Saksnr Utval Møtedato Utdanningsutvalet Fylkesutvalet Fylkestinget Yrkesopplæringsnemnda

Transkript

1 saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: /2013 Sverre Hollen Saksnr Utval Møtedato Utdanningsutvalet Fylkesutvalet Fylkestinget Yrkesopplæringsnemnda Kvalitetsmeldinga for vidaregåande opplæring 2013 Bakgrunn Etter i opplæringslova skal skoleeigar utarbeide ein årleg rapport om tilstanden i den vidaregåande opplæringa, knytt til læringsresultat, fråfall og læringsmiljø. Rapporten skal drøftast i fylkestinget. Denne kvalitetsmeldinga er å sjå på som tilstandsrapport etter Kvalitetsmeldinga er ein rapport som byggjer på nasjonale kvalitetsindikatorar og indikatorar gitt i vedteken kvalitetsplan, sak T-80/12. Oppbygging av kvalitetsmeldinga Meldinga er delt i 2 delar: (1) Nasjonal rapportering på fylkesnivå bygt på datagrunnlag i KOSTRA, Skoleporten og andre nasjonale kjelder og publisert i KS sine nøkkeltalsrapportar og Kunnskapsdepartementet sitt gjennomføringsbarometer. (2) Rapportering på skolenivå ut frå dei indikatorane som er gitt i kvalitetsplanen og bygt på datagrunnlag i skoleporten og VIGO og samla i verktyet PULS. Vidaregåande opplæring på nasjonalt nivå og fylkesnivå Tenesteprofil Tenesteprofilen gir eit bilete av tilstanden til fylkeskommunen i høve eit nasjonalt snitt både når det gjeld ressursbruk og resultat. I diagrammet er gjennomsnitt for landet sett til 100 for kvar indikator og vert vist som ei rød line. Tala for kvar fylkeskommune vert gitt i prosent av nasjonalt snitt og vert vist som blå søyler. Nedst i kvar søyle visast fylket sin prosent, liten sirkel viser lågaste fylke og liten firkant viser høgaste fylke. Indikatorane er plassert slik at ressursinnsats visast i venstre del og resultat i høgre, figur 1.

2 Side 2 Figur 1 KS sin nøkkelstatusrapport 2013 Tenesteprofil for Møre og Romsdal i figur viser ressursbruk og resultat i høve til landsgjennomsnitt, figur 2. Figur 2 Tenesteprofilen for Møre og Romsdal Det er fleire faktorar som påverkar ressursbruken, tre av dei er skolestorleiken, talet på elevar i yrkesfag og gruppestorleiken (elevar pr. lærar). Gruppestorleiken er ein konsekvens av forholdet mellom yrkesfag og studiespesialiserande utdanningsprogram. Ser ein desse tre faktorane i samanheng er det naturleg at Møre og Romsdal ligg noko over landsgjennomsnittet når det gjeld ressursbruken. Når det gjeld resultat ligg Møre og Romsdal over landsgjennomsnittet når det gjeld elevar som har fullført etter fem år (71,5%), talet på elevar som starta på yrkesfag og som har nådd yrkeskompetanse ved fag-/sveinebrev (35,7%), talet på Vg2-

3 Side 3 yrkesfagelevar som ikkje er i utdanning året etter (18,8%) og talet på elevar som har slutta i løpet av skoleåret (4,5%). Spesialundervisning Når det gjeld andelen av dei fylkeskommunale driftsutgiftene som går til spesialundervisning og særskilt tilpassa opplæring ligg fylket «på topp», og aukar monaleg, jf. figur 3. Figur 3 Spesialundervisning Sjølv om det kan vere noko usikkerheit knytt til regnskapstala fordi fylkeskommunane har noko ulik praksis når det gjeld regnskapsføring av tiltak i kategorien spesialundervisning og tilpassa opplæring, er det likevel rimeleg å tru at det er reelle forskjellar på kor mykje fylkeskommunane set inn av ressursar for å gi støtte til elevar med særlege behov. Ein variasjon frå 7,9 til 13,5 prosent av totalkostnadane tilseier at det er ulike strategiar. Fylkestinget har i sak T-33/13 økonomirapportering pr. 1. tertial og T- 57/13 økonomirapportering pr. 2. tertial bedt fylkesrådmannen vurdere bruken av spesialundervisning for å få betre effekt for elevane si læring og for å få betre økonomistyring. I sak til utdanningsutvalet Ud-08/13 - om oppfølging av forvaltningsrevisjonsrapporten «Spesialundervisning i vidaregåande opplæring" vart framdriftsplanen for oppfølging av rapporten vedteke. Dette arbeidet prioriterer fylkesrådmannen og ein har gjennomført og planlagt ei rekkje samlingar med skolane, PPT, rådgivarane og fagnettverket for spesialundervisning med utgangspunkt i KS sitt drøftingsopplegg rundt auka bruk av spesialundervisning. I samband med oppfølginga vil fylkesrådmannen og vurdere modellen for tildeling av midlar til spesialundervisning. Gjennomføring Det er utvikla fire sett med indikatorar som til saman gir god dokumentasjon av gjennomføring. Indikatorane viser gjennomføring, overgangar, fråfall og såkalla sluttarar. Figur 4 viser gjennomføring i løpet av fem år etter fylke og år. Det er eit nasjonalt mål at ein innan 2015 skal 75 prosent av elevane i vidaregåande opplæring fullføre og bestå. Målet for vidaregåande opplæring i Møre og Romsdal er 79%.

