Norconsult AS er engasjert til å gjennomføre konsekvensutgreiing av ikkje prissette konsekvensar på delprosjekt 1 og 3.

Transkript

1

2

3 FØREORD Statens vegvesen Region Vest arbeider med planar for nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen. Bakgrunnen for nytt samband er å få betre transportvilkår mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord/sør samband på Sotra Prosjektet er delt i 3 parallelle planprosessar: Delprosjekt 1: Fastlandsambandet Sotra Bergen. Kommunedelplan med KU. Delprosjekt 2: Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden. Kommunedelplan med KU ( Sotra sør ) Delprosjekt 3: Rv561 Kolltveitskiftet Ågotnes. Kommunedelplan med KU ( Sotra nord ) Planarbeidet vert gjennomført som kommunedelplan med konsekvensutgreiing, og omfattar kommunane Fjell, Sund og Bergen. Tiltakshavar og ansvarleg for konsekvensutgreiinga er Statens vegvesen Region vest. Norconsult AS er engasjert til å gjennomføre konsekvensutgreiing av ikkje prissette konsekvensar på delprosjekt 1 og 3. Denne rapporten gjeld tema Landskapsbilete i Delprosjekt 1: Fastlandssambandet Sotra Bergen. Utgreiinga skal både bidra til best mogleg utforming av vegtiltaket, og gje planstyresmaktene grunnlag for å handsame planane. Oppdraget er gjennomført i tidsrommet oktober 2007 februar Ansvarleg for planarbeidet i Statens vegvesen er Lilli Mjelde. Oppdragsansvarleg hos Norconsult AS er Hans Petter Duun. Arbeidet med denne deltamerapporten er utført av Kjell Ove Hjelmeland, Norconsult AS, på grunnlag av landskapsanalyse utført av AsplanViak as. Rapporten vil verte offentleggjort på følgjande nettadresse: Norconsult AS Juni 2008 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 3

4 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 4

5 INNHALD 0 SAMANDRAG BAKGRUNN ALTERNATIV LANDSKAPSANALYSE OG EVALUERING KONSEKVENSANALYSE TILTAKET BAKGRUNN PLAN OG INFLUENSOMRÅDET MÅL SKILDRING AV TILTAKET Alternativ 0 referansealternativet Prinsipp 1: Kollektivalternativ Prinsipp 2: Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen Prinsipp 3: Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda) METODE GENERELT KRITERIUM FOR VERDIVURDERING KRITERIUM FOR VURDERING AV SÅRBARHEIT KRITERIUM FOR OMFANG AVBØTANDE TILTAK AVGRENSING AV TEMA OMTALE OG INNDELING AV PLANOMRÅDET INNDELING I DELOMRÅDE VERDIKART OMTALE AV PLANOMRÅDET Sotra - Litlesotra (Fjell kommune) Bergen kommune (Bergen Vest) Kolltveit Tellnesskogen Birkeland KONSEKVENSANALYSE KONSEKVENSANALYSE OMRÅDEVIS Innleiing Fjell til Tellnesskogen Tellnesskogen til Skogskiftet Storavatnet og Fjellvassdraget Straumsosen Kolltveit Søre Bildøy Straumsundet Arefjorden Tona og valen Straume Straume sentrum og næringsområda Knarrevik Byfjorden, delområde Bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik-området Delområde Birkeland i Ytrebygda Delområdet Birkeland REISEOPPLEVING Definisjon Dagens reiseoppleving Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 5

6 4.3 DEI ULIKE ALTERNATIVA Prinsipp 1: Kollektivalternativ Mellom Kolltveit og Arefjord Prinsipp 2: Mellom Kolltveit og Arefjord Prinsipp 2: Mellom Arefjord og Storavatn Prinsipp 3: Mellom Kolltveit og Birkeland OPPSUMMERING AV OMFANGS- OG KONSEKVENSVURDERING ULIKE ALTERNATIV RANGERING I HØVE TIL BERRE TEMA REISEOPPLEVING SAMLA RANGERING I HØVE TIL DELTEMA LANDSKAPSBILETE OG REISEOPPLEVING: KJELDER Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 6

7 0 SAMANDRAG 0.1 Bakgrunn Sambandet Sotra-Bergen har ein viktig funksjon i det integrerte samspelet mellom øyane i vest og Bergensområdet, og er einaste vegtilknyting til fastlandet. Dei siste åra har det vore sterk vekst i næringsutvikling, og med sterk auke i folketal og bustadbygging. Dette har ført til auka trafikk mellom Sotra og Bergen. Målet med nytt Sotrasamband er å få eit betre og framtidsretta transportsamband mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord/sør samband på Sotra som kan sikre gode transporttilhøve og som kan medverke til å skape ei positiv utvikling til beste for heile regionen. 0.2 Alternativ Planoppgåvene som gjeld fastlandssambandet Sotra Bergen og det nord-sørgåande sambandet på Sotra, er svært ulike i høve til problemstillingar og omfang. Planoppgåva er difor delt i 3 parallelle planprosessar som vist under: 1. Nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen 2. Sotra sør. Kolltveit - Austefjorden 3. Sotra nord. Kolltveit Ågotnes Planområdet omfattar areal som vert direkte eller indirekte påverka av alle traséalternativa som skal utgreiast. Planområdet tek utgangspunkt i dei tre hovudprinsippa for nytt samband: 1. Kollektivprioritering ingen kapasitetsauke for anna trafikk. 2. Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen vest 3. Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda). Følgjande alternativ innafor kvart prinsipp er vurdert: Prinsipp 1, Kollektivalternativ: A1: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua. Ikkje ny bru. A2: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua og ny bru for kollektivtrafikk Arealinngrepet for A-alternativa er det same som for C102 mellom Straume og Arefjord, og som C9 mellom Arefjord og Storavatnet. Prisnipp 2, nytt vegsamband i dagens korridor. Denne strekninga er delt i to ved Arefjord. Alle alternativ vest og aust for Arefjord kan kombinerast. Kolltveit - Arefjord C101: Ny veg, ny bru over Straumsundet C102: Utviding av dagens vegsystem og ny lokalveg på Straume D101: Senketunnel i Straumsundet D102: Lang tunnel Arefjord Storavatnet C7: Bru i sør, ved høgspentlina C8: Bru parallelt med dagens bru, ny veg C9: Bru parallelt med dagens bru, utvida dagens veg C11: Bru i nord, ny veg D8: Tunnel Arefjord - Storavatnet D1: Tunnel Arefjord - Storavatnet D7: Tunnel til Arefjord - Ringveg Vest Prinsipp 3, nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda): E1: Veg i dagen forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet E2: Tunnel forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 7

8 0.3 Landskapsanalyse og evaluering Metode Utgreiinga inneheld vurderingar av korleis vegtiltaket vil påverke det visuelle i landskapsbiletet. I tillegg er reiseopplevinga for den køyrande vurdert. Utgreiinga er gjort i samsvar med utgreiingsprogrammet og etter metodikk for konsekvensutgreiingar i Statens vegvesen handbok 140, Arbeidet er utført med bakgrunn i synfaring av strekninga, kartanalysar, vegteikningar, foto, landskapsevaluering gjort av Asplan Viak og av Statens vegvesen, samt anna tilgjengeleg bakgrunnsmateriale. Landskapsanalysen er delt i følgjande hovuddelar: - Omtale av overordna karakteristiske landskapstrekk i området - Inndeling i delområde med felles karaktertrekk, registrering og skildring av landskapstilstand - Verdivurdering av landskapsbiletet i det enkelte delområdet - Sårbarheitsvurdering av landskapsbildet i det enkelte delområdet - Samla vurdering av verdi og sårbarheit framstilt på kart Området Kolltveit - Arefjord - Storavatnet Det meste av landskapet i delområdet har middels verdi, fordi områda er typisk for landskapet i regionen. Nokre få delområde har heilt spesielle landskapskvalitetar som gjer at dei er skilt ut med stor verdi. Nokre få område er så dominert av uheldige inngrep med reduserte visuelle kvalitetar at dei er gitt liten verdi. Landskapet i analyseområdet er særs sårbart for inngrep. Dette skuldast eit småkupert landskap med svært tydelege geologiske trekk og retningar, som gjer det sårbart for storskala veginngrep. Landskapet er også samansett og mosaikkprega, med mange randsoner og overgangssoner mellom vegetasjonstypar, sjø og land, vassdrag og kulturmarker. Dette gir også landskapet eit småskala preg som gjer det sårbart for storskala veginngrep. Området Kolltveit Tellnesskogen Planområdet høyrer til landskapsregion 20, Kystbygdene på Vestlandet, underregion 20.1 Øygarden Karmøy (Norsk referansesystem for landskap, NIJOS). Landskapet i denne regionen skil seg frå strandflata i den ytre skjergarden ved at øyer og holmar er meir høgreiste og tettare samla, med smale sund og avstengte pollar som eit viktig karaktertrekk. Innanfor på fastlandet ligg landskapsregion 21, Ytre fjordbygder på Vestlandet, med høgare fjell og større fjordarmar. Hovudlandformene med fjordar, sund, vatn og åsar går i nord sør retning, medan dei mindre og underordna terrengformene går i meir nordvest søraustleg retning. Landskapet vekslar mellom det storskala og opne kystlandskapet, og det svært småkuperte og knudrete småskalalandskapet. På avstand og i fjernverknad vert landskapsbiletet oppfatta som storskala. I nærverknad er landskapsbiletet småskala, samansett og mosaikkprega, med mange overgangssoner mellom terrengformer, vegetasjonstypar, sjø og vassdrag. Landskapet er representativt for regionen, og har dermed middels verdi. Ingen delområde er gitt eintydig stor verdi, då kravet til landskap med stor verdi er at det er unikt i nasjonal samanheng, eller har spesielt gode visuelle kvalitetar som er uvanlege i eit større område. Innanfor kvart delområde er det gitt stor verdi for landskapselement som har spesielle kvalitetar og er viktige for landskapskarakter og opplevingsverdi. I tillegg til alle strandsoner langs sjø, er Storavatnet og Fjellvassdraget, Skogevatnet og Vorlandsvatnet gitt middels til stor landskapsverdi. Markerte skrentar og vegetasjonsfelt kring Storavatnet og Kolltveitskiftet, og fjellveggen aust for Fjell gard er gitt stor landskapsverdi. Kulturlandskapet på Vorland er likeeins gitt stor verdi. Lågare verdi er gitt i område der menneskeskapte anlegg som kraftleidningar, veg eller skjemmande næringsbygg dominerer den visuelle opplevinga av landskapet. Heile influensområdet har stor sårbarheit for tiltaket. Både terrengformer, vassdragsmiljø, bygde miljø og vegetasjonsstrukturar har småskala karakter, medan veganlegget har standardkrav i ein større skala. Dette gir til dels store terreng- og arealinngrep, og kan gi veganlegget ein dominerande karakter i det samla landskapsbiletet. Alle høgdedrag er vidt synlege og særleg sårbare for inngrep. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 8

9 Birkeland Birkelandsområdet er eit heilskapleg kulturlandskapsområde avgrensa av utbyggingsområde langs Ytrebygdsvegen i vest og bustadfelt på Gommershaugen i aust. I sør gir Moahaugen, Ytrebygda skule og einebustadfelt på nedre Birkeland ei naturleg avgrensing. Garden Øvre Birkeland ligg i dette delområdet. Flyplassvegen deler området i aust-vestleg retning. Birkelandsvatnet i austre del av landskapsområdet er eit viktig element for opplevinga av området. Landskapsrommet er dominert av Birkelandsvatnet og eit småkuppert jordbrukslandskap. Vegetasjonen er variert med sump, myr og våtmarksvegetasjon ved Birkelandsvatnet, medan Moahaugen er skogkledt. Elles i området dannar lauvskogen mindre rom i det store landskapsrommet. Dei opne områda er grasdekt, men etterkvart prega av noko gjengroing. Birkelandsvatnet med strandsona rundt, og Moahaugen har middels landskapsverdi. Samla sett har området under eitt liten til middels verdi og er middels sårbart for inngrep. 0.4 Konsekvensanalyse Generelt om omfang Utforming alternativa er gjort med omsyn til landskapet for så langt råd er å dempe omfanget av inngrepa. Generelt har sjølvsagt alternativ med tunnel minst omfang i forhold til verknader for landskapsbilete. Utviding langs eksisterande veg gir generelt mindre omfang framfor heilt nye traséar i tillegg til at verdien av landskapet normalt er lågare der vi frå før har store veganlegg. Unnatak kan vere der ei utviding går inn i landskap av særs høg, kanskje nasjonal verdi. Prinsipp 1 Alternativ A1: Alternativet gjeld utviding langs dagens veg for å få plass til kollektivfelt og med stort kryss ved Storavatnet. Lange skjeringar og akvedukt over Arefjord gir middels omfang og konsekvens, medan kryss ved Storavatnet gir stor negativ konsekvens. Reiseoppleving er tilnærma lik dagens. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dag. Alternativ A2: Alternativet er som A1 men har i tillegg ny kollektivbru ved sida av dagens bru. Omfang, konsekvens og reiseoppleving er som for A1 men i tillegg vil ny bru gje middels negativ konsekvens for landskapsbiletet. Konsekvensar for landskap av prinsipp 1: kollektivalternativ Straume Storavatnet A 1 A 2 - Straume Arefjorden Tona og Valen Knarrevik - /0 - - Byfjorden Drotningsvik, vest - / / Drotningsvik, aust, Storavatnet Samla for landskapsbilete Reiseoppleving 0 / - 0 / - Rangering 1= best 1 2 Rangering A2 er rangert som nr. 2 fordi alternativet ikkje har ny kollektivbru over Byfjorden. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 9

10 Prinsipp 2. Kolltveit Arefjord Alternativ C 101: Frå Kolltveit går vegtraseen rett inn i tunnel og ut att rett over Bildøysundet, deretter i ny trasè over Bildøy, før ny bru sør i Straumssundet og vidare inn i tunne fram mot Arefjordskrysset. Middels/stor negativ konsekvens for dei delane av traséen som går over Bildøy/sunda, mest negativ over Straumsundet. Reiseoppleving: Meir tunnel, men og litt mindre visuelt kaos. Alternativ C 102 Alternativet er som for C101 til Bildøy men med ny ny parallell bru over Straumssundet, inn mot og under Straume i miljøtunnel, tvers over eit vatn og mot Arefjordskrysset. Nord i Straumssundet kjem nytt lokalveganlegg med bru. Middels/liten negativ konsekvens for dei delane av traséen som går over Bildøy/sunda, mest negativ over sunda. Reiseoppleving: Meir tunnel, og om lag like mykje visuelt kaos som idag. Alternativ D 101 Som C 101 og C 102 over Bildøysundet og halvvegs over Bildøy. Deretter inn i tunnel under Straumssundet, og inn mot Arefjordskryss. Meir tunnel enn i dag. Middels negativ konsekvens for den vesle delen av traséen som går i dagen over Bildøysundet. Reiseoppleving: Mest tunnel. Alternativ D 102 Frå Kolltveit, rett inn i lang tunnel og under begge sunda før kort daglengde inn mot Arefjordskrysset. Middels negativ konsekvens kun for den vesle delen av traséen som går i dagen - ved Kolltveit (likt for alle). Reiseoppleving: Så å seie berre tunnel. Konsekvensar for landskap for alternativ i prinsipp 2: Kolltveit - Arefjord C 101 C 102 D 101 D102 - Storavatnet/Haljevatnet - - / / / / Kolltveit Søre Bildøy Straumsosen Straumsundet - -/ Straumsosen Straume Straume sentrum og næringsomr Samla for landskapsbilete / Reiseoppleving 0 0 / Rangering 1= Best Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 10

11 Rangering: D102 er rangert som best fordi alterantivet nesten ikkje har inngrep i dagen, medan D102 har ny bru over Biildøysundet. C101 og C 102 er rangert som nr. 3 og 4 pga større inngrep over Bildøy. C 101 er rangert som betre enn C 102 trass i at C 101 har ei høg, diagonal bru over Straumsundet. Grunnen til dette er at C 102 har ein ny, lengre lokalvegstrase med ny bru over Straumsundet. Prinsipp 2. Arefjord Storavatn Alternativ C7 Alternativet har kryss og viadukt over Arefjordspollen, kort tunnel, gjennom friluftsområde, over ny bru eit stykke sør for dagens, inn i bustadområde, og vidare i tunnel fram til Storavatn. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Mest middels/stor negativ konsekvens i Arefjord og ved ny bru over Byfjorden, elles tunnel. Reiseoppleving vert endra med noko meir tunnel, men mindre trengt/kaotisk situasjon langs dagens veg. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Alternativ C8 Alternativet er som for C7 ved Arefjord, men ny parallell hengebru nord for dagens. Likt andre alternativ ved Storavatnet. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Middels/stor negativ konsekvens i Arefjord, middels ved ny hengebru over Byfjorden, elles tunnel. Reiseoppleving: Ved Arefjord - oppleving om lag som i dag. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Alternativ C9 Utviding langs dagens veg og ny bru parallelt med dagens. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet. Middels negativ konsekvens over Arefjorden og med ny, parallell hengebru, elles mest liten negativ konsekvens. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Utviding langs dagens veg gir breiare inngrep og asfaltflate, men vi den visuelle situasjonen vert truleg ikkje vesentleg endra, heller mindre kaotisk. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Alternativ C11 Arefjord; ny bru nord for dagens. Ny, diagonalført hengebru nord for dagens. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet. Middels/store negative konsekvensar av ny, diagonalført hengebru som grip inn i nytt landskapsområde. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Reiseoppleving er som for C7 og C8.. Alternativ D1 Viadukt Arefjord og tunnel fram til Storavatnet. Middels/store negative konsekvensar i Arefjord og som andre alternativ ved Storavanet. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 11

12 Reiseoppleving ved Arefjord vert om lag som i dag. Tunnelen gjer at trafikantane går glipp av den største fjordopplevinga. Reiseopplevinga ved Storavatnet vert som for dei andre alternativa. Alternativ D7 Tunnel frå Arefjord frem til Ringveg vest med kyss i tunnel. Middels/store negative konsekvensar i Arefjord, elles er det ikkje inngrep i landskapet. Reiseoppleving vert prega av lang tunnel. Alternativ D8 Alternativet er likt med D1 med omsyn til landskapsverknader ettersom start og sluttpunkt for dei to tunnelane er likt. Konsekvensar for landskap for alternativ i prinsipp 2: Arefjord - Storavatn, C7 C8 C9 C11 D1 D7 D8 - Straume - - / / / / / / Arefjorden - - / / Tona og Valen 0 0/- - Knarrevik Byfjorden - - / / Drotningsvik, vest - / / Drotningsvik, aust Samla for landskapsbilete / / /- - Reiseoppleving 0 / - 0 / - 0 / Rangering 1= Best Rangering D7 er rangert som best fordi alternativet ikkje har inngrep ut over i Arefjord. D7 og D8 er rangert på andreplass fordi dei i tillegg har inngrep ved Storavatnet, medan verknader av inngrep i Arefjord er om lag som for D7. Alle C-alternativa er rangert som dårlegare på grunn av ny hengebru. Skilnaden imellom desse er små, og går mest på verknadene av ulike hengebruer. C9 er vurdert som best av brualternativa fordi traseen går langs dagens veg og med parallellført bru. deretter kjem C8 óg med parallellført bru. C7 har bru i sør som vert vurdert å gje mindre negativ verknad enn den diagonaltført brua i C11. Prinsipp 3: Mellom Kolltveit og Birkeland Alternativ E1. Traseen går frå Flyplassvegen ved Birkeland i tunnel til Tellnesskogen på Sotra. Deretter går vege ut i Fjell-landskapet med Fjellvassdraget og Fjell gard til Kolltveit, og inn i tunnel, ny bru over Bildøysundet nord for og høgare enn dagens krysning. Vidare mot Straume langs dagens veg. Traseen vil få middels/stor negativ konsekvens i Fjell-landskapet mellom Tellnesskogen og Kolltveit. Over Bildøy og på Birkeland er det middels negativ verknad. Reiseoppleving vert prega av den lange tunnelen. På Sotra får ein god oppleving av t vatnlandskap og kulturlandskapet i Fjell kommune. Ein får korte utsyn over både Bildøystraumen og Straumssundet. Uten bru-turen over Hjeltefjorden tapar ein den største fjordopplevinga. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 12

