Temarapport naturressursar

Transkript

1 Statens vegvesen Region vest Sotrasambandet Delprosjekt 2: Rv555 Kolltveitskiftet - Austefjorden. Kommunedelplan med KU Temarapport naturressursar Februar 2008

2

3 KU. Temarapport Naturressursar DOKUMENTINFORMASJON III ASPLAN VIAK AS NO MVA Oppdragsgivar: Oppdrag: Sotrasambandet, Delprosjekt 2; Rv555 Kolltveitskiftet - Austefjorden Oppdrag nummer: Rapportnamn: Konsekvensanalyse Temarapport naturressursar. Februar Versjon: Heftenr.: Nøkkelord: 1 Naturressursar, konsekvensanalyse Arkiv (filnamn): Oppdragsansvarleg: Oppdragsmedarbeidar: Eigenkontroll: RA516299_01.docx Frode Aarland Øyvind Dalen, fagansvarlig Bernt Hilmo Guro Steine, KS naturressursar Frode Aarland Dato, signatur: Sidemannskontroll: Dato, signatur: Guro Steine Guro Steine (Sign.) Foto framsida: Statens vegvesen Skråfoto: Statens vegvesen Alle andre foto: Asplan Viak AS og Statens vegvesen

4 KU. Temarapport Naturressursar IV FØREORD arbeider med planar for nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen vest. Prosjektet er delt i 3 parallelle planprosessar: Delprosjekt 1: Fastlandsambandet Sotra Bergen. Kommunedelplan med KU Delprosjekt 2: Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Kommunedelplan med KU ( Sotra sør ) Delprosjekt 3: Rv561 Kolltveitskiftet Ågotnes. Kommunedelplan med KU ( Sotra nord ) Denne rapporten er ein del av Delprosjekt 2, ny Rv555 mellom Kolltveitskiftet i Fjell og Austefjorden i Sund. Planarbeidet vert gjennomført som kommunedelplan med konsekvensutgreiing, og omfattar begge dei to kommunane Fjell og Sund. Tiltakshavar og ansvarleg for konsekvensutgreiinga er Statens vegvesen Region vest. Asplan Viak AS er engasjert til å gjennomføre konsekvensutgreiing av deltemaet naturressursar. Utgreiinga skal både bidra til best mogleg utforming av vegtiltaket, og gje planstyresmaktene grunnlag for å handsame og vedta planane. Oppdraget er gjennomført i tidsrommet oktober 2007 februar Samla konsekvensutgreiing skal ligge føre i våren Oppdragsgivar og ansvarleg for planarbeidet i Statens vegvesen er Roald Sletten. Oppdragsansvarleg hos Asplan Viak AS er Frode Aarland. Øyvind Dalen og Bernt Olav Hilmo har vore ansvarleg for deltema naturressursar. Rapporten vil verte offentleggjort på følgjande nettadresse: Asplan Viak AS Februar 2008

5 KU. Temarapport Naturressursar V INNHALDSLISTE 1 SAMANDRAG (TIL KDP) TILTAKET Bakgrunn Plan- og influensområde Skildring av tiltaket METODE NATURRESSURSAR Planprogrammet Handbok Influensområde Registrering av tema naturressursar Kriterium for verdivurdering Kriterium for omfang (påverknad) Konsekvens Avbøtande tiltak Avgrensing av temaet ANALYSE AV NATURESSURSAR (HOVUDTREKK) Jordbruk og skogbruk Geologiske ressursar Andre geologiske ressursar Vassførekomstar Vassforsyning KONSEKVENSANALYSE Generell temaskildring Område 1: Kolltveitskifte Tellnesskogen Område 2: Tellnesskogen Skogskiftet Område 3: Skogskiftet Eide Område 4: Eide Steinsland Område 5: Steinsland - Austefjorden Avbøtande tiltak Samla konsekvensvurdering Konsekvensar i anleggsperioden. Avbøtande tiltak Usikkerheiter ved analysen KJELDER VEDLEGG VEDLEGG NR 1 VERDIKART VEDLEGG NR 2 KONSEKVENSKART

6 1 1 SAMANDRAG (TIL KDP) Innleiing Kommunedelplan med konsekvensutgreiing for ny Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden er delprosjekt 2 av total tre delprosjekt i planlegginga av nytt Sotrasamband. Rv555 er Sund kommune og sørlege Fjell kommune sin hovudveg til Bergen, og hadde i 2005 ein ÅDT på om lag Vegen har låg standard, og har berre delvis to køyrefelt som tilfredsstiller dagens krav til standard. Gang- og sykkelveg finst berre stadvis og på korte strekningar. Tiltaket omfattar ny tofelts veg i eigen trase. Fartsgrense vert 80 km/t, og vegen vert planlagt med midtdelar i samsvar med revidert handbok 017, Vegnormalane (august 2007). Eksisterande veg vert etter utbygging lokalvegnett med kollektivtrafikk og gang- og sykkelvegar. I tillegg til ny tofelts veg på strekninga Kolltveitskiftet ferjekaien ved Austefjorden skal det etablerast nye planskilte kryss mellom ny veg og eksisterande veg, det skal gjerast nødvendige omleggingar av eksisterande vegnett, og etablerast tunnelar, bruer og viaduktar avhengig av kva alternativ som vert valt. Metode Utgreiinga inneheld vurderingar av korleis vegtiltaket vil påverke naturressursane langs strekninga. Utgreiinga er gjort i samsvar med utgreiingsprogrammet og etter metodikk for konsekvensutgreiingar i Statens vegvesen handbok 140, Arbeidet er utført med bakgrunn i korrespondanse med jordbruksansvarlege i dei to kommunane Fjell og Sund, synfaring av strekninga, kartanalysar, vegteikningar, foto og anna tilgjengeleg bakgrunnsmateriale. Naturressursar Vanleg struktur for landbrukseigedommane på Sotra er forholdsvis små innmarksareal og noko større utmarksområdar. Berre 20-25% av landbrukseigedomane vert drivne med meir enn eitt årsverk rekna i tal timar pr år. Majoriteten vert å rekne som deltidsbønder med anna fast lønna arbeid ved sidan av. Det finst ikkje naturskog av gran eller furu på Sotra, all barskog er kulturskog. Grunna låg alder på skogen har det vore lite hogst i området, og det vil endå gå mange år før ein kan rekne med at skogen når hogstklasse 5. Bergartane er dominert av diorittisk til granittisk gneis, og med mindre soner av bandgneis og gabbro/amfibolitt. Dette er motstandsdyktige bergartar mot forvitring, og dette sett også sitt preg på landskapet med karrig jordsmonn og sparsamt med vegetasjon. Det er sparsamt med lausmassar i det aktuelle området. Det største nedbørsfeltet er Kørelen og Fjellvassdraget. Tre fellesvassverk og mange små private vassverk basert på overflatevasskjelder og brønnar utgjer vassforsyninga i området. Grunnvatn i fjell er ei viktig vasskjelde til små vassverk og enkelthusstandar, men kapasiteten er for låg til at fjellbrønnane kan nyttast til større vassverk. Det liten fare for større skadeflommar i området. Det er ikkje registrert viktige sand- og grusressursar, pukkførekomstar eller andre mineralske ressursar innanfor det vurderte området. Konsekvensanalysen for naturressursar har difor hovudsakeleg omhandla vassressursar og landbruk. Vassressursane er delt i overflatevatn og grunnvatn

7 2 Figur 1: Oversikt over delområde og traséalternativ.