4 Side 4 Når ein måler endring i gjennomføring, er utgangspunktet dei elevane som starta i vidaregåande i Av dei hadde 69 prosent fullført og bestått i 2009, fem år etter at de begynte. Det nasjonale målet er å auke til 75 prosent for kullet som starta i vidaregåande opplæring i Dei siste tala frå Skoleporten i august 2013 viser at dei elevene som starta i vidaregåande opplæring i 2007, hadde 69,3 prosent fullført og greidd etter fem år. Dette er en liten nedgang i høve til kullet året før. Det viser seg i praksis vanskeleg å auke talet på elevar som fullfører sjølv om fylkeskommunane har satt inn mange ulike tiltak. Slik det nå ser ut, kan det bli vanskeleg for alle fylkeskommunane å nå målet for NyGIV-prosjektet med 75 prosent som fullfører med greidd resultat innan Gjennomføring tar utgangspunkt i eitt årskull og viser status fem år etter at elevane starta i vidaregåande. Indikatoren er eigna til å vise i kva grad utdanningssystemet lukkast med å gi ungdom utdanning, og har samtidig ein lang tidshorisont. Figur 4 Gjennomføring I Møre og Romsdal er gjennomføringstalet nokolunde stabilt og høgare enn det nasjonale snittet. I høve målsettinga om ei gjennomføring på 79% må ein vurdere kva tiltak og krav til gjennomføring på skolane ein set i verk, dette må då spegle seg i kvalitetsplanen som skal behandlast i Det er og stor variasjon mellom dei ulike utdanningsprogramma, figur 5 viser gjennomføringstala nasjonalt fordelt på utdanningsprogramma.

5 Side 5 Figur 5 Tal på elevar og lærlingar som har fullført og bestått fem år etter at dei starta i 2006 eller 2007, etter utdanningsprogram. (Kjelde: Skoleporten) Dei studiespesialiserande utdanningsprogramma har ei gjennomføring på 80% og betre, dei yrkesfaglege programma har ein gjennomføring på om lag 60% og lågare. Når ein set målsettingar om gjennomføring må ein difor vurdere å sette krava i høve utdanningsprogram. Overganger Nasjonalt har 78,1 prosent av elevene ordinær progresjon i si opplæring. Det er ein nedgang på 1,2 prosentpoeng frå 2011 til Nasjonalt går 6,1 prosent av elevene om igjen på same eller lågare nivå. For elevane er det uheldig å måtte bruke lengre tid enn nødvendig på opplæringa, og for fylkeskommunane betyr mangelfull progresjon ekstra kostnader. Ulike tiltak for å gi fleire elever ordinær framdrift vil difor vere kostnadseffektivt for den einskilde fylkeskommune. Data for overgangar kan ein ta ut årleg og slik få ein indikasjon på om tiltak har effekt. God rådgiving om studie- og yrkesval, god tilpassa opplæring og god oppfølging av elever med svake prestasjonar bidrar til at fleire får ein ordinær progresjon. Når det gjeld progresjon er det og forskjellar på studiespesialiserande program og yrkesfag. På yrkesfag har 74,0 prosent av elevar og lærlingar ein ordinær progresjon i 2012, mens på studiespesialiserande har 81,1 prosent ein ordinær progresjon. På yrkesfag går 8,8 prosent om igjen på same eller lågare nivå, mens berre 4,1 prosent går om igjen på studiespesialiserande. (Kjelde: Skoleporten). Figur 6 viser eit bilete på progresjonen mellom fylke med utgangspunkt i talet på elevar som går om igjen.

