Utval Møtedato Utval Saksnr Rådet for eldre og funksjonshemma 15/7 Arbeidsmiljøutvalet Formannskapet

Transkript

1 Vinje kommune Økonomi, plan og utvikling Arkiv saknr: 2015/2106 Løpenr.: 20047/2015 Arkivkode: 150 Utval Møtedato Utval Saksnr Rådet for eldre og funksjonshemma 15/7 Arbeidsmiljøutvalet Formannskapet Sakshandsamar: Gry Åsne Aksvik Årsbudsjett 2016 og Økonomiplan Vedlegg: 1 Kommunale prisar og gebyr 2 Oversyn over eksisterande lån 3 Økonomiplan og handlingsprogram og budsjett 2016 Dokument i saka: Økonomiplan Bakgrunn: Eit utvida formannskap har hatt ei to dagars samling med einingsleiarane og tillitsvalde der det blei gjeve informasjon om verknadene av statsbudsjettet, investeringssida og drifta i resultateiningane. Formannskapet gjev innstilling i møtet 26. november. Budsjettinnstillinga vert deretter lagt ut til offentleg ettersyn, og deretter endeleg handsama i Kommunestyret 17. desember. Vurdering: Rådmannen legg med dette fram forslag til Økonomiplan og handlingsprogram Rammene for dokumenta byggjer på gjeldande økonomiplan ( ) og forslag til Statsbudsjett for 2016 Prop. 1S ( ). I økonomiplanen legg ein til grunn delvis brukarfinansiering av renter og avskriving gjennom sjølvkostregimet. Renter og avskriving

2 kjem inn med større beløp enn gebyrauken i planperioden kan dekke, ettersom auken i talet på abonnentar kjem i åra etter at utbygginga er ferdig. Det generelle økonomiske biletet er at gjennomføring av dei store vedtekne investeringane i Hovudplan for vatn og avlaup og svekka inntekter frå sal av straum, legg press på tenesteytinga i kommunen. Ved å følgje desse utbyggingsplanane, så vil gjelda auke med om lag 13%, med ein topp på 478 mill kr i Då går 8% av frie inntekter til betening av gjeld. Det er særleg inntektene til næringsfondet som får ein knekk framover. Det er her ein har henta dekning av satsingar på løypekøyring, nærings- og landbruksstøtte, samt infrastruktur på Teknisk. Dersom ein skal oppretthalde nivået på desse ytingane, lyt ein truleg skjere ned på andre tenesteområde. Alternativet er å ta opp att eigedomsskattediskusjonen. Frie inntekter Dei frie inntektene til kommunane består av rammetilskot og skatteinntekter. Det er inntekter kommunane kan rå fritt over, utan andre føringar frå staten enn gjeldande lovar og regelverk. Nivået på dei frie inntektene blir bestemt ut frå pris- og lønsvekst, vekst i frie inntekter, innlemming av øyremerkte tilskot, satsingar over rammetilskot og korreksjon av rammetilskot for oppgåveendringar. Når nivået på samla frie inntekter for 2016 er fastsett, kjem ein fram til storleiken på samla rammetilskot ved å trekkje anslaget for skatteinntekter frå nivået på samla frie inntekter. Vinje kommune har inntekter frå sal av konsesjonskraft gjennom «Avtale om disponering av konsesjonskraft» (KKST). I tillegg har kommunen inntekter frå sal av særavtalekraft til alminneleg forsyning. For 2016 tek kommunen ut all tilgjengeleg særavtalekraft, samt noko ordinær konsesjonskraft til dette formålet. Innkjøpspris på særavtalekraft er lågare enn innkjøpsprisen på konsesjonskrafta. Prisen på konsesjonskrafta har auka dei siste åra, sjå tabellen under. Det er ei utfordring at ein ikkje får pris for budsjettåret (2016) påføljande haust/vinter. Det er med på å gjere det vanskeleg å budsjettere kostnadane for krafta, da ein må ta utgangspunkt i årets prisar. Tabellen viser endringar i pris frå 2014 til Det er vanskeleg å budsjettere inntektene frå krafta grunna store variasjonar i marknadsprisene. Prisene i kraftmarknaden har vore lågare i 2015 enn det ein la til grunn i budsjettet for 2015, og dei ser ut til å halde seg låge. Det er fleire grunnar til dette. Mellom anna har ein sno rik vinter, samt eit varmt og vått vêr ført til eit lågare priser grunna gode magasinfyllingar. Dei langsiktige prisane blir veldig fort påverka av vêrsituasjonen, noko som forklarar at prisane vil halde seg låge framover i perioden. Krafta omsettas i EURO på Nordpool, slik at prisane også er påverka av valutakursen. Det har vore relativt store svingingar i EURO-kusen det siste året.