8 3 Konsekvensanalyse Det er definert og skildra i alt 5 delområdar på strekninga. Inndelinga følgjer i hovudtrekk parsellinndelinga gitt av Statens Vegvesen i konkurransegrunnlaget. Alternativ Landskapsområde Område 1 Kolltveitskiftet Tellnesskogen Område 2 Tellnesskogen Skogsskiftet Område 3 Skogsskiftet Eide Område 4 Eide Steinsland Område 5 Steinsland Austefjorden 0 Alt. 1 Alt. 3 Alt. 30 Alt. 12 Alt. 13 Alt. 29 Alt. 28 Alt / / - - / / / / / / / / / / Samla konsekvens 0-0 / - - / / / / / - - Rangering Tabell 1 Samla konsekvensvurdering av deltema Naturressursar i alle alternativ. Det er berre alternativ 1 som går gjennom heile strekninga. Alternativa er derfor ikkje rangert i tabellen Delområde 1: Kolltveitskiftet Tellnesskogen Utbygginga vil påverke skogsmark, jordbruksmark, fjell, lausmassar og grunnvatn. Fjell og lausmassar har avgrensa verdi i dette området, samtidig som konsekvensomfanget er lite. Skogsmarka har middels verdi, mens det er eit jordbruksområde av middels til stor verdi. Alternativ 3, som omfattar ein lang tunnel vil få mindre konsekvensar for naturressursane enn dei andre to alternativa. Grunnvatn basert på bora fjellbrønnar blir nytta som vasskjelde til mange bustader, og utbygginga kan få konsekvensar for nokre av desse, både med omsyn til vasskvalitet og kapasitet. Dei ulike alternativa har noko ulik konsekvens. Delområde 2: Tellnesskogen Skogsskiftet Utbygginga vil kunne påverke jordbruksmark, skogsmark, fjell, lausmassar, grunnvatn og overflatevatn. Fjell og lausmassar har avgrensa verdi i dette området samtidig som konsekvensomfanget er lite. Både skogsmarka og jordbruksmarka er av middels til stor verdi. Alternativ 29 ligg lengst unna dei omtala vasskjeldane (borebrønnar og ein overflatevasskjelde). Dei andre tre alternativa ligg i omtrent same avstand til borebrønnar, mens konsekvensen for vasskjelda til Tellnes skule vil bli størst ved utbygging av alternativ 13 og 12. Delområde 3: Skogsskiftet Eide Utbygginga vil ha positive konsekvensar for vasskvaliteten i Kørelen, mens konsekvensomfanget for andre geologiske ressursar inklusiv grunnvatn vil vere lite. Det er ikkje registrert grunnvassbrønnar som kan bli påverka av nokre av traseane. I og med at alternativ 13 ligg nærast Kørelen er det størst fare for at dette alternativet kan føre til forureining. Den positive konsekvensen kjem fram som følgje av å legge vegen lenger i frå Kørelen samanlikna med dagens vegtrase. En slik konklusjon krev at det vert gjennomført sikringstiltak for å hindre forureining under anleggsperioden og at avrenninga frå ny vegtrase ikkje går direkte i vassdrag med avrenning til Kørelen. For å avgrensa faren for forureining i anleggsperioden, og etter at vegen er tatt i bruk kan følgjande tiltak vere aktuelle: - Sikker lagring av drivstoff under anleggsperioden - Avgrense erosjon og avrenning til Kørelen under anleggsperioden

9 4 - Avrenninga frå ny vegtrase bør ikkje førast direkte ut i Kørelen. Delområde 4: Eide Steinsland Forureining i byggeperioden og avrenning frå veger kan gje økt fare for dårligare vasskvalitet i enkelte vatn, men alt i alt vil alle dei fire traseane ha små konsekvensar for naturressursane i dette området. Alle dei ulike alternativa vil ha tilnærma same konsekvens for skogsmarken i området, sjølv om dei har noko ulik framføring. Alternativ 1 og 32 er gjennomgåande, mens alternativ 28 tar over for alternativ 13 ved avkjørsel til Toftarøy. Delområde 5: Steinsland Austefjorden Ingen naturressursar vert påvirka av tiltaket. Rangering Delområde 1: Alternativ 3 i tunnel forbi Fjell gard vert rangert først. Alternativ 1 og 30 vert frårådd og rangert likt. Delområde 2: Ingen av alternativa skil seg spesielt ut, men alternativ 29 ligg lengst unna vasskjeldane i området og vert rangert først. Alternativ 1 vert rangert før alternativ 12 og 13. Delområde 3: Båe alternativa kjem positivt ut i forhold til dagens situasjon, gitt at det vert gjennomført sikringstiltak for å hindre forureining under anleggsperioden og at avrenninga frå ny vegtrase ikkje går direkte i bekk med avrenning til Kørelen. Alternativ 1 ligg lengst unna Kørelen og vert rangert først. Delområde 4: Alle alternativa kjem likt ut. Alternativ 1 ligg nærmast opptil dagens vegtrase og rangerast først. Delområde 5:Her er det berre eit alternativ. Ingen naturressursar vert råka av tiltaket. Avbøtande tiltak Dei fleste aktuelle avbøtande tiltaka vil gjelde for alle delområda. Difor vert det gitt ein generell vurdering av dei avbøtande tiltaka. Når det gjeld delområde 3 er det føreslått spesielle avbøtande tiltak for å redusera faren for forureining av Kørelen. Vanlig bruk og vedlikehald av ein ny veg har størst påverknad på naturressursane ved at det kan gi auka fare for forureining av jord og vann som følgje av avrenning av forureinande stoff frå vegbane og trafikk (lekkasje frå last, vegsalting, støv etc). Tiltaka for å minske denne faren bør helst verte retta mot oppsamling av vegavrenning og utslipp til eigna resipient. På strekningar der det er direkte fare for forureining av drikkevasskjelder bør faren for forureining minskast ved både rekkverk som hindrar avkjørsler og tette veggrøfter som samlar opp eventuell forureina avrenning frå vegbanen.

10 5 2 TILTAKET 2.1 Bakgrunn Sterk vekst i næringsutviklinga og auke i folketal og bustadbygging på Sotra dei siste åra har ført til stor auke i trafikken. Sotra/Øygarden og Bergen har felles bustad- og arbeidsmarknad, og det er stor transportaktivitet mellom Bergen og kommunane i vest. Om lag 8000 menneske pendlar mellom Sotra/Øygarden og Bergen kvar dag, og samla ÅDT var i 2005 om lag bilar. Desse har berre eitt samband, Sotrabrua, som i dag har sprengt kapasitetsgrense. Trafikkveksten er i stor grad konsentrert om hovudsambandet Sotra Bergen, og langs nord sør sambandet Øygarden Fjell Sund. Tiltaket har som mål å få eit betre og framtidsretta transportsamband mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord sør samband på Sotra. Planprosjektet er delt i 3 parallelle planprosessar: Delprosjekt 1: Fastlandsambandet Sotra Bergen. Kommunedelplan med KU Delprosjekt 2: Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Kommunedelplan med KU ( Sotra sør ) Delprosjekt 3: Rv561 Kolltveitskiftet Ågotnes. Kommunedelplan med KU ( Sotra nord ) Delprosjekt 2, Rv555, er Sund kommune og sørlege Fjell kommune sin hovudveg til Bergen, og hadde i 2005 ein ÅDT på om lag Riksvegen er i dag einaste samband mellom Kolltveitskiftet i Fjell og kommunesenteret Skogsskiftet i Sund. Vidare sørover frå Skogsskiftet til Austefjorden ligg Rv555 på vestsida av øya fram til Klokkarvik. Alternativt kan ein køyre fylkesveg 198 frå Skogsskiftet til Klokkarvik. Rv555 har låg standard, og har berre delvis to køyrefelt som ikkje tilfredsstiller dagens krav til standard. Gang- og sykkelveg finst berre stadvis og på korte strekningar. Det er mykje randbusetnad og avkøyrsler med dårlege sikt- og stigningsforhold på strekninga. Ny Rv555 skal legge til rette for betre framkomst for alle trafikantgrupper gjennom separat lokalvegnett og samanhengande gang- og sykkelvegar. Betra framkomst skal gjere transporttilbodet mindre sårbart og auke tryggleiken for alle trafikantgrupper. 2.2 Plan- og influensområde Kartet viser analyseområdet definert av Statens vegvesen i planprogrammet. I arbeidet med analysen er det gjort mindre justeringar av influensområdet. Influensområdet går fram av karta sist i rapporten. I konsekvensutgreiing for ny Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden er det lagt til grunn at hovudsambandet Bergen Sotra kjem inn ved Kolltveitskiftet. Konsekvensar for veg med 4-felt på strekninga Kolltveitskiftet sørover til Tellnesskogen med tunnel vidare til Ytrebygda i Bergen vert vurdert i delprosjekt 1 for hovudsambandet. Figur 2: Oversiktskart over planområdet frå planprogrammet.