6 Side 6 Figur 6 Repetisjon på lågare eller på same trinn (Kjelde: Skoleporten) Mangel på læreplassar er ein av mange årsaker til at elevar ikkje kjem vidare frå Vg2 på yrkesfag. Nasjonalt har talet på lærlingar og lærekandidatar gått ned frå i 2009 til i Av alle som søkte lærlingplass i 2012, var 70,8 prosent blitt læring per 1. oktober. Det er en nedgang på 0,6 prosentpoeng frå Variasjonen mellom fylka er frå 63 til 77 prosent. (Kjelde: SSBa). Møre og Romsdal er eit av dei fylka som har høgast formidling av elevar frå Vg2 til lærekontrakt. Elevar som sluttar Nasjonalt er det 4,6 prosent av elevane som slutta i løpet av skoleåret Tala for sluttarar er raskt tilgjengelege og gir skoler og fylkeskommunar moglegheit til å vurdere resultat i høve til fjorårets ulike tiltak og aktivitetar. Tala fortel ikkje noko om elevane er ute for godt, eller om dei er klåre for å starte opp att neste skoleår. I gjennomsnitt har det vært ein liten nedgang av sluttarar frå 2011 til 2012 men det er stor variasjon mellom fylka, frå 3,5 prosent til 7,8, jf. figur 7. Figur 7 Elevar som har slutta i løpet av skoleåret utan å ha begynt på eit nytt programområde. (Kjelde: SSB-Kostra) Sjølv om Møre og Romsdal ligg litt under det nasjonale snittet er talet på sluttarar for høgt. Ein har dette skoleåret innført eit system med avklåringsmøter for dei elevane som står i fare for å slutte i skolen og bryte av opplæringa. I avklåringsmøta møter elev, føresett, rådgjevar, kontaktlærar og OT for å ha eit grunnlag for å arbeide ut ei oppfølgingsplan enten eleven vel å slutte eller eleven

7 Side 7 fortsetter opplæringa. Med dette systemet håper ein at færre sluttar og at dei som likevel vel å slutte får ein aktivitet som er planlagt. For desse har OT-tenesten eit oppfølgingsansvar. Talet på ungdomar i oppfølgingstenesta som er i aktivitet har aukt vesentleg dei siste åra. Talet på registrert aktivitet har nasjonalt auka frå 19 prosent i 2009 til 42 prosent i Aktivitetane kan være fylkeskommunale tiltak, NAV-tiltak, arbeid via OT eller vidaregåande opplæring via OT. Både omfang og fordeling på ulike aktiviteter varierer mellom fylka, jf. figur 8. Figur 8. Unge i oppfølgingstenesta talet på unge i ulike aktivitetar knytt til oppfølgingstenesta (Kjelde: Gjennomføringsbarometeret 2013:1) I Møre og Romsdal har ein ikkje satsa sterkt på eigne fylkeskommunale tiltak. Skal aktivteten aukast må ein vurdere å utvikle tiltak i eit samarbeid med fleire partar kommune, NAV og arbeidsmarknadsbedrifter. Dette vil fylkesrådmannen arbeide vidare med. Spesielt på dei yrkesfaglege studieretningane er fråfall eit aktuelt problem. Utan fullført vidaregåande opplæring aukar sannsynlegheiten for marginalisering seinare i livet. Vidaregåande opplæring på skolenivå kvalitetsplanen Indikatorane for kvart styringsområde er nivådelt; Nivå 4 Nivå 2 - Gul + Nivå 3 Gul - Nivå 4 Situasjonsbilda er ei rein normering. Gjennomsnittsverdien på indikatoren for alle elevane er skjæringspunktet mellom Gul+ og Gul-. Når ein vel eit situasjonsbilete

8 Side 8 og får eit grønt resultat betyr det at eigne elevar har svart meir positivt på indikatoren enn gjennomsnittet for alle elevane. Då Haram vgs ikkje gjennomførte elevundersøkinga i vår manglar datagrunnlag for skolen. Styringsområde 1: Tilpassa opplæring som grunnlag for meistring 1.1 Vurdering for læring Formålet med vurdering i fag er å fremje læring undervegs og uttrykkje kompetansen til eleven, lærlingen og lærekandidaten under opplæringa og ved avslutninga av opplæringa i faget. Vurderinga skal gi god tilbakemelding og rettleiing til elevane, lærlingane og lærekandidatane. Lærekandidatar og elevar med individuell opplæringsplan skal både ha undervegsvurdering og rettleiing i samsvar med den opplæringsplanen som er utarbeidd for dei. Det skal vere kjent for eleven, lærlingen og lærekandidaten kva som er måla for opplæringa og kva som blir vektlagt i vurderinga av hennar eller hans kompetanse. Formålet med vurdering i fag er å fremje læring undervegs og uttrykkje kompetansen til eleven under opplæringa og ved avslutninga av opplæring i fag. Vurderinga skal gi god tilbakemelding og rettleiing til elevane. Det skal vere kjent for eleven kva som er måla for opplæringa og kva som blir vektlagt i vurderinga av hennar eller hans kompetanse. Elevar Elevane sin vurdering av undervegsvurderinga er gitt i figur 9. Elevvurdering 3.5 Kunnskap om mål og krav 4.2 Læringsmål 4.4 Faglig og veiledning vurdering Møre og Romsdal (12-13) 3,71 2,81 3,01 2,56 Atlanten VGS (12-13) 3,65 2,7 2,8 2,26 Borgund VGS (12-13) 4,11 3,31 3,56 3,11 Fagerlia VGS (12-13) 3,61 2,67 2,84 2,33 Fræna VGS (12-13) 3,84 2,82 3,09 2,65 Gjermundnes VGS (12-13) 3,51 2,74 2,73 2,53 Haram VGS (12-13) Herøy VGS (12-13) 3,8 3,03 3,2 2,78 Herøy VGS,Avd Vanylven (12-13) 3,77 2,99 3,54 2,99 Kristiansund VGS (12-13) 3,71 2,9 3,08 2,72 Molde VGS (12-13) 3,63 2,67 2,84 2,31 Rauma VGS (12-13) 3,65 2,75 3,06 2,72 Romsdal VGS (12-13) 3,76 2,88 3,12 2,68 Spjelkavik VGS (12-13) 3,46 2,59 2,68 2,14 Stranda VGS (12-13) 3,67 2,7 2,96 2,34 Sunndal VGS (12-13) 3,69 2,76 3,03 2,58 Surnadal VGS (12-13) 3,72 2,71 2,95 2,43 Sykkylven VGS (12-13) 3,65 2,8 2,88 2,58 Tingvoll VGS (12-13) 3,7 3,06 3,16 2,64 Ulstein VGS (12-13) 3,53 2,45 2,75 2,25 Volda VGS (12-13) 3,64 2,6 2,81 2,36 Ørsta VGS (12-13) 3,93 3,16 3,24 3,01 Ålesund VGS (12-13) 3,62 2,74 2,95 2,54 Figur 9 Undervegsvurdering Elevvurdering 9.2 Tilbakemelding 12/13

