstar innanfor det aktuelle området Vassførekomstar Overflatevatn Innanfor og inntil planområdet er det ei rekkje mindre vatn. Det største nedbørsfeltet er Fjellvassdraget. Fjellvassdraget som ligg lengst vest i området, er det største nedbørsfeltet i området. Dette har i følgje NVE sitt digitale atlas et areal på 6,76 km2 og ein gjennomsnittleg avrenning over året på 0,41 m3/sek. Flomvassføringa kan komme opp i 6-8 m3/sek. Dei andre nedbørsfelta i området er mindre enn 3 km2 og med tilhøyrande bekkar med gjennomsnittlig vassføring mindre enn 0,2 m3/sek. Figur 3.1.3a: Kart som viser nedbørsfelt og avrenning i det vurderte området (Henta frå NVE sitt digitale atlas). Stemmevatnet i Fjellvassdraget har i følgje Fjell kommune, ved eit tilfelle stege såpass at riksvegen forbi måtte stengjast. Likevel er det med såpass små vassdrag liten fare for større skadeflaumar. Det er lite lausmassar innanfor nedbørsfelta og avrenninga vil difor skje hurtig. I periodar med intensiv nedbør kan det derfor oppstå små flommar i lågareliggjande områder nær bekkane. Klimaendringar med hyppigare og meir intense nedbørsperiodar kan gi større og hyppigare flommar enn dagens situasjon. Grunnvatn I NGU sin hydrogeologiske database er det ikkje registrert grunnvassbrønnar i lausmassar innanfor planområdet. At det likevel kan finnast slike brønnar, kan ikkje utelukkast. Ein gjennomgang av kapasitet på bora fjellbrønnar registrert i NGU sin database visar at svært få av brønnane har oppgitt ein kapasitet på meir enn 500 l/time. Dette er nok vatn til å forsyne enkelthusstandar, men ikkje større vassverk med uttak over 50m3/døgn). Det er grunn til å tru at grunnvassnivået står forholdsvis høgt i terrenget i det vurderte området, ut frå ein tolking av hydrologiske og topografiske data. Mykje nedbør og relativt tett grunn er nok av grunne til dette. Lausmassetypen i området er også dominert av myr i dalar og søkk. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 28

29 Figur 3.1.3b: Kart som syner bora fjellbrønnar til vassforsyning innan det aktuelle området. (frå NGU sin hydrogeologiske database Granada ) Vassforsyning Vassforsyninga innafor planområdet består av nokre få fellesvassverk og mange små private vassverk basert på overflatevasskjelder og brønnar. Det er offentleg vassforsyning på storparten av bustadområda langs traseane. I Fjell kommune er hovudvasskjelda Fjæreidevatnet som ligg utanfor influensområdet til alternative vegtrasear. I Bergen kommune er Gullfjellet vasskjelda for Drotningsvik og Kismul vasskjelde for området ved Birkelandskiftet. Begge utanfor planområdet. Privat vassverk som kan bli påverka av tiltaket er: Knarrvika i Fjell kommune som forsyner ca 125 personar. Vasskjelda er Storavatnet som er 0,65 km² og har ein kapasitet på 450 m³pr døgn. I følgje Fjell kommune er det starta eit arbeid for å kople til Knarrvika til offentleg vassforsyning, med Fjæreidevatnet som kjelde. I følgje kommunen skal dette skje i løpet av 2008, og då vert Storavatnet kutta ut som vasskjelde. Industrien i Knarrvika vil framleis nytte Storavatnet som vasskjelde i drift og vedlikehaldsarbeid. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 29