11 6 2.3 Skildring av tiltaket Tiltaket Tiltaket er delt i 5 delparsellar og fleire alternativ: Delparsell: Alternativ: 1. Kolltveitskiftet Fjell Tellnesskogen 1, 3, Tellnesskogen Skogsskiftet 1, 13, 12 (variant av 13), Skogsskiftet Eide 1, Eide Steinsland 1, 13, 28, Steinsland Austefjorden 1, 28, 32 Utgreiinga omfattar vurderingar av følgjande vegelement: Ny tofelts veg på strekninga Kolltveitskiftet ferjekaien ved Austefjorden Nye planskilte kryss mellom ny veg og eksisterande veg Nødvendige omleggingar av eksisterande vegnett Bruer og viaduktar Tunnelar Det er lagt til grunn ein vegstandard med ny tofelts veg i eigen trase. Fartsgrense vert 80 km/t. Dimensjoneringsklasse etter revidert handbok 017 (august 2007) er S5 med midtdelar, sjå figur henta frå HB017 nedanfor: Vegnormalane stiller krav om planskilte kryss med minst 1 km avstand mellom kryssa. Tunnelane vert planlagt med profil T9,5. Dimensjoneringsklassen sine strenge krav til horisontal- og vertikalkurvatur gir ei svært stiv veglinje der minste horisontalradius er r=450 og minste vertikalradius er r=6400 i høgbrekk, 2600 i lågbrekk. Ei slik linjeføring vil gi store terrenginngrep i småskala landskap. I utbyggingsalternativa vert eksisterande veg liggande som samleveg, og skal ha gang/sykkelveg og kollektivtrafikk etter at ny Rv555 er bygt.

12 7 Figur 3 Oversiktskart over influenseområde for naturressursar og traséalternativ

13 8 3 METODE NATURRESSURSAR 3.1 Planprogrammet Planprogrammet datert 21. mai 2007 seier at for deltema naturressursar vil det vere mest relevant å konsentrere utgreiinga om landbruk og vatn. Vidare heiter det at område med bruksinteresse for landbruket skal registrerast og klassifiserast. Vassdrag med bruksinteresse i samband med industriverksemd eller annan verksemd skal registrerast og klassifiserast. Eventuelle drikkevasskjelder og private brønnar skal registrerast. Omfang og konsekvens skal vurderast i høve til Arealinngrep av produktiv jord- og skogareal Endring i vekstvilkår som følgje av forureining eller endra vassinnhald i jord Driftsmessige konsekvensar som barriereverknad, oppdeling av jordbruksareal eller betra tilkomst Arealinngrep i vassdrag med bruksinteresser Endring av vasskvalitet som følgje av eventuell forureining Drikkevasskjelder og brønnar Risiko for flom, erosjon og masseavlagring i samband med tiltaket 3.2 Handbok 140 I Statens vegvesens handbok 140 er naturressursar definert som ressursar frå jord, skog og andre utmarksareal, fiskebestandar i sjø og vassdrag, vilt, vassførekomstar, berggrunn og mineralar. Temaet omhandlar landbruk, fiske, havbruk, reindrift, vatn, berggrunn og lausmassar som ressurs. Med ressursgrunnlaget vert meint dei ressursane som er grunnlaget for verdiskaping og sysselsetting innan primærproduksjon og foredlingsindustri. Vurderinga av ressursgrunnlaget omfattar både mengde og kvalitet, men ikkje den økonomiske utnyttinga av ressursen. Det er berre forhold knytt til den samfunnsmessige (samfunnsøkonomiske) nytten/verdien av ressursen som skal utgreiast. Med fornybare ressursar meines vatn, fiskeressursar i sjø og vassdrag, og andre biologiske ressursar. Med vassressursar meines ferskvatn (overflatevatn og grunnvatn), kystvatn, samt bruken av desse. Med ikkje-fornybare ressursar meines jordsmonn og georessursar (berggrunn og lausmassar), samt bruken av desse. Konsekvensutgreiinga er utført i samsvar med planprogrammet og baserar seg på ein systematisk tretrinns prosedyre som følgjer Statens Vegvesen si Handbok 140: Trinn 1 omfattar skildring og vurdering av status og verdi innanfor influensområdet Trinn 2 omfattar ei vurdering av kva type og omfang av endring (positivt eller negativt) det planlagde tiltaket medfører for naturressursane Trinn 3 omfattar ei fastsetting av konsekvens for naturressursane ved å samanstille verdi og omfang

14 9 3.3 Influensområde Influensområdet i temautgreiinga er definert som alle samanhengande naturressursar som blir direkte påverka av den planlagde utbygginga, inklusive fyllingar /skuldre /sideareal /kryss samt alternative anleggsvegar som er definerte i planprogrammet. Influensområdet er delt inn i fem delparsellar (sjå kap. 2.3.) Innanfor kvar delparsell er alle områder med ein spesiell verdi som naturressurs kartlagt, verdisett og karakterisert med omsyn på omfang og konsekvens av tiltaket. 3.4 Registrering av tema naturressursar Registreringa av naturressursar det er gjort gjennom kartanalysar, synfaring og korrespondanse med jordbruksansvarlege i dei to kommunane Fjell og Sund. Følgjande kjelder er nytta i kartleggingsfasen: Digitalt Markslagskart, Arealressurskart (AR50), Digitalt Eigedomskart (DEK), og Strategisk landbruksplan for kommunane Fjell, Sund og Øygarden ( ), Landbruksplan for Hordaland , diverse statistikk frå Statistisk Sentralbyrå (SSB) og Statens Landbruksforvaltning (SLF), samt diverse temakart frå Norges Geologiske Undersøkelser (NGU) og Norges Vassdrags- og Energiverk (NVE). 3.5 Kriterium for verdivurdering Verdisettinga er basert på forslag til metode for verdisetting av naturressursar i H140. For jordbruksressursar føreslår HB 140 ein verdisetting av arealtilstand, driftsforhald, jordsmonnskvalitet og storleik der denne type informasjon er tilgjengeleg (Figur 6.21 i H140). Skog og Landskap (tidligare NIJOS) har ikkje utførd jordsmonnsregistreringar for kommunane Fjell og Sund. Dersom ikkje alle inngangsdata er tilgjengelig foreslår H140 å bruke Figur 6.21 visuelt for å peile seg inn på rett verdi. Vi har valt å endra litt på parametrane i Figur 6.21, og har lagt følgjande til grunn i analysen. Jordbruk: Skogbruk: Verdi/Parameter Liten (2-5) (6-11) Stor (>12) Arealtilstand Overflatedyrka (1) Fulldyrka (5) Driftsforhold Tungbrukt (1) Mindre lettbrukt (3) Lettbrukt (5) Storleik <10daa (1) 10-50daa (3) >50daa (5) Liten verdi verdi Stor verdi - Større skogsareal med middels bonitet og gode driftsforhold - Høg bonitet og vanlige driftsforhold - Lav bonitet - bonitet og vanlige driftsforhold - Større skogsareal med høg bonitet og gode driftsforhold

15 Kriterium for omfang (påverknad) Omfangsvurderingane er eit uttrykk for kor store negative eller positive endringar det aktuelle tiltaket (alternativet) vil føre til for det enkelte område. Omfanget vert vurdert i høve til alternativ 0. I HB 140 er det gitt eit sett med omfangskriteria som skal nyttast for å fastsetje tiltakets omfang på det aktuelle området. Det skal grunngjevast på kva måte tiltaket vil endra naturressursen. Omfanget er ein vurdering av kva for endringar ein forventar at tiltaket vil påføre dei råka naturressursane. Omfang med omsyn på naturressursane skal vurderast i forhold til effekten tiltaket vil få med høve på arealbeslag, forureining av jord og avlingar, endra vekstvilkår som følgje av mellom anna lokalklimatiske endringar, drenering o.l., forureining av elver, innsjøar, fjordar, grunnvatn, drenering av grunnvatn, endra strøningsforhold og endra næringsforhold. Eventuelle planlagde avbøtande tiltak som er inkludert i kostnadsoverslaget, skal inkluderast i vurderingane. For fastsetjing av eit tiltaks omfang må ein vurdere i kva grad naturressursane vert endra som følgje av tiltaket. Endringane kan omfatte at ressursen vert direkte nedbygd, at pågåande eller framtidig utnytting vert vanskeligare grunna redusert tilkomst, at kvaliteten blir påverka av avrenning frå vegtrafikken osv. Det må grunngjevast på kva måte tiltaket vil medføre endring i omfang eller kvalitet. Ressursgrunnlaget og utnyttinga av det Stort negativt omfang Tiltaket vil i stor grad redusera eller øydelegge ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet negativt omfang Tiltaket vil redusera ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet Lite eller inga omfang Tiltaket vil stort sett ikkje endre ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet positivt omfang Tiltaket vil auka ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet Stort positivt omfang Tiltaket vil i stor grad auka ressursgrunnlaget sitt omfang og/eller kvalitet (neppe aktuelt) 3.7 Konsekvens Konsekvensvurderinga er ei sammenstilling av naturressursane sin verdi og vegtiltaket sitt omfang. Konsekvensvurderinga er gjort både for den einskilde naturressurs og for eit samla alternativ. Konsekvensane er gitt på en nidelt skala frå svært stor positiv konsekvens (++++) til svært stor negativ konsekvens ( ). Til sist er det gjort ei rangering av alternativa med omsyn til alternativa sin konsekvens for naturressursane. Det vises elles til Figur 6.5 Konsekvensvifte i Handbok 140 for fastsetjing av samanhengen mellom verdi, omfang og konsekvens. 3.8 Avbøtande tiltak Alle tiltak som inngår i investeringskostnadene skal leggast til grunn ved vurderinga av omfang. Andre tiltak som vert tilrådd eller føreslått i naturressursutreiinga for å redusere negative verknader skal omtalast som avbøtande tiltak. Moglege avbøtande tiltak er skildra for kvart delområde