9 Side 9 Det er forskjellar mellom skolane når det gjelder elevane sin oppfatning av vurderingspraksisen. Når forsking (Hattie m.fl.) viser at formativ vurdering og lærerane sin tilbakemelding til elevane er av dei faktorane som gir størst læringseffekt, er det viktig at ein framover prioriterer utvikling innafor elevvurdering. Lærlingar Frå lærlingundersøkinga i 2013 er det parameteren «Løpende faglig veiledning» som seier noko om undervegsvurdering i bedrift. Talet på lærlingar som svarte på undersøkinga i Møre og Romsdal var 32% av alle lærlingane i fylket, det nasjonale snittet var 49,7%. Sidan i fjor har deltakinga auka med om lag 8% her i fylket. Ut frå deltakinga i undersøkinga er likevel svara ein indikasjon på tilstanden i fylket. Når det gjeld løpande fagleg rettleiing svarer lærlingane her i fylket at dei gjennomgåande er nøgd, på skalaen 1,0 6,0 er resultatet 3,88, det er om lag på same nivå som det nasjonale snittet (frå 3.80/Oslo til 4.02/Østfold). Undersøkinga viser og at den løpande vurderinga ser ut til å vere uavhengig av storleiken på bedriftene. Det er viktig for fylket å få auka deltaking i lærlingundersøkinga i fylket, det blir ei prioritert oppgåve. I tillegg er det viktig å fortsette det gode oppfølgingsarbeidet avdelinga gjer ute på bedriftene. 1.2 Kartlegging av elevføresetnader Formålet med kartleggingsprøver er å undersøkje om det er enkeltelevar som treng ekstra oppfølging i ferdigheiter og fag. Kartleggingsprøver er ein del av undervegsvurderinga. Her har ein vald frå elevundesøkinga svara på tilpassa opplæring, kunnskap om mål og krav og kjennskap til læringsmål og vurdering. Dese tre parametra gir ein indikasjon på korleis skolen følgjer opp elevar i opplæringa, jf. figur 10. Kartlegging av elevføresetnader 3.4 Tilpasset opplæring 3.5 Kunnskap om mål og krav 4.2 Læringsmål og vurdering Kartlegging av elevføresetnader Møre og Romsdal (12-13) 3,5 3,71 2,81 Atlanten VGS (12-13) 3,61 3,65 2,7 Borgund VGS (12-13) 3,68 4,11 3,31 Fagerlia VGS (12-13) 3,47 3,61 2,67 Fræna VGS (12-13) 3,51 3,84 2,82 Gjermundnes VGS (12-13) 3,48 3,51 2,74 Haram VGS (12-13) Herøy VGS (12-13) 3,51 3,8 3,03 Herøy VGS,Avd Vanylven (12-13) 3,77 3,77 2,99 Kristiansund VGS (12-13) 3,47 3,71 2,9 Molde VGS (12-13) 3,52 3,63 2,67 Rauma VGS (12-13) 3,52 3,65 2,75 Romsdal VGS (12-13) 3,45 3,76 2,88 Spjelkavik VGS (12-13) 3,4 3,46 2,59 Stranda VGS (12-13) 3,43 3,67 2,7 Sunndal VGS (12-13) 3,48 3,69 2,76 Surnadal VGS (12-13) 3,53 3,72 2,71 Sykkylven VGS (12-13) 3,48 3,65 2,8 Tingvoll VGS (12-13) 3,53 3,7 3,06 Ulstein VGS (12-13) 3,5 3,53 2,45 Volda VGS (12-13) 3,4 3,64 2,6 Ørsta VGS (12-13) 3,52 3,93 3,16 Ålesund VGS (12-13) 3,43 3,62 2,74 Figur 10 Tilpassa opplæring