3 I dei siste åra har salsprisen for konsesjons-/særavtalekraft vert sett til månadsmiddel spotpris -10% Kristiansand, med eit golv på 100 kr/mwh og eit tak på 450 kr/mwh. Sakshandsamar rår til at ein ikkje legg inn reduksjon på 10% i prisen i denne planperioden ( ). KKST forventar langt lågare inntekter i åra framover samanlikna med dei siste åra. Det betyr mindre midlar til næringsfond for Vinje sin del. Sakshandsamar ber politikarane ta omsyn til reduksjon i desse inntektene i budsjettarbeidet. I høve til driftsbudsjettet er det gjerne demografiske tilhøve, som folketalsutvikling og alderssamansetjing, som er avgjerande for utgiftsbehovet i kommunen. Samstundes har desse faktorane stor innverknad for nivået på dei statlege overføringane. Meininga er at rammetilskotet skal reflektere at dei ulike aldersgruppene ikkje kostar kommunekassa det same. Yrkesaktive menneske klarer seg i hovudsak sjølv, mens dei yngste skal ha barnehage og skuleplass. Dei eldre gjev kostnader på helse og omsorgstenestene. Samstundes er det ikkje sikkert at ein får redusert kostnader i tenestetilbodet på grunn av demografiske endringar. Vi vil då oppleve at det blir mindre pengar til rådveldet. I forslaget til statsbudsjett er utgiftsbehovet for 2016 på landsbasis berekna til om lag 249,6 mrd. kr, noko som utgjer kr pr. innbyggjar. Vinje kommune er ca. 13 % dyrare å drifte enn landsgjennomsnittet. Det er ei auke på 1,7 % frå Størst utslag er det innan helse som ligg ca. 42,3 % over snittet. Administrasjon ligg ca 37,2 % over snittet og pleie- og omsorg ligg ca. 23,4 % over snittet. Årsaka er mellom anna mange eldre, samt at det er valt ei ordning med tenester i tre distrikt. Gjennom utgiftsutjamninga i inntektssystemet får Vinje kommune tilført kr pr. innbyggjar. Kommunane skal i prinsippet få full kompensasjon for dei kostnadsskilnadane som dei ikkje har verknad på sjølv via utgiftsutjamninga i inntektssystemet. Kompensasjonen skjer i praksis gjennom kostnadsnøkkelen, som består av ulike kriterium med vekter. For å danne seg eit bilete av utviklinga i planperioden innafor ulike tenesteområde, vil ein under ta ein gjennomgang av utviklingstrekk som innverkar på den kommunale ressursbruken. Folketalsutvikling og aldersfordeling Figuren under viser at det er venta ein folkevekst i Vinje fram til 2030, men omfanget av folkeveksten er usikker. Statistisk sentralbyrå legg middels folkevekst til grunn, og det same er gjort i denne saka.

4 Grafikken under viser meir detaljert korleis endringane folketalsutviklinga slår ut per alderstrinn i 2019, 2023 og I januar 2015 var det registret innbyggjarar i Vinje, og tala i figuren viser veksten eller nedgangen ut i frå 2015-tala. Venta folketalsutvikling i Vinje 2019, 2023, 2027 (2015=0) Ending frå Barn i barnehage 0-5 år Barn på barneskule 6-12 år -8 Barn på ungdomsskule år Arbeidsfør alder år Pensjonsalder år Pensjonsalder år Pensjonistar 90 år + Kjelde: Statistisk sentralbyrå. Framskrivingane er gjort med utgangspunkt i middels nasjonal vekst. I figuren over er det brukt tilnærma same aldersfordeling som inntektssystemet opperar med. Dette gjev eit godt grunnlag for å kunne sjå potensielt press på tenestetilbodet, og for å få korrekt dimensjonering av tenestene våre. «Kostnadsdrivarane» innan kommunalt tenestetilbod er gjerne dei yngste og dei eldste. Figuren viser at talet på pensjonistar er venta å auke meir enn talet på personar i arbeidsfør alder. Isolert sett vil ei ubalanse i forholdet mellom personar i arbeidsfør alder og ikkje arbeidsfør alder føre til økonomiske utfordringar. Kommunen vil måtte halde oppe og truleg