13 Alternativ E2. I dette alternativet går vegen i to lange tunnelar. Den eine frå Flyplassvegen er som i E1, og den andre tunnelen går frå kryssområde ved Tellnesskogen til Bildøysundet og deretter som i E1. Verknadene ved Birkeland og på strekninga Bildøystraumen - Straume, er som i E1. Derimot vil det pga tunnel forbi Fjell gard, ikkje vere inngrep mellom Tellnesskogen og Kolltveit, med unntak av kryssområde ved Tellnesskogen. Det vert difor mindre negative verknader på Sotra i dette alternativet. På grunn av særs mykje reise i tunnel, vil reiseopplevinga også bli dårlegare. Konsekvensar for landskap for alternativ i 2 prinsipp 3: Straume - Kolltveit - Birkeland i Bergen E1 Birkeland Tellnesskogen, delområde Tellnesskogen, delområde / Storavatnet/Heljevatnet - - / Straumsosen Søre Bildøy - - Straumsundet Straume - - Samla landskapsbilete / - - Reiseoppleving Rangering 1= Best 2 1 E2 Rangering: E2 vert vurdert som klårt betre enn E1 av di den har tunnel gjennom størstedelen av Fjell-landskapet. Samla rangering I forhold til verknader for landskapsbilete og reiseoppleving, vil ei rangering av alternativ på tvers av dei tre prinsippa vere slik: 1. Kollektivalternativ A1, ettersom inngrepa her er minst 2. Kollektivalternativ A2, også her er inngrepa små, men ny kollektivbru parallelt med dagens 3. Tunnellalternativa D101/D102 i vest, kombinert med D7 først og deretter D1/D8 i aust. 4. Alternativ E2 med lang tunnel i sør. 5. Sammensette dag/tunnelalternativ i prinsipp 2 6. Alternativ E1 med veg i dagen forbi Fjell gard. Avbøtande tiltak I eit ope og sårbart landskap med mykje innslag av vatn, berg og stein er det viktig å vurdere å: søke nokre dispensasjonar frå Vegnormalene sine krav til minimums-kurver både horisontalt og vertikalt. Eventuelt kan det veljast noko redusert dimensjonerande fart på delstrekningar får å oppnå dette. Dette opnar for å kunne bygge meir landskapstilpassa veg med mindre fyllingar og skjeringar og generelt betre forankring til eksisterande terrengformer. bygge murar i staden for større fyllingar erstatte fleire fyllingar i vatn med bru vurdere undersjøisk tunnel under Fjæreidpollen Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 13

14 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 14

15 1 TILTAKET 1.1 Bakgrunn Sambandet Sotra-Bergen har ein viktig funksjon i det integrerte samspelet mellom øyane i vest og Bergensområdet, og er einaste vegtilknyting til fastlandet. Dei siste åra har det vore sterk vekst i næringsutvikling, særskilt i oljerelatert verksemd på Sotra og i Øygarden. Samtidig har det vore sterk auke i folketal og bustadbygging. Dette har ført til auka trafikk mellom Sotra og Bergen. Veksten på Sotra er i stor grad konsentrert langs eksisterande transportkorridor Sotra-Bergen (rv 555) og langs det interne nord-sør sambandet Øygarden - Fjell Sund (rv 561 og rv 555). Sidan Sotra/Øygarden og Bergen har felles bustad og arbeidsmarknad, er det stor transportaktivitet begge vegar mellom Bergen og kommunane i vest. Om lag personar pendlar mellom Sotra/Øygarden og Bergen kvar dag. Trafikkmengda i 2006 var om lag bilar pr. døger (ÅDT) på Sotrabrua. Sotrabrua vart bygd i 1971 for heilt andre trafikkmengder enn i dag. Dagens bru er på to felt, utan gang og sykkelbane. Med den utvikling som har vore på Sotra og Øygarden, er brua i dag ein flaskehals for trafikken til og frå Bergen med kø og store forseinkingar både for biltrafikk og kollektivtrafikk. Ny samband mellom Bergen og Sotra vil vere viktig for den langsiktige utviklinga på Sotra. Sambandet skal løyse det aktuelle behovet for betre framkomst for alle trafikantgrupper, gi betre tryggleik og mindre sårbarheit. Planen for sambandet gjelde både vegsystem, kollektivsystem og gang- og sykkelvegnett. Målet med nytt Sotrasamband er å få eit betre og framtidsretta transportsamband mellom Sotra og Bergen, og eit effektivt og trafikksikkert nord/sør samband på Sotra som kan sikre gode transporttilhøve og som kan medverke til å skape ei positiv utvikling til beste for heile regionen. Planoppgåvene som gjeld fastlandssambandet Sotra Bergen og det nord-sørgåande sambandet på Sotra, er svært ulike i høve til problemstillingar og omfang. Planoppgåva er difor delt i 3 parallelle planprosessar som vist under: 4. Nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen 5. Sotra sør. Kolltveit - Austefjorden 6. Sotra nord. Kolltveit Ågotnes Figur 1.1 Områda som blir influert av nytt Sotrasamband. Nytt Sotrasamband utgjer nytt fastlandssamband mellom Sotra og Bergen samt nytt nord sørsamband på Sotra mellom Ågotnes i nord til Austefjorden i sør. Dei to sambanda blir knytt saman i eit kryss på Sotra, i Kolltveitområdet. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 15

16 1.2 Plan og influensområdet Planområdet for konsekvensutreiinga er vist på figuren under. Området omfattar areal som vert berørt av alle traséalternativa som skal utgreiast. Planområdet tek utgangspunkt i dei tre hovudprinsippa for nytt samband: 1. Kollektivprioritering ingen kapasitetsauke for annan trafikk. 2. Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen vest 3. Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda). Denne avgrensinga er ikkje absolutt. For enkelte konsekvensvurderingar kan det vera aktuelt å sjå på eit større influensområde. Dette er område som kan bli påverka meir indirekte av tiltaket. Det vil variere frå tema til tema og vert definert under dei einskilde fagtema. Figur 1.2: Oversikt over alle alternativ for hovudsambandet Sotra Bergen. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 16

17 1.3 Mål Hovudmålet for fastlandssamband mellom Sotra/Øygarden og Bergen slik det er formulert i planprogrammet, er knytt til effektive og sikre kommunikasjonstilhøve som grunnlag vidare vekst og verdiskaping lokalt og regionalt. I planprogrammet er det også formulert delmål for kvart deltema. For landskapsbiletet er følgjande mål formulert: Landskap og estetikk Veganlegg skal utformast slik at det tilpassar seg lokale landskapstilhøve både på Sotrasida og Bergensida. Verdfullt og sårbart landskap skal takast spesielt omsyn til. God estetikk skal prioriterast ved utforming av veg og dei anlegg som høyrer til. Reiseoppleving Sambandet skal gje ei god reiseoppleving og eit visuelt inntrykk av overgangen mellom innland og kystområde. Dette saman med øvrige mål for andre temaområde, skal vere retningsgjevande for utforming av veganlegget. Denne temarapporten analyserer og presenterer konsekvensane for landskapsbilete. 1.4 Skildring av tiltaket I høve til planprogram som har vore på høyring, er alternativa optimalisert og oppdaterte hausten 2007, i samband med oppstart av konsekvensutgreiing. Alle alternativ i prinsipp 2; nytt vegsamband i eksisterande vegkorridor Sotra Bergen vest, har eit felles krysspunkt i Arefjord og alle alternativ vest og øst for Arefjord kan kombinerast. Vurdering av alternativa tek utgangspunkt i denne todelinga, slik at alternativ vest og aust kan samanliknast for seg. Forklaring på notasjonar i alternativnemninga: 0 = Nullalternativet A = Kollektivalternativ C = Bru D = Tunnel Nummerserie frå nr 1 gjeld Arefjord - Storavatnet Nummerserie frå nr 101 gjeld Kolltveit - Arefjord Følgjande inndeling ligg til grunn for konsekvensutgreiinga: Prinsipp 1, Kollektivalternativ: A1: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua. Ikkje ny bru. A2: Nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua og ny tofelts bru. Arealinngrepet for A-alternativa er mykje det same som for C102 mellom Straume og Arefjord, og som C9 mellom Arefjord og Storavatnet. Prisnipp 2, nytt vegsamband i dagens korridor: Kolltveit - Arefjord C101: Ny veg, ny bru over Straumsundet C102: Utviding av dagens vegsystem og ny lokalveg på Straume D101: Senketunnel i Straumsundet D102: Lang tunnel Arefjord Storavatnet C7: Bru i sør, ved høgspentlina C8: Bru parallelt med dagens bru, ny veg C9: Bru parallelt med dagens bru, utvida dagens veg Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 17

18 C11: Bru i nord, ny veg D8: Tunnel Arefjord - Storavatnet D1: Tunnel Arefjord - Storavatnet D7: Tunnel til Arefjord - Ringveg Vest Prinsipp 3, nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda): E1: Veg i dagen forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet E2: Tunnel forbi Fjell gard, tunnel til Birkelandskiftet Alternativ 0 referansealternativet 0-alternativet er dagens situasjon framskrive til analyseåret 2030, pluss anlegg som er finansiert i handlingsprogrammet til Norsk transportplan (NTP) for perioden Dette medfører at dei anlegga som er planlagt eller er under planlegging, på strekninga Straume Storavatnet/Ørjebekk ikkje er teke med. Det same gjeld ny veg Storskaret Arefjord, samt Arefjord - Foldnes ikkje er med. Plan for nytt kryss i Knarrvika og planer for kollektivfelt langs eksisterande rv 555 er heller ikkje med. Midtre del av Ringveg vest er under utbygging og er med i 0-alternativet. Andre byggetrinn av ringveg vest, Sandeide Liavatnet, er også teke med, jf omtale av traséalternativ i kommunedelplanrapporten Prinsipp 1: Kollektivalternativ Prinsippet er basert på rikspolitiske retningsliner for samordna areal- og transportplanlegging (RPR) som krev at når kapasitetsproblem i vegsystemet oppstår, skal andre alternativ enn auka vegkapasitet vurderast på lik linje, f.eks. regulering av trafikk, forbetring av kollektivtransporttilbudet. Det vert lagt opp til å utvikle tiltak som kan dempe trafikkpresset i rushperiodane, slik at ein kan leve med den vegkapasiteten ein har i dag, alternativt akseptere noko kødanning i rushperiodane. Figur 1.3: Kollektivalternativet. Alternativ A1 er nye kollektivfelt langs dagens veg på begge sider av Sotrabrua mellom Straume og Storavatnet for å gje kollektivtransporten god og sikker framkomst. Inn på Sotrabrua vert kollektivtrafikken prioritert med tilfartskontroll. Ny samanhengande g/s-veg mellom Sotra og Bergen vest vert etablert langs dagens veg mellom Straume og Knarrevik. Sotrabrua er ikkje dimensjonert for å tåle ein g/s-veg som kan hengjast på utsida av brua. Det er heller ikkje tilrådeleg å redusere køyrebanebredda på brua for å kunne etablere eit fortau innafor dagens brubredde pga stor trafikk og fare for redusert tryggleik og framkomst. Det vert difor ikkje gang og sykkelvegløysing over brua i dette alternativet. Mellom Drotningsvik og Storavatnet opprustes lokalvegsystemet på Janaflaten og Godviksvingane med gang/sykkelveg. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 18

19 Alternativ A2 er som alternativ A1 på strekninga Kolltveit - Straume - Storavatnet, men skil seg vesentleg ut frå A1 med ny 2-felts bru, med separat g/s-veg like nord for dagens bru. Kombinert med tiltak som omtalt i alternativ A1 vert det samanhengande kollektivfelt mellom Sotra og Storavatnet Prinsipp 2: Nytt vegsamband i eksisterande korridor Sotra Bergen I dette prinsippet vert det bygd eit nytt 4-felts vegsamband mellom Kolltveit og Bergen vest. Tilknytingspunkt til eksisterande og planlagt vegsystem på Sotra er i Kolltveitområdet. Tilknyting til overordna vegnett i Bergen er anten ved Storavatnet (Vestre innfartsåre) eller via kryss i fjell med Ringveg vest (alt D7) mellom Sandeid og Liavatnet. Alle alternativa i denne korridoren har sentrale trafikknutepunkt i kryssområde på Kolltveit, eit nytt kryssområde i Arefjord og kryssområdet ved Storavatnet i Bergen. Alle alternativ for parsellen Kolltveit Arefjord kan i prinsippet kombinerast med alle alternativ for parsellen Arefjord Storavatnet. Vurderinga av alternativ tek utgangspunkt i denne todelinga slik at alternativ vest og aust kan samanliknast kvar for seg. Prinsippet vil auke vegkapasiteten, men og legge til rette for kollektivprioritering der kollektivtransporten skal sikrast god framkomst og god regularitet. Eksisterande kollektivterminalar vert vidareutvikla og det vert lagt til rette for etablering av innfartsparkering slik som i prinsipp 1. Gang- og sykkelsamband mellom Sotra og Bergen vert sikra anten som separat g/s-veg på ny bru eller som fortau på dagens Sotrabru i alternativ med undersjøisk tunnel. Eventuell framtidig bybane til Straume kan gjennomførast i brualternativa, men ikkje i alternativ med undersjøisk tunnel. Det er lagt opp til eit samanhengande sekundærvegsystem mellom Kolltveit og Storavatnet eller eit system der det er mogleg å opne for ein samanhengande sekundærveg for å gje mogleg omkøyring ved vedlikehald, ulykker og liknande på det nye sambandet. Alternativ på strekninga Kolltveit Arefjord Figur 1.4: Alternativ på strekninga Kolltveit - Arefjord. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 19

20 Alternativ C 101 er ny tunnel og bru Kolltveit Bildøyna. Vidare frå Bildøyna går ny veg i dagen, med ny firefelts bru over Straumsundet (ved gamle Straume bru) og tunnel under Straume sør til Arefjord. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ C 102 er ny tunnel og ny bru Kolltveit Bildøyna. Vidare i dagens trasé for rv 555 Bildøyna - Arefjord med utviding til fire felt. Det er aktuelt å leggje vegen under eit miljølokk forbi Straume tettstad. Sekundærvegnett må etablerast med ny bru over Straumsundet mellom Bildøyna og Straume. Alternativ D 101 er ny tunnel og ny bru Kolltveit Bildøyna. Vidare ny veg i tunnel med senketunnel Bildøyna Straume sør (ved gamle Straume bru).dette er om lag same trasé som alt C 101, men med lang tunnel frå kryss på Bildøyna til krysset i Arefjord. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ D 102 går i lang undersjøisk tunnel Kolltveit Arefjord, utan tilknyting til Bildøyna. Det vert berre lokalt kryss på Bildøyna, utan tilknyting til overordna veg. Det same gjeld Straume sentrum. Eksisterande rv 555 vert hovudstamma i sekundærvegnettet. Alternativ på strekninga Arefjord Storavatnet Figur 1.5: Alternativ på strekninga Arefjord Kolltveit. Alternativ C7 er ny fire-felts bru over Arefjordspollen og tunnel mot Valen/Knarrvika. Vidare går alternativet i firefelts bru i høgspenttraseen ca 400 m sør for dagens Sotrabru. Etter brua går alternativet i tunnel fram til Storavatnet. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ C8 er ny bru like nord for eksisterande Sotrabru, men er elles likt alternativ C7. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ C9 er ny bru parallelt med dagens bru, og utviding av dagens rv. 555 til 4-felts veg på strekninga Arefjord Storavatnet. Det må byggast nytt sekundærvegsystem mellom Drotningsvik og Breivik. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 20

21 Alternativ C11 er ny fire-felts bru over Arefjordspollen og tunnel mot området sør for Hjelteryggen bustadfelt.. Vidare ny firefeltsbru nord for eksisterande over til Bergenssida. Mot Storavatnet er ny veg lagt i tunnel. Eksisterande rv 555 vert lokalveg. Alternativ D1 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og Storavatnet. Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Alternativ D7 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og ringveg vest mellom Sandeid og Liavatnet (kopla med kryss i fjell). Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Alternativ D8 er undersjøisk tunnel mellom Arefjord og Storavatnet. Eksisterande rv.555 vert lokalveg. Alternativet går lenger nord enn alternativ D1. Avslutning mot Bergen Sotrasambandet sluttar ved vestre innløp til Lyderhorntunnelen. Krysset med rv 555 i Olsvik vert fjerna, men brua vert liggande slik at kontakten Olsvik - Loddefjord vert oppretthalden. Folk frå Kjøkkelvik/Olsvik må køyre til krysset ved Storavatnet for å komme inn på rv 555 eller køyre via Loddefjord. Det vert lange ramper for feltskifte for Askøy og Sotratrafikken mellom Storavatnet og Lyderhorntunnelen, slik at det på denne parsellen blir 6 felt. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 21

22 1.4.4 Prinsipp 3: Nytt vegsamband i ein sørleg korridor Sotra Bergen sør (Ytrebygda) Dette prinsippet skil seg frå prinsipp 2 ved at det vert etablert ein heilt ny transportkorridor mot Bergen i ein sørleg trasé mellom Sotra (Storesotra) og sørlege del av Bergen. For å få eit tenleg og balansert transportsystem, medfører dette prinsippet at det må gjennomførast trafikkregulerande tiltak, som kollektivprioritering i eksisterande vegkorridor mellom Litlesotra og Bergen vest. Det vil sei utbygging av kollektivfelt langs rv 555 og prioritering av kollektivtrafikken inn på Sotrabrua (tilsvarende tiltak som i alt A1 i prinsipp 1). I dette prinsippet vert det bygd eit nytt 4-felts vegsamband mellom Straume på Litlesotra og Birkelandskrysset i Ytrebygda via undersjøisk tunnel. Tilknytingspunkt til eksisterande og planlagt vegsystem på Sotra er nytt kryss i Kolltveitområdet for veg nordover til nordre del av Fjell kommune / Øygarden kommune, og nytt kryss i Tellnesskogen for veg sørover til sørlege del av Fjell kommune / Sund kommune. Tilknyting til overordna vegnett i Bergen er ved Birkelandskrysset (Flyplassvegen og Ringveg vest) Prinsippet vil som i prinsipp 2, auke vegkapasiteten, men og legge til rette for kollektivprioritering for å sikre kollektivtransporten god framkomst og god regularitet i eksisterande samband. Eksisterande kollektivterminalar vert vidareutvikla og det vert lagt til rette for etablering av innfartsparkering slik som i prinsipp 1.I dette prinsippet må gang- og sykkelsamband mellom Sotra og Bergen løysast med fortau på dagens Sotrabru. Bybane til Straume kan ikkje gjennomførast i dette prinsippet innanfor realistiske kostnadsrammer. Eksisterande rv 555 vert hovudstammen i eit samanhengande sekundærvegsystem mellom Kolltveit og Storavatnet. Figur 1.6: Oversikt over vegalternativ på nytt vegsamband i ein sørleg korridor, Sotra-Bergen sør. Alternativ E1 er undersjøisk tunnel mellom Tellnes og Birkelandsskiftet. Alternativ E2 er likt med alternativ E1 med unntak av at vegen vert ført i tunnel forbi Fjell gard. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 22

23 2 METODE 2.1 Generelt Temaet landskapsbilde handlar om estetiske verdiar i landskapet og menneskja sin visuelle oppleving av omgjevnadene, og om korleis dei visuelle aspekta ved omgjevnadane vert endra som følgje av eit vegtiltak. Temaet tek for seg både korleis tiltaket er tilpassa landskapet sett frå omgjevnadane og korleis landskapet vert opplevd sett frå vegen (reiseoppleving). Statens vegvesen si handbok 140 er nytta som metodisk grunnlag for vurdering av verknader for landskap. Konsekvensane for landskapsbilete vert vurdert ved ein systematisk gjennomgang av: VERDI, uttrykt gjennom tilstand, eigenskapar ved landskapsbilete i det området der vegprosjektet vert planlagt. I tillegg til vurdering av kvalitetane ved landskapet, vert det i verdivurderinga også vurdert kor stårbart landskapet er for inngrep. Verdi er vurdert i ein tredelt skal: Liten Middels Stor. Metode for verdivurdering av landskapet og landskapet sin sårbarheit byggjer på landskapsanalyse utført av Asplan Viak i Verdivurderinga har basis i NIJOS (Norsk institutt for jord- og skogkartlegging) sitt referansesystem for landskap.. OMFANG er eit uttrykk for kor store endringar tiltaket vil medføre for landskapsbildet i dei berørte områda. Omfanget er ein kombinasjon av inngrep, kor synleg veganlegget er både nært og fjernt, og verknadar av dei avbøtande tiltak som er foreslått Med grunnlag i framlagte tasear for ny veg vert omfanget vurdert i ein skala frå stort negativt middels negativt lite/inkje middels positivt stort positivt. KONSEKVENS for landskapet vil være dei positive og negative verknadane vegtiltaket vil medføre i høve til referansesituasjonen ut frå å samanhalde verdi- og omfangsvurderingane som kjem fram ved å sjå OMFANG i forhold til VERDI. Det er ei målsetting for den nye vegen å gjera reisa positiv ved at naturen og omgjevnadane i området kan opplevast på beste måte av dei som nyttar vegen. Det er difor også omtalt korleis dei ulike traséalternativa verkar inn på reiseopplevinga. Konsekvensen blir uttrykt i ein ni-delt skala: ++++ Mykje stor positiv konsekvens +++ Stor positiv konsekvens ++ Middels positiv konsekvens + Liten positiv konsekvens 0 Ubetydeleg konsekvens - Liten negativ konsekvens -- Middels negativ konsekvens --- Stor negativ konsekvens ---- Svært stor negativ konsekvens Figur 2.1. Konsekvensvifta. Konsekvensen for eit tema kjem fram ved å samanhalde området sin verdi for temaet og tiltaket sitt omfang. Konsekvensen blir vist til høgre, på ein skala frå meget stor positiv konsekvens ( ) til meget stor negativ konsekvens ( ). Etter Statens vegvesen si handbok 140 (2006). Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 23