16 Avgrensing av temaet I somme tilfelle vil naturressursane ha verdi for, og dermed også kunne være ein del av andre fagtemautgreiingar. Skiljelinja går på at det er ulike aspekt som vektleggast under de ulike tema. For å unngå dobbeltvekting ved at dei same aspekta konsekvensutgreiast innanfor fleire tema, er det for temaet naturressursar definert følgjande avgrensingar: Utmarksressursar som kan nyttast for verdiskaping, vert handsama under temaet naturressursar. Kommersiell utnytting av utmarksressursane i en utstrekning som går vesentlig utover det enkelte gardsbruks ressursgrunnlag, bør utgreiast under temaet lokal og regional utvikling. Dette er omtalt meir utførleg i LMD og MD sin rettleiar T-1443 (Landbruk Pluss) Jakt og fiske som fritidsaktivitet vert omtala under temaet nærmiljø og friluftsliv Vilt, fisk, bær, vann, sand- og grusressursar med meir som nåverande og framtidige naturressursar for menneske, vert omtala under tema naturressursar Naturressursar knytt til biologisk mangfald og naturvern (primært vilt og fiskebestandar) omtalas under tema naturmiljø. Det same gjeld spesielle geologiske formasjonar og førekomstar som er interessante ut i frå historisk forståing og forsking. Erstatning for erverv av grunn og rettigheitar, til dømes i samanheng med tap av areal, driftsbygningar og brønnar, reduserte inntekter frå sal av jakt- og fiskerettigheitar, inngrep i sand- og grustak og lignande. inngår i kostnadsoverslaget i prissette konsekvensar Attbruk av materiale og val av berekraftige byggemateriale ut frå eit ressurssynspunkt kan være aktuelt i spesielle tilfelle, men er som regel ikkje eit tema i konsekvensutgreiinga, da det sjeldan vil ha noko å seie for val av løysning. I samanheng med krav til oppfølgjande undersøking og eventuelt miljøoppfølgingsprogram kan det være relevant.

17 12 4 ANALYSE AV NATURESSURSAR (HOVUDTREKK) 4.1 Jordbruk og skogbruk Frå å vere ein region med fiske og jordbruk som hovudnæring har Sotra hatt ei sterk industriell utvikling dei siste tiåra, og regionen er stadig i sterk vekst. Framleis forvaltar landbruket store areal i regionen og framtidig drift og skjøtsel av desse areala har stor innverknad på mellom anna korleis kulturlandskapet vil framstå. Vanleg struktur for landbrukseigedommane på Sotra er forholdsvis små innmarksareal og noko større utmarksområdar. Dei tre kommunane Sund, Fjell og Øygarden har utarbeidt ein felles strategisk landbruksplan for perioden Hovudformålet med landbruksplanen har vore å utarbeide ein plan som svarar til næringa og kommunane sine ynskjer for utviklinga av landbruket i regionen. Planen er i størst mogleg grad tilpassa strategiar og tiltak lagt frem av staten og fylkesmannen i Hordaland, og er vedteken av alle kommunane våren Jordbruket har sterke røter på Sotra. Tradisjonelt har landbrukseigedommane vore drivne som kombinasjonsbruk, gjerne i samband med fiske. Jordbruket aleine har ikkje vore nok til å gje ei utvikling i privatøkonomien på linje med anna arbeid, og bonden har såleis alltid vore avhengig av anna inntekt ved sidan av bruket. Den tradisjonelle fiskarbonden er borte i dag, men industrialiseringa av samfunnet har opna for andre inntektsmoglegheiter. Tal frå SSB viser at berre 20-25% av landbrukseigedomane vert drivne med meir enn eitt årsverk rekna i tal timar pr år. Majoriteten vert difor å rekne som deltidsbønder med anna fast lønna arbeid ved sidan av. Pr 2007 er talet på bruk som mottar produksjonstilskot meir enn halvert sidan jordbruksteljinga i 1999, mens samla for heile Hordaland er den totale nedgangen på vel 25%. Det er særlig mindre bruk som har gått ut av ordninga med produksjonstilskot. Dei fleste bruka i regionen driv med sauehald, der mange av dyra blir sendt på fjellbeite om somrane. Det finnast ikkje naturskog av gran eller furu på Sotra, all barskog er kulturskog. Skogplantinga starta allereie i 1870-åra, men kom ikkje ordentleg i gang før ut på midten av 1950-talet. Fram til 1980 vart et planta mest sitkagran. Etter dette har furu vorte totalt dominerande med ca. 90% av plantane. På grunn av låg alder på skogen har det vore lite hogst i området, og det vil enno gå mange år før ein kan rekne med at skogen når hogstklasse 5. Med mindre det blir endringar i tilskotsordninga for skogplanting vil nedhogd kulturskog ikkje blir planta på ny, men ha ei naturleg vegetasjonsutvikling. Kystfura er langsamt på vandring vestover og vil på sikt blanda seg med kulturskogen. Etter kvart vil barskogen fortrenge mykje av bjørkeskogen i regionen. Mykje av den produktive snaumarka i hogstklasse 1 er i attgroing der store areal etter kvert blir dominert av utvaksen, gamal og glissen røsslyng. Det finst store utmarksareal som ligg brakk og difor vert klassifisert som skogsmark. Det menneskeskapte naturbiletet er dominert av lyngheier som endrar seg i raskt tempo. Både Sund og Fjell kommune har kartlagt jordbruksareal som kan gje grunnlag for landsbruksproduksjon og/eller har kulturlandskap av stor verdi. I Fjell kommune er desse områda registrert og større samanhengande områder er registrert som grunnlag for landbruksproduksjon, mens mindre enkelteigedomar er merka av som kulturlandskap.

18 Geologiske ressursar Berggrunn Berggrunnen består av prekambriske grunnfjellsbergartar. Figuren under viser eit berggrunnskart over sørlige delen av Sotra. Bergartane er dominert av diorittisk til granittisk gneis, og med mindre soner av bandgneis og gabbro/amfibolitt. Dette er motstandsdyktige bergartar mot forvitring, og dette sett også sitt preg på landskapet med karrig jordsmonn og sparsamt med vegetasjon. Figur 3 Berggrunnskart over sørlige del av Sotra (fra NGUs digitale kartdatabase).

19 Lausmassar Lausmassekartet i Figur 4 viser at det er sparsamt med lausmassar i det aktuelle området. Området består for det meste av bart fjell med stadvis tynt lausmassedekke. I dalgangar og forsenkningar er det små område med tynt morenedekke og myr. Figur 4. Lausmassekart over sørlege delen av Sotra med omriss av aktuelt område (fra NGUs digitale kartdatabase). 4.3 Andre geologiske ressursar I følgje NGUs databasar for pukk/grus og mineralressursar finnes det ikkje større uttak av lausmassar, større steinbrot eller uttak av andre mineralressursar innan området, og det er heller ikkje registrert førekomstar aktuelle for uttak. NGU har gjort ein kartlegging av kvarts og feltspat som kan vere aktuell for industriell bruk, men det er ikkje påvist slike førekomstar innanfor det aktuelle området.