5 auke tenestetilbodet, samstundes som det vil kunne vere eit underskot av arbeidstakarar og skatteytarar. Vekst i aldersgruppene 0-5 år og 6-15 år dreg isolert sett i retning av auka utgifter til barnehage og grunnskule. Fleire eldre i aldersgruppene over 67 år bidreg isolert sett til auka utgifter til pleie- og omsorgstenestene. Prisveksten i kommunesektoren ei er anslått til 2,7 pst. Eit deflatoranslag på 2,7 %, kan dekomponeras på ein årslønsvekst på 2,7 % og prisvekst på vare- og tenestekjøp på om lag 2,7 % (der lønn vektas med 2/3). Rådmannen meiner at økonomiplanen, slik den no ligg føre, tek opp i seg den utviklinga som er skissert over. Endringar i ramma for driftseiningane for 2016 For å få budsjettet i balanse har Rådmannen justert ramma til fleir av einingane, spesifikasjonen går fram av tabellen under. Eining tiltak Sum Rådmann Reduksjon i bruk av konsuleter ØPU Reduksjon i bruk av konsuleter OAI Reduksjon nedbemanning Tenestetorg Auka inntektskrav Rauland barnehage Auka Bemanning - Heimdal 4 mnd Åmot skule Reduksjon - resuskrevj.br Kultur Reduksjon i kostnadar - førebu Vinjesenter (prosjekt) Kultur Kjøp av audiovisuelt utstyr Kultur Kulturårshjul Kultur Stipend - ungdom Kultur Innkjøp - bibliotek Næring Reduksjon i tilskott til landbruksføremål Totalt I og med at helse og omsorg er den største eininga, finn sakshandsamar det naturleg å kommentere denne eininga nærare. Helse og omsorg Dei økonomiske verkemidla i Samhandlingsreforma blir fasa inn i rammetilskotet til kommunen etter kvart som oppgåveforskuving mellom sjukehus og kommune realiserast. Frå 2015 blei medfinansiering av sjukehustenester avvikla og overført til rammetilskotet i kommunen. Frå er døgnplass for øyeblikkeleg hjelp heimla som plikt for kommunen jf. Helse og omsorgstenestelova. Det beløpet kommunen har motteke i etableringsfasen av kommunale øyeblikkeleg hjelp-senger blir frå årsskiftet lagt inn i rammeoverføringa til kommunen. Vinje kommune driftar døgnplass for kommunane Tokke og Vinje og mottek refusjon jf. avtale tilsvarande det beløp Tokke får overført til denne oppgåva. Kommunens oppgåver og ansvar som følgje av reforma er med dette auka betydeleg. Gevinsten ved realiseringa av bufellesskapet ved Svingen blei i 2015 omfordelt ved å reetablere 7 sjukeheimsplassar ved Vinje sjukeheim og bemanne opp Bruli bufellesskap for å møte behova der. Talet på sjukeheimsplassar er no på nivå med kommunegruppe 3. Med dette er talet på sjukeheimsplassar i kommunen justert og i tråd med behovet per no. Tiltaka