30 Figur 3.1.4: Offentleg drikkvassforsyning Fjell kommune. Utsnitt frå kommunedelplan for vassforsyning og avløp. Ein del einskilde husstandar og fritidsbustader får drikkevatn frå bora fjellbrønnar. Kartet i figur 4.8 viser at det er omlag 30 bora fjellbrønnar som ligg i nærleiken (nærmare enn 200m) av dei planlagde vegtraseane. Vasskjeldane kan bli påverka av vegbygginga på fleire måtar. Overflatevatn som blir nytta til drikkevatn kan få dårligare vasskvalitet på grunn av: Avrenning til vassdrag i anleggsperioden. Det er størst risiko for avrenning frå drivstofftankar og kjøretøy, men også erosjon og avrenning av leir/siltpartiklar til vasskjeldene kan gi dårligare vasskvalitet. Avrenning til vassdrag frå veger. Dette kan gi forureining som følgje av: Vegsalting Ulykker kan gi lekkasjar av last og infiltrasjon av forureinande stoff. Generell avrenning frå veg (støv, olje, diesel, bensin og liknande) Av dei same årsakene kan også brønnar få dårlegare vasskvalitet dersom det er avrenning frå veg i infiltrasjonsområdet. Vegbygging kan gi mindre kapasitet i fjellbrønnar på grunn av bortdrenering av vatn i tilsigsområdet. Brønnar og drikkevasskjelder i nærleiken til djupe tunnelar har størst risiko for å få redusert kapasiteten. Energibrønnar (uttak av jordvarme) blir lite påverka av vegbygging med mindre sjølve brønnen eller brønntoppen blir øydelagt av ein tunnel, vegtrase eller i samband med anleggsarbeid. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 30

31 3.2 Inndeling i ulike analyseområde Planområdet er delt inn i 7 delområde, med eigen konsekvensvurdering for kvart delområde: Kolltveitskiftet Tellnesskogen Kolltveit aust Bildøyna Straume Arefjord - Knarrvika Drotningsvik Storavatnet Birkelandskiftet 3.3 Generelt for alle områda Fleire tema gjeld alle delområda og vert beskrive generelt i starten av gjennomgangen. Lausmassane som kan bli påverka av alternativa, består hovudsakeleg av organiske materiale og tynne moreneavsetningar. Vegutbygginga kan drenere lausmassar og føre til økt fare for setningar, noko som igjen kan gi skade på bygningar. Dette blir neppe noko stort problem, då det er lite lausmassar i planområdet. Det er ikkje registrert viktige sand- og grusressursar, pukkførekomstar eller andre mineralske ressursar innanfor planområdet. Berggrunnen, som for det meste består av gneis kan vere eigna til pukkproduksjon, men det finns ikkje data som graderer berggrunnens kvalitetar med omsyn til pukkproduksjon i området. I følgje kystsoneplanar for Fjell er det kaste- og låssettingsplass i Bildøystraumen nord og gyteområdet i Straumssundet nord, som kan kome i konflikt med bruer. Elles er det ingen viktige område innafor fiske, havbruk eller oppdrett som kjem direkte eller indirekte i kontakt med alternativa for nytt samband verken i Fjell eller i Bergen. Hovudsakeleg vil konsekvensanalysen for naturressursar omhandle vassressursar og landbruk. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 31

32 3.4 Verdisetjing Figur 3.4: Verdikart for naturressursar, sambandet Sotra - Bergen Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 32