20 Vassførekomstar Overflatevatn Innanfor det vurderte området finst det ein relativt stor innsjø (Kørelen) og ei rekkje mindre vatn. I eit slikt kystlandskap vert nedbørsfelta små, og følgjelig finst det ingen større elver i området. Det største nedbørsfeltet er Kørelen og Fjellvassdraget. Kørelen har eit nedslagsfelt på ca. 17 km 2. Ut frå NVEs atlas er gjennomsnittlig avrenning ca 60 l/s pr. km, og dette gir ein gjennomsnittlig vassføring fra Kørelen på ca. 1,0 m 3 /sek. Tilrenningen til Kørelen består av mange mindre bekker med gjennomsnittlig vassføring på mindre enn 0,2 m 3 /sek. Fjellvassdraget som ligg lengst nord i området er det nest største nedbørsfeltet i området. Dette har i følgje NVEs digitale atlas et areal på 6,76 km 2 og ein gjennomsnittlig avrenning over året på 0,41 m 3 /sek. Flomvassføringa kan komme opp i 6-8 m 3 /sek. Dei andre nedbørsfelta i området er mindre enn 3 km 2 og med tilhørande bekker med gjennomsnittlig vassføring mindre enn 0,2 m 3 /sek. Figur 5 Kart som viser nedbørsfelt og avrenning i det vurderte området (Hentet fra NVEs digitale atlas). Med såpass små vassdrag er det ei lita fare for større skadeflommar. I og med at det innanfor nedbørsfelta er lite lausmassar vil avrenninga skje hurtig. I periodar med intensiv nedbør kan det derfor oppstå små flommar og oversymjingar i lågareliggjande områder nær bekkane. Klimaendringar med hyppigare og meir intense nedbørsperiodar kan gi større og hyppigare flommar enn dagens situasjon.

21 Grunnvatn På grunnlag av kartlagde lausmassar, kan det slås fast at det ikkje finnes betydelige grunnvassførekomstar i lausmassar, og i NGUs hydrogeologiske database er det heller ikkje registrert grunnvassbrønnar i lausmassar. Det kan likevel ikkje utelukkast at det finnes gravne brønnar i moreneavsetningar som forsyner einskilde hus og fritidsbustadar med vann. Bergartane i området vert rekna som middels egna til vassuttak, men ein gjennomgang av kapasitet på bora fjellbrønnar registrert i NGU sin database viser at 90 % av brønnane har oppgitt ein kapasitet på mindre enn 500 l/time og at dei fleste brønnane er sprengd eller trykt for å oppnå høg nok kapasitet. Medianverdien for 31 brønnar som ligg nærare enn 200 m frå planlagde vegtrasear og som har oppgitt kapasitet, er ca. 200 l/time. Dette er nok vatn til å forsyne enkelthusstandar. Berre to av de 31 brønnane har oppgitt kapasitet over 1000 l/time. Det kan dermed konkluderast med at grunnvatn i fjell er ei viktig vasskjelde til små vassverk og enkelthusstandar, men kapasiteten er for låg til at fjellbrønnar kan nyttast til større vassverk (uttak over 50 m3/døgn). Det finst få data på grunnvassnivå i området. Ut frå ei tolking av hydrologiske og topografiske data kan ein gå ut i frå at grunnvassnivået står forholdsvis høgt i terrenget i det vurderte området (0-30 m under bakkenivå). Dette skuldast både mye nedbør og relativt tett grunn. Langs bekker og i søkk i terrenget står grunnvatnet nesten opp til terrengoverflata. Dette samsvarar også med lausmassetypen, som er dominert av myr i dalar og søkk. 4.5 Vassforsyning Vassforsyninga i området består av tre fellesvassverk og mange små private vassverk basert på overflatevasskjelder og brønnar. Vassverk som kan bli påverka av tiltaket er: Kørelen vassverk. Dette er det største vassverket i Sund kommune, og det forsyner 1600 personar. Vasskjelda er eit inntak i innsjøen Kørelen. Tellnes skole. Vassverket forsyner berre Tellnes. Vasskjelda er eit lite vatn nord for skolen I tillegg nemner grunneigarane på Tellnes at Kvednavatnet nyttast som reservevasskjelde og til å fylle opp brønnar i tørkeperiodar. Andre nærliggande vassverk som mest sannsynleg ikkje blir råka av tiltaket er: Stranda/Glesnes vassverk i Sund kommune. Vassverket forsyner 1500 personar og vasskjelda er Grindavatn. Nordvik vassverk i Fjell kommune. Dette er eit privat vassverk som forsyner 60 personar og som nyttar Svortetjørn (innsjø) som vasskjelde. Som tidligare nemnt får mange enkelthusstandar og fritidsbustader drikkevatn frå bora fjellbrønnar. Kartet i figur 6 viser at det finns 36 bora fjellbrønnar som ligg nærmare enn 200 m frå planlagde vegtrasear. 8 av disse blir nytta som energibrønnar, resten er drikkevassbrønnar eller har ukjent bruk. Ca halvparten av desse er energibrønnar som nyttast til oppvarming av bustader, mens resten er drikkevassbrønnar som forsyner enkelthusstandar og fritidsbustader. Det finst ikkje godkjenningspliktige vassverk (over 50 personar) basert på grunnvatn innanfor området.

22 17 Figur 6 Kart som syner bora fjellbrønnar til vassforsyning innan det aktuelle området. (frå NGUs hydrogeologiske database Granada ). Vasskjeldane kan bli påverka av vegbygginga på følgjande måte: Overflatevatn som blir nytta til drikkevatn kan få dårligare vasskvalitet på grunn av: - Avrenning til vassdrag i anleggsperioden. Det er størst risiko for avrenning frå drivstofftankar og kjøretøy, men også erosjon og avrenning av leir/siltpartiklar til vasskjeldene kan gi dårligare vasskvalitet. - Avrenning til vassdrag frå veger. Dette kan gi forureining som følgje av: o Vegsalting o Ulykker kan gi lekkasjar av last og infiltrasjon av forureinande stoff. o Generell avrenning frå veg (støv, olje, diesel, bensin og lignande) Av dei same årsakane kan også brønnar få dårlegare vasskvalitet dersom det finst avrenning frå veg i infiltrasjonsområdet. Vegbygging kan gi mindre kapasitet i fjellbrønnar på grunn av bortdrenering av vatn i tilsigsområdet. Brønnar i nærleiken til djupe tunnelar har størst risiko for å få redusert kapasiteten. Energibrønnar blir lite påverka av vegbygging med mindre sjølve brønnen eller brønntoppen blir øydelagt av ein tunnel, vegtrase eller i samband med anleggsarbeid.

23 18 5 KONSEKVENSANALYSE Strekninga mellom Kolltveitskifte og Austefjorden er delt inn i fem ulike område kor det blir utarbeida eigne konsekvensvurderingar for kvart område. Dagens riksveg er 0-alternativet som dei ulike alternativa for ny vegtrase skal samanliknast med. Det er ikkje planlagt utbetringstiltak i 0-alternativet som vil få konsekvensar for samanlikningsgrunnlaget. Unntaket er langs Kørelen, der det er merkt av trasé for utbetring av dagens riksveg i kommuneplanen sin arealdel. (Delområde 3: Skogsskiftet Eide). 0-alternativet omfattar og eventuelle endringar i det bygde miljø som følgje av andre vedtekne utbyggingar i Fjell og Sund sine arealdelar til kommuneplan og i gjeldande reguleringsplanar. Heller ikkje her er det planlagt tiltak som vi meiner vil få avgjerande konsekvensar for samanlikningsgrunnlaget. Samla konsekvens av 0-alternativet er Generell temaskildring Då fleire tema gjeld for alle delområda vert det innleiingsvis gitt ein generell temaskildring. Det er ikkje registrert viktige sand- og grusressursar, pukkførekomstar eller andre mineralske ressursar innanfor det vurderte området. Berggrunnen som for det meste inneheld gneis kan vere egna til pukkproduksjon, men det finst ikkje data som graderer berggrunnens kvalitetar med omsyn til pukkproduksjon i området. Lausmassane som blir påverka består hovudsakeleg av organiske materiale og tynne moreneavsetningar. Vegutbygginga kan drenere lausmassar og føre til økt fare for setningar, noe som igjen kan gi skade på bygningar, men dette vert truleg ikkje noko stort problem. Konsekvensanalysen for naturressursar vil difor hovudsakeleg omhandle vassressursar og landbruk. Vassressursane er delt i overflatevatn og grunnvatn. 5.2 Område 1: Kolltveitskifte Tellnesskogen Verdi Området består for det meste av grunnlendt mark, ein del områder med lauvskog av høg bonitet, spreidde beitemarksområde og noko lettbrukt fulldyrka jordbruksareal. Alternativ 1 vil gå rett igjennom dette gardsbruket. Området har i vesentleg grad liten verdi som naturressurs, med unntak for fire delområde som har middels og middels til stor verdi. Delområde 1: Delområde 1 er eit større samanhengande skogsområde med høg bonitet beståande både av lauvskog og barskog, med middels verdi. Liten Stor Delområde 2: Delområde 2 er eit lite jordbruksområde av middels til stor verdi. Liten Stor