10 Side 10 Det gjennomgåande biletet er positivt og viser at skolane legg vekt på tilpassa opplæring. Men biletet er meir samansett, ein må sjå på korleis dette er for dei ulike utdanningsprogramma. Når det gjeld dei nasjonale kartleggingsprøvene hausten 2013 var engelsk frivillig og rekning obligatorisk. Det var 16 skolar som deltok på engelskprøva med elevdeltaking som varierte frå 61% til 95%. Deltakinga på kartleggingsprøva i rekning var gjennomgåande høg frå 80% til 98% elevdeltaking. Men deltakinga på Spjelkavik vgs var berre 60%. Forutan å gjere alle dei nasjonale kartleggingsprøvene obligatorisk for skolane er det viktig å sette krav til konkrete oppfølgingstiltak slik at ein kan utvikle opplæringa. 1.3 Variert bruk av læremiddel og metodar Elevundersøkinga vart omlagt frå hausten i den «gamle» versjonen kunne skolane sjølv velje eit utval av spørsmål i spørrebatteriet. Det var berre nokre skolar ( 7 )som valde dette spørsmålet og hovudresultatet var 3,48, svarande til indikatoren Gul Klasseromsleiing Klasseleiing handlar om lærarane sin evne til å skape eit positivt klima, etablere arbeidsro og motivere til arbeidsinnsats. Læraren skal vere sjefen for klassen. Leiing handlar i stor grad om samarbeid, difor er læraren sin relasjonelle kompetanse avgjerande. For å få eit bilete på denne indikatoren har ein sett saman svara frå elevundersøkinga når det gjeld trivsel, arbeidsro i klassen, om alle vert likt behandla og om fagleg støtte frå læraren, dette er samanfatta i figur 11. Læraren som leiar 3.3 Trivsel med lærerne 3.6 Arbeidsro 3.7 Felles regelhåndtering 3.1 Faglig støtte Møre og Romsdal (12-13) 3,89 3,37 2,9 3,83 Atlanten VGS (12-13) 3,96 3,4-3,81 Borgund VGS (12-13) 4,12 3,34 3,04 4,09 Fagerlia VGS (12-13) 3,76 3,23-3,66 Fræna VGS (12-13) 3,86 3,28 2,9 3,79 Gjermundnes VGS (12-13) 4 3,2 2,94 3,8 Haram VGS (12-13) Herøy VGS (12-13) 3,85 3,39 2,82 3,92 Herøy VGS,Avd Vanylven (12-13) 4,22 4,05-4,18 Kristiansund VGS (12-13) 3,91 3,3-3,8 Molde VGS (12-13) 3,85 3,47-3,78 Rauma VGS (12-13) 3,97 3,4 2,87 3,83 Romsdal VGS (12-13) 3,91 3,34 2,89 3,81 Spjelkavik VGS (12-13) 3,72 3,56 2,66 3,66 Stranda VGS (12-13) 3,69 3,35-3,83 Sunndal VGS (12-13) 3,99 3,25-3,92 Surnadal VGS (12-13) 3,88 3,72 2,92 3,82 Sykkylven VGS (12-13) 3,81 3,41-3,82 Tingvoll VGS (12-13) 4 3,28-3,98 Ulstein VGS (12-13) 3,69 3,48 2,73 3,73 Volda VGS (12-13) 3,88 3,36 3,06 3,82 Ørsta VGS (12-13) 4,1 3,45-3,98 Ålesund VGS (12-13) 3,8 3,21-3,72 Figur 11 Klasseromsleiing Læraren som leiar