24 2.2 Kriteria for verdivurdering Tidlegare landskapsanalysar Asplan Viak AS har utarbeidet landskapsanalyse med verdisetjing av landskapsbiletet på strekninga Kolltveit Storavatnet. Dette er presentert i rapport datert august Asplan Viak har også gjennomført landskapsanalyse for den sørlege korridoren Tellnesskogen Ytrebygda i samband med arbeid for delprosjekt 2; Rv 555 Kolltveit Austefjorden, Sotra sør. Presentasjon av verdi og omtale av landskap for alternativ etter prinsipp 1 og 2 byggjer på den første rapporten, medan den andre rapporten vert nytta ved vurdering av prinsipp 3 (E-alternativa) sørover på Sotra. Norconsult har i tillegg gjort verdivurdering av område ved Birkeland i Bergen kommune, der traseane etter prinsipp 3 vert knytt til vegnettet i Bergen, Flyplassvegen Registreringar Registrering av landskapet i analyseområdet er gjort gjennom kartanalysar og synfaring. På bakgrunn av registreringane er analyseområdet delt inn i mindre delområde med samanfallande karakter. Følgjande landskapselement er registrert: landform/terrengform, der landform er den overordna landskapsformen, og terrengformene er mindre og lokale vegetasjonsmønster, som lauvskog, barskog, overgangssoner/randsoner og kantar vatn, vassdrag og fjord, og korleis dei opptrer i landskapsbiletet bygningsmasse og tekniske anlegg, struktur og type bygningsmiljø, vegar og kraftlinjer etc. skala Kriteria for å vurdere landskapet sin verdi, tek utgangspunktet for vurderingane av landskapselement i kvart delområde. Regionskildringa i Nasjonalt referansesystem for landskap, NIJOS rapport 10/2005 er nytta som utgangspunkt for klassifisering i B-område, det vil seie område som er typisk for regionen og som får middels verdi etter Statens vegvesen si Handbok 140. Det er utarbeidd eitt verdi- og sårbarheitskart for kvart tema, med unntak av skala, som er omtalt skriftleg for kvart landskapsområde. I tabellane nedanfor er kriteria for verdivuderingane vist for kvart av landskapselementa. Det er skilt mellom områda Lille Sotra Sotra, og Bergen vest, område mellom Liavatnet Alvøen Drotningsvik. Tabell 2.1: Verdikritera for landskapsform, dvs hovudformer og småformer/terrengformer STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - markerte og karakteristiske - lågt og småkupert relieff - liten variasjon toppar, skrentar og fjellformasjonar, - øyar, holmar og skjer - større terrenginngrep som landemerke - små strender ikkje er tilpassa - opphavleg strandsone - nakne berg og knausar landskapsformene (veg, kraftliner, bygg etc.) - utfylte strandsoner Lillesotra - Sotra Bergen vest - markerte og karakteristiske toppar og fjellformasjonar, landemerke - opphavleg strandsone langs sjø og vatn - middels breie fjordløp, bratt kyst - middels lågt relieff, åsar og storkuperte terrengformer moh - sprekkedalar - liten variasjon - større terrenginngrep som ikkje er tilpassa landskapsformene (veg, kraftliner, bygg etc.) - utfylt strandsone Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 24

25 Tabell 2.2: Verdikritera for vegetasjon (inklusive kulturmark, pga. lite jordbruk i analyseområdet) STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Naturleg lauvskog med - myr og hei - manglande variasjon innslag av edellauvskog - våtmarker i overgang - manglande overgangssoner (sørvende randsoner) mellom myr og vatn / randvegetasjon - overgangssoner/randsoner - naturleg gjengroing, - planteskog av gran / furu - Kulturmark; kystlynghei, blandingsskog lauv/furu naturbeite - dyrka mark, vanleg grasproduksjon - bustadområde med vanleg god grøntstruktur Lillesotra - Sotra Bergen vest - Naturleg lauvskog med innslag av edellauvskog (sørvende lier og randsoner) - eldre (kyst)furuskog - lauv- og blandingsskog (bjørk/furu) - furuskog - lynghei/myr i høgareliggkande område - kulturmarker i gjengroing - bustadområde med vanleg god grøntstruktur - manglande variasjon - manglande overgangssoner / randvegetasjon - planteskog av gran Tabell 2.3: Verdikritera for vatn, vassdrag, fjord STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Særleg variasjon og - småfjord, storsund, - Lite/ikkje innslag av sjø eller opplevingsrikdom, spesielt smalsund vatn knytt til overgangssonene - vassdrag, vatn, våtmark - utfylte strandsoner sjø/vatn land - Vassflata dominerer landskapet Lillesotra - Sotra Bergen vest - Særleg variasjon og opplevingsrikdom, spesielt knytt til overgangssonene sjø/vatn land - vassflata dominerer landskapet - middels breie fjordløp - vassdrag, innsjø, vatn, tjern, våtmark (sprekkedalane) - - Lite/ikkje innslag av sjø eller vatn - utfylte strandsoner Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 25

26 Tabell 2.4: Verdikritera for bygningsmasse og tekniske anlegg STOR VERDI MIDDELS VERDI LITEN VERDI - Særprega og/eller - typiske bygningsmiljø for - område der bygningsmiljøa heilskaplege bygningsmiljø, regionen, vanleg godt bryt med karaktertrekk i - kulturhistorisk: for eksempel samspel mellom bygg og landskapet og dominerer på gardstun, naustmiljø, landskap; uheldig måte industrimiljø knytt til sjø - bustadområde, - manglande heilskap - nyare bygningsmiljø med tettstadsmiljø, - uheldig samanblanding av særleg godt samspel næringsområde ny/eldre byggeskikk mellom bygningsmiljø og - vanleg godt tilpassa - veg- eller leidningstrasear landskap tekniske anlegg som bryt med karaktertrekk i - landemerke - landskapet Lillesotra - Sotra Bergen vest - Særprega og/eller heilskaplege bygningsmiljø, både eldre tettstadsmiljø/industrimiljø, gjerne knytt til sjø, og nyare bygningsmiljø - andre område med særleg godt samspel mellom bygningsmiljø og landskap - landemerke - - typiske bygningsmiljø for regionen, vanleg godt samspel mellom bygg og landskap; - nyare og eldre bustadområde, tettstadsmiljø, næringsområde satellittpreg til Bergen by - vanleg godt tilpassa tekniske anlegg (veg, leidningstrasear) - område der bygningsmiljøa bryt med karaktertrekk i landskapet og dominerer på uheldig måte - manglande heilskap - uheldig samanblanding av ny/eldre byggeskikk - veg- eller leidningstrasear som bryt med karaktertrekk i landskapet, dominerer visuelt Tabell 2.5: Verdikritera for skala Storskala landskap Middels skala Småskala landskap Store landskapsrom med vide flater, avgrensa av hovudlandformene i landskapet (finst i liten grad i området) Middels store landskapsrom, fleire landskapselement gir moderat variasjon Oppdelt, sterk variasjon i landskapselement, topografi og terrengformer som gir mange små landskapsrom Samla verdivurdering Landskapsform, fjordlandskap og vegetasjon vert tillagt størst vekt i område der naturlandskapet dominerer. I sprettbygd og tettbygde område vert Bygningsmasse og tekniske anlegg tillagt like stor vekt. Tabell 2.6. Samla verdivurdering STOR VERDI Område med stor verdi for ein eller fleire landskapskomponentar, overvekt av stor verdi STOR til Område med stor og middels verdi, overvekt av middels verdi MIDDELS VERDI MIDDELS VERDI Område med middels verdi for alle landskapskomponentar, eller med middels og liten verdi og overvekt av middels verdi MIDDELS til Område med middels og liten verdi, og overvekt av liten verdi LITEN VERDI LITEN VERDI Område med liten verdi for alle landskapskomponentar Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 26

27 2.3 Kriterium for vurdering av sårbarheit Sårbarheit er uttrykk for kor sårbart landskapsbiletet er for tiltaket som skal gjennomførast. Det vil seie i kva grad veglinjer, kryssområde eller bru vil kunne medføre reduksjon i landskapsverdi (verdiforringing). Sårbarheit vert klassifisert etter skalaen stor middels - liten/ingen stort forbetringspotensial. Tabell 2.7. Kriteria for vurdering av sårbarheit. Stor sårbarheit Tiltaket vil øydelegge kvalitetar og gje dominerande og uheldige inngrep. Landskapskarakteren vert vesentleg øydelagt/endra. Eksponerte område. Middels sårbarheit Enkelte landskapskvalitetar kan verte forringa/øydelagt. Landskapskarakteren vert negativt påverka, men utan at det endrar vesentleg karakter. Delvis eksponerte område. Liten/ingen sårbarheit/ Landskapet vert i liten grad endra og/eller forringa. Områda er lite forbetringspotensial eksponerte. Middels forbetringspotensiale strukturerande på område med liten heilskap og utflytande landskapsrom. Tiltaket vil kunne forbetre landskapskarakter og verdi. Tiltaket kan virke Stort Tiltaket vil kunne forbetre landskapskarakter og verdi i stor grad. Tiltaket forbetringspotensial kan virke strukturerande på område med liten heilskap og utflytande landskapsrom. I den skriftlege omtalen er det vurdert sårbarheit for det enkelte registreringstema landskapsform, vegetasjon, bygningsmasse, vatn, sjø og vassdrag, og skala. I karta er det valt å berre vise områda med middels til stor sårbarheit, for å gjere desse tydelege og godt lesbare på kvar ein har spesielle område. 2.4 Kriterium for omfang Storleiken av inngrep som veganlegga gjer i landskapet saman med lokalisering og lineføring, dimensjonar og skala, er grunnlag for vurdering av omfang. I samsvar med plannivået er skjeringar og fyllingar som er venta å vere under to meter ikkje teke med i omtale omfang. Tabell 2.8. Kriteria for omfang, etter Handbok 140 Stort positivt Middels positivt omfang omfang Lineføring og lokalisering av tiltaket Tiltaket sin dimensjon og skala Utforming av tiltaket Ikkje aktuell kategori Tiltaket vil erstatte eller endre eksisterande vegar eller anlegg slik at tiltaket vil stå i eit harmonisk forhold til landskapet /omgjevnadene sin skala Utforming av tiltaket vil framhevje omgjevnadene sin kvalitetar/ særpreg Tiltaket vil stadvis framheve landskapet og staden sin form og element, og tilføre landskapet nye kvalitetar Tiltaket vil erstatte eller endre eksisterande vegar eller anlegg slik at tiltaket vil stå i eit noko meir harmonisk forhold til landskapet /omgjevnadene sin skala Utforming av tiltaket vil styrke omgjevnadene kvalitetar/særpreg Lite/ inkje omfang Tiltaket vil stort sett være tilpassa/forankra til landskapet/ staden sin form og element Tiltaket sin dimensjon vil stort sett stå i eit harmonisk forhold til landskapet /omgjevnadene sin skala Utforming av tiltaket vil stort sett vere tilpassa omgjevnadene Middels negativt omfang Tiltaket vil stadvis vere dårleg tilpassa eller forankra til landskapet / staden sin form og element Tiltaket sin dimensjon vil stå i eit lite harmonisk forhold til landskapet /omgjevnadene sin skala Utforming av tiltaket vil stadvis vere dårleg tilpassa omgjevnadene Stort negativt omfang Tiltaket vil vere dårleg tilpassa eller forankret til landskapet / staden sin form og element Tiltaket sin dimensjon vil sprengje landskapet/ omgjevnadene sin skala Utforming av tiltaket vil vere dårlig tilpassa omgjevnadene Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 27

28 2.5 Avbøtande tiltak I eit ope og sårbart landskap er det viktig gjennom val av standard og detaljplanlegging legge til rette for løysingar som i størst mogeleg grad dempar inngrepa i landskapet. Dette kan gjelde å: søke nokre dispensasjonar frå Vegnormalene sine krav til minimumskurver både horisontalt og vertikalt, eventuelt noko redusert dimensjonerande fart på delstrekningar får å oppnå dette. Dette gjev betre rom for å byggje meir landskapstilpassa veg med mindre fyllingar og skjeringar og generelt få betre forankring til eksisterande terrengformer. bygge murar i staden for større fyllingar erstatte fyllingar i vatn med bru dempe inngrepet gjennom detaljutforming i reguleringsplan og prosjektering Omtale av avbøtande tiltak vert gjort under konsekvensvurderingane for kvart delområde. 2.6 Avgrensing av tema Ved vurdering av verknader for landskap, er t.d. økologisk verdi, kulturhistorisk verdi, bruksverdi osb ikkje vektlagt, då det er landskapets visuelle kvalitetar som skal vurderast. Verneverdiar knytt til økologi og biologisk mangfald, bruksverdi knytt til friluftsområde osb. vert i Statens vegvesen sin metodikk utgreidd som eigne tema og er omhandla i eigne rapportar. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 28

29 3 OMTALE OG INNDELING AV PLANOMRÅDET 3.1 Inndeling i delområde Med grunnlag av data for Asplan Viak sine landskapsanalysar, er områda delt inn som vist i kartet under. Figur 3.1 Oversikt over delområda fra to landskapsanalysar Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 29

30 3.2 Verdikart På grunnlag av Asplan Viak sine to landskapsanalysar er det sett saman eit samla verdikart som dekkjer alle aktuelle alternativ for delprosjekt 1 for Sotra-sambandet. Hovudtrekket er at kystnære område og område rundt vassdrag og vatn er vurdert å ha middels høg til høg landskapsverdi. Store delar av områda elles er vurdert å ha middels verdi. Nærare omtale av verdi for delområde er gjort i konsekvensanalysen i neste kapittel. Figur 3.2 Verdikart for heile planområdet Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 30

31 3.3 Omtale av planområdet Sotra - Litlesotra (Fjell kommune) Figur 3.3 Analyseområdet. Fjord- og kystlandskap. Byfjorden,Alvøyvassdraget, Lyderhorn og Liatårnet mest markerte landskapselement. Tett bebyggelse og infrastruktur. Foto: Bård Magnus Fauske, Fjell kommune Figur 3.4 Høgdelagkart Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 31

32 Landskapsregion 20, Kystbygdene på Vestlandet. Underregion 20.1, Øygarden Karmøy Landskapsregionen er karakterisert ved: - skiftande landskapskarakterar og fleire ulike landskapstypar - fargespel og lysverknad vekslande med årstid, lystilhøve og vegetasjonstype - havoverflate med vekslande uttrykk, kontrast sjø og land - oppskoren landflate og småskala preg, sjøflater med ulik breidde og lengde gir ulike landskapsrom,mange sund og småfjordar - store område utan sjøkontakt, myr og lyngheier, heilandskapet i utvikling mot skog - tidlegare jordbruk og fiskeridominert bygningsmasse i utvikling mot tettstads- og bymiljø, nyare og meir teknologiske næringsvegar/bygningsmiljø (oljeverksemd mm) Landskapsform/terrengform: Landskapet i Fjell ligg vest for Bergensbuene, med grunnfjell av ulike næringsfattige, granittiske gneisar. Området er eit øylandskap med fjellknausar og forblåste heier. Landskapet tilhører den låge, småkuperte strandflata med markerte dalar og sund langs sprekkesoner og forkastingar. Landskapet er hovudsakleg forma av isen i kvartærtida, og det finst lite lausmassar i området. Terrengforma er avrunda småkupert utan store høgdeforskjellar. Liatårnet på 341 moh er eit tydeleg landemerke sett frå heile Bergensområdet. Her ser ein tydeleg korleis geologisk samansetnad og historie med forkastningar og isbre gjer at fjellet i området framtrer som sagtanna, med lange slake fjellsider som stig mot vest, brotne av bratte stup på austsida. Markerte dalsøkk i nord sør retning. Vegetasjon/naturtypar: Marin grense ligg lågt, ca 30 m.o.h. I terrengforsinkningar i le langs strandlinja finst mindre strandavsetningar, medan innlandet i hovudsak har myr og tynt torvdekke. Enkelte stader forvitrar næringsrik berggrunn og gir opphav til frodigare vegetasjon. Tidligare var store delar av regionen dekka med lynghei. I dag er kulturmarkstypen sjeldan p.g.a. stadig reduksjon i beiting og tradisjonelt svedjebruk. Det finst mindre område med kulturmark i analyseområdet, men mykje av attverande kulturmark er i gjengroing grunna nedlegging av drifta. Attverande kulturmark er også under stort utbyggingspress. I Fjell er det lite skog utanom plantefelta. Det som fins av lauvskog er skogslier med bratte berg og hamrar. Viltveksande, naturleg barskog manglar i Fjell, og alle områder med gran og furu er opphavleg planta. I dag frør bartrea seg sjølv. Vatn, vassdrag, fjord: - Innan analyseområdet er følgjande landskapstypar definerte (NIJOS 2004): - Middels breie fjordløp Byfjorden midtre (nord for Sotrabrua) - Småfjord- og storsundlandskap Byfjorden sør (sør for Sotrabrua) - Våg- og smalsundlandskap Straumsosen med Straumsundet og Bildøystraumen, Arefjorden Byfjorden er eit mellomskala fjordlandskap med hovudsakleg bratte sva mot fjorden. Fjorden har mindre og småskala vågar med strender og viker, som Arefjorden, ein smal våg skild frå Byfjorden av holmar og øyer. Der finst fleire større og mindre vatn og kulturmarkssjøar både på Litle Sotra, Bildøy og Sotra. Fleire av desse har både høge landskapskvalitetar og økologiske kvalitetar på lokalt nivå. Fjellvassdraget er kommunen sitt største vassdrag, med 10 større og mindre vatn. Bygningsmasse og tekniske anlegg: Straume senter er kommunesenter med tettstad/senterfunksjon og store næringsområde. Busetnaden er i hovudsak konsentrert småhus- og einebustadområde, men tettare bustadformer er under planlegging i sentrale område. Eldre tette bustadområde med tydeleg villapreg finn ein i områda Arefjorden Brattholmen, Foldnes, Kolltveit. Nyare einebustadområde med tettare karakter er Hjelteryggen, Tona Valen, og Bykletten. Høgspentlinja på 300 kv som kryssar vestover mot Kollsnes er eit svært dominerande trekk i landskapet. Hovudvegen frå aust til vest er likeeins både arealkrevande og dominerande i landskapet, med ei stiv linje som vert opplevd som ei visuell barriere i landskapet. Område med verdifull bygningsmiljø: Knarrevik med eldre arbeidarbustader, industrianlegg og skulehus, og Brattholmen med tidlegare gjestgivarstad og dampskipsstopp. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 32

33 Kystbygdene, lågt relieff og småknudrete landskap Liatårnet,særmerkt geologisk form, landemerke Lynghei,kulturmark,strandsone,overgangssoner Storavatnet på Sotra Fjord og sund. Straumsundet Vågar og kilar. Naustmiljø i Arefjorden Straume sentrum Veg over Straumsundet Figur 3.5 Bilete frå Sotra - Lillesotra Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 33

34 Inndeling i delområde Område der naturlandskapet dominerer: 1 Storavatnet og Fjellvassdraget 2 Straumsosen 3 Steinsfjellet, Storavatnet mfl på Lillesotra Område i spredtbygde strøk og bustadområde mfl.: 4 Kolltveit 5 Foldnes 6 Søre Bildøy 7 Bildøypollen og Bildøystraumen 8 Straumsundet 9 Ebbesvik Snekkevik 10 Bustadområde i Arefjord og Brattholmen 11 Arefjorden 12 Tona og Valen 13 Hjelteryggen Område i tettbygde strøk, tettstadmiljø, sentrumsområde, næringsområde: 14 Straume 15 Næringsområde på Straume 16 Knarrevik Bergen kommune (Bergen Vest) Landskapsregion 21, Ytre fjordbygder på Vestlandet. Underregion 21.5, Indre Bergensbuene. Landskapsregionen er karakterisert ved: - høgreiste strandflater dannar overgangen frå kyst - tydelege fjordløp omgitt av åsar og låge fjell - smale lågtliggande strandflater - frodigare vegetasjon enn kystregionane - hovudvekt av lauvskog, ein del furuskog, og gran i full spreiing - jordbruk langs fjordane i mindre sentrale strøk, jamn busetnad - eldre og nyare tettstadar, og forstadar rundt Bergen Landskapsform/terrengform: Rundt Bergen nord til Fensfjorden ligg Bergensbuene, som gir smale langstrakte øyer og halvøyer, dalsøkk og fjell-/åsryggar i ein boge vestover med Løvstakken som sentrum. Mjuke og harde bergartar ved sidan av kvarandre har gjort at isen har slipt ujamt, med markert landskapsformer og langstrakte dalar i bogeform som resultat. Næringsrik forvitringsjord ligg i dalsøkka og gir eit frodig og grønt landskap i sprekkedalane. Analyseområdet står fram som eit småkupert åslandskap som går over i markerte fjellformasjonar mot Bergensdalen og Byfjorden, typisk for landskapsregionen. Eit relativt lågt relieff gjer at høgare og karakteristiske fjellformasjonar som Lyderhorn blir viktige landemerke synlege frå alle himmelretningar og store delar av området. Vegetasjon/naturtypar: Bergen vest er tettbygd i lågareliggande delar, men har også store område med skog og våtmarker. Furuskog dominerer vegetasjonsbiletet saman med blandingsskog bjørk/furu. Rik furuskog med høg verdi for landskapsoppleving finn ein rundt Alvøyvassdraget. Området Alvøen Kongshamn Ramsvik er regulert spesialområde landskapsvern i plan frå Området har ein større samanhengande edellauvskog dominert av eik. Ubygde område i høgareliggande område er dominert av bart fjell og lyngmark. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 34

35 Ytre fjordbygder, storsund med tett busetnad og bratt kystlinje. Lyderhorn, landemerke synleg frå stort omland Furuskog kring Alvøyvassdraget. Bergen vest er ein grøn bydel. Tett busetnad langs veg og kraftlinje. Verna edellauvskog i Ramsvik. Kraftlinje dominerer visuelt der den ligg tett på busetnad og veg. Dagens Sotrabru Figur 3.6 Bilete frå Bergen Vest Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 35