24 19 Delområde 3: Delområde 3 er eit til regionen å vere større samanhengande jordbruksområde av middels verdi. Liten Stor Delområde 4: Delområde 4 er eit større samanhengande barskogsområde med høg bonitet av middels verdi Liten Stor Vassressursar og mineralressursar: Ingen av dei alternative vegtraseane vil innverke på drikkevasskjelder til godkjenningspliktige vassverk, men i NGU sin grunnvassdatabase finns det 15 registrerte fjellbrønnar som ligg nærare enn 200 m frå alternative vegtrasear. Desse brønnane blir nytta til vassforsyning for einskilde hus og fritidsbustader. Nyttelege grunnvassførekomstar er avgrensa til grunnvatn i fjell, men det er lite aktuelt med utnytting av desse til vassverksutbygging, og de har derfor middels - liten verdi. Det kan også nemnast at alternativ 1 vil går i kanten eller nærare enn 100 m frå 4-5 mindre sjøar og vatn, men det føreligg ikkje opplysningar om at desse blir nytta eller at det er planer om å nytte dei til vassforsyning. Fjell kan nyttast til produksjon av pukk, men elles finns det ikkje andre geologiske naturressursar. Tiltaket kan påverke både kapasitet og kvalitet i grunnvassbrønnar i fjell. Samla vurdering for området: Liten Stor Omfang Delområde 1: Alle tre alternativ vil gå heilt eller delvis igjennom delområde 1. Alternativ 1 og 3 vil gå i randsona av Delområde 1 og vil såleis ha vesentleg mindre påverknad enn Alternativ 30 som vil dele skogsområdet på midten. Det vil framleis vere grunnlag for skogsdrift i området, men i noko redusert skala. Vegtiltaket vil kunne verka som ein barriere for tilkomst til deler av skogsområda. Skogen er ennå ikkje hogstklar, så områder råka av tiltaket må såleis huggast ned før full verdi er oppnådd. Kryssløsinga vil vere omtrent lik for dei tre alternativa, og ligge i nordre del av området. Alternativ 1 og 3: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Alternativ 30: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv

25 20 Delområde 2: Både alternativ 1 og 3 går utanom Delområde 2, men alternativ 30 går rett igjennom området, i tillegg fører dette alternativet til ei kryssløysing som vil liggja midt i delområdet og såleis vanskeleggjere drift i store delar av delområdet. Det vil framleis vere grunnlag for jordbruksdrift i nordvestre deler av området, men såleis i ein vesentleg mindre skala enn i dag. Vegtiltaket vil kunne verka som ein barriere for tilkomst til austre delar av området, og sannsynleg utvikling er at drift på denne sida av vegen vil opphøre. Alternativ 30: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Delområde 3. Det er berre alternativ 1 som vil innverke på delområde 3. Vegtrasen vil dele området i to, og det er særleg skogsområda i nordre del av området som vert råka av tiltaket. Det vil framleis vere grunnlag for drift, men i noko mindre skala enn i nordre del av området. Skogen er ennå ikkje hogstklar, så områder råka av tiltaket må såleis huggast ned før full verdi er oppnådd. Tiltaket vil ikkje ha like stor barriereverknad her som for delområde 1 og 2. Kryssløsinga tiltaket medfører vil ligge i utkanten av delområdet og vil såleis ikkje ha så stor verknad her. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Delområde 4: Dei tre alternativa vil ha tilnærma same verknad på Delområde 4, sjølv om alternativ 1 kjem inn litt lengre sør. Alle alternativa går igjennom randsona av delområdet, så det vil framleis vere grunnlag for drift. Også alternativ 29 som startar her vil ha tilnærma same innverknad på skogsdrifta i området, sjølv om denne traseen går noko lengre aust. Skogen er ennå ikkje hogstklar, så områder råka av tiltaket må såleis huggast ned før full verdi er oppnådd. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Vassressursar: Utbyggingsalternativa vil ikkje innverke på grunnvassressursane i særlig grad, men nokre fjellbrønnar kan bli påverka. Dette gjeld særlig ein brønn (nr 40346) som forsyner eit turistføretak som ligg like vest for ein nesten 3 km lang tunnel i alternativ 3. Tunnelen kan drenere denne brønnen. Det er liten fare for at tunnelen vil tørrlegge vatn eller innsjøar då det er lang avstand til næraste vatn. Ein privat brønn (nr 10088) ligg rett i eit planlagd vegkryss i alternativ 1. Elles er det fleire brønnar som ligg nærare enn 50 m frå planlagde vegtrasear. Planlagde veger vil neppe verke inn på kapasiteten til desse brønnane, men vasskvaliteten kan bli øydelagt som følgje av avrenning frå vegen og mot brønnane. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv

26 Konsekvensar, alle alternativ Utbygginga vil påverke skogsmark, jordbruksmark, fjell, lausmassar og grunnvatn. Fjell og lausmassar har avgrensa verdi i dette området samtidig som konsekvensomfanget er lite. Skogsmarka har middels verdi, mens det er eit jordbruksområde av middels til stor verdi. Alternativ 3 som omfattar ein lang tunnel vil sjølvsagt få mindre konsekvensar for naturressursane enn dei andre to alternativa. Grunnvatn basert på bora fjellbrønnar blir nytta som vasskjelde til mange bustader, og utbygginga kan få konsekvensar for nokre av desse, både med omsyn til vasskvalitet og kapasitet. Dei ulike alternativa har noko ulik konsekvens. Konsekvensvurdering: Alternativ 1: Liten middels negativ (-/- -) Alternativ 3: Ubetydelig - liten negativ (0/-) Alternativ 30: negativ (- -) 5.3 Område 2: Tellnesskogen Skogskiftet Verdi Området består hovudsaklig av grunnlendt mark, nokre større samanhengande barskogsområder, eit mindre lauvskogsområde, og nokre mindre områder med lettbrukt fulldyrka mark. Området har i vesentleg grad liten verdi som naturressurs, med unntak for fire delområdar som har middels og middels til stor verdi. Delområde 5: Delområde 5 er eit større samanhengande barskogsområde med høg bonitet av middels til stor verdi. Liten Stor Delområde 6 og 7: Delområde 6 og 7 er to mindre samanhengande lauvskogsområdar med høg bonitet av middels verdi. Desse ligg utanfor vegtraseen. Liten Stor Delområde 8: Delområde 8 består av lettbrukt fulldyrka jordbruksmark og lauvskog av høg bonitet, med middels til høg verdi. Liten Stor Vassressursar: Både alternativ 12 og 13 vil komme innanfor nedbørsfeltet til vasskjelda til Tellnes skule. Alternativ 13 vil krysse sjølve vasskjelda, mens alternativ 12 vil passere like søraust for vasskjelda. I tillegg vil traseane 1, 12 og 13 gå rett over eller i kanten av 2-3 andre mindre vatn. Det finns 15 registrerte fjellbrønnar som ligg nærare enn 200 m frå alternative vegtrasear. 4 av desse brønnane vert nytta til energiforsyning, mens resten blir nytta til drikkevasskjelde. Dei 5 registrerte fjellbrønnane ved Tellnes ligg meir enn 140 m frå næraste vegtrase, og dei vil difor truleg ikkje bli særlig påverka. Dei andre registrerte brønnane ligg mellom 50 og 180 m frå alternative vegtrasear. Utanom vassforsyning til einskilde bustader og små vassverk er det lite aktuelt med utnytting av grunnvatn til vassverksutbygging, og dei har derfor middels -liten verdi.