33 3.5 Kolltveitskiftet Tellnesskogen Registrering og verdisetjing 1 Jord og skogbruk Området består for det meste av grunnlendt mark, ein del område med lauvskog av høg bonitet, spreidde beitemarksområde og noko jordbruksareal ved Fjell Gard. Alternativ 1 vil gå rett igjennom dette gardsbruket. Samla sett har området liten verdi som naturressurs, med unntak for fire delområdar som har middels og middels til stor verdi. I nord ligg eit samanhengande skogsområde med høg bonitet med både av lauvskog og barskog, med middels verdi. Rett sør for sentrum på Fjell gard ligg eit jordbruksområde med dyrka mark som er vurdert som middels til stor verdi. På Kleivane vest for Fjell sentrum ligg det, til regionen å vere, eit større samanhengande jordbruksområde med beite og dyrka mark av middels verdi. Lengst sør i området ligg eit samanhengande barskogområde med høg bonitet av middels verdi. Vassressursar Ingen av dei alternative vegtraseane vil innverke på drikkevasskjelder til godkjenningspliktige vassverk, men i NGU sin grunnvassdatabase finns det 15 registrerte fjellbrønnar som ligg nærare enn 200 m frå alternative vegtrasear. Desse brønnane blir nytta til vassforsyning for einskilde hus og fritidsbustader. Nyttelege grunnvassførekomstar er avgrensa til grunnvatn i fjell, men det er lite aktuelt med utnytting av desse til vassverksutbygging, og dei har derfor middels til liten verdi. Alternativ E1 vil går i kanten eller nærare enn 100 m frå 4-5 mindre vatn, men det føreligg ikkje opplysningar om at desse blir utnytta eller at det er planer om å nytte dei til vassforsyning. Andre naturressursar Jamfør konsekvensutgreiing for naturmiljø, har området viktige naturbeiter og trekkruter for hjort særleg i sør. Fjellvassdraget går gjennom området og er det største og viktigaste vassdraget for oppvandring av sjøaure i Fjell Kommune. Verdivurderinga er frå middels til stor verdi som naturmiljø. Under tema naturressursar er det meir det kommersielle potensiale som skal vurderast. I følgje Fjell kommune er det i dag ikkje vesentleg kommersiell utnytting av desse ressursane. Etter deira syn er det potensiale for slik utnytting, men ikkje i stort omfang. Som utmarksressurs vert området vurdert til å ha liten til middels verdi. 1 Asplan Viak sitt grunnlag på delprosjekt 2, Sotra sør. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 33

34 Figur 3.5.1a: Grunnlag og registrering Kolltveit - Tellnesskogen Figur 3.5.1b: Verdikart Kolltveit - Tellnesskogen Omfang og konsekvens Jord og skogbruk I nord vil alternativ E1 vil for det meste gå i randsona av skogsområde og vil såleis ha lite påverknad på ressursgrunnlaget som skogen representerer. Ingen av alternativa går i det mest verdifulle jordbruksområdet sør for Fjell sentrum. Alternativ E1 går midt gjennom jord- og skogbruksområdet på Kleivane. Dette området og særleg skogsområda i nord, vil bli råka. Skogen i traseen må fellast før den er hogstmoden. Vidare kjem tiltaket langs eit jordbruksområde med noko slåttemark og beitemark. Tiltaket vil redusere arealet noko, og vil med dette redusere ressursgrunnlaget. Middels negativt omfang. I sør kjem alternativ E1 inn i dagens trase i dette området. Grunnlaget for drift vil framleis vere tilstades, men barrieren kan verte noko større i og med at arealinngrepet vert større ved firefelts veg. Lite til middels negativt omfang. Alternativ E2 vil leie gjennomgangstrafikken forbi heile området i tunnel, med unntak av ei kort dagline i sør. Dette vil vere med på å redusere barriereeffekten. Lite til middels positivt omfang. Vassressursar Tiltaka vil ikkje påverke grunnvassressursane i særleg grad. Tunnelen på alternativ E2 kan drenere fjellbrønnar som ligg i nærleiken, men det er lite truleg at tunnelen vil drenere ut vatn og innsjøar då desse ligg eit stykke unna. Ein fjellbrønn ligg midt i planlagt kryss for alternativ E1. Brønnar nærmare enn 50 meter frå vegen kan oppleve ureining frå avrenning på vegen der terrenget ligg til rette for det. Samla vert omfanget vurdert som lite til middels negativt. Kolltveitskiftet er eit viktig knutepunkt der alle alternativ Kolltveit Arefjord vert knytt til den planlagde nord-sørgåande hovudvegen på Sotra. Det nye krysset vert eit betydeleg terrenginngrep men vil truleg ikkje endre ressursgrunnlaget vesentleg. Krysset kan skape fare for ureining mot Fjellvassdraget, men det er ikkje registrert at dette er nytta til vasskjelde. Omfanget er lite negativt. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 34