36 Vatn, vassdrag, fjord: Innan analyseområdet er følgjande landskapstypar definerte (NIJOS 2004): - Middels breie fjordløp Byfjorden midtre, nord for Sotrabrua - Småfjord/storsund Byfjorden søndre, sør for Sotrabrua - Byfjorden er eit mellomskala fjordlandskap med hovudsakleg bratte sva mot fjorden. Vågar med strender og viker i Godvik Breivik, og Kongshamn Alvøen-områda. Analyseområdet inneheld det store innlandsvassdraget Storavatnet Alvøyvatnet (Småvatnet). I sprekkedalane elles finn ein fleire mindre vatn og kulturmarkssjøar i gjengroing, mange med både landskapskvalitetar og økologiske kvalitetar på lokalt nivå. Bygningsmasse/tekniske anlegg: Loddefjord er drabantby med tett busetnad og blokker frå 60- og 70- talet, og har tettstad/ senterfunksjon for bydelen. Også Drotningsvik har eit mindre senter med slik funksjon. Elles er analyseområdet prega av eldre og nyare blokker, rekkehus, småhus- og einebustadområde spreidd utover landskapet. Nyare bustadområde er vesentleg tettare utbygd enn eldre villaområde. Høgspentlinja på 300 kv som kryssar vestover er eit svært dominerande trekk i landskapet. Motorveg/hovudvegen frå aust til vest er likeeins både arealkrevande og dominerande i landskapet, med ei stiv linje som vert opplevd som ei visuell barriere i landskapet. Område med verdifulle bygningsmiljø er Alvøen Kongshamn, med eldre industrimiljø, hovudbygg og arbeidarbustadar. Området er småkupert og idyllisk med god kontakt mot fjordlandskapet og eit godt samspelmellom landskap, vegetasjon og bygningar. Også i Breivik finn ein restar av eit slikt heilskapleg bygningsmiljø. Inndeling i delområde Område der naturlandskapet dominerer: 17 Byfjorden 18 Alvøyvassdraget 19 Ramsvik 20 Lyderhorn og Liavatnet Område i tettbygde strøk, tettstadmiljø, sentrumsområde, næringsområde mfl.: 21 Alvøen 22 Bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik-området 23 Næringsområde i Drotningsvik-området Kolltveit Tellnesskogen Heile delprosjektet Rv555 Kolltveitskiftet Austefjorden høyrer til landskapsregion 20, Kystbygdene på Vestlandet, underregion 20.1 Øygarden Karmøy (Norsk referansesystem for landskap, NIJOS). Landskapet i denne regionen skil seg frå strandflata i den ytre skjergarden ved at øyer og holmar er meir høgreiste og tettare samla, med smale sund og avstengte pollar som eit viktig karaktertrekk. Innanfor på fastlandet ligg landskapsregion 21, Ytre fjordbygder på Vestlandet, med høgare fjell og større fjordarmar. Karakteristiske trekk for landskapet på Sotra er: 1. Landskapets hovudform småknudrete og lågt relieff, storøyer/halvøyer, variert berggrunn, skjergard, øygard, bratt kyst 2. Landskapets småformer nakne svaberg og fjellknausar, lite lausmassar, marine leirer og botnmorenar, lynghumus og torv 3. Sjø og vassdrag mange sund og vågar, storsund og fjordar, Norskehavet på utsida, småvatn og kystvassdrag på øyene 4. Vegetasjon sterkt oseanisk klima (kystklima) med milde vintrar, der nake fjell, myr, lynghei og fukthei dominerer, frodig vegetasjon i lune område med næringsrik berggrunn, gjengroing og skogplanting i ferd med å endre til krattaktig, umoge vegetasjonspreg. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 36

37 5. Jordbruksmark kulturmark med grasproduksjon og lyngbeite, aukande areal ute av drift gir omfattande gjengroing med lauvskog. 6. Bygningsmasse og tekniske anlegg rike forminneområde, busetnad spreidd i grender, naust og gardstun, moderne ferdighus, vegar og kraftlinjer. Nye bilbaserte tettstader erstattar eldre, sjøvende bygder Birkeland Birkelandsområdet er slik det ligg i dag, eit heilskapleg kulturlandskapsområde avgrensa av utbyggingsområde langs Ytrebygdsvegen i vest og bustadfelt på Gommershaugen i aust. I sør danner Moahaugen, Ytrebygda skule og einebustadfelt på nedre Birkeland ein naturleg avgrensing. Garden Øvre Birkeland (gnr 114, bnr 1) ligg i dette delområdet. Flyplassvegen deler området i aust-vestleg retning. Birkelandsvatnet i austre del av landskapsområdet er eit viktig element for opplevinga av området. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 37

38 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 38

39 4 KONSEKVENSANALYSE 4.1 Konsekvensanalyse områdevis Innleiing Fleire alternativ går gjennom same område. Det er difor først gjort ei konsekvensvurdering delområde for delområde før dette vert oppsummert for kvart av alternativa. Verdi, omfang og konsekvens er gått igjennom for kvart område etter nummerrekkefølgja i dei to underliggande landskapsanalysane til Asplan Viak. På denne måten er det ikkje alltid lineær samanheng t.d. frå vest til aust, og ein bør nytte figurane og tabellane mot slutten av rapporten for å skjøne samanhengen t.d. vest - aust. Eit alternativ kan såleis i områdeomtalen byrje i område 14, fortsetje i delområde 3 gå vidare til delområde 16, osb.. Berre område som blir rørt av veganlegg i dagen er med, og eit alternativ er berre nemnt i området dersom det her er veganlegg i dagen, ikkje om det går i tunnel gjennom heile Fjell til Tellnesskogen Figur 4.1. Område 2 Landskapsskildring Området er nr. 2 i landskapsanalyse Kolltveit Austefjorden. Landskapsområdet strekker seg om lag frå Bildøybakken i nord til Kolafjellet like før Tellnesskogen i sør, og omfattar kulturlandskapet som omkransar tettstaden Fjell og Fjellvassdraget. Vassdraget med randsonevegetasjon er eit sentralt linjeelement i landskapsrommet. Vatna ligg som perler på ei snor frå nord til sør ned mot Litlepollen/Fjellspollen. I aust er landskapsrommet sterkt avgrensa av den markerte fjellryggen Vardefjellet Fjellsåta i aust. Vest for Fjellvassdraget er landskapet noko meir ope. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 39

40 Vestre del av landskapsområdet er eit ope kulturlandskap med dyrka mark, beitemark og lynghei. Nord for vegen mot Møvik og langs Fjellvassdraget er det ein del planteskog med gran og furu. Bygda Fjell med kyrkje, skule, barnehage etc. ligg langs dagens Rv555 ved foten av fjellet i austre del av landskapsområdet, omkransa av jordbruksareal. Fjellveggen bak bygda er tett skogvokst. Eit større edellauvskogsområde gjer skogsområdet særleg variert og vakkert som vegg i landskapsrommet. Lauvskogen dannar ei fint utforma randsone mellom kulturlandskapet og fjellsida. Lengst sør vert landskapet meir lukka, kupert og skogvokst. Dagens riksveg følgjer det småskala og kuperte terrenget gjennom området, og har i sjølve sentrum av bygda fått gatestandard. Nyare bustadfelt lengst nord i området ligg i overgangen mot landskapsområde 1, utanfor sentrum. I motsetnad til mange andre delar av planområdet er området ikkje dominert av store kraftlinjer, då desse går på fjellplatået aust for landskapsområdet. Landskapet er variert og mellomskala i opne område mot vest, tydeleg småskala mot nord, sør og aust. Reiseopplevinga i området er i dag knytt til mangfaldet i terreng, vegetasjonstypar, busetnad og vatn, som gir eit vekslande, variert og opplevingsrikt landskap på strekninga. Låg fartsgrense gjennom bygda gjer at ein opplever det småskala i landskapet. Strekninga manglar større utsyn til det storskala kystlandskapet. Reiseopplevinga vert karakterisert som god. Verdi og sårbarheit Området er eit heilskapleg og variert kulturlandskap med mosaikkprega veksling i opplevingar. Busetnad og vegar følgjer terreng og linjer i landskapet utan spesielt forstyrrande inngrep. Landskapet er typisk for regionen, og har i utgangspunktet middels verdi. Karakteristiske terrengformer som fjellveggen i aust og randsoner med edellauvskog aukar verdien. Fjellvassdraget med tilhøyrande randsoner har stor verdi. Samla verdivurdering: Middels til stor verdi Fjellvassdraget er svært sårbart for oppdeling som kan svekke den tydelege samanhengen og retninga, og for inngrep i dei smale randsonene. Samla vurdering av sårbarheit: Stor Omfang - Alternativ E1 Tiltak: o o o Ny firefelts veg går langs Fjellvassdraget, kryssar dette nord for Kolavatnet og bustadfeltet Kvernhaugen, går sørover gjennom kulturmarka på Kleivane i vestre del av landskapsområdet og kryssar vassdraget att mellom Bosvatnet og Litlepollen. Nytt, fullt kryss med vegen til Møvik Kortare bruer over vassdraget Lokalisering og linjeføring: Kryssinga av Fjellvassdraget to gonger er uheldig og reduserer heilskapen i vassdraget som linje i landskapet. I nordre og søre del av området går vegen på tvers av dei mindre terrengformene med vekslande fyllingar og skjeringar, noko som gir eit uroleg inntrykk. Det fare for at det vært utfyllingar i vatn, særleg utsatt er Bosvatnet. I vestre del går vegen med nærføring til gardstuna og til vegetasjonsbeltet langs Fjellvassdraget. Vegen ligg stort sett lågt i terrenget skjerma av skjeringar. Viadukten som kryssar ved Litlepollen vil vere eksponert i den smale og langstrakte Fjellspollen. Heile alternativet vil vere uheldig eksponert og ha stor fjernverknad mot turområdet ved Fjell festning. Dimensjon/skala: I nord og sør er terrenget småskala og oppdelt, med låg toleevne for vegtiltaket. I kulturlandskapet i vestre del er landskapet meir mellomskala, med større toleevne. Sett frå gardstuna vil vegen vere eit markert landskapsinngrep (nærverknad). Planskilt kryss med lokalvegnett er svært arealkrevande og vil verte eit uheldig og dominerande landskapselement. Utforming: Viadukten ved Litlepollen vil krysse skrått over dalføret og har ein uheldig lokalisering. Både viadukt og kryssområde vil stille særlege krav til utforming av sideterreng og konstruksjonar for å få godt resultat. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 40

41 Reiseoppleving: Veg utanom bygda vil gi redusert reiseoppleving grunna mindre variasjon i landskapet. Høgare fartsprofil gjer det vanskeleg å oppfatte vekslinga mellom mange og småskala landskapskomponentar. Veg i eit meir ope og mellomskala kulturlandskap kunne gitt betre oversikt og kontakt med dei store linjene i landskapet, men traseen ligg for tungt i terrenget til at ein oppnår særleg utsikt. Samla vurdering av omfang: Stor til middels negativ Konsekvensar - Alternativ E1: Stor negativ konsekvens (- - -) Avbøtande tiltak: Justeringar i horisontal- og vertikalkurvatur vil gje mindre inngrep i underordna terrengformer og bidra til eit rolegare linjeinngrep. Steinmurar som erstatning for fyllingar kan hindre drastiske inngrep i vatn/strandsonar Tellnesskogen til Skogskiftet Figur 4.2 Skråfotoet viser våg- og smalsundlandskapa Dalevågen og Fjellspollen i område 3 sett frå aust. Landskapsskildring Området er nr. 3 i Landskapsanalyse Kolltveit Austefjorden. Landskapsområdet strekker seg om lag frå Kolafjellet/Tellnesskogen i nord til Klokkarvikskiftet sør for Skogsvatnet. Terrenget er spesielt kupert og småskala med mange små sprekkedalar, vatn og myrar i nordvest søraust retning. Mellom Fossavatnet ved Tellnesskogen og Oldervadet er det registrert eit område på 45 daa med intakt låglandsmyr med høg verneverdi. Vågane og vassdraga elles er berande opplevingselement i det småskala landskapet. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 41

42 Dagens riksveg er tilpassa det kuperte terrenget med brå svingar og bratte bakkar, og har i liten grad visuell kontakt med sjø og vassdrag. Vegstrekninga er prega av ein del randbusetnad som kjem nokså brått på rundt svingane. Reiseopplevinga i området er i dag knytt til mangfaldet i terreng, vegetasjonstypar, busetnad og vatn. Strekninga manglar større utsyn til det storskala kystlandskapet. Reiseopplevinga vert karakterisert som god. Verdi og sårbarheit Området er eit heilskapleg og variert natur- og kulturlandskap med mosaikkprega veksling i opplevingar. Ein del bygg, kraftlinjer og næringsområde vert opplevd som forstyrrande inngrep, men landskapet er i hovudsak typisk for regionen, og har middels verdi. Samla verdivurdering: Middels til stor verdi I dette området finst ikkje store terrengformer i nord sør retning som vegen kan forankrast i. Det oppdelte og småskala terrenget, busetnad og vegetasjonsstrukturar er svært sårbare for storskala inngrep på tvers, det same gjeld vassdraga. Alle vegalternativa med dei dimensjonane som her vert planlagt vil vere uheldige i landskapet. Samla vurdering av sårbarheit: Stor Omfang - Alternativ E1 Tiltak: o o Nordlege del: Ny firefelts veg i dagen, diagonalt i naturprega landskap med tynt jordsmonn. Kryssar eksisterande veg i retning nordvestover mot kryssinga av Fjellvassdraget. Sørlege del: Ny, firefelts 675m lang veg i dagen. Frå nord går den først på liten fylling over eit lite tjern (1 daa) som vert drenert, gjennom 150m skjering med snitthøgd 5m, deretter 175m skjæring, snitthøgd 13m, så 135 m fylling som går frå høgd 0 til 5m og som medfører fylling i vatn, og til slutt nedstigning med 220m forskjering til tunnel med 0-20m høge skjeringar. Større kryssområde. Lokalisering og linjeforming Nordlege del: Ny veg går diagonalt i naturlandskapet og kryssar eksisterande veg. Sørlege del: Ny veg som tek av frå dagens veg i nord og går i delområde 3 mellom 50 og 240m aust om eksisterande veg med svak fylling frå nord som går over i større skjeringar/forskjeringar. Vegen går rett og delvis diagonalt gjennom landskapet. Den kryssar liten elvedal og vil få synleg helning ned mot fjelltunnel. Ein vil kunne oppleve at vegen i sørlege del går nokså brutalt gjennom landskapet, sjøl om den fysiske barriera er større enn den visuelle (låg fylling). Kryssområdet er framand i eit landskap med heller lite tekniske inngrep. Dimensjon/skala Større dimensjonar enn dagens veg. Kryssområdet er stort i eit landskap med heller lite tekniske inngrep. Utforming Fylling i vatn og høge skjeringar er utfordrande mhp. utforming. Kryssområdet har ei storskala utforming som er uvanleg i området. Samla vurdering av omfang: Stort til middels negativt Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 42

43 - Alternativ E2 Ny, tofelts 675m lang veg i dagen mellom to tunnelar. Frå tunnel i nord går vegen i 2-4m skjering som vil drenere eit lite tjern (1 daa), gjennom 150m skjering med snitthøgd 5m, deretter 175m skjæring, snitthøgd 13m, så 135 m fylling som går frå høgd 0 til 5m og som medfører fylling i vatn, og til slutt nedstigning med 220m forskjering til tunnel med 0-20m høge skjeringar. Lokalisering og linjeforming Ny veg som i delområde 3 kjem ut frå tunnel i nord og går mellom 50 og 240m aust om eksisterande veg, med svak fylling, deretter over i større skjeringar/forskjeringar. Vegen går på rett strekning, delvis diagonalt gjennom landskapet. Den kryssar liten elvedal og vil få synleg helning ned mot fjelltunnel. Større kryssområde. Vegen vil kunne oppfattast å gå nokså brutalt gjennom landskapet, sjøl om den fysiske barrieren er større enn den visuelle (låg fylling). Dimensjon/skala Større dimensjonar enn dagens veg. Kryssområdet er stort i eit landskap med heller lite tekniske inngrep. Utforming Fylling i vatn og høge skjeringar er utfordrande mhp. utforming. Kryssområdet har ei storskala utforming som er uvanleg i området. Samla vurdering av omfang: stor til middels negativ Konsekvensar - Alternativ E1: Middels til stor negativ konsekvens (- - /- - -) - Alternativ E2: Middels til stor negativ konsekvens (- - /- - -) Avbøtande tiltak på begge alternativ: Utjamning av fyllingar mot terreng, og avrunding av skjeringstoppar Storavatnet og Fjellvassdraget Område er nr 1 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1 (Tilsv. óg vestre 4/5 del av delomr. 1 i Kolltveitskiftet Arefjorden). Heilskapleg naturlandskap lengst vest i analyseområdet. Låge fjell og utmark omkransar vassdragssystema Stora-vatnet og Fjellvassdraget. Figur 4.3. Storavatnet på Sotra. Frå høgdedraga opplever ein det storskala kystlandskapet Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Terrenget er knudrete, småkupert og oppdelt av mange låge fjell og knausar som dannar sprekkedalar i nord sør retning. Eit tverrsnitt frå aust til vest gir det tydelege sagtannmønsteret som er typisk for Fjell; slake austsider og bratte vestsider. Vegetasjonsmønster Området består hovudsakleg av grunnlendt mark med lynghei. Lyngmarka i gjengroing, særleg i randsonene mot busetnad og eldre dyrkamark. Noko planteskog med gran og furu. Delar av området er sterkt prega av lyngbrannen på forsommaren Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 43

44 Bygningsmasse og tekniske anlegg Området er utan busetnad, men grensar til busetnaden mot Kolltveit og Morland. Riksveg 555 og 561 går langs austsida av vatnet. Kraftlinjene nordover mot Kollsnes kryssar tvers gjennom området. Vatn, vassdrag, fjord Vatna følgjer sprekkedalar i nord - sør retning. Mange små holmar og viker gir oppdelt og variert innsjølandskap. Delar av strandsona i aust er utfylt i samband med riksveg. Skala Figur 4.4. Frå lågtliggande område er landskapet knudrete og småskala med varierte terrengformer. låge relieffet gir eit ope og storskala landskap sett frå høgdedraga. Sett frå lågtliggande område er det eit svært oppdelt og småskala landskap med mange små landskapsrom. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels til stor verdi Området er eit heilskapleg naturlandskap med berre kraftlinjene som forstyrrande inngrep. Landskapet er typisk for innsjølandskap i regionen. Samla vurdering av sårbarheit: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarheit for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Grunnlendt terreng kan gjere inngrep særleg eksponert. Bygningsmasse: Liten sårbarheit (finst ikkje) Vatn og vassdrag: Stor sårbarheit knytt til oppdeling av vassflater og naturlege strandsoner. Skala: Mellomting av storskala og småskala, stor sårbarheit. Omfang - alt. E1 Tiltak: o o Ny, firefelts veg på fylling parallelt med dagens riksveg langs Storavatnet og Haljesvatnet. Lokalt toplans kryss ved Haljesvatnet Lokalisering og linjeføring: Linjeføringa langs vassdraga er uheldig. Frå nord ligg traséen med kryss tett på Haljesvatnet, Eidesvatnet og Liavatnet og deira sørlege strandsoner. I tillegg vert det liggande att eit smalt terrengområde mellom eksisterande veg/ny lokalveg og ny Rv555. Samla inngrep vert svært breitt og dominerande i høve til vatnlandskapet. Veglinja kryssar Fjellvassdraget, berører viktige opplevingselement som Nordsjøløypa, og får stor visuell barriereverknad. Dimensjon/skala: Strekninga med parallellføring av ny riksveg og lokalveg vil gje stor breidde på samla vegareal, og virke dominerande. Reiseoppleving: Utsikten vestover mot Storavatnet vil verte dominert av nye fyllingar som gir vesentleg redusert opplevingsverdi. Linja gir betre utsyn ut over vatna i Fjellvassdraget, men fartsnivå og vekslande skjeringar / fyllingar vil gi litt for korte glimt til at dette får verknad for samla reiseoppleving. Samla vurdering av omfang: Stor til middels negativ Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 44