27 22 Liten Stor Omfang Delområde 5: Det er berre alternativ 29 som vil påverke Delområde 5. Alternativ 29 medfører også ein kryssløysing som vil liggja omtrent midt i delområdet, og såleis legge beslag på eit relativ stort areal der vidare skogsdrift ikkje vil vere mogleg. Tiltaket vil kunne verke som ein barriere mot tilkomst til spesielt dei nordre delar av skogsområdet. Skogen er ennå ikkje hogstklar, så områder råka av tiltaket må såleis hoggast ned før full verdi er oppnådd. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Delområde 6 og 7 Desse to områda vil ikkje vert råka av tiltaket. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Delområde 8 Det er berre alternativ 1 som vil ha innverknad på delområde 8, men sjølv om tiltaket vil dele området i to blir verken barriereverknaden eller sjølve arealbeslaget så stort. Det er fyrst og fremst skogbruk som råkas av tiltaket, og noko reduserte driftsvilkår må forventes. Skogen er ennå ikkje hogstklar, så område råka av tiltaket må såleis hoggast ned før full verdi er oppnådd. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Vassressursar: Utbyggingsalternativ 12 og 13 kan som nemnd påverke vasskjelda til Tellnes skule, og det finns fjellbrønnar som kan få dårlegare vasskvalitet som følgje av avrenning frå vegen og mot brønnane. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Konsekvensar, alle alternativ Utbygginga vil kunne påverke jordbruksmark, skogsmark, fjell, lausmassar, grunnvatn og overflatevatn. Fjell og lausmassar har avgrensa verdi i dette området samtidig som konsekvensomfanget er lite, mens både skogsmarken og jordbruksmarken er av middels til stor verdi. Alternativ 29 ligg lengst unna dei omtala vasskjeldane (borebrønnar og ein overflatevasskjelde). Dei andre tre alternativa ligg i omtrent same avstand til borebrønnar, mens konsekvensen for vasskjelda til Tellnes skule vil bli størst ved utbygging av alternativ 13 og 12.

28 23 Konsekvensvurdering: Alternativ 1: Liten middels negativ (-/- -) Alternativ 12: Liten middels negativ (-/- -) Alternativ 13: Liten middels negativ (-/- -) Alternativ 29: Liten middels negativ (-/- -) 5.4 Område 3: Skogskiftet Eide Verdi Området består for det meste av grunnlendt mark, med nokre mindre samanhengande lauv- og barskogsområdar av høg bonitet, noko beitemark og spreidde område med fulldyrka lettbrukt jord. Området har i vesentleg grad liten verdi som naturressurs, med unntak for eit område som har middels til stor verdi. I tillegg er nedslagsfeltet for drikkevasskjelda Kørelen gitt stor verdi. Delområde 9: Delområde 9 er eit større lettbrukt fulldyrka jordbruksområde av middels til stor verdi. Liten Stor Delområde 10: Delområde 10: Alternativ 1 og 13 ligg innanfor nedbørsfeltet til innsjøen Kørelen som er vasskjelde til Kørelen vassverk. Dette vassverket er det største vassverket i Sund kommune, og Kørelen representerer difor en svært viktig naturressurs. Konsekvensane av ein forureining av denne vasskjelda vil være store, då det ikkje finns reservevasskjelder med tilstrekkelig kapasitet. Vegtraseane vil i tillegg gå nær to vatn ved Skogskiftet, men dess vert truleg ikkje nytta til vassforsyning. Området er gitt stor verdi. Liten Stor På denne strekninga finst det berre ein borebrønn som ligg nærare enn 200 m frå planlagde vegtrasear. Dette er ein energibrønn som ikkje vil bli påverka av nokre av traseane Omfang Delområde 9: Alternativ 1 vil gå i randsona av delområde 9, mens alternativ 13 deler området i to. Alternativ 13 medfører også ei tunnelmunning i delområdet. Det er fyrst og fremst skogsmark som vert råka. Alternativ 13 vil medføre reduserte driftsvilkår aust for tiltaket, mest sannsynleg opphør. Skogen er ennå ikkje hogstklar, så område råka av tiltaket må såleis hoggast ned før full verdi er oppnådd. Alternativ 1: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv

29 24 Alternativ 13: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Delområde 10: For begge alternativ vil vegen bli liggande innanfor nedbørsfeltet i en strekning på 1,3-1,4 km, men alternativ 13 vil bli liggande nærast Kørelen (ca 150 m på det næraste). Samanlikna med dagens vegtrase som går i kanten av innsjøen i ei strekning på ca. 600 m, vil begge alternativa gje mindre risiko for forureining av vasskjelda om ein reknar med same trafikkmengde. Risikoen for forureining er størst under anleggsarbeidet, som følgje av mykje kjøring med anleggsmaskinar, lagring av drivstoff og gravings- og sprengingsarbeid. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Konsekvensar, alle alternativ Utbygginga vil ha størst konsekvensar for vasskvaliteten i Kørelen, mens konsekvensomfanget for andre geologiske ressursar inklusiv grunnvatn vil vere lite. Det er ikkje registrert grunnvassbrønnar som kan bli påverka av nokre av traseane. I og med at alternativ 13 ligg nærast Kørelen vil dette alternativet medføre størst fare for forureining. Ved å ta omsyn til den positive konsekvensen ved å legge vegen lenger i frå Kørelen samanlikna med dagens vegtrase kan konsekvensane oppsummerast på følgjande måte: Konsekvensvurdering: Alternativ 1: positiv (+ +) Alternativ 13: Liten middels positiv (+ /++) Denne konsekvensvurderinga krev at det vert gjennomført sikringstiltak for å hindre forureining under anleggsperioden, og at avrenninga frå ny vegtrase ikkje går direkte i bekk med avrenning til Kørelen Avbøtande tiltak For å avgrense faren for forureining i anleggsperioden og etter at vegen er tatt i bruk kan følgjande tiltak vere aktuelle: Sikker lagring av drivstoff under anleggsperioden Avgrense erosjon og avrenning til Kørelen under anleggsperioden Avrenninga frå ny vegtrase bør ikkje førast direkte ut i Kørelen.

30 Område 4: Eide Steinsland Verdi Området består for det meste av grunnlendt mark, med eit stort samanhengande skogsområde som for det meste består av barskog, og to andre mindre skogsområdar med høg bonitet. Området har i vesentleg grad liten verdi som naturressurs, med unntak for dei tre skogsområda. Delområde 11 er eit mindre lauvskogsområde med høg bonitet av middels verdi Liten Stor Delområde 12 er eit noko større barskogsområde med høg bonitet av middels verdi. Liten Stor Delområde 13 er ei stort samanhengande skogsområde med middels til høg bonitet. Området består for det meste av barskog, med noko lauvskog i søre og vestre del. Liten Stor I dette området er det registrert 3 energibrønnar som ligg nærare enn 200 m frå planlagde vegtrasear, men ingen av desse vil bli øydelagt av vegtraseane. Det er ikkje registrert andre brønnar eller overflatevasskjelder som nyttast til drikkevatn. Dei alternative traseane vil kome i nærleiken eller til og med krysse nokre vatn, men det er uvisst om desse er eigna som drikkevasskjelder. Liten Stor Omfang Delområde 11 Delområde 11 vil ikkje vert råka av noko alternativ. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Delområde 12: Alternativ 32 vil dele dette skogsområdet i to, og vil kunne skape ein barriereverknad for tilkomst til områda aust for vegtiltaket. Sannsynleg konsekvens er noko reduserte driftsvilkår. Skogen er enno ikkje hogstklar, så område råka av tiltaket må såleis hoggast ned før full verdi er oppnådd. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv

31 26 Delområde 13: Alle tre alternativ vil påverke delområde 13, om enn i noko forskjellig omfang. Alternativ 1 vil beslaglegge mest areal, men ligger samstundes i utkanten av området. Kryssløsing alternativet medfører vil beslaglegge noko areal. Noko reduserte driftsvilkår må reknast med. Eksisterande infrastruktur gjer at barriereverknaden i forhold til tilkomst til skogsressursane ikkje blir så stor. Alternativ 32 vil beslaglegge minst areal, men vil verke meir oppsplittande på skogsområdet enn dei andre alternativa. Alternativ 32 vil også ha den største barriereverknaden i forhold til tilkomst skogsressursane lengst aust i området. Alternativ 1: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Alternativ 28: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Alternativ 32: Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Vassressursar: Alle fire alternative vegtrasear vil hovudsakelig bli liggjande i utmarksterreng aust for bustadene der fjell og vatn er dei einaste naturressursane. Alternativ 1 og 13 vil krysse Vorlandsvatnet, og elles vil alle 4 alternativa bli liggande nær andre mindre vatn. Alternativ 28, og særlig 32 omfattar fleire kilometer med tunnelar. Det er liten fare for at desse tunnelane vil tørrlegge vatn eller innsjøar då det er lang avstand frå planlagde tunnelar til næraste vatn. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Konsekvensar, alle alternativ Forureining i byggeperioden og avrenning frå veger kan gje økt fare for dårligare vasskvalitet i enkelte vatn, men alt i alt vil alle dei fire traseane ha små konsekvensar for naturressursane i dette området. Alle dei ulike alternativa vil ha tilnærma same konsekvens for skogsmarka i området, sjølv om dei har noko ulik framføring. Alternativ 1 og 32 er gjennomgåande, mens alternativ 28 tar over for alternativ 13 ved avkjørsel til Toftarøy. Konsekvensvurdering: Alternativ 1: Liten middels negativ (-/- -) Alternativ 13: Ubetydelig (0) Alternativ 28: Liten middels negativ (-/- -) Alternativ 32: Liten middels negativ (-/- -)