35 Andre naturressursar Det er ikkje registrert kommersiell utnytting av jakt og fiskeressursar i området. Ubetydeleg omfang. Tabell 3.5.2: Verdi, omfang og konsekvens i området Kolltveitskiftet - Tellnesskogen Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Alternativ E1 Middels Middels negativt Middels negativ - - Alternativ E2 Liten Lite negativt Ubetydeleg konsekvens 0 Alternativ C 101 Liten Lite negativt Liten negativ 0/- Alternativ C 102 Liten Lite negativt Liten negativ 0/- Alternativ D 101 Liten Lite negativt Liten negativ 0/- Alternativ D 102 Liten Lite negativt Liten negativ 0/- Alternativ E1 er vurdert til å ha størst negativ konsekvens av alternativa i dette området. Dette er ei naturleg følgje av at alternativet går i dagline gjennom området kring Fjell gard som er av dei beste jordbruksområda i Fjell. Alternativ E2 går for det meste i tunnel i det same området Avbøtande tiltak Det er ikkje vurdert å vere aktuelle avbøtande tiltak av noko omfang for naturressursar i dette området. 3.6 Kolltveit Registrering og verdisetjing Jord og skogbruk Området har innslag av små areal med fulldyrka jord og ein del område med lauvskog med god bonitet. Naturressursane er svært oppdelte mellom utbygde område. Langs sjøen er det eit samanhengande lauvskogområde i svært bratt terreng. Liten verdi. Vassressursar Området er forsynt med offentleg drikkevatn og har såleis lite private vasskjelder. To fjellbrønnar er registrert i nærleiken av tunnelen. Liten verdi. Andre naturressursar Ikkje registrert Samla verdivurdering Liten verdi. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 35

36 Figur 3.6.1a: Grunnlag og registrering Kolltveit Figur 3.6.1b: Verdikart Kolltveit Omfang og konsekvens Jord og skogbruk Alle alternativ med unntak av D 102 (tunnel mellom Kolltveitskiftet og Arefjord) kjem ut på ei bru over sundet mellom Kolltveit og Bildøyna. Området for tunnelinnslaget er eit samanhengande lauvskogsområde. Arealet vert redusert men driftsmoglegheitene vert ikkje vurdert til å verte vesentleg forverra. Lite negativt omfang. Vassressursar Området har offentleg vassforsyning som ikkje vert påverka av alternativa. To fjellbrønnar ligg slik til at dei kan bli påverka. Lite negativt omfang. Andre naturressursar Ikkje registrert. Tabell 3.6.2: Verdi, omfang og konsekvens i området Kolltveit Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Alternativ E1 Liten Lite negativt Liten negativ til ubetydeleg -/0 Alternativ E2 Liten Lite negativt Liten negativ til ubetydeleg -/0 Alternativ C 101 Liten Lite negativt Liten negativ til ubetydeleg -/0 Alternativ C 102 Liten Lite negativt Liten negativ til ubetydeleg -/0 Alternativ D 101 Liten Lite negativt Liten negativ til ubetydeleg -/0 Alternativ D 102 Liten Intet omfang Ubetydeleg 0 Alternativ D102 er vurdert til å ha minst negativ konsekvens av alternativ som går gjennom dette området. Dette kjem naturleg av at alternativet går under heile området i tunnel. Dei andre alternativa går i same trasè gjennom området og har difor fått lik vurdering, med liten til ubetydeleg negativ konsekvens, på grunn av at dei går gjennom eit lauvskogsområde Avbøtande tiltak Det er ikkje vurdert å vere aktuelle avbøtande tiltak av noko omfang for naturressursar i dette området. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 36