45 - Alt. C101, C 102, D101 Tiltak: o Kryss Kolltveit Krysset er vist som trompetkryss vendt nordover på området mellom Storavatnet og Haljesvatnet. Ut fra tunnel austfrå kjem vegen via forskjering og om lag 90m veg på fylling - ut på bru over eksisterande riksveg. Derifrå bøyer vegen av og går på fylling som startar om lag 5m over eksisterande riksveg og går ned mot 0 når ramper nordover og sørover når riksvegen. Lokalisering og linjeføring: Krysset er lagt på eide mellom to vatn og fell slik på eit vis inn i landskapet. Formen på krysset er uvanleg i området. Dimensjon/skala: Skalaen på vegføringa er større en vanleg på Sotra. Samla vurdering av omfang: stor til middels negativ Konsekvensar - Alternativ E1: Stor til middels negativ konsekvens (- - - / - -) - Alt C101, C 102, D101 og D 102: Middels til stor negativ konsekvens (- - / - - -) Avbøtande tiltak: - Alt. E1: Ein bør vurdera å trekke ny vek lengre vekk frå vatna, slik at det vert ein buffer imellom veg og vatn. Restarealet mot eksisterande veg vert smalare, men fråstand til vatna er meir viktig i høve til landskapsbilete. Steinmurar bør erstatta fyllingar, særleg dersom ein ikkje kan unngå å komme nære vatn. - Alt. C101, C 102, D101: Evt. forenkling av kryss til stor rundkøyring Straumsosen Område er nr 2 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Ope øy- og holmelandskap mellom Sotra og Lillesotra, omfattar nordre del Bildøy. Sjøflata dominerer fjordrommet og avgjer at området vert karakterisert som naturlandskap. Klassifisert som våg- og smalsundlandskap 20-T5-21 Straumsosen i NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Fleire vågar og sund mellom små holmar og øyar, avgrensa av dei større øyane. Lågt relieff (ca 20 moh). Vegetasjonsmønster Området består i hovudsak av bart fjell, svaberg og grunnlendt mark med lynghei. I Rotavika på Bildøy finst også eit større samanhengande område med fint utforma naturbeitemark med stor opplevingsverdi. Området har framleis beitetrykk stort nok til å halde marka i hevd og gi stor verdi. Bygningsmasse og tekniske anlegg Området har ein god del hytter og naust. Småskala Bygningsmasse. Grensar til busetnaden på Kolltveit, Bildøy, Foldnes og Straume. Riksveg 555 over Bildøy avgrensar området. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 45

46 Vatn, vassdrag, fjord Dei smale sunda Straumsundet og Bildøystraumen munnar ut i den opne Straumsosen. Variert strandsone fri for andre inngrep enn tradisjonelle hytter og naust. Skala Straumsosen er eit mellomskala fjordlandskap i overgangen mellom smale sund og eit større fjordlandskap mot nord. Mellomstore sjøflater, sikt ut og inn sunda. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels til stor verdi Området er eit heilskapleg fjordlandskap med få forstyrrande inngrep og tradisjonell Bygningsmasse. Typisk landskap, men med innslag av verdifull vegetasjon Sjøflata dominerer landskapsrommet. Straumsosen. Kolltveit i framgrunnen Samla vurdering av sårbarheit: Stor Området vil vere eksponert mot eventuelle tiltak over Bildøystraumen og Straumsundet. Landskapsform/terrengform: Stor sårbarheit for inngrep på tvers av fjordromma. Vegetasjonsmønster: Naturbeitemark svært sårbar. Bygningsmasse: Småskala naust/hytter med stor sårbarheit Vatn og vassdrag: Stor sårbarheit knytt til oppdeling av vassflater og naturlege strandsoner. Skala: Middels sårbarheit. Utsikt frå Foldnes mot Straumsosen og Straumsundet. Liatårnet dannar bakvegg Naust ved Foldnes Figur 4.5. Staumsosen Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 46

47 Omfang Alternativ E1, E2, C 101, C102, D101 Tiltak og utforming: o 2/3 av ny firefelts bru 235m. Austre 1/3 av brua er i delområde 7, men omfanget vert likevel vurdert her for å unngå å gjere materialet for komplekst. Figur4.6 Bru Bildøystraumen Lokalisering og linjeføring: Horisontal brubane, linjeføring normalt på strandsona og krysning over eit smalt sund gir ei bra lokalisering og linjeføring av sjølve brua i landskapet. Ein viss visuell konkurranse med eksisterande veg/bru-kryssing av sundet verkar i negativ retning. Dimensjon/skala: Firefelts bru er eit stort element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels negativ Konsekvens: Middels negativ konsekvens ( - - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 47

48 4.1.6 Kolltveit Område er nr 4 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1 (Tilsv. austre 1/5 del av delomr 1 i landskapsanalyse Kolltveitskiftet Arefjorden). Kolltveit på Sotra ligg vendt mot Straumsosen. Området er avgrensa av Straumsosen i aust, Rv 561 i nord og vest, og Bildefjellet i sør. Området framstår som eit samansett bygdemiljø med tette einebustadmiljø, restar av kulturmark, utmark, og næringsareal. I framlegg til kommuneplan er det lagt ut store areal til bustadføremål og golfbane. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Eit tverrsnitt frå aust til vest gir det den typiske terrengforma for Fjell, med slake austside mot Straumsosen og bratte vestside mot Rv 561. Terrenget elles er småkupert og oppdelt. Vegetasjonsmønster Området har eit grønt preg med ein mosaikk av lauvskog, hagar og restar av eldre kulturmark i dei lågaste delane nærmast fjorden. Lynghei og fjell tek over opp mot Skorefjellet. Delar av den eldre kulturmark er blitt golfbane, slik at det opne, grøne preget vert halde i hevd. I overgangssonene mellom eldre kulturmark og lauvskog finn ein innslag av edellauvtre, særleg hassel. Lengst sør er det tett planteskog med gran. Langs Rv 561 på vestsida ligg eit smalt belte med fint utforma naturbeitemark inntil bergveggen. Overgangssonene og kulturmarkene har stor verdi. Kolltveit sett frå Bildefjellet. Kraftlinjene dominerer visuelt i det nakne landskapet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Blanding av eldre, spreidte einebustader med store tomter og hagar, og nyare og meir tette einebustadområde. Naust langs fjorden. Gamlevegen følgjer terrenget gjennom busetnaden. Mindre næringsområde langs Rv 555 i sør. Kraftlinjene nordover til Kollsnes kryssar området lengst sør. Vatn, vassdrag, fjord Flott utsikt mot Straumsosen. Strandsona i hovudsak intakt, med tradisjonelle naust og kaiar. Nokre mindre bekkar og tjørn. Planteskog ved næringsområdet lengst sør Figur 4.7 Bilete frå Kolltveit. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 48

49 Skala Ope og storskala landskap med utsikt mot fjordlandskapet sett frå høgdedraga. Variert topografi og vegetasjon gir middels/småskala med mange små landskapsrom sett frå lågareliggande område. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Mindre område med verdifull vegetasjon. Samla vurdering av sårbarheit: Stor Landskapsform/terrengform: Middels sårbarheit for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og eldre kulturmarksformer er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Småskala tettstadsmiljø med middels til stor sårbarheit for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarheit. Skala: Mellomting av storskala og småskala, stor sårbarheit. Omfang - Alternativ C101, C102, D101, D102, E1, E2, Tiltak/endringar: o Forskjæring 15m lang, 0-10mh o Bruhode 4 felt Lokalisering og linjeføring: Plassering på tvers av smalt sund gir ei bra tilpasning av sjølve brua, medan forskjering 0-10 for skjering på denne sida er relativt brutalt Dimensjon/skala: Stor Samla vurdering av omfang: Stor til middels negativ Konsekvens Middels/stor negativ (- - / ) Søre Bildøy Område i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Området omfattar den sørlege delen av Bildøy mellom Sotra og Lillesotra, avgrensa av riksvegen i nord, og Straumsundet og Bildøystraumen på aust og vestsida. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Bildøy er ein del av eit våg- og smalsundlandskap, og er omgitt av smale sund og kilar med kort avstand til øyane på kvar side. Relieffet er lågt, ca moh, med småkuperte kollar og bratte sva ned mot sjøen. Vegetasjonsmønster Søre Bildøy har ein mosaikk av lynghei, dyrka mark, lauvskog og villahagar som gir eit variert og grønt preg. Dyrka mark ligg i hovudsak på vestsida mot Bildøystraumen, og i det grøne daldraget like sør for fylkesvegen som før var hovudveg. Randsoner og knausar har kantvegetasjon av lauvskog med innslag av edellauvtre. Overgangssonene og kulturmarkene er avgjerande for mangfald og variasjon og har stor landskapsverdi. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 49

50 Bygningsmasse og tekniske anlegg Hovudvegen skjer over Bildøy på tvers av terrengformene, og deler øya i to delar med ulik karakter. Vidaregåande skule ligg sentralt på Bildøy. Dei store bygningane og flata bryt med mosaikken i vegetasjon og terrengformer elles. Gardstun og eldre einebustader ligg spreidd i det opprinnelege jordbrukslandskapet, tilpassa mosaikken i terreng og vegetasjon. Sørspissen av Bildøy er dominert av nyare og tettare einebustadfelt, samt bibelskule. Naust og kaiar langs sunda. Gamlevegen over Bildøy og vegane i bustadfeltet følgjer terrenget. Vatn, vassdrag, fjord Smale sund på kvar side av øya. Strandsone med i hovudsak bratte sva. Mindre strender i små viker og bukter har stor verdi. Eitt lite vatn ved skulen. Dyrka mark på Bildøy. Riksvegen i Skala Smale sund gir småskala og intimt preg langs fjorden. Kort avstand over sunda gjer at ein har god visuell kontakt med motsett side, og ikkje alltid har visuell kontakt med sjøen. Variert topografi og vegetasjon gir middels/småskala preg med fleire små landskapsrom. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Mosaikkpreget gjer området samansett og opplevingsrikt. Nyare bustadfelt i strandsona på Bildøy Samla vurdering av sårbarheit: Stor Figur 4.8 Bilete frå Søre Bildøy Landskapsform/terrengform: Stor sårbarheit for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og marginale område med dyrka mark særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø og gardstun har stor sårbarheit for større vegtiltak. Større bygningsmiljø som skulen er mindre visuelt sårbart. Vatn og vassdrag: Strandsona og dei smale sunda har stor sårbarheit. Skala: Småskala, stor sårbarheit. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 50

51 Omfang - Alternativ C 101 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg, frå vest i 245m lang fylling med snitthøgd 10m, deretter 75m fylling snitthøgd 5m, så bøyer vegen av mot sør i middels høg skjering snitt 8mh over 395 m lengd, til slutt mot aust kort fylling snitthøgd 7m. Lokalisering og linjeføring: Kryssar og tangerer eksisterande veg. Går over midtpartiet av Bildøy med middels/småskala preg og variert topografi og vegetasjon. Dimensjon/skala: Firefelts veg i delvis jomfrueleg område er eit stort element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels negativ - Alternativ C102, E1, E2, Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg, frå vest i 95m lang fylling med snitthøgd 9m, deretter 125m lang skjering snitthøgd 6m, samt nokre mindre skjeringar/fyllingar, før vegen går over i rein parallellføring med eksisterande veg. Her vert difor om lag same fyllingar og skjeringar som eksisterande veg, største inngrep er 145m skjering med snitthøgd 8m. Lokalisering og linjeføring: Kryssing av eksisterande veg, føring i delvis jomfrueleg terreng i vest, austlege del parallelt med eksisterande veg gir ein broket linjeføring, med restareal imellom vegane i vest. Dimensjon/skala: Firefelts veg i delvis jomfrueleg område i vest er eit nytt, stort element i landskapet, medan ein i aust får mindre endring. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativ Konsekvens: - Alternativ C 101: Middels til negativ konsekvens (- - ) - Alternativ C102, E1, E2, Liten negativ konsekvens ( - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 51

52 4.1.8 Straumsundet Område nr 8 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Området er avgrensa til Straumsundet sørover frå brua for riksvegen mellom Bildøy og Lillesotra, til Orrtua der straumen opnar seg mot Kobbaleia. Klassifisert som del av våg- og smalsundlandskap 20-T5-21 Straumsosen i NIJOSrapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Langstrakt og smalt sund med låge terrengformer på kvar side. Dannar tydeleg og klart avgrensa landskapsrom. Blir breiare og får opnare karakter sørover mot møtet med Bildøystraumen. Fjellsida opp mot Liatårnet svært markert landform. Bruene stenger den smale delen av sundet visuelt Vegetasjonsmønster Lauvskog dannar kantvegetasjon i overgangssona mellom strandsona og terrenget bakanfor, og er med på å forsterke avgrensinga av landskapsrommet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Tradisjonelle naust og kaiar langs sundet, i tillegg til enkelte einebustader i strandsona. Områda langs sundet mellom bruene over sundet er avsett til utvikling av Straume sjøfront. Næringsareal med stor kai i sør der sundet møter Bildøystraumen og blir breiare. Her kryssar kraftlinje straumen. Området er avsett til næring og offentleg hamn i kommunedelplan for Straume. Det smale sundet gjer at arealbruken langs sjøen påverkar opplevinga av landskapet sterkt. Vatn, vassdrag, fjord Sundet og sjøen dominerer landskapsrommet og er avgjerande for landskapskarakteren. Utfyllingar i samband med bruene midt i sundet stenger sundet visuelt mot Straumsosen. Sundet opnar seg mot møtet med Bildøystraumen Næringsområde og kai ved Straumsundet Skala Småskala i nord der sundet er på det smalaste, middels skala sørover mot Orrtua. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap for regionen og kysten i Hordaland, mindre skjemmande inngrep. Vil endre karakter med planlagt utbygging. Samla vurdering av sårbarheit: Stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarheit for inngrep på tvers av landform/rom. Utsikt over sundet mot Døsjeneset og Liatårnet Fig.4.9 Bilete frå Straumssundet Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 52

53 Vegetasjonsmønster: Randsonene er særleg sårbare for inngrep som opnar landskapet. Bygningsmasse: Stor sårbarheit i tradisjonelle småskala naustmiljø, liten sårbarheit i næringsområda. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarheit. Skala: Middels - stor sårbarheit. Omfang - Alternativ C 101 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts bru 150 m diagonalt over sundet, sør for eksisterande kryssing (fylling/kort bru) Figur 4.10 Bru Straumssundet 1 Lokalisering og linjeføring: Horisontal brubane og krysning over smalt sund tilpassar seg i høve til vatnflata, medan diagonal linjeføring og ei viss visuell konkurranse med eksisterande vegkryssing er kompliserande/negativ. Dimensjon/skala: Firefelts bru er eit stort element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Stor til middeles negativ Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 53

54 - Alternativ C102, E1, E2, Tiltak/endringar. Utforming: o NY tofelts bru, nord for, parallelt med og i same høgd som dagens Figur 4.11 Bru Straumssundet 2 Lokalisering og linjeføring: At ein unngår å ta hol på nye delar av strandsona, horisontal brubane, og krysning over eit smalt sund gir ei bra lokalisering og linjeføring av sjølve brua i landskapet. Visuell konkurranse med eksisterande bru er kompliserande. Dimensjon/skala: Firefelts bru er eit stort element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels negativ Konsekvens: - Alternativ C 101: Middels til stor negativ konsekvens (- - / - - -) - Alternativ C102, E1, E2, Middels negativ konsekvens (- - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 54

55 4.1.9 Arefjorden Område er nr 11 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Omfattar Arefjordspollen, indre og ytre del av Arefjorden sørover mot Kylleren og holmane der Arefjorden møter Byfjorden. Klassifisert som del av småfjord og storsundlandskap 21-T3-10 Byfjorden sør i NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Langstrakt og smal våg, dannar tydeleg og klart avgrensa landskapsrom med sjøen som golv. Det karakteristiske terrengprofilet for Fjell tydeleg med det at strandlinja mot Tonafjellet er svært bratt (vestvendt), men slakare mot Arefjorden / Brattholmen (austvendt). Nes og fylkesvegbrubrua midvegs i vågen deler den i ein indre og ein ytre del. Fleire småholmar lukkar rommet mot Byfjorden i sør, viktig for landskapskarakteren. Sterk romkjensle. Gjestgivarstaden på Brattholmen Vegetasjonsmønster Lauvskog er kantvegetasjon i overgangssona mellom strandsona og terrenget bakanfor, er med på å forsterke avgrensinga av landskapsrommet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Indre del av Arefjorden og Arefjordspollen er sterkt prega av riksveg på fylling tvers over pollen, samt store kraftlinjer i horisontlinja. Inngrepa har visuell dominans over det inste landskapsrommet. Ytre del av Arefjorden har tradisjonelle naust og hus/fritidshus. Gjestgivarstaden Brattholmen: stor verdi som vakkert og velhalde bygningsmiljø som er landemerke frå sjøen der Arefjorden munnar ut i Byfjorden. Anlegget frå 1700-talet var handelsstad med dampskipstopp. Vatn, vassdrag, fjord Vågen og sjøen dominerer ytre del av landskapsrommet. I indre del av Arefjorden er pollen stengt av og har mista samanhengen med resten av vågen. Området har fine strandsoner i urørte delar. Området sør for fylkesvegbrua er avsett til småbåthamn i framlegg til kommuneplan. Indre del av Arefjorden er dominert av vegfylling og kraftlinjer Figur 4.12 Bilete frå Arefjorden Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 55

56 Skala Det lange, smale landskapsrommet er inndelt i fleire delområde gjer at området vert oppfatta som middels til småskala. Kort avstand gjer at arealbruken er avgjerande for landskapskarakter. Verdi og sårbaheit Samla verdivurdering: Indre del: Liten - Middels verdi Typisk landskap, men dominert av skjemmande inngrep. Ytre del: Middels stor verdi Typisk landskap, men med klare romavgrensingar og verdifulle landskapsformer og bygningsmiljø. Samla vurdering av sårbarheit: Stor Landskapsform/terrengform: Svært stor sårbarheit for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsonene særleg sårbare for inngrep som opnar landskapet. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø med stor sårbarheit for større vegtiltak. Fjord: Arefjordspollen har allereie inngrep over landskapet si toleevne, og er svært sårbar for fleire. Forbetringspotensiale ved strukturering/opprydding. Skala: Middels til småskala, stor sårbarheit. Omfang - Alternativ A1 og A2: Tiltak/endringar. Utforming: o Nytt kollektivfelt på kvar side av eksisterande veg med skjering med snitthøgd 15m over 80 lengdemeter o Ny tofelts, 200m lang parallell fylling over Arefjorden, om lag 2m høg. o Om lag 3 daa fylling i Arefjorden som følgje av rampe til kryss Arefjord Lokalisering og linjeføring: Veg, først i skjering, deretter i lang fylling som følger eksisterande riksveg. Fylling i Arefjorden ved krysset er eit negativt inngrep i strandsona. Dimensjon/skala: Stor skjering og fylling, men positivt at det følger eksisterande veg. Samla vurdering av omfang: Middels negativ - Alternativ C7 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg som bøyer svakt nordaustover i skjering med snitthøgd 6m i små-/mellomskala landskap med ein del småhus. o Ny firefelts, 190m lang, låg viadukt over Arefjorden o 10m forskjering inn mot tunnel i aust, inntil 5m høg o Om lag 3 daa fylling i Arefjorden som følgje av rampe til kryss Arefjord Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 56

57 Figur 4.13 Døme på bru over Arefjord Lokalisering og linjeføring: Veg i skjering som bøyer av frå eksisterande riksveg. Viadukt går rimeleg rett over Arefjorden. Fylling i Arefjorden ved krysset er eit negativt inngrep i strandsona. Dimensjon/skala: Firefelts veg med viadukt er eit stort inngrep i landskapet, sjølv om eksisterande veg dominerer landskapet i dag. Samla vurdering av omfang: Stor til middels negativ - Alternativ C9: Tiltak/endringar. Utforming: o Ny tofelts veg som følger eksisterande veg i skjering med snitthøgd 15m over 80 lengdemeter o Ny tofelts, 200m lang parallell fylling over Arefjorden, om lag 2m høg. o Om lag 3 daa fylling i Arefjorden som følgje av rampe til kryss Arefjord Lokalisering og linjeføring: Veg, først i skjering, deretter i lang fylling som følger eksisterande riksveg. Fylling i Arefjorden ved krysset er eit negativt inngrep i strandsona. Dimensjon/skala: Stor skjering og fylling, men positivt at det følger eksisterande veg. Samla vurdering av omfang: Middels negativ - Alternativ C8, C11, D1, D7 og D8: Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg som bøyer nordaustover i skjering på om lag 100m, snitthøgd 4-8m i små- /mellomskala landskap med ein del småhus. o Ny firefelts, 160 m lang, låg viadukt over Arefjorden Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 57

58 Lokalisering og linjeføring: Veg i skjering som bøyer av frå eksisterande riksveg. Viadukt går mest diagonalt over Arefjorden. Fylling i Arefjorden ved krysset er eit negativt inngrep i strandsona. Dimensjon/skala: Firefelts veg med viadukt er eit stort inngrep i landskapet, sjølv om eksisterande veg er der i dag. Samla vurdering av omfang: Middels negativ - Alternativ C8: Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg som bøyer nordaustover i skjering på om lag 100m, snitthøgd 4-8m i små- /mellomskala landskap med ein del småhus. o Ny firefelts, 160 m lang, låg viadukt over Arefjorden o Ny firefelts veg inn i delområde 3. Verknaden er tatt med her for å forenkle framstillinga (einaste strekning som går inn i delområde 3) Lokalisering og linjeføring: Veg i skjering som bøyer av frå eksisterande riksveg. Viadukt går mest diagonalt over Arefjorden. Fylling i Arefjorden ved krysset er eit negativt inngrep i strandsona. Inngrep vidare i heller urørt friluftsområde i område 3 har lokalt middels/stort negativt omfang. Dimensjon/skala: Firefelts veg med viadukt er eit stort inngrep i landskapet, sjølv om eksisterande veg er der i dag. Samla vurdering av omfang: Stor til middels negativ Konsekvens: - Alternativ A1 og A2: Middels negativ konsekvens ( - - ) - Alternativ C7 C8, C11, D1, D7 og D8: Middels til stor negativ konsekvens ( - - / ) - Alternativ C9 Middels negativ konsekvens ( - - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 58