11 Side 11 Det gjennomgåande biletet er at alle elevane trivst med lærarane sine, og lærarane gir god fagleg støtte. Dette biletet speglar og undervisningsevalueringa. Utfordringa er læraren som leiar i klasserommet, elevane rapporterer om at arbeidsro i klasserommet er eit problem og at det tar tid før timane kjem ordentlig i gang. Elevane melder og om at skolane ikkje praktiserer eins regelhandtering, det kan skilje mellom fag, klasse og utdanningsprogram på same skole. Det blir difor viktig å både fortsetje utvikling og etterutdanning når det gjeld læraren som leiar og felles regelhandtering både mellom skolane og i same skole. Styringsområde 2: Inkludering og medverknad 2.1 Det psykososiale læringsmiljøet Skolen og bedrifta skal aktivt og systematisk arbeide for å fremje eit godt psykososialt miljø, der den enkelte elev, lærling og lærekandidat kan oppleve tryggleik og sosialt tilhør. Skolen og bedrifta skal aktivt drive eit kontinuerleg og systematisk arbeid for å fremje helsa, miljøet og tryggleiken til elevane, lærlingane og lærekandidatane. Læringsmiljø i skolen Figur 12 viser elevane sin vurdering av læringsmiljøet ut frå fleire perspektiv trivsel, mobbing, skolen som «arbeidsplass» og tilhøvet mellom lærar og elev. Læringsmiljø i skolen 2.1 Sosial trivsel 2.2 Mobbing på skolen 2.3 Mobbing på nett 2.4 Fysisk læringsmiljø 9.1 Forholdet lærer-elev Læringsmiljø i skolen Møre og Romsdal (12-13) 4,31 4,76 4,73 3,01 4,01 Atlanten VGS (12-13) 4,41 4,78 4,65 3,22 4,03 Borgund VGS (12-13) 4,42 4,78 4,69 3,42 4,04 Fagerlia VGS (12-13) 4,25 4,83 4,73 2,9 3,95 Fræna VGS (12-13) 4,29 4,71 4,74 3,08 3,92 Gjermundnes VGS (12-13) 4,27 4,73 4,63 3,19 3,94 Haram VGS (12-13) Herøy VGS (12-13) 4,3 4,64 4,53 2,93 3,95 Herøy VGS,Avd Vanylven (12-13) 4,49 4,87 4,75 3,46 4,4 Kristiansund VGS (12-13) 4,28 4,65 4,66 3,14 4,05 Molde VGS (12-13) 4,34 4,87 4,75 3,08 4,1 Rauma VGS (12-13) 4,33 4,81 4,73 2,76 4,15 Romsdal VGS (12-13) 4,32 4,66 4,68 2,95 3,95 Spjelkavik VGS (12-13) 4,29 4,82 4,82 2,72 4,09 Stranda VGS (12-13) 4,22 4,82 4,88 3,02 3,93 Sunndal VGS (12-13) 4,27 4,71 4,74 2,96 3,99 Surnadal VGS (12-13) 4,38 4,76 4,81 3,17 4,1 Sykkylven VGS (12-13) 4,27 4,73 4,7 2,73 3,98 Tingvoll VGS (12-13) 4,28 4,72 4,76 3,04 4,01 Ulstein VGS (12-13) 4,22 4,81 4,84 2,71 4,03 Volda VGS (12-13) 4,33 4,88 4,8 3,46 4,04 Ørsta VGS (12-13) 4,29 4,54 4,64 2,8 3,92 Ålesund VGS (12-13) 4,25 4,77 4,79 2,63 3,91 Figur 12 Læringsmiljø Etter denne definisjonen av læringsmiljøet vert det opplevd av elevane som godt, det er svært lite mobbing, elevane trivst godt på skolen og relasjonen til lærarane er gode. Det fysiske læringsmiljøet oppfattast av mange elevar som dårleg på ein rekkje skolar. Dette er i all hovudsak skolar som står for tur til opprusting. Ein viser elles til sak Ud-28/13 Årsrapport 2012 HMS for elevar. Rapporten viste at det blir nesten ikkje gjort enkeltvedtak når det gjeld HMS for elevar. Det er urovekkjande når ein samtidig ser elevane sin oppfatning av det fysiske læringsmiljøet. Det er

12 Side 12 derfor viktig at ein følgjer skolane tett opp når det gjeld 9a i opplæringslova om elevane sitt skolemiljø. Læringsmiljø i bedrift I lærlingundersøkinga frå 2013 er det ei rekkje parametre som seier noko om læringsmiljøet i bedrift sosial trivsel, støtte på arbeidsplassen og mobbing. Den sosiale trivselen er høg (4,58) for lærlingane i fylket, variasjonen er frå 4,39 (Oslo) til 4,62 (Oppland). Støtten på arbeidsplassen er og opplevd som god (4,49) sjølv om fylket ligg i den «nedre» delen av skalaen. Men variasjonen er liten, frå 4,38 (Oslo) til 4,56 (Oppland). Lærlingane opplever lite mobbing, 3,2% av respondentane i fylket rapporterer om mobbing. På grunn av avgrensa tal på lærlingar som har svart på undersøkinga er det viktig å arbeide for at flest mogleg svarer på lærlingundersøkinga. Og oppfølginga av lærlingane og bedriftene må halde fram for å utvikle kvaliteten på opplæringa. Det er lovfesta at fylkeskommunen skal rettleie og følgje opp bedriftene i samband med godkjenning av lærebedrifter og kontrollere at den enkelte bedrifta fyller krava for å få godkjenning. 2.2 Elev, lærling og lærekandidatane sin medverknad i planlegging, vurdering og gjennomføring Elevane, lærlingane og lærekandidatane skal vere aktivt med i opplæringa. Dei skal delta aktivt i vurdering av eige arbeid, eigen kompetanse og eigen fagleg utvikling. Medverknad betyr ikkje at dei skal bestemme alt sjølv. Føremålet er å motivere dei for å gjere dei meir bevisst på og engasjert i læringsprosessen slik at dei kan få ei betre forståing av faga. Elevmedverknad Elevmedverknaden er teke frå elevundersøkinga, jf. figur 13.