6 som er gjort, kan ein òg sjå som eit ledd i å ta ut potensialet ein har hatt i høve til effektivisering av drift. Det er lagt til utgift/inntekt i samband med etablering av ny ressurskrevjande brukarar i kommunen. Det er òg gjort justering i høve til forsterka tiltak kring einskildbrukarar. Som følgje av administrativ organisasjonsendring er 40% stilling rus overført frå Nav til Helse- og omsorg med verknad frå Tilsvarande er lønsmidlar som følgje av bortfall av tilbod i skulen overført Helse og omsorg som overtek ansvaret i aktuelle tidsrom. Rådmannen har ikkje funne plass til å finansiere ei auke av jordmortenesta på 30%, som er det kommunen treng for å kunne gje kommunens innbyggjarar likeverdige tenester i høve til ny føring om heimebesøk av jordmor innan 1-3 dagar etter heimkomst frå sjukehus. Det er i budsjettet ikkje tatt høgde for auka kompetansekrav for legar og anna personell som følgje av krav i akuttforskrifta av Den demografiske utviklinga tilseier at kommunen vil ha store behov for helse og omsorgspersonell i åra som kjem. Det er ikkje tatt høgde for auke i tal på læreplassar i Likevel ser ein at dette er ein viktig rekrutteringskanal for kommunen og rådmannen kjem nærare tilbake til dette i ei eiga sak. Det har kome ein rekkje innspel ein ikkje har funne plass til i driftsbudsjettet Eining tiltak Sum Kultur Vinjesenter Kultur A.O. Vinje 200 år Kultur Frivilligsentralen - kjøp av el-sykklar Kultur Ungdomskafe Kultur Myllarspel Kultur Kulturminneplan Kultur Motorskule i Åmot Kultur Den kulturelle spaserstokken Kultur Syngande kommune Kultur Tilskipingar på Vinjehuset Kultur Hoppbakken i Huka Kultur Kulturvernsaker Kultur SLT Kultur Bygdesoge for Øyfjell Felles for Vinje barnehagen Kompetansehevng Felles for Vinje barnehagen "Vald i nære relasjonar" Felles for Vinje barnehagen Studietur for barnehagetilsette Felles for Vinje barnehagen Pedagogsamling Edland barnehage Auka ramme Øyfjell oppvekstsenter Uteområde Øyfjell oppvekstsenter Samfunnshusbygg - utvendig Næring Modell for varmesenger Næring Sti- og løypeplan Edland skule Trådlaust nett Edland skule Ressurskrevjande brukarar + norskopplæring Helse Jordmor Helse Lønsmidlar for konsulent Helse Auka råvarekostnadar Helse Leger og omsorgspermisjon Helse Reduset refusjon fysio Helse Ikkje finansiera stillingar ØPU Midlertidig stilling - oppmåling Totalt Oppsummering

7 Rådmannen legg fram eit driftsbudsjett i balanse med ei ramme på 436 mill kr i 2016, og ein investeringsplan på 67,9 mill kr. Utover sjølvkost innan vatn, avløp og renovasjon foreslår rådmannen mindre prisauka på ulike tenester slik det går fram av eigne vedlegg. Rådmannens framlegg til vedtak: 1. Kommunestyret vedtek forslag til Budsjett 2016 og Økonomiplan/ handlingsprogram slik det ligg føre i innstillinga frå rådmannen, og med endringane tilrådd av formannskapet Det kommunale skatteøret vert fastsett til dei maksimalesatsar som Stortinget vedtek 3. For eigedomsskatteåret 2016 skal det skrivast ut eigedomsskatt på verk og bruk, jf. Eigedomsskattelova (esktl.) 3 første ledd bokstav c. Den alminnelege eigedomsskattesatsen for skatteåret 2016 er 7 av takstverdi, jf. esktl. 11 første ledd. Takstvedteker for eigedomsskatt i Vinje kommune blei vedtatt i kommunestyret , dei skal gjelde for eigedomsskatteåret 2016, jf. esktl. 10. I medhald av kap 5. i lov om eigedomsskatt av 6. juni 1975 nr. 29, vert det skrive ut eigedomsskatt på verk og bruk i kommunen med 7 av takstverdi. Eigedomsskatten forfell til betaling i 2. terminar, 1. april og 1. september 4. Vinje kommune tek opp lån 43 mill., med avdragstid 30 år 5. Salsprisen for konsesjons-/særavtalekraft vert sett til månadsmiddel spotpris Kristiansand, med eit golv på 100 kr/mwh og eit tak på 450 kr/mwh. 6. Andre kommunale prisar blir vedtekne slik det går fram av vedlegget «kommunale prisar og gebyr» 7. Kommunestyret vedtek framlegg til detaljert driftsmål for 2016, slik dei går fram av vedlegget «driftsmål» Rådmannen, Jan Myrekrok, rådmann /s/