32 Område 5: Steinsland - Austefjorden Verdi Området består i vesentleg grad av grunnlendt mark (beitemark for sau) med eit barskogsområde av lav bonitet i sør. Området har liten verdi som naturressurs. I dette området finns det verken brønnar eller vatn/innsjøar som vert råka av planlagt vegtrase. Utanom fjell og litt lausmassar finns det heller ikkje andre naturressursar i området. Liten Stor Omfang Det føreligg berre ein alternativ trase frå Steinsland til Austefjord. Omfanget naturressursar som kan bli påverka er lite. Stor negativ negativ Lite eller inga positiv Stort positiv Konsekvensar Inga naturressursar vert påverka av tiltaket. Konsekvensvurdering: Alternativ 1: Ubetydeleg (0) 5.7 Avbøtande tiltak Dei fleste aktuelle avbøtande tiltaka vil gjelde for alle delområdene, så det vert gitt ei generell vurdering av avbøtande tiltak. Når det gjeld delområde 3 er det i kap foreslått spesielle avbøtande tiltak for å redusere faren for forureining av Kørelen, og i kap. 5.9 er det gitt forslag til avbøtande tiltak i anleggsperioden. Vanlig bruk og vedlikehald av en ny veg har størst påverking på naturressursane ved at det kan gi auka fare for forureining av jord og vann som følgje av avrenning av forureinande stoff frå vegbane og trafikk (lekkasje frå last, vegsalting, støv etc). Tiltaka for å minske denne faren bør helst rettast mot oppsamling av vegavrenning og utslepp til eigna resipient. På strekningar der det er direkte fare for forureining av drikkevasskjelder bør faren for forureining minskas ved både rekkverk som hindrar avkjørsler og tette veggrøfter som samlar opp eventuell forureina avrenning frå vegbanen.

33 Samla konsekvensvurdering Alternativ Landskapsområde Område 1 Kolltveitskiftet Tellnesskogen Område 2 Tellnesskogen Skogsskiftet Område 3 Skogsskiftet Eide Område 4 Eide Steinsland Område 5 Steinsland Austefjorden 0 Alt. 1 Alt. 3 Alt. 30 Alt. 12 Alt. 13 Alt. 29 Alt. 28 Alt / / - - / / / / / / / / / / Samla konsekvens 0 Rangering Tabell 2: Oppsummering av konsekvensvurdering. Forklaring til konsekvenstabell Meget stor positiv konsekvens ( ) Stor / Meget stor positiv konsekvens + + +/ ++++ Stor positiv konsekvens / stor positiv konsekvens + + /+ + + positiv konsekvens ++ Liten / middels positiv konsekvens + / ++ Liten positiv konsekvens + Ingen / liten positiv konsekvens 0 / + Ubetydelig konsekvens (0) Ingen / liten negativ konsekvens 0 / - Liten negativ konsekvens - Liten / middels negativ konsekvens - / -- Liten negativ konsekvens - - Liten / middels negativ konsekvens - - / negativ konsekvens / Stor negativ konsekvens - - -/ Stor negativ konsekvens Det er berre alternativ 1 som går igjennom heile strekninga. Alternativa er dermed ikkje rangert. I fleire område er det liten skilnad mellom dei ulike alternativa.

34 Konsekvensar i anleggsperioden. Avbøtande tiltak Vegbygging er eit stort naturinngrep som kan gje store konsekvensar for naturressursane i anleggsperioden. Den mest alvorlege konsekvensen er økt fare for forureining og da særlig av vassførekomstar. Vegarbeid medfører mykje aktivitet av anleggsmaskinar med graving- og sprengingsarbeid. Handtering og lagring av drivstoff (olje og diesel) og andre forureiningsstoff gir også økt fare for forureining av jord og vatn, men også erosjon og avrenning av leire-/siltpartiklar til vasskjeldene kan gi dårligare vasskvalitet. Vegbygging kan gi mindre kapasitet i fjellbrønnar på grunn av bortdrenering av vatn i tilsigsområdet. Energibrønnar blir lite påverka av vegbygging med mindre sjølve brønnen eller brønntoppen blir øydelagt av ein tunnel, vegtrase eller i samband med anleggsarbeid. Konsekvensen av ei forureining i anleggsperioden vil bli størst for drikkevasskjeldene og da særlig Kørelen som forsyner om lag 1600 p.e. med drikkevatn. I tillegg kan forureiningar i anleggsperioden true vasskvaliteten i fleire fjellbrønnar, samt vasskjelda til Tellnes skule. Alternativ 13 gjennom område 2, 3 og 4 vil medføre størst fare for forureining av vasskjelder under anleggsperioden. Dette gjeld både Kørelen og vasskjelda til Tellnes skule. Alternativa som ligg lengst unna drikkevasskjeldane og som i størst mulig grad er basert på tunnel vil gi minst fare for forureining i anleggsperioden. Dette gjeld alternativ 3 i område 1, alternativ 29 i område 2, alternativ 1 i område 3 og alternativ 32 i område 4. Faren for forureining av vassførekomstar som følgje av anleggsarbeid kan reduserast ved å gjennomføre enkle tiltak som: - Sikker lagring av drivstoff og andre forureinande produkt. Lagring av slike stoff bør skje i tankar som står i tette kummer med stort nok volum til å samle opp eventuelle lekkasjar. - Redusere avrenning frå grave- og sprengingsarbeid direkte til vassdrag. Før anleggsarbeida tek til er det viktig å få kartlagt og registrert alle drikkevasskjelder (overflatevatn, borehol og gravne brønnar). I drikkevasskjelder som står i fare for å bli påverka av anleggsarbeid eller av ferdig vegtrase må det målast og dokumenterast kapasitet og vasskvalitet før anleggsstart og etter at vegen er bygd Usikkerheiter ved analysen Det er knytt nokre usikkerheiter til utgreiinga av naturressurstemaet. I utgreiingsprosessen har det vært vanskeleg å skaffe eintydige data om jord- og skogsbruksdrifta på Sotra. Dette skuldast i fyrste rekkje at landbruksnæringa er lita og at det er få bruk som driv på heiltid. Jordbruket vert drive på mindre parseller som ikkje kan verte rekna som nasjonalt og regionalt viktige ut i frå kriteria i Handbok 140. Dette inneber ikkje at jordsbruksparsellane ikkje kan være viktige for den einskilde gardbrukar. Skal deltidsbonden få fortsette og drive på Sotra er det viktige at dei mindre parsellane kan bevarast og dyrkast i så stor grad som mulig. Det er også nokre usikkerheiter knytt til markslagsregistreringane i dei to kommunane. Desse verkar i nokre tilfelle å vera utdaterte i forhold til korleis situasjon er i dag. Mange av områda som er registrert som jord- og/eller skogsbruksområde er no heilt eller delvis nedbygd, slik at dei områda som står igjen blir for små for verdisettingskriteria gitt av H140. Tilsvarande er det noko usikkerheit knytt til bruken av fleire av områda registret som beitemark, men samstundes har potensial som jordbruksmark. Oversikta over alle gardsbruka som mottar driftsstøtte samsvarer i fleire samanhengar ikkje med markslagskarta og ortofoto, noko som gjer de vanskelig å fastslå eksakte dei avgrensingane av jordbruksareala.

35 30 6 KJELDER Håndbok 140 Konsekvensanalyser. Veiledning. Statens vegvesen Strategisk landbruksplan for kommunane Fjell, Sund og Øygarden Landbruksplan for Hordaland , Fylkesmannen i Hordaland Kommuneplanen sin arealdel , Fjell kommune Kommuneplanen sin arealdel , Sund kommune Digitalt Markslagskart for Sund og Fjell kommune Digitalt Eigedomskart for Sund og Fjell kommune Liste over bruk som mottek produksjonsstøtte (Fylkesmannen i Hordaland) Statens landbruksforvaltning diverse statistikk (hydrogeologisk database m/ opplysningar om borebrønnar) (berggrunnskart) (lausmassekart) (kart som viser nedbørsfelt og avrenning) (oversikt over vassverk) (data frå Vannverksregisteret

36 Vedlegg nr 1 Verdikart

37

38

39

40 Vedlegg nr 2 Konsekvenskart

41

42

43