13 Side 13 Elevmedverknad 6.1 Medbestemmelse Møre og Romsdal (12-13) 2,53 Atlanten VGS (12-13) 2,4 Borgund VGS (12-13) 2,95 Fagerlia VGS (12-13) 2,49 Fræna VGS (12-13) 2,72 Gjermundnes VGS (12-13) 2,56 Haram VGS (12-13) - Herøy VGS (12-13) 2,79 Herøy VGS,Avd Vanylven (12-13) 2,92 Kristiansund VGS (12-13) 2,55 Molde VGS (12-13) 2,42 Rauma VGS (12-13) 2,58 Romsdal VGS (12-13) 2,68 Spjelkavik VGS (12-13) 2,24 Stranda VGS (12-13) 2,32 Sunndal VGS (12-13) 2,41 Surnadal VGS (12-13) 2,48 Sykkylven VGS (12-13) 2,35 Tingvoll VGS (12-13) 2,91 Ulstein VGS (12-13) 2,17 Volda VGS (12-13) 2,32 Ørsta VGS (12-13) 2,87 Ålesund VGS (12-13) 2,4 Figur 13 Elevmedverknad i opplæringa Dette er eit område som må prioriterast av skolane. Det er viktig at elevane blir involvert i planlegging, vurdering og gjennomføring av undervisninga, dette har samanheng med elevane sin oppleving av undervegsvurderinga. Lærlingane sin medverknad i opplæringa I høve andre lærlingar svarer lærlingane i fylket vårt at dei har middels medverknad på planlegging og vurdering av arbeidet sitt. Av alle lærlingane som har svart på undersøkinga svarer om lag 52% at dei deltek aktivt i planlegging og vurdering av arbeidet sitt regelmessig. Lærlingar innafor restaurant- og matfag er dei som deltek minst i medverknaden på opplæringa, mens lærlingane innafor helse- og oppvekstfag er dei som deltek mest. Lærlingane i Møre og Romsdal havnar «midt på treet» med 3,5 i ein skala frå 1,0 til 5,0. Variasjonen er frå 3,35 (Oslo) til 3,63 (Østfold) Elevdemokrati Ved kvar vidaregåande skole skal det vere eit elevråd. Elevrådet skal blant anna arbeide for læringsmiljøet, arbeidsforholda og velferdsinteressene til elevane. Det betyr at skolen aktivt skal bidra til at saker som gjeld elevane sin skolekvardag vert behandla i elevrådet. Figur 14 viser korleis elevane sin oppfatning av elevdemokratiet er på skolane.

14 Side 14 Elevmedverknad i skolekvardagen 6.2 Elevdemokrati Møre og Romsdal (12-13) 3,16 Atlanten VGS (12-13) 3,31 Borgund VGS (12-13) 3,25 Fagerlia VGS (12-13) 3,13 Fræna VGS (12-13) 3,3 Gjermundnes VGS (12-13) 2,91 Haram VGS (12-13) - Herøy VGS (12-13) 3,21 Herøy VGS,Avd Vanylven (12-13) 3,64 Kristiansund VGS (12-13) 3,08 Molde VGS (12-13) 3,19 Rauma VGS (12-13) 3,11 Romsdal VGS (12-13) 2,98 Spjelkavik VGS (12-13) 3,22 Stranda VGS (12-13) 3,21 Sunndal VGS (12-13) 2,98 Surnadal VGS (12-13) 3,34 Sykkylven VGS (12-13) 3,05 Tingvoll VGS (12-13) 3,56 Ulstein VGS (12-13) 2,96 Volda VGS (12-13) 3,43 Ørsta VGS (12-13) 3,1 Ålesund VGS (12-13) 3,17 Figur 14 Elevdemokrati Elevdemokratiet vert opplevd ulikt på skolane. Det er nødvendig med ein gjennomgang av dei arena ein har for elevdemokratiet på skolane og sørgje for at skoleleiinga tek ansvar for og å leggje fram saker til elevråd og skolemiljøutval til behandling. Det vert elles vist til 3 om brukarmedverknad i felles ordensreglement for skolane. Styringsområde 3: Gjennomføring og samanheng i den vidaregåande grunnopplæringa 3.1 Gjennomføring Eit uttrykk for om pedagogiske og organisatoriske tiltak i opplæringa gjer at fleire elevar gjennomfører vidaregåande opplæring er gjennomføringsresultat for kvart trinn. Overgangar mellom trinn er vist i figur 15.