37 3.7 Bildøyna Registrering og verdisetjing Jord og skogbruk Området har innslag av små areal med fulldyrka, noko overflatedyrka jord, samt gjødsla beite. Areala er små og oppdelte. Området har liten verdi. Vassressursar Området er forsynt med offentleg drikkevatn. Det er ikkje påvist private brønnar i denne utgreiinga, men det kan ikkje utelukkast at det eksisterer slike frå gamalt av. Liten verdi. Andre naturressursar Bildøystraumen nord er registrert som kaste- og låssettingplass i Fjell kommune sin kystsoneplan. Slike plassar var viktige tidlegare men har mista mykje av sin funksjon i dag. Sidan området er registrert med ein slik funksjon vert verdien sett til liten til middels verdi. Straumsundet nord er registrert som gyteområde i Fjell kommune sin kystsoneplanen. Det er ikkje dokumentert kor viktig gyteområdet er men sidan det er eit gyteområde vert verdien sett til liten til middels verdi. Samla verdivurdering Liten verdi. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 37

38 Figur 3.7.1a: Grunnlag og registrering Bildøyna Figur 3.7.1b: Verdikart Bildøyna Omfang og konsekvens Jord og skogbruk Alle alternativ med unntak av D 102 (tunnel mellom Kolltveitskiftet og Arefjord) kjem ut på ei bru over sundet mellom Kolltveit og Bildøyna. Vidare går alternativa midt over Bildøyna om lag i dagens trasè. I starten vil alternativa gå langs jordbruksareal, men det ser ikkje ut til at driftssituasjonen vert vesentleg endra. Eit større fysisk inngrep som firefeltsveg, vil medføre noko omfang. Samla sett er vurderinga lite til middels omfang. Vassressursar Ikkje registrert. Andre naturressursar Alle alternativ med unntak av D 102, passerer Bildøystraumen. Brua over straumen vil ha pilarar i sjøen og kan difor vere negativ for bruken av området til kaste- og låssetting. Lokalveg over Straumesundet i nord, som høyrer med alternativ C102, E1 og E2, passerer over eit gyteområdet, og kan medføre ei miljøbelastning i form av ureining frå vegen og eventuelle tiltak i sjøen. Strandsona på begge sider av sundet vert påverka. Vurderinga er Middels omfang. Tabell 3.7.2: Verdi, omfang og konsekvens i området Bildøyna Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Alternativ E1 Liten/middels Lite/middels negativt Liten negativ - Alternativ E2 Liten/middels Lite/middels negativt Liten negativ - Alternativ C 101 Liten/middels Lite negativt Liten negativ - Alternativ C 102 Liten/middels Lite/middels negativt Liten negativ - Alternativ D 101 Liten/middels Lite negativt Liten/ingen negativ -/0 Alternativ D 102 Liten/middels Intet omfang Ubetydeleg 0 Alternativ D102 har minst negativ konsekvens fordi alternativet går under heile området i tunnel. Alternativ D101 går frå Bildøyna til Arefjord i tunnel og medfører difor ikkje ny lokalveg over Straumesundet. Det same gjeld alternativ C101. Resten av alternativ har mest negativ konsekvens fordi dei får konsekvens både for Bildøystraumen og Straumesundet. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 38

39 3.7.3 Avbøtande tiltak Eit alternativt avbøtande tiltak kan vere å konstruere bruer som ikkje medfører tiltak i sjøen, og som sikrar fri ferdsel langs strandsona. Konsekvensen er likevel ikkje vurdert til å vere så negativ at det må gjerast avbøtande tiltak av noko omfang for naturressursar i dette området. 3.8 Straume Registrering og verdisetjing Jord og skogbruk Området har innslag av små areal med fulldyrka jord særleg i sør, og ein del område med lauvskog/barskog. Naturressursane er svært oppdelte mellom utbygde område. Vurderinga er liten verdi. Vassressursar Området er forsynt med offentleg drikkevatn og har såleis lite private vasskjelder. Ein registrert fjellbrønn ligg slik at dei kan verte påverka av ny veg i nærleiken. Vurderinga er liten verdi. Andre naturressursar Ikkje registrert. Samla verdivurdering Liten verdi. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 39