59 Tona og valen Område er nr 12 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt1. Området ligg mellom Arefjorden og Byfjorden og har ein samansett karakter med eldre bustadmiljø, nye og tette bustadfelt, skule, hytter og mindre område med dyrka mark. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Eit tverrsnitt frå aust til vest gir det den typiske terrengforma for Fjell, med slake austside mot Byfjorden og bratt vestside mot Arefjorden. Terrenget elles er småkupert og oppdelt åslandskap med lågt relieff. Vegetasjonsmønster Tett lauvskog i den bratte fjellsida mot Arefjorden, elles lauvskog i randsonene kring dyrka mark og eldre kulturmark. Lite område med naturbeite som vert halde i hevd. Skrinne område med lynghei og bart fjell dominerer, særleg mot Byfjorden. Overgangssonene og dei gjenverande opne kulturmarkene har stor verdi. Bygningsmasse og tekniske anlegg Tonafeltet nærmast Arefjorden har tett busetnad med nye bustadfelt, skule og vegar. Lengst sør og aust mot Byfjorden er busetnaden meir spreidd, med hovudvekt på hytter. Mindre Vatn, vassdrag, fjord Fjordlandskapet dominerer opp til ca 40 moh. Strandsona i hovudsak intakt. Skala Ope og mellomskala fjordlandskap. Småskala til mellomskala bygningsmiljø. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for kystbygdene i regionen. Samla vurdering av sårbarheit: Middels Landskapsform/terrengform: Middels sårbarheit for inngrep på tvers av landformene. Vegetasjonsmønster: Randsoner og eldre kulturmarksformer er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Småskala bustadmiljø og gardstun med middels til stor sårbarheit for større vegtiltak. Vatn og vassdrag: Strandsona har stor sårbarheit. Skala: Mellomskala til småskala, middels sårbarheit. Arefjorden og Arefjordspollen med Tona oppe til venstre. Figur 4.14 Bilete frå Tona og Valen Området sett fra Byfjorden. Storskaret og Bildefjellet markerte terrengformer i bakgrunnen. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 59

60 Omfang - Alternativ A1 og A2: Tiltak/endringar. Utforming: o Ny tofelts veg som følger eksisterande veg. Frå vest i skjering med snitthøgd 12m over 130 lengdemeter, mot aust om lag 230m skjering med snitthøgd 5m. Lokalisering og linjeføring: Veg med ein del skjering som følger eksisterande riksveg. Fylling i Arefjorden ved krysset er eit negativt inngrep i strandsona. Dimensjon/skala: Stor skjering og fylling, men positivt at den følger eksisterande veg. Samla vurdering av omfang: Middels til liten negativ - Alternativ C7 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg/forskjering i 70m lengd med skjering i snitt 7m Lokalisering og linjeføring: Kjem inn under eksisterande veg, og går ut i dagen i område med liten verdi. Dimensjon/skala: Middels stor skjering. Samla vurdering av omfang: lite negativt - Alternativ C9 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny tofelts veg som følger eksisterande veg. Frå vest i skjering med snitthøgd 12m over 130 lengdemeter, mot aust om lag 230m skjering med snitthøgd 5m. Lokalisering og linjeføring: Veg med ein del skjering som følger eksisterande riksveg. Fylling i Arefjorden ved krysset er eit negativt inngrep i strandsona. Dimensjon/skala: Stor skjering og fylling, men positivt at den følger eksisterande veg. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativt Konsekvens: - Alternativ A1 og A2: Ubetydeleg til liten negativ konsekvens ( 0 /- ) - Alternativ C7 Ubetydeleg konsekvens ( 0 ) - Alternativ C9 Ubetydeleg til liten negativ konsekvens ( 0 /- ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 60

61 Straume Område i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Området er her definert som bustadområda på Straume, samt områda for offentlege tenester nord for Rv 555 med tilhøyrande grøntstruktur slik dei er definerte i KDP for Straume. Området har ein svært samansett karakter. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Bratt kyst mot Straumsundet og Straumsosen, småkupert ås- og dalformer med lågt relieff innanfor brattkysten. Figur 4.15 Bildøy og Straume senter sett frå Bildefjellet. Vegetasjonsmønster I nord samansett karakter med villahagar i utbygde område, lauvskog i randsoner mot sjø, vatn og vassdrag, restar av kulturmark og lynghei, og opparbeidde grøntanlegg. Eit stort felt med granskog dannar visuelt verdifullt skilje mellom Straume og områda kring Grunnavågen. Planteskog også ved Skiftesdalsvatnet og mot Foldnesmarka. Søre Straume meir ope med dyrka mark og eldre kulturmark nord for Geitavikja i Straumsundet. Bygningsmasse og tekniske anlegg Samansett sentrumsområde. Rv 555 over Litlesotra og plandelt kryss med Fv 209 dominerer sentralt i området, og har barriereverknad på sentrumsstrukturen. Einebustadfelt hovudsakleg lokalisert vest for Fv 209 og på Straumsfjellet, desse har i hovudsak ein homogen karakter. Offentlege tenester med rådhus, skular etc på begge sider av fylkesvegen nord for Rv 555. Foldnes kyrkje ligg vakkert ved Skiftesdalsvatnet med særmerkt arkitektur og stor verdi. Området er prega av kraftlinjene som vert samla ved kraftstasjon i austenden av vatnet, mot Arefjordspollen. I KDP for Straume ligg planar for fortetting og nye utbyggingsområde. Vatn, vassdrag, fjord. Grensar til Straumsundet og Straumsosen. Stovevatnet langs Rv 555 og Skiftesdalsvatnet viktige visuelle kvalitetar. Skala Samansett struktur, småkupert åslandskap med små høgdevariasjonar gir middels skala. Kontakt med det storskala kyst- og fjordlandskapet frå enkelte utsiktspunkt. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for utbygde sentrumsområde i regionen. Samla vurdering av sårbarheit: Middels Landskapsform/terrengform: Middels sårbarheit. Vegetasjonsmønster: Randsoner langs kystlinja og vatna er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse/tekniske anlegg: Middels sårbarheit for inngrep. Potensiale for forbetring ved reduksjon av barriereverknad og opprydding i kraftlinjer Vatn og vassdrag: Strandsona langs sjø og vatn har stor sårbarheit. Skala: Middels skala med middels sårbarheit. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 61

62 Omfang - Alternativa vest for Arefjordkrysset: - Alternativ C102 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg, på mindre fylling og deretter forskjering. Deretter miljøtunnel (snitt syner miljøtunnel med 10m skjering over) vidare mot aust i skjering 635m og attfylling/utdrenering tvers over vatn, til sist fylling 8mh. Figur 4.16 Veg / tunnel Straume Lokalisering og linjeføring: Parallellføring med eksisterande veg gir lite nye inngrep på jomfrueleg mark i aust. Over vatnet avvik linja frå eksisterande og fyller igjen eit vatn, før vegen igjen går langs eksisterande mot aust. Dimensjon/skala: To ekstra felt veg parallelt med eksisterande riksveg er mindre endring. Samla vurdering av omfang: Middels negativt - Alternativ E1 og E2: Tiltak/endringar. Utforming: o Ny tofelts veg langs eksisterande veg, på mindre/middels fyllingar/skjeringar, snitthøgder mellom 4 og 8m. Lokalisering og linjeføring: Følger eksisterande veg Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 62

63 Dimensjon/skala: To ekstra felt veg parallelt med eksisterande rv er mindre endring. Samla vurdering av omfang: Lite negativt Alternativa som går frå og med Arefjordkrysset og austover: - Alternativ A1 og A2: Tiltak/endringar. Utforming: o Nytt toplans kryss ved Arefjord, i alt ca. 50 daa stort inkludert 3 rundkøyringar og ramper. o Ny enfelts veg på begge sider langs eksisterande veg, med 170m skjering, snitthøgd15 m. Lokalisering og linjeføring: Kryss på flate, diagonalt i høve til eksiterande veg, veg følger eksisterande veg. To ekstra felt veg parallelt med eksisterande rv går mindre ut over jomfruelig mark enn alternativa, men har store skjeringar. Dimensjon/skala: Stort toplanskryss er eit stor tiltak i landskapet. Samla vurdering av omfang: Stort til middels negativt - Alternativ C7, C8, C11, D1, D7 og D8 Tiltak/endringar. Utforming: o Nytt toplans kryss ved Arefjord, i alt ca. 50 daa stort inkludert 3 rundkøyringar og ramper. o Ny firefelts veg som bøyer nordaustover på mindre/middels fyllingar/skjeringar, snitthøgder mellom 4 og 8m. Lokalisering og linjeføring: Kryss og veg på flate, diagonalt på eksisterande veg, på begge sider av denne. Dimensjon/skala: Stort toplanskryss er eit stor tiltak i landskapet. Samla vurdering av omfang: Stort negativt - Alternativ C9 Tiltak/endringar. Utforming: o Nytt toplans kryss ved Arefjord, i alt ca. 50 daa stort inkludert 3 rundkøyringar og ramper. o Ny tofelts veg langs eksisterande veg, med 170m skjering, snitthøgd15 m. Lokalisering og linjeføring: Kryss på flate, diagonalt i høve til eksiterande veg, veg følger eksisterande veg. To ekstra felt veg parallelt med eksisterande rv går mindre ut over jomfruelig mark enn alternativa, men har store skjeringar. Dimensjon/skala: Stort toplanskryss er eit stor tiltak i landskapet. Samla vurdering av omfang: Stort til middels negativt Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 63

64 Konsekvens: - Alternativa vest for Arefjordkrysset: - Alternativ C102: Middels negativ konsekvens ( - - ) - Alternativ E1, E2:, Liten negativ konsekvens ( - ) - Alternativa som går frå og med Arefjordkrysset og austover: - Alternativ A1 og A2: Middels negativ konsekvens ( - - ) - Alternativ C7, C8, C11, D1, D7 og D8 Middels til stor negativ konsekvens ( - - / ) - Alternativ C9: Middels negativ konsekvens ( - - ) Straume sentrum og næringsområda Område nr 15 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Området er her definert som Straume sentrum og næringsområda i Straume sør, slik dei er definerte i KDP for Straume. Sentrum og næringsområda dannar eit samanhengande belte frå Rv 555 og sørover til Straumsundet der store bygningar og harde flater med utflytande karakter dominerer. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Opprinneleg småkupert åslandskap med lågt relieff innanfor brattkysten, no sterkt forflata i utbyggingsområda. Særleg i næringsområda i sør er høgdeskilnadene teke opp med terrasserte flater og skråningsutslag der opphavlege terrengformer er borte. Vegetasjonsmønster Fråver av samanhengande grøntstruktur. Attverande vegetasjon er fragmenterte restareal mellom utbygde område. Fint utforma rest av naturbeite ved fylkesvegen lengst nord i området, og restar av kulturmark lengst sør mot Geitavikja, elles lynghei. Dei attverande områda er viktige. Bygningsmasse og tekniske anlegg Straume sentrum er dominert av forretnings- og handelsbygg. Store areal går med til vegar og parkering, tilnærma alle areal er køyreareal. Interne vegar er utflytende og har uklare overgangar mot andre flater. I KDP er det lagt opp til fortetting med bustader i sentrum. Fv 209 skil sentrum frå næringsareala og idrettsparken i sør. Denne delen er dominert av store næringsbygg og areal med utflytande struktur. Området virkar både kaotisk og monotont på same tid. Dei høgastliggande næringsområda dominerer visuelt. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 64

65 Vatn, vassdrag, fjord. Grensar til Straumsundet i sør. Vatna i næringsområdet dominert av terrenginngrepa omkring. Skala Opphavleg mellomskala landskap som i utbygging og forflatande terrenginngrep har fått eit middels storskala preg som bryt med dimensjonane i landskap og terreng. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Liten verdi Sterkt reduserte visuelle kvalitetar i høve til karakteristiske trekk i landskapet i regionen. Straume sentrum med store forretningsbygg og asfalterte areal Samla vurdering av sårbarheit: Liten Landskapsform/terrengform: Liten sårbarheit. Vegetasjonsmønster: Attverande grøntområde er svært sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Liten sårbarheit. Vatn og vassdrag: Middels sårbarheit. Skala: Middels til stor skala med liten sårbarheit. Omfang - Alternativ C101, D101 og D102 Næringsområda sett frå sør Tiltak/endringar. Utforming: o Ny firefelts veg, i mindre forskjering, deretter med små terrengutslag i retning Arefjordskrysset. Lokalisering og linjeføring: Ny trasé som går i svak boge mot eksisterande veg og nytt Arefjordskryss. Dimensjon/skala: I område dominert av veg, men likevel stort, nytt tiltak. Samla vurdering av omfang: Lite negativt Nærings- og hamneområde ved Straumsundet sør Figur 4.17 Bilete frå Straume sentrum og næringsområda Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 65

66 Knarrevik Område nr 16 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Området ligg ved Byfjorden og brufestet for dagens Sotrabru, og omfattar næringsog industriområde ved fjorden, og bustadområda bakanfor. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Hovudforma er Byfjorden, med nokså bratt strandsone. Industriområdet med kaianlegg er bygt opp rundt sjølve vika. Vegetasjonsmønster Lauvskog i skrentane og randsonene mot fjorden, elles villahagar og blandingsskog. Noko barskog på åskammen som skil Knarrevik frå utmarksområda bakanfor. Bygningsmasse og tekniske anlegg Knarrevik er bygt opp rundt eit industrianlegg frå mellomkrigstida. Enkelte av bygningane, administrasjonsbygget og arbeidarbustader frå anlegget står framleis og er karakteristiske byggverk i området. I dag er området sør for brua og Rv 555 industripark for ulike bedrifter og dominert av store industribygg og hallar. Nord Rv 555 ligg restane av dei gamle arbeidarbustadane i ei enkelt rekke langs vegen. Fleire av dei er i svært dårleg forfatning. Nyare einebustader i fjordsida nord for brua. Kraftlinja mot Kolltveit dominerer i landskapet saman med brufeste og tårn. Nærings- og industriområdet i Knarrevik. Anlegg og kaifront har liten sårbarheit for ytterligare inngrep, evt forbetringspotensial Bustadområde i Knarrevik Vatn, vassdrag, fjord. Byfjorden dominerer landskapskarakteren saman med det bygde miljøet. Skala Ope fjordlandskap med middels bredt løp og middels til stor skala. Næringsområda ved fjorden tilpassa denne skalaen. Bustadområda meir småskala. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap og bygd miljø for regionen. Eldre bygningsmiljø med høgare verdi, men ikkje nok til å prege samla landskapskarakter. Samla vurdering av sårbarheit: Middels Arbeidarbustadmiljøet i Knarrevik består av ei enkel rekke hus langs vegen og er derfor svært sårbart for inngrep. Figur 4.18 Bilete frå Knarrevik Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 66

67 Landskapsform/terrengform: Middels sårbarheit. Vegetasjonsmønster: Middels sårbarheit. Bygningsmasse: Nyare industrimiljø har liten sårbarheit, eldre arbeidarbustader og småhusmiljø stor sårbarheit. Vatn, vassdrag, fjord: Strandsona og fjorden nord for dagens bru er mest eksponert mot midtre byfjord og har stor sårbarheit for nye inngrep. Skala: Middels skala med middels sårbarheit. Omfang - Alternativ A1 og A2 Tiltak/endringar. Utforming: o Nytt kollektivfelt på kvar side av eksisterande veg, 270 m, snitthøgd skjering 5m gjennom ytterkant bustadområde o Ny, tofelts viadukt/bru i boge 300 m lang (start på ny Sotrabru) Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og bru. Dimensjon/skala: Middels stor skjering. Viadukt er stort element. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativ - Alternativ C7 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts viadukt/bru 150m over vatn. o Firefelts veg med skjering 180m lang snitthøgd 10m gjennom haug med lauvskog o Ny, tofelts viadukt/bru 150m (start på ny Sotrabru) Lokalisering og linjeføring: Går på tvers av hovudretning i landskapet Dimensjon/skala: Firefelts viaduktar og høge skjeringar er store element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Stor til middels negativ - Alternativ C8 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts veg med forskjering, snitthøgd 6m over 40 lengdemeter gjennom ytterkant bustadområde o Ny, tofelts viadukt/bru 90 m lang (start på ny Sotrabru) Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og bru. Dimensjon/skala: Middels stor skjering. Viadukt er stort element. Samla vurdering av omfang: Middels negativ - Alternativ C9 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, parallell tofelts veg, 270 m, snitthøgd skjering 5m gjennom ytterkant bustadområde o Ny, tofelts viadukt/bru i boge 300 m lang (start på ny Sotrabru) Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og bru. Dimensjon/skala: Middels stor skjering. Viadukt er stort element. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativt Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 67

68 - Alternativ C11 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts viadukt/bru160 m lang (start på ny Sotrabru) i ope bustadområde Lokalisering og linjeføring: Går igjennom bustadområde på tvers av landskapet sin hovudretning. Dimensjon/skala: Viadukt er stort element her. Samla vurdering av omfang: Stort til middels negativt Konsekvens: - Alternativ A1 og A2 og C9 Liten negativ konsekvens ( - ) - Alternativ C7, C8 og C11 Middels negativ konsekvens ( - - ) Byfjorden, delområde i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1. Området omfattar midtre del av Byfjorden mellom Askøy, Hjelteryggen og Drotningsvik, og Byfjorden sør for Sotrabrua til Bjorøy. Nord for Sotrabrua er landskapet klassifisert som middels bredt fjordløp 21-T2-17 Byfjorden midtre, sør for brua er landskapet klassifisert som småfjord-/ storsundlandskap 21-T3-10 Byfjorden sør (NIJOS-rapport 10/2004, Landskapstyper ved kyst og fjord i Hordaland). Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Hovudforma er eit middels bredt sund mellom opnare fjordmøte i nord og sør. Sjøflata er golvet i landskapsrommet, medan åslandskapet på kvar side er veggar og dannar eit tydeleg og klart avgrensa landskapsrom. Blir breiare og får opnare karakter både nordover mot midtre Byfjorden, og sørover mot Bjorøy, Kobbeleia og Grimstadfjorden. Ope landskap og den middels store bredda på sundet gjer at landskapet er eksponert både frå sjøen og frå motsett side av fjorden. Strandsona er svært bratt, særleg i området frå Sotrabrua og nordover, noko lågare relieff lengre sør. Holmar og skjer definerer hovedsundet der det har sidefjordar og viker ved Arefjorden, Ramsvik og Alvøen. Vegetasjonsmønster På Bergenssida er det i hovudsak lauvskog som dannar kantvegetasjon i overgangssona mellom strandsona og åslandskapet innanfor, i sør mot Ramsvik og Alvøen med verdifulle område med edellauvskog. På Litlesotra lynghei med open karakter sør for Knarrevik. Bygningsmasse og tekniske anlegg Den opne karakteren gjer at arealbruken langs sjøen påverkar opplevinga av landskapet sterkt. Tette bustad- og næringsområde i Drotningsvik / Godvikområdet, Hjelteryggen og Knarrevik. Opnare karakter med spreidd busetnad og hytter langs fjorden lengre sør. Rv 555 Sotrabrua og 300 kv kraftlinje kryssar sundet og er visuelt midtpunkt i fjordrommet. Vatn, vassdrag, fjord Sundet og sjøen dominerer saman med omkringliggande arealbruk landskapsrommet og er avgjerande for landskapskarakteren. Strandsona til dels svært bratt og høg og har stor verdi. Skala Hovudforma i landskapet gjer at det vert oppfatta som eit middels til storskala landskap. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 68

69 Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Typisk landskap for regionen og kysten i Hordaland, og busetnaden i omlandet til Bergen. Samla vurdering av sårbarheit: Middels Landskapsform/terrengform: Middels sårbart for inngrep på tvers av landform/rom Vegetasjonsmønster: Randsonene er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse: Middels sårbarheit. Vatn, vassdrag, fjord: Strandsone fri for inngrep har stor sårbarheit. Skala: Middels stor skala, relativt liten sårbarheit. Byfjorden er eit ope storsund der fjordsidene er svært eksponerte. Sotrabrua og kraftlinjemastene er svært synlege i landskapet. Figur 4.19 Bilete frå Byfjorden Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 69

70 Omfang Fire ulike alternative hengebruer er vurderte. Figur 4.20 Figuren syner dei fire ulike aktuelle plasseringane av ny Sotrabru: - Alternativ A1: Nyttar dagens bru Samla vurdering av omfang: Ingen - Alternativ A2: Tiltak/endringar. Utforming: o Ny kollektivbru nord for eksisterande: 627m Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og bru. I visuell konkurranse med eksisterande bru. Dimensjon/skala: Hengebru er stort element. Samla vurdering av omfang: Middels negativt Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 70

71 - Alternativ C7 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts hengebru 795m. Brua går i hovudtrekk i dagens brutrase (krysser denne). Framlegget er at høgspentlina vert reetablert/retta opp og at den skal gå parallelt med brua. Figur 4.21 Sotrabrua C7 Lokalisering og linjeføring: Om lag 500m sør for eksisterande bru, med parallell linjeføring, beint over sundet. I visuell konkurranse med eksisterande bru og flytta høgspentline. Dimensjon/skala: Hengebrua er eit stort,men i utgangpunktet lett og symmetrisk element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Stor til middels negativ - Alternativ C8 Tiltak/endringar. Utforming: Ny, firefelts hengebru C8: 787 m Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og bru. I visuell konkurranse med eksisterande bru. Brutårna vil ikkje treffe kvarandre, av di berget dei skal stå på går noko skrått i sundet. Dette er krevjande visuelt (sjå figur over). Dimensjon/skala: Hengebrua er eit stort,men i utgangpunktet lett og symmetrisk element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels negativt Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 71