40 Figur 3.8.1a: Grunnlag og registrering Straume Figur 3.8.1b: Verdikart Straume Omfang og konsekvens Jord og skogbruk Alternativ D 102 og D 101 (tunnel til Arefjord) går under heile området og kjem ut til felles kryss for alle alternativa i Arefjord. Alternativ A1, A2 og C102 går i dagens trasè gjennom Straume og alternativ C 101 går i bru over Straumsundet til tunnel under Straume. Ingen jord eller skogbruksverdiar vert råka av tiltaket. Vurderinga er intet omfang. Vassressursar Området er forsynt med offentleg drikkevatn og har såleis lite private vasskjelder. Ei registrert private vasskjelder kan verte råka av veg i nærleiken. Vurderinga er intet omfang Andre naturressursar Ikkje registert Tabell 3.8.2: Verdi, omfang og konsekvens i området Straume Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Alternativ A1 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ A2 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ E1 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ E2 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 101 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 102 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ D 101 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ D 102 Liten Intet Ubetydeleg 0 Området har ikkje naturressursar som vert råka av tiltaket og alle alternativ er difor vurdert til ubetydeleg konsekvens Avbøtande tiltak Det er ikkje vurdert å vere aktuelle avbøtande tiltak av noko omfang for naturressursar i dette området. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 40

41 3.9 Arefjord Knarrvika Registrering og verdisetjing Jord og skogbruk Området har innslag av areal med fulldyrka jord særleg i sør. Naturressursane er svært oppdelte mellom utbygde bustadområde. Landbruksområde i sør har middels verdi. Området kring dei nye vegalternativa har liten verdi. Vassressursar Området er forsynt med privat drikkevatn og drikkevasskjelda er verdifull for området. Fjell kommune opplyser at vatnet vert kutta som drikkevasskjelde i løpet av Då vil heile området vere tilkopla offentleg vassforsyning. Kjelda vil framleis verte nytta til industrien i området og vil ifølgje eigarane av industriverksemda verte nytta til skyllevatn og ikkje som næringsmiddel. Ingen registrerte fjellbrønnar ligg slik at dei kan verte påverka av ny veg i nærleiken. Vurderinga er liten til middels verdi. Andre naturressursar Ikkje registrert. Samla verdivurdering Liten til middels verdi Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 41

42 Figur 3.9.1a: Grunnlag og registrering Arefjord - Knarrvika Figur 3.9.1b: Verdikart Arefjord - Knarrvika Omfang og konsekvens Jord og skogbruk Alle alternativa kjem ut frå det same krysset i Arefjord. Alternativ A1, A2, C9 går i dagens trasè og vil såleis oppretthalde og kanskje utvide dagens barriere men ikkje påverke ressursgrunnlaget. Vurderinga er intet omfang. Vassressursar Alternativ D1, D7 og D8 går i tunnel under heile området. Alternativ D1, C8 går under privat vasskjelde som er under avvikling. Vurderinga er intet omfang. Alternativ C7, C8 og C11 har ulike løysingar med bru og tunnel på begge sider av brua., som ikkje vil påverke vasskjelder. Vurderinga er intet omfang. Andre naturressursar Ikkje registrert Tabell 3.9.2: Verdi, omfang og konsekvens i området Arefjord Knarrvika. Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Alternativ A1 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ A2 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 7 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 8 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 9 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 11 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ D 1 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ D 7 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Alternativ D8 Liten/middels Intet Ubetydeleg 0 Einaste naturressursen som er registrert i området er vasskjelda Storavatnet. Vegalternativa går i nærleiken av vasskjelda, men ikkje slik at det kan komme ureining frå vegen til vatnet. Konsekvensen er ubetydeleg for alle alternativ Avbøtande tiltak Det er ikkje vurdert å vere aktuelle avbøtande tiltak av noko omfang for naturressursar i dette området. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 42

43 3.10 Drotningsvik Storavatnet Registrering og verdisetjing Jord og skogbruk Området har tilnærma ikkje jordbruksareal, men ein del større område med lauvskog og særleg barskog. Barskogen er for det meste lokalisert i sør ved Storavatnet Kongshavn, men desse områda er ikkje direkte påverka av noko alternativ. Middels verdi. Nord for krysset på Storavatnet er det eit jordbruksområde som er sett av til byggjeområde i kommuneplanen. Vassressursar Området er forsynt med offentleg drikkevatn og har såleis lite private vasskjelder. Sju fjellbrønnar ligg slik at dei kan verte påverka av tunnel i nærleiken eller brufeste/veg i dagen. Liten verdi. Andre naturressursar Ikkje registrert Samla verdivurdering Liten verdi Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 43

44 Figur a: Grunnlag og registrering Drotningsvik - Storavatnet Figur b: Verdikart Drotningsvik - Storavatnet Omfang og konsekvens Jord og skogbruk Alternativ A1, A2, C9 går i dagens trasè og vil såleis oppretthalde og kanskje utvide dagens barriere. Det vil likevel ikkje ha betyding for ressursgrunnlaget. Intet omfang. Alternativ D1, D7 og D8 går i tunnel under heile området. Alternativ C7, C8 og C11 har ulike løysingar med bru og tunnel på begge sider av brua. Dei vil såleis få lite omfang for landområda. Intet omfang. Vassressursar Alternativ C7, C8 og C11 kan med sine tunnelar ha negativ påverknad for fjellbrønnar i området. Middels negativt omfang. Andre naturressursar Ikkje registrert. Tabell : Verdi, omfang og konsekvens i området Drotningsvik Storavatnet. Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Alternativ A1 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ A2 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 7 Liten Middels negativt Liten negativ / ubetydeleg -/0 Alternativ C 8 Liten Middels negativt Liten negativ / ubetydeleg -/0 Alternativ C 9 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ C 11 Liten Middels negativt Liten negativ / ubetydeleg -/0 Alternativ D 1 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ D 7 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativ D8 Liten Intet Ubetydeleg 0 Alternativa C7, C8 og C11 har fått noko meir negativ konsekvensvurdering enn dei andre alternativa fordi dei kan påverke private fjellbrønnar Avbøtande tiltak Det er ikkje vurdert å vere aktuelle avbøtande tiltak av noko omfang for naturressursar i dette området. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 44

45 3.11 Birkelandskiftet Registrering og verdisetjing Jord og skogbruk Området har innslag av fulldyrka areal og ein del med lauvskog. Flyplassvegen går midt gjennom jordbruksområdet i aust vest retning. Alternativ E1 og E2 kjem innpå flyplassvegen rett frå sør. I kryssområdet er det fylldyrka areal med god bonitet. Området ser sett av til byggjeområde i kommuneplanen sin arealdel, men dette ligg inn med motsegn. Området vert difor vurdert som LNF område. Middels verdi. Vassressursar Det er offentleg vassforsyning i området. Ein fjellbrønn ligg nærmare traseen enn 200m. Liten verdi Andre naturressursar Ikkje registrert Samla verdivurdering Middels verdi Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 45

46 Figur a: Grunnlag og registrering Fjell gard- Tellnesskogen Figur b: Verdikart Fjell gard - Tellnesskogen Omfang og konsekvens Jord og skogbruk Alternativ E1 og E2 går i same trase fram til krysset ved Birkelandskiftet i ei ca 100 m lang dagline. Traseen går i kanten av det dyrka område, men kryssområdet vert omfattande, der Flyplassvegen, Ringveg vest og Sotrasambandet møtes. Heile det dyrka arealet på om lag 10 da, vil truleg gå med. Middels negativt omfang. Vassressursar Det er offentleg vassforsyning i området. Ein fjellbrønn ligg nærmare traseen enn 200m. Intet omfang. Andre naturressursar Ikkje registrert Tabell : Verdi, omfang og konsekvens i området Birkelandskiftet. Alternativ Verdi Omfang Konsekvens Alternativ E1 Middels Middels Middels negativ - - Alternativ E2 Middels Middels Middels negativ - - Begge alternativa går i same trasè og har difor lik påverknad på dyrkamarka i området Avbøtande tiltak Det er ikkje vurdert å vere aktuelle avbøtande tiltak av noko omfang for naturressursar i dette området. Statens vegvesen Region vest Norconsult AS 46