72 Figur 4.22 Ny Sotrabru C8 Figur 4.23 Ny Sotrabru C11 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 72

73 - Alternativ C9 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts hengebru: 627m Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og bru. I visuell konkurranse med eksisterande bru. Dimensjon/skala: Hengebrua er eit stort,men i utgangpunktet lett og symmetrisk element i landskapet. Samla vurdering av omfang: middels negativt - Alternativ C11 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts hengebru: 795 m Lokalisering og linjeføring: I snitt 330m nord for eksisterande bru, diagonal føring over sundet. Er plassert slik at brua delvis vert synleg inn i nye landskapsrom nord for sundet. I visuell konkurranse med eksisterande bru. Dimensjon/skala: Hengebrua er eit stort,men i utgangpunktet lett og symmetrisk element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Stort negativt Konsekvens: - Alternativ A1: Middels negativ konsekvens ( - - ) - Alternativ A2: Liten negativ konsekvens ( - ) - Alternativ C7 Middels/stor negativ konsekvens ( - - / - - -) - Alternativ C8 Middels negativ konsekvens ( - - ) - Alternativ C9 Middels negativ konsekvens ( - - ) - Alternativ C11 Middels til stor negativ konsekvens ( - - / ) Avbøtande tiltak: Generelt: På brualternativ som går i nærføring bør ein vurdere om ein likevel kan få plassert brutårna parallelt, då dette betyr mykje for landskapsverknaden. For alternativ C7 vert eit viktig avbøtande tiltak å legge høgspentlina som kabel inne i brua. Dette vil gjere dei visuelle verknadene klart mindre negative. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 73

74 Bustadområde i Drotningsvik, Leirvik og Godvik-området Område nr 22 i Landskapsanalyse Sotrasambandet, Delprosjekt 1.Området er her definert til dei tettbygde bustadområda langs Byfjorden og Rv 555 Sotravegen, og omfattar Drotningsvik, Leirvik, Olsvik og Godvik. Området er vært småkupert, og samansett av eldre einebustadfelt og nyare og tettare område med rekkehus og lågblokker. Området har ikkje noko klart sentrum, men handelssenter ved Lidl og Drotningsvik. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Hovudforma i ytre delar av området er fjordløpet, med bratt kyst opp til moh mot Byfjorden. Den bratte strandsona har stor verdi for landskapsopplevinga frå fjorden og omlandet. Lokalt finst mindre viker med små strender som gir viktig kontakt med fjorden for innbyggarane. Innanfor kystlinja typisk småkupert åslandskap med sprekkedalar i nord sør retning. Vegetasjonsmønster Trass tett utbygging har området eit svært grønt preg med variert vegetasjon. Det kuperte landskapet gir bratte skrentar med tett lauvskog og myrdrag med tjørn i dalsøkka. På knausane går vegetasjonen over i lyngmark og fjell Felles grøntanlegg og store villahagar pregar dei utbygde delane. Ein del grøntområde i ferd med å forsvinne grunna fortetting og nye og tettare bustadområde. Bygningsmasse og tekniske anlegg Samansett karakter med eldre og nyare einebustadfelt, rekkehus og lågblokker. Einebustadane i hovudsak nærast fjorden, medan Olsvik er dominert av lågblokker. Mindre næringsområde, Fagerdalen sentralt i Leirvik. Medan eldre bustadfelt i hovudsak følgjer det kuperte terrenget og har et grønt preg, er dei nyare bustadfelta tettare og gjer større inngrep. Det lokale vegnettet følgjer det kuperte terrenget, medan Sotravegen og kraftlinjene mot Kollsnes går på tvers av landform og terreng og skaper ein kraftig visuell barriere i området, særleg i Nordre og Vestre Drotningsvik. Eldre bygningsmiljø med villaer og naust i Breivik med stor verdi. Vatn, vassdrag, fjord. Områda langs fjorden og i dei høgareliggande delane vender seg mot det store fjordlandskapet, Sotra og Askøy. Innanfor kystlinja har området fleire små tjørn og vatn som er ein viktig del av denne blågrønne strukturen i området. Skala Samansett struktur og småkupert åslandskap gir middels småskala. Kontakt med det storskala kyst- og fjordlandskapet frå kystlinja og høgareliggande område. Verdi og sårbarheit Samla verdivurdering: Middels verdi Samansett og typisk landskap for utbygde sentrumsområde i regionen. Brattkysten mot fjorden har stor verdi. Samla vurdering av sårbarheit: Middels til stor Landskapsform/terrengform: Stor sårbarheit for storskala inngrep på tvers av terrengform. Vegetasjonsmønster: Randsoner og våtmarkene er særleg sårbare for inngrep. Bygningsmasse/tekniske anlegg: Middels til stor sårbarheit for auka inngrep i småskala bustadmiljø. Potensiale for forbetring ved reduksjon av barriereverknad og opprydding i kraftlinjer Vatn og vassdrag: Strandsona langs sjø og vatn har stor sårbarheit. Skala: Middels småskala med middels sårbarheit. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 74

75 Bustadfelt med utsikt mot fjordlandskapet Tettete småhusfelt på Janahaugen heilt inntil Rv 555 i Drotningsvik Vatn og tjørn i dalsøkka er viktige og sårbare delar av grøntstrukturen Master for 300 kv kraftlinje dominerer landskapet busetnaden langs Rv 555, her frå og Dagens vegg og bru sett frå Drotningsvik senter Naustmiljø og hamn i Breivik Figur 4.24 Bilete frå Bustadområde i Drotningsvik, leirvik og Godvikområdet Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 75

76 Omfang vestre del - Alternativ A1 og A2: Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, tofelts viadukt/bru 153 m o Ny, einfelts veg på kvar side av eksisterande veg 135m lang skjering i snitt 5m høg o Ny, tofeltsviadukt/bru 135 m o Ny, einfelts veg på kvar side av langs eksisterande veg 1100 m lang med hhv. 180m med i snitt 5m høg skjering og 150 m med om lag 3m skjering. o Ny, tofeltsviadukt/bru 100 m o Ny, einfelts veg på kvar side av eksisterande veg, med 80m fylling, snitthøgd 5m o Ny, einfelts veg på kvar side av eksisterande veg, med 90m fylling, snitthøgd 5m, deretter skjering/forskjering 140m, snitt 5m høgd. Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og viadukter. Dimensjon/skala: Middels høge skjeringar og fyllingar. Følger eksisterande veg. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativt - Alternativ C7 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts viadukt 130m (inn mot tunnel) i vest Lokalisering og linjeføring: I vest: Vegar om lag parallell med eksisterande bru/veg, 500m sør for eksisterande bru (før den går inn i tunnel). Dimensjon/skala: Firefelts viaduktar er store element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativ - Alternativ C8 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, tofelts viadukt/bru 123 m o Ny, firefelts veg i dagen på110m fylling, i snitt 8m høg o Ny, firefeltsviadukt/bru 100m (deretter inn i tunnel). Lokalisering og linjeføring: Nord for dagens veg, om lag parallell med denne. Dimensjon/skala: Stor, lokal fylling. Firefelts viadukter er store element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativ Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 76

77 - Alternativ C9 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, tofelts viadukt/bru 153 m o Ny, tofelts veg langs eksisterande veg 135m lang skjering i snitt 5m høg o Ny, tofeltsviadukt/bru 135 m o Ny, tofelts veg langs eksisterande veg 1100 m lang med hhv. 180m med i snitt 5m høg skjering og 150 m med om lag 3m skjering. o Ny, tofeltsviadukt/bru 100 m o Ny, tofelts veg langs eksisterande, med 80m fylling, snitthøgd 5m o Ny, tofelts veg langs eksisterande, med 90m fylling, snitthøgd 5m, deretter skjering/forskjering 140m, snitt 5m høgd. Lokalisering og linjeføring: Parallell med eksisterande veg og viadukter. Dimensjon/skala: Middels høge skjeringar og fyllingar. Følger eksisterande veg. - Alternativ C11 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny, firefelts viadukt 325 m (inn mot tunnel) Lokalisering og linjeføring: I nordre utløp av sundet, i lite rørt område i dag, om lag 300m nord for eksisterande bru (før den går inn i tunnel). Dimensjon/skala: Firefelts viadukter er store element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels til lite negativ Konsekvens: - Alternativ A1 og A2, C7, C8 og C9: Liten til middels negativ konsekvens ( - / - - ) - Alternativ C11 Middels negativ konsekvens ( - - ) Omfang austre del: o Nytt, stort kryssområde ved Storavatnet, synt om lag 100 daa stort med separat lokalvegssystem og fleire rundkøyringar - Alternativ A1, A2, C7, C8, C9, C11, D1, D7, D11 Tiltak/endringar. Utforming: o Ny veg om lag parallell med dagens veg o Nytt kryssområde, vist om lag 100daa stort, antatt med kollektivterminal og rundkøyringar/tilførslevegar i avstand frå krysset Lokalisering og linjeføring: Veg følger dagens veg. Kryss/stort trafikkområde er plassert i vinkel mellom to store vegsystem. Området må i stor grad sprengast ned Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 77

78 Dimensjon/skala: 100 daa trafikkområde er store element i landskapet. Samla vurdering av omfang: Middels negativt Konsekvens: - Alternativ A1, A2, C7, C8, C9, C11, D1, D7, D 11 Stor negativ konsekvens ( ) Delområde Birkeland i Ytrebygda Denne delen av planområdet er ikkje vurdert i Asplan Viak sine landskapsanalysar. Området er vurdert med same metodikk og kriteria for verdivurdering og vurdering av sårbarheit Grunnlag for denne vurderinga er: Miljørapport for ikkje prissette konsekvensar knytt til kommunedelplan for Ringveg vest utført av Kompas datert august Landskapsskildring Overordna landskapstrekk Området ligg innanfor landskapsregion 21, Ytre fjordbygder på Vestlandet, underregion 21.5 Bergensbuene (jf Regionskildringa i Nasjonalt referansesystem for landskap, NIJOS rapport 10/2005). Landskapsregionen er karakterisert ved: høgreiste strandflater dannar overgangen frå kyst tydelege fjordløp omgitt av åsar og låge fjell smale lågtliggjande strandflater frodigare vegetasjon enn kystregionane hovudvekt av lauvskog, ein del furuskog, og gran i full spreiing jordbruk langs fjordane i mindre sentrale strøk, jamn busetnad eldre og nyare tettstadar, og forstadar rundt Bergen Figur 4.25 Ortofoto som viser aktuell del av Ytrebygda Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 78

79 Landskapsform Rundt Bergen nord til Fensfjorden ligg Bergensbuene, som gir smale langstrakte øyer og halvøyer, dalsøkk og fjell-/åsryggar i ein boge vestover med Løvstakken som sentrum. Mjuke og harde bergartar ved sidan av kvarandre har gjort at isen har slipt ujamt, med markert landskapsformer og langstrakte dalar i bogeform som resultat. Næringsrik forvitringsjord ligg i dalsøkka og gir eit frodig og grønt landskap i sprekkedalane. Ytrebygda der delområdet Birkeland ligg, står fram som eit småkupert åslandskap som går over i markerte fjellformasjonar mot Bergensdalen og Byfjorden, typisk for landskapsregionen. Vegetasjon/naturtypar: Store delar av Ytrebygda er utbygd med store næringsområde og tettbygde bustadområde, men har og område med skog og våtmarker. Blandingsskog av furu og lauvskog dominerer vegetasjonsbiletet. Her finn vi og samanhangande jordbruksområde der nokre av bruka framleis er i drift. Jordbruksområdene danner eit mosaikkprega og småkuppert landskap med dyrka mark avgrensa av grunnlendte skogholt med lauv- og furuskog. Vatn, vassdrag: Ytrebygda inneheld fleire vatn og innlandsvassdrag, og Birkelandsvatnet er det mest sentrale vatnet innanfor analyseområdet. Birkelandsvatnet er eit næringsrikt vatn omkransa av svartorskog, sumpvegetasjon og myr spesielt i den søre delen. Dette området er registrert som hekke- og rasteområde for andefuglar og har lokal verdi for naturmiljøet. Bygningsmasse og tekniske anlegg: Det meste av utbygginga i Ytrebygda er skjedd sidan Etablering av Bergen lufthavn på Flesland i 1955 var starten på denne utviklinga. Tidlegare var heile området eit jord og skogbruksområde med berre spreidd busetnad. Hovudtrekka i utbyggingsstrukturen er no at området nord for Flyplassvegen er tett utbygd med store næringsområde og tett utbygde bustadområde med rekkehus, lavblokker og felt med einebustader, og at området sør for Flyplassvegen har meir spreidd utbygging med einebustader og mindre rekkehusfelt i landbruksområde. Bergen lufthamn, Flesland vart teken i bruk for moderne flytrafikk i 1955 og har sidan vorte utvida to gonger. Det ligg føre planar for vidare utvikling med til dømes ein rullebane til. I dei siste åra er det bygd ut næringsområde også sør for Flyplassvegen i Lønningen / Espeland / Birkelandområdet. Vedteke kommuneplan for Bergen viser store delar av Birkelandsområdet som eksisterande og framtidig byggeområde. I takt med utbygginga av området, har det og vorte bygd ut tekniske anlegg; BKK sin høgspentlinje på 300 kv mellom Fana og Kollsnes som kryssar i nord-sør retning gjennom analyseområdet, er eit dominerande trekk i landskapet. Eksisterande rv 580, Flyplassvegen; ein 4 feltsveg der to av felta er reservert for kollektivtrafikk, er likeeins eit dominerande element i landskapet, og vert opplevd både som ein fysisk og visuell barriere i landskapet. 23. febr 2004 vart reguleringsplan for Ringveg vest som vil knyte seg til Flyplassvegen i eit nytt stort kryss i Birkelandsområdet, vedteke, sjå fotomontasje i neste punkt. Denne nye 4 feltsvegen og kryssområdet med Flyplassvegen vil verte eit nytt dominerande trekk i landskapet når den vert bygd. Finansiering og framdrift for bygging av Ringveg vest mellom Flyplassvegen og Dolvik er ikkje avklart, men den er teke med i verdivurderingane for landskapet i Birkelandsområdet. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 79

80 Delområdet Birkeland Figur 4.26 Skråfoto av Birkelandsområdet slik det ser ut i dag (Kjelde: Reg.plan for Ringveg vest 2003) Birkelandsområdet er slik det ligg i dag, eit heilskapleg kulturlandskapsområde avgrensa av utbyggingsområde langs Ytrebygdsvegen i vest og bustadfelt på Gommershaugen i aust. I sør danner Moahaugen, Ytrebygda skule og einebustadfelt på nedre Birkeland ein naturleg avgrensing. Garden Øvre Birkeland (gnr 114, bnr 1) ligg i dette delområdet. Flyplassvegen deler området i aust-vestleg retning. Birkelandsvatnet i austre del av landskapsområdet er eit viktig element for opplevinga av området. Landskapsskildring Landskapsform/terrengform Landskapsrommet er dominert av Birkelandsvatnet og eit småkuppert jordbrukslandskap. Moahaugen danner en markert kolle i sør-austre del av området. Vegetasjonsmønster Vegetasjonen er variert. Ved sørvestre del av Birkelandsvatnet er det sump, myr og våtmarksvegetasjon. Moahaugen er skogkledt med hovudsakleg furu og bjørkeskog. Elles i området danner lauvskogen mindre rom i det store landskapsrommet. Dei opne områda er grasdekt, men etterkvart prega av noko gjengroing. Vatn, vassdrag Birkelandsvatnet følgjer sprekkedalar i nord - sør retning. Ut frå vatnet renner eit mindre bekkedrag ut i austleg retning. Deler av strandsona til Birkelandsvatnet i sør er berørt av fylling knytt til Flyplassvegen. Bygningsmasse og tekniske anlegg Berre ein mindre del av området er utbygd, men grensar til busetnaden langs Ytrebygda og på Nedre Birkeland. Gardstunet til garden Øvre Birkeland samt et par einebustader knytt til garden, ligg i området. Rv 580, Flyplassvegen samt kraftlina Fana Kollsnes kryssar gjennom området. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 80

81 4.27 Fotomontasje av korleis planlagt Ringveg vest og kryss med Flyplassvegen vert sjåande ut i Birkelandsområdet (Kjelde: Reg.plan for Ringveg vest) I tillegg skal søndre del av Ringveg vest og nytt kryss med Flyplassvegen byggast midt gjennom Figur området, sjå fotomomtansje under. Kommuneplanen for Bergen viser at området mellom planlagt Ringveg vest og Ytrebygdsvegen er tenkt nytta til utbyggingsføremål. Det same gjeld Øvre Birkeland frå gardstunet vestover mot kollektivterminalen og Ytrebygdsvegen. Berre Birkelandsvatnet og strandsonene til dette vatnet vert teke vare på til friområde / naturområde. Skala Det låge relieffet gir eit ope og storskala landskap sett frå dei høgastliggjande høgdedraga. Lokalt i området er det eit meir oppdelt og småskala landskap med mange små landskapsrom. Vurdering Samla verdivurdering:generelt liten til middels verdi. Birkelandsvatnet og strandsona rundt, samt Moahaugen; middels verdi. Området er i dag eit heilskapleg kulturlandskap med kraftline og veganlegg som forstyrrande inngrep. Landskapet er typisk for innsjølandskap i regionen. Ut frå dette skulle delområdet generelt ha middels verdi. Men sidan det er planlagt omfattande utbygging i området, vil dette endre landskapsbilete frå kulturlandskap til utbygd landskap om få år og verdien er difor redusert til liten til middels verdi. Berre området rundt Birkelandsvatnet vert liggjande som no og vil ha framleis ha middels verdi knytt til naturområde med vatn og strandsone. Moahaugen sør for Flyplassvegen er ein markert kolle i området. Den vert og liggjande som i dag og vil ha middels verdi. Eksisterande og planlagt veganlegg har liten verdi. Samla vurdering av sårbarheit: Middels Landskapsform/terrengform: Generelt lavt relieff og småkuppert landskap. Middels sårbart for store landskapsinngrep. Vegetasjonsmønster: Stadvis grunnlendt terreng kan gjere inngrep særleg eksponert. Bygningsmasse: Området skal i samsvar med kommuneplanen transformerast frå kulturlandskap med gardstun til utbyggingsområde. Liten til middels sårbarheit. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 81

82 Vatn og vassdrag: Stor sårbarheit spesielt knytt til inngrep i strandsona, spesielt sørvestlige del av Birkelandsvatnet. Skala: Mellomting av storskala og småskala, middels til stor sårbarheit. Omfang I prinsipp 3; Ny veg i sørleg korridor, for Fastlandssambandet Sotra Bergen ligg tilknytingspunkt til overordna vegnett i Bergen på Birkeland i Ytrebygda bydel. Det gjeld traséalternativ E1 og E2 som får felles trasé i dette området. Tilknytinga er planlagt som ei utviding av vedteke kryss mellom hovudvegane Rv 580 Flyplassvegen og Ringveg vest. I det utvida krysset vil tre 4-felts vegar møtast og det vert eit komplisert og arealkrevjande kryssområde for å få til eit fullt kryss med alle svingeretningar. Med grunnlag i framskrivne trafikktal (2030) for hovudvegane, er det i KU vurderingane lagt til grunn eit 3-planskryss. Ringveg vest vert gjennomgåande inn mot Sotrasambandet i nord-sørleg retning i eit nedsenka 1. plan. Dette er ein vidareføring av kryssutforminga som er planlagt i vedteke reguleringsplan for Ringveg vest. Flyplassvegen er gjennomgåande i aust-vestleg retning i eit opphøgd 3. plan. I plan 2 som vert liggjande om lag i dagens nivå for Flyplassvegen, vert det ein stor rundkjøring med diameter opp mot 100 m der trafikken skal fordelast i dei ulike retningane (same løysing som Sinsenkrysset i Oslo). Frå kryssområdet vert ny 4-felts veg til Sotra (alt E1/E2) ført i ein ca 100 m lang dagsone før den går inn i tunnel like nord for ballbanen til Ytrebygda skule. I overgangssona mellom veg i dagen og tunnel med tilfredsstillande overdekning, kan det ut frå terrengtilhøva verte naudsynt med ei lang forskjering før tunnelportalane kan etablerast og terrenget gjenskapast. Det kan difor verte vesentlege inngrep i landskapet nord og aust for Ytrebygda skule i anleggsperioden. Oppsummert vil anlegg og konstruksjonar knytt til alt E1/E2 ha eit stort til middels negativt omfang i delområdet Birkeland. Spesielt gjeld dette terrenginngrep i samband med bygging av tunnelportalane nord for Ytrebygda skule og utviding av kryssområdet med Ringveg vest og Flyplassvegen. Kryssområdet vil krevje vesentlege terrengendringar og legge beslag på både gardstunet på Øvre Birkeland og tidlegare dyrka mark. Det vert og inngrep i strandsona knytt til sørvestlege delen av Birkelandsvatnet. Samla vurdering av omfang: Stort til middels negativ Konsekvens Tilknyting av ny veg til Sotra i alt E1/E2 frå eit utvida kryssområde i Birkelandsområdet, vil føre til vesentleg endra landskapsbilete i området. I det småskala landskapet vil eit stort veganlegg føre til store endringar i terrenget. Veganlegga vil dominere opplevinga av landskapet i langt større grad enn i dag. Spesielt det store 3-planskrysset vil vere dominerande og stå som ein fysisk og visuell barriere i landskapsrommet. Konsekvens: Middels negativ konsekvens ( - - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 82

83 4.2 Reiseoppleving Definisjon Reiseopplevinga kan definerast som den reisande si oppleving sett frå vegen. Det skal vurderast om tiltaket totalt sett vil gi betre eller dårlegare reiseoppleving, og kor mykje betre eller dårlegare reiseopplevinga blir samla sett. Reiseoppleving vert karakterisert etter same skala som konsekvens av landskapsbilete, nemleg ein sjudelt skala frå Stor positiv til Meget stor negativ. Det er eit mål for planarbeidet å gjere reisa positiv gjennom å ivareta den visuelle opplevinga av landskapet, med vekt på vekslinga mellom innlandsområde og kystområde. Visuell stimulanse bryt opp det monotone og bidrar til auka trafikktryggleik. Reiseopplevinga er vurdert for begge køyreretningar ut frå forventa fartsgrense på 80 km/t. For at køyreopplevinga skal kunne karakteriserast som svært god bør følgjande vere oppfylt: Vegen si linjeføring skal gje trafikanten ei god oppleving av vegen sine omgjevnader, og ein skal kunne oppleve landskapet sin identitet og karakteristiske trekk. Strekninga skal ha ein spesielt god opplevingskvalitet. Sekvensane i reisa bør ha omgjevnader som er lette å lese, og som samtidig gir ein god stimulans. Reisa skal innehalde eit tilstrekkeleg tal referansepunkt som skal fungere som orienteringspunkt og høgdepunkt, og skape forventning. Reisa skal ha ein god rytme, vere vekslande og variert Dagens reiseoppleving Frå Bergen mot Sotra Fra tunnel ut mot Storavatnet. Avkjøring mot Askøy, komplekst traafikkbilde. Knapt nok utsyn mot friluftsområder ved Storavatnet. Inn i nærings-/forretningsområder, dels bustadområde på begge sider, medan vegen smalnar inn. Kort tunnel, ut på hengebrua. Relativt smal bru krever ekstra merksemd, lite tid til å sjå på utsikt. Inn på Lillesotra i bustadmiljø på kvar side, i fjellskjering, ut på fylling med fint utsyn sørover Arefjorden, dels nordover samme fjord. Mest i skjering mot vatnet, som ei blågrøn avveksling på venstre side. Deretter inn mot handelssenteret Straume, med vegsystem, kjøpesentere og andre bedrifter, nokre bustader, Rådhuset oppe til høgre. Deretter går vegen svakt nedover mot fyllinga over Straumsundet. Korte blikk mot sjøen på kvar side, kanskje vakraste partiet på strekninga. Over Bildøy, lite oppleving av småskala. Deretter nedover, mot venstre i skarpaste kurve på strekninga. Ned mot Bildøyosen med blikk mot sund mot begge sider. Inn i tunnel, brått ut i rundkøyring v. Kolltveit. Sum: På Bergenssida; vekslande, variasjon som går mot visuelt kaos. På Sotrasida første eit koart møte med fjord og eit vatn før Straumesenteret. Vidare vestover gir kryssinga av dei to sunda beste følinga med landskapet, før ein passerar tunnelen og plutseleg er i lyng-sotra. Frå Sotra mot Bergen Fra lyng-landskapet går ferden inn i tunnel, rett ut derfra til fylling/kort bru over Bildøysundet med mogeleg blikk til kvar side. Liten oppstigning og over Bildøy utan å sjå særleg mykje av Bildøylandskapet. Ned mot Straumsundet, over dette med bra mogelegheit for blikk til begge sider. Svak oppstigning til næringsområda på Straume. Deretter inn i litt grønare parti og passering av Arefjorden. Tett på bustadområde før kryssing av hengebrua og inn imellom nærings- og bustadområda i Drotningsvik-området, deretter grønare område mot avkøyringa mot Askøy. Reiseoppleving ved dei ulike alternativa er omtala saman med landskapsbilete under 4.3. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 83

84 4.3 Dei ulike alternativa Prinsipp 1: Kollektivalternativ Mellom Kolltveit og Arefjord Alternativ A1: Utviding langs dagens veg, med stort kryss ved Storavatnet. Lange skjeringar og akvadukt Arefjord gir middels omfang og konsekvens, medan kryss ved Storavatnet gir stor negativ konsekvens. Turen er lik dagens. Breiare inngrep og asfaltflate, men vi antar at den visuelle situasjonen ikkje vert meir, heller mindre kaotisk langs vegen. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dag. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg til liten negativ (0 / - ) Alternativ A2: Utviding langs dagens veg, med stort kryss ved Storavatnet. Lange skjeringar, ny kollektivbru og akvadukt Arefjord gir middels omfang og konsekvens, medan kryss ved Storavatnet gir stor negativ konsekvens. Turen er lik dagens. Breiare inngrep og asfaltflate, men vi antar at den visuelle situasjonen ikkje vert meir, heller mindre kaotisk langs vegen. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dag. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg til liten negativ (0 / - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 84

85 Tabell 4.1. Konsekvensar for landskap av prinsipp 1: kollektivalternativ Straume Storavatnet Delområde A 1 Kollektivfelt langs dagens veg og bru (ikkje ny bru) A 2 Kollektivfelt langs dagens veg, og ny bru for kollektivtrafikk Lengde dagline 2310m 2310m Nr./Verdi/ Stad og tiltak Omfang Konsekv. Omfang Konsekv. Sårbarheit 14: Straume Verdi: M Sårb.:M 1: Arefjorden Verdi: M/S Sårb.:S 2: Tona og Valen Verdi: M/S S.barh.: Stor) 6: Knarrevik Verdi: Middels S.barh.: Stor) 17: Byfjorden Verdi: M, S.barh.: M 22: Drotningsvik, Leirvik og Godvik Verdi: M, S.barh.: M - To ekstra felt Straume - Arefjord - Kryssområde Arefjord - Veg mot aust, skjering 205m, 6mh Middels / stor - - Middels / stor - Viadukt Arefjord Middels - - Middels Veg i dagen, skjering, langs eksisterande veg Middels - - Middels Viadukt - Toplans kryss, bru, to rundkøyringer - Hengebru - Viadukt - Dagline - Dagline Storavatnet - Kryss Storavatnet Liten / Middels Liten / Middels stor - /0 - / - - Liten / Middels - - Middels - - Liten / Middels - - / stor SUM Middels / Middels / - - Liten Liten - - Reiseoppleving 0 / - 0 / - Rangering innafor prinsipp 1. 1= best 1 2 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 85

86 Figur Konsekvenskart for alternativ A1 Figur Konsekvenskart for alternativ A2 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 86

87 4.3.2 Prinsipp 2: Mellom Kolltveit og Arefjord C 101: Frå Kolltveit rett inn i tunnel, ut at rett over Bildøysundet med raske glimt av sjø, deretter i ny trasè over Bildøy, før ny bru sør i Straumssundet og vidare inn i tunnel fram mot Arefjordskrysset. Middels/stor negativ konsekvens for dei delane av traséen som går over Bildøy/sunda, mest negativ over Straumsundet. Reiseoppleving: Meir tunnel, men og litt mindre visuell kaos. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg (0) Alternativ C 102 Frå Kolltveit rett inn i tunnel, ut at rett over Bildøysundet med raske glimt av sjø, over Bildøy, ny parallell bru over Straumssundet, inn mot og under Straume i miljøtunnel, tvers over eit vatn og mot Arefjordskryss. Nord i Straumssund kjem nytt lokalveganlegg med bru. Middels/liten negativ konsekvens for dei delane av traséen som går over Bildøy/sunda, mest negativ over sunda. Reiseoppleving: Meir tunnel, og om lag like mykje visuelt kaos som idag. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg til liten negativ (0 / - ) Alternativ D 101 Som C 101 og C 102 over Bildøysundet og halvvegs over Bildøy. Deretter inn i tunnel under Straumssundet, og inn mot Arefjordskryss. Meir tunnel enn i dag. Middels negativ konsekvens for den vesle delen av traséen som går i dagen over Bildøysundet. Reiseoppleving: Mest tunnel. Konsekvens landskapsbilete: Liten til middels negativ ( - / - - ) Konsekvens reiseoppleving: Liten negativ konsekvens ( - ) Alternativ D 102 Frå Kolltveit, rett inn i tunnel og under begge sunda før kort daglengd inn mot Arefjordskrysset. Middels negativ konsekvens kun for den vesle delen av traséen som går i dagen - ved Kolltveit (likt for alle). Reiseoppleving: Så å seie berre tunnel. Konsekvens landskapsbilete: Liten negativ ( - ) Konsekvens reiseoppleving: Middels negativ ( - - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 87

88 Tabell 4.2. Konsekvensar for landskap av prinsipp 2: Kolltveit - Arefjord C 101 C 102 D 101 D102 Lengde dagline 1800m 2310m 990m 320m Nr./Verdi/ Stad og Omf. Kons. Omf. Kons Omf. Kons Omf. Kons sårbarheit 1: Storavatnet/ Haljevatnet Verdi: M/S Sårb.:S tiltak Kryss Veg/for skjering Middels / stor - - / Middels / stor - - / Middels / stor - - / Middels / stor - -/ : Kolltveit V: M, S.barh.:S 2: Straumsosen Verdi: M/S S.barh.: Stor Hovedveg bru Bildøysundet Middels - - Middels - - Middels - - 6: Søre Bildøy Verdi:M S.barh.: Stor 2 Straumsosen Verdi:M/S S.barhet: Stor 8: Straumsundet Verdi: M, S.barh.: Stor 2: Straumsosen Verdi:M/S S.barhet: Stor 14: Straume Verdi: M, S.barh.: Middels 15: Straume sentrum og næringsområde Verdi: L, S.barh.: Liten) Dagline Straume Arefjord aust Dagline over Bildøy Bru Straumsundet parallelt med dagens Bru Straumsundet sør for dagens Tilførsleveg lokalveg Straumsundet Lokalveg bru Straumsundet Dagline Straume Arefjord vest Reiseoppleving Rangering Kolltveit - Arefjord 1= Best Middels Middels /stor / Middels / liten Middels / liten Middels / liten Middels Liten - Liten - SUM Middels - - Middels Middels / liten Liten / middels - liten / Middels - Liten / Middels - - / - - Liten / Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 88

89 Figur 4.30 Konsekvenskart Prinsipp 2 Kolltveit - Arefjord. Alternativ C101 Figur Konsekvenskart Prinsipp 2 Kolltveit - Arefjord. Alternativ C102 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 89

90 Figur Konsekvenskart Prinsipp 2 Kolltveit - Arefjord. Alternativ D101 Figur 4.33 Konsekvenskart Prinsipp 2 Kolltveit - Arefjord. Alternativ D102 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 90

91 4.3.3 Prinsipp 2: Mellom Arefjord og Storavatn Alternativ C7 Kryss og viadukt Arefjord, kort tunnel, gjennom friluftsområde, over ny bru inn i boligområde, tunnel ut ved Storavatn. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Mest middels/stor negativ konsekvens i Arefjord og ved ny bru over Byfjorden, elles tunnel. Reiseoppleving: Noko meir tunnel, men mindre trengt/kaotisk situasjon langs vegen enn dagens forløp. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg til liten negativ (0 / - ) Alternativ C8 Viadukt Arefjord, og ny parallell hengebru nord for eksisterande. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Middels/stor negativ konsekvens i Arefjord, middels ved ny hengebru over Byfjorden, elles tunnel. Reiseoppleving: Ved Arefjord - oppleving om lag som i dag. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg til liten negativ ( 0 / - ) Alternativ C9 Utviding langs dagens veg. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet. Middels negativ konsekvens over Arefjorden og med ny, parallell hengebru, elles mest liten negativ konsekvens. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Utviding langs dagens veg gir breiere inngrep og asfaltflate, men vi antar at den visuelle situasjonen ikkje vert meir, heller mindre kaotisk. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Konsekvens landskapsbilete: Liten til middels negativ ( - / - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg til liten negativ (0 / - ) Alternativ C11 Arefjord; ny bru nord for dagens. Ny, diagonalført hengebru nord for dagens. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet. Middels/store negative konsekvenser av ny, diagonalført hengebru som rører ved nytt landskapsområde. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Reiseoppleving: Arefjord som i dag. Ny bru nord for dagens, der ein kan få utsyn nordover Straumsosen. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Meir tunnel, men meir trengt situasjon. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Ubetydeleg (0). Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 91

92 Figur 4.34 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ C7 Figur 4.35 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ C8 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 92

93 Figur 4.36 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ C9. Figur 4.37 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ C11 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 93

94 Tabell 4.3. Konsekvensar for landskap av prinsipp 2: Arefjord - Storavatn, brualternativa Verdi og sårbarheit 14: Straume Verdi: M S.barh.:M 11: Arefjorden V: M/S, S.barh. S 12: Tona og Valen V: M, S.barh. M 16: Knarrevik Verdi: M, S.barh.: M 17: Byfjorden Verdi: M, S.barh.: M 22: Drotningsvik, Leirvik og Godvik) Verdi: M, S.barh.: M Stad og tiltak Lengd dagline Kryssområde Arefjord Veg mot aust, skjæring 205m 6mh Firefelts veg i skjering, snitt 6m Viadukt Arefjord Dagline skjæring Viadukt Hengebru Vest: Viadukt Dagline Aust: Dagline Storavatnet Kryssområde Storavatnet SUM C7 C8 C9 C11 Omf. Kons. Omf. Kons Omf. Kons Omf. Kons 2265m 2125m 4665m 2205m Stor - - / Stor Liten - - / Stor - - / / Stor - - Stor Liten 0/- - - / Stor Liten - Stor - - Stor - - / Middels - - Liten - / - - Midde ls Liten - - Stor - - / / - - Liten - - Stor Stor Stor Stor Middels/ stor - - Middels - - Liten - / - - Middels/ stor Reiseoppleving 0 / - 0 / - 0 / - (0) Rangering av alternativ, 1 = best Alternativ D1 Viadukt Arefjord. Tunnel under Byfjorden. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet. Middels/store negative konsekvensar i Arefjord. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Viadukt Arefjord: Reiseoppleving om lag som i dag. Tunnel under Byfjorden gir tap av den største fjordopplevinga. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Konsekvens landskapsbilete: Liten til middels negativ ( - / - - ) Konsekvens reiseoppleving: Middels negativ (- -) Alternativ D7 Viadukt Arefjord. Tunnel frem til Ringveg vest tunnel. Middels/store negative konsekvensar i Arefjord. Vidare i tunnel med påkopling mote tunnel Ringveg vest. Viadukt Arefjord: Reiseoppleving som i dag. Resten i tunnel frem til Ringveg vest tunnel. Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 94

95 Konsekvens landskapsbilete: Liten negativ ( - ) Konsekvens reiseoppleving: Middels negativ ( - -) Tabell 4.4. Konsekvensar for landskap av prinsipp 2: Arefjord - Storavatn, tunnelalternativa. D1 D7 D8 Verdi og Stad og sårbarheit tiltak Omf. Kons. Omf. Kons. Omf. Kons. Lengd dagline 430m 430m 430m 14: Straume Kryssområde skjæring Verdi: M Arefjord S.barh.:M Veg mot aust, Stor - - / Stor - - / Stor - - / : Arefjorden V: M/S, S.barh. S 12: Tona og Valen V: M, S.barh. M 16: Knarrevik Verdi: M, S.barh.: M Firefelts veg i skjering, snitt 6m Viadukt Arefjord Dagline skjæring Viadukt : Byfjorden Verdi: M, S.barh.: M Hengebru 22: Drotningsvik, Leirvik og Godvik) Verdi: M, S.barh.: M Vest: Viadukt Dagline Aust: Dagline Storavatnet Kryssområde Stor Stor Stor Storavatnet SUM Liten - Liten - /- - Liten - Reiseoppleving Rangering 1 = best Alternativ D8 Viadukt Arefjord. Tunnel under Byfjorden. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet. Middels/store negative konsekvensar i Arefjord. Stor negativ konsekvens av kryssområde ved Storavanet. Viadukt Arefjord: Reiseoppleving om lag som i dag. Tunnel under Byfjorden gir tap av den største fjordopplevinga. Stort kryss og anlegg ved Storavatnet vil truleg verka noko negativt i høve til i dagens reiseoppleving. Konsekvens landskapsbilete: Liten til middels negativ ( - / - - ) Konsekvens reiseoppleving: Middels negativ (- -) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 95

96 Figur 4.38 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ D1 Figur 4.39 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ D1 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 96

97 Figur 4.40 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ D Prinsipp 3: Mellom Kolltveit og Birkeland Alternativ E1. Frå Flyplassvegen, inn i tunnel 10km under m.a. Tyssøy, ut i dagen ved Tellnesskogen, deretter ut i Fjell-landskapet med Fjellvassdraget og Fjell gard til Kolltveit, og inn i tunnel. Ny bru over Bildøysundet går nord for og høgare enn dagens krysning. Vidare mot Straume langs dagens veg. Middels/stor negativ konsekvens i Fjell-landskapet mellom Tellnesskogen og Kolltveit. Over Bildøy og på Birkeland er det middels negativ verknad. Reiseoppleving: Frå Flyplassvegen, inn i tunnel 10km Under m.a. Tyssøy, ut i dagen ved Tellnesskogen først ca. 650m utan særleg utsikt, deretter ut i Fjell-landskapet med Fjellvassdraget og Fjell gard til Kolltveit trangt gjennom bustadområde. Ny bru over Bildøysundet går nord for og høgare enn dagens krysning. Vidare mot Straume oppleving som på dagens veg. Ein får korte utsyn over både Bildøystraumen og Straumssundet. Uten bru-turen over Hjeltefjorden tapar ein den største fjordopplevinga. Mellom Kolltveit ogtellneskogen får ein god oppleving av Fjell sitt vatnlandskap, kulturlandskap m.m., medan tunnelturen er mindre opplevingsrik. Konsekvens landskapsbilete: Middels negativ ( - - ) Konsekvens reiseoppleving: Liten negativ ( - ) Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 97

98 Alternativ E2. Frå Flyplassvegen, inn i tunnel 10km under m.a. Tyssøy, først ut i dagen ved Tellnesskogen ca. 650m, deretter inn i ny tunnel og ut på Kolltveit aust og inn i ny tunnel. Ny bru over Bildøysundet går nord for og høgare enn dagens krysning. Vidare mot Straume som dagens veg. Middels/stor negativ konsekvens i Fjell-landskapet mellom Tellnesskogen og Kolltveit. På Birkeland er det middels negativ verknad. Reiseoppleving: Frå Flyplassvegen, inn i tunnel 10km under m.a. Tyssøy, først ut i dagen ved Tellnesskogen ca. 650m utan særleg utsikt, deretter inn i ny tunnel og ut på Kolltveit aust, trangt gjennom bustadområde. Ny bru over Bildøysundet går nord for og høgare enn dagens krysning. Vidare mot Straume som dagens veg. Ein får korte utsyn over både Bildøystraumen og Straumssundet. Uten bru-turen over Hjeltefjorden tapar ein den største fjordopplevinga. Tunnellturene er mindre opplevingsrike. Konsekvens landskapsbilete: Liten til middels negativ ( - / - - ) Konsekvens reiseoppleving: Middels negativ konsekvens ( - - ) Tabell 4.5. Konsekvensar for landskap av prinsipp 3: Straume - Kolltveit - Birkeland i Bergen E1 E2 Verdi og sårbarheit Stad og tiltak Omf. Kons. Omf. Kons Lengd dagline 6290m 1585m Birkeland Verdi: M S.barh.:M) Birkeland - Kryss - 4 felts veg Middels - - Middels - - Tellnesskogen, delområde 3 Verdi: M, S.barh.: M) Tellnesskogen, delområde 2 Verdi: M/S, S.barh.: S) Storavatnet/Heljeva tnet Verdi: M/S S.barh.: S) - Forskjering - Firefelts veg Middels/Stor - Veg Tellnesskogen Fjell kyrkje - Toplans kryss mot Møvik - Veg Fjell kyrkje - Kolltveit - Firefelts veg langs og i bru over Fjellvassdraget - Veg Kolltveit Straumssundet - Ny, firefelts veg på fylling parallelt med dagens riksveg langs Storavatnet - Hovudvegsbru Stor/ Middels Stor / Middels Stor / Middels / / / Middels / Stor - - Straumsosen Bildøysundet Middels - - Middels - - Søre Bildøy - V: M, - Veg over Bildøy Middels / Middels / Liten - S.barh.: S Liten Straumsundet - Bru Straumsundet Middels - - Middels - - Straume V: M - Veg Straume Liten - Liten - S.barh.: M SUM Middels / Stor - - Liten/ Middels - / - - Reiseoppleving Rangering av konsekvens.1= best 2 1 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 98

99 Kart 1 Kart 2 Kart 3 Kart 1 Kart 2 Kart 3 Figur 4.41 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ E1 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 99

100 Kart 1 Kart 2 Kart 3 Kart 1 Kart 2 Kart 3 Figur 4.42 Konsekvenskart Prinsipp 2 Arefjord Storavatn. Alternativ E2 Statens vegvesen, Region vest Norconsult AS 100