15 Side 15 Overganger i videregående opplæring i % Møre og Romsdal (12-13) Nasjonalt (12-13) Møre og Romsdal (11-12) Nasjonalt (11-12) Overgang fra Vg1 til Vg2 82,1 81, ,5 Overgang fra Vg2 til Vg3 75,3 73,6 81,4 81,5 Repetert utdanning, Vg1 7,1 6,5 7,4 7,2 Repetert utdanning, Vg2 4,6 5 5,9 5,8 Ute av vgo ett skoleår, Vg1 10,8 12,4 8,6 8,4 Ute av vgo ett skoleår, Vg2 20,1 21,4 12,7 12,8 Figur 15 Overganger mellom trinn Tala i figuren ovanfor vert berekna med grunnlag i overgangene som finn stad etterfølgjande sommar. Det betyr at elevane som hadde overgang i sommaren 2012 vert vist for skoleåret 2011/12 så fort tala vert tilgjengelig frå VIGO/SSB. For skoleåret 12/13 er det for tidleg ha eksakte tal for overgangane når denne saka vert skriven, difor er den vurdert førebels til nivå 4 raudt. Talet på elevar som har teikna lærekontrakt er ikkje tekne med i talmaterialet, difor vert ikkje overgangsprosenten Vg2 til Vg3 rett. Men overgangen frå Vg2 til Vg3 er likevel ein svært kritisk faktor som det er peikt på i fleire samanhengar. Skal gjennomføringa bli betre må ein leggje vekt på å få til best mogleg overgangar frå eit trinn til neste. Sjølv om dei fleste elevane i fylket får førsteønsket oppfylt 87,5% skoleåret 2013/2014 er det for mange som repeterer utdanninga på Vg1-nivå. Rådgivinga om yrkes- og utdanningsval må vidare utviklast både i ungdomsskolen og i den vidaregåande opplæringa, jf. sak Ud-13/10 Utdannings- og yrkesval i Møre og Romsdal. Tal på elevar som har gjennomført og greidd opplæringa er vist i figur 16 på trinnnivå. Med gjennomført og greidd er utvalet alle elevane som har fullført skoleåret med greidd resultat, elevar med stryk og elevar som manglar karakter i eit eller fleire fag. Elever som har gjennomført opplæring Vg1 Vg1 Vg2 vg2 Vg3 Vg3 Atlanten VGS - VG1 (12-13) 95,2 % 87,5 % 85,1 % Borgund VGS - VG1 (12-13) 86,1 % 87,1 % 93,3 % Fagerlia VGS - VG1 (12-13) 89,8 % 77,7 % 73,6 % Fræna VGS - VG1 (12-13) 80,5 % 82,7 % 71,6 % Gjermundnes VGS - VG1 (12-13) 76,5 % 55,9 % 62,2 % Haram VGS - VG1 (12-13) 81,0 % 86,8 % 74,1 % Herøy VGS - VG1 (12-13) 81,3 % 86,1 % 55,6 % Herøy VGS,Avd Vanylven - VG1 (12-13) 95,2 % 100,0 % Kristiansund VGS - VG1 (12-13) 83,2 % 88,5 % 78,1 % Molde VGS - VG1 (12-13) 98,8 % 89,4 % 87,3 % Rauma VGS - VG1 (12-13) 75,0 % 88,2 % 60,4 % Romsdal VGS - VG1 (12-13) 83,6 % 82,4 % 88,1 % Spjelkavik VGS - VG1 (12-13) 91,4 % 87,9 % 84,4 % Stranda VGS - VG1 (12-13) 95,9 % 92,6 % 81,1 % Sunndal VGS - VG1 (12-13) 90,3 % 88,2 % 73,9 % Surnadal VGS - VG1 (12-13) 93,3 % 88,1 % 82,8 % Sykkylven VGS - VG1 (12-13) 81,7 % 80,0 % 80,3 % Tingvoll VGS - VG1 (12-13) 79,6 % 77,8 % 77,5 % Ulstein VGS - VG1 (12-13) 93,5 % 90,0 % 74,4 % Volda VGS - VG1 (12-13) 87,2 % 85,1 % 71,8 % Ørsta VGS - VG1 (12-13) 83,4 % 87,7 % 100,0 % Ålesund VGS - VG1 (12-13) 95,6 % 89,0 % 80,7 % Figur 16 Elevar med greidd resultat per trinn

16 Side 16 Oversikta viser at dersom ein fullfører skoleåret er sjansen stor for at ein gjennomfører med greidd resultat. På Vg3 er utvalet på skolane med overvekt yrkesfag lite i omfang, men er likevel teke med her. Dersom denne indikatoren skal settast i samanheng med andre indikatorar som overgangar og sluttarar må ein vurdere å sette enda større krav til gjennomføring per årstrinn og relatere dei til ulike utdanningsprogram. Lærlingar som gjennomfører opplæringa Her må ein leggje talmaterialet per til grunn. Etter KOSTRA er det 94,4% av dei som gjennomfører fagprøva som har greidd resultat. I fylket ligg vi på vel 94% dei tre siste åra, det nasjonale snittet er på om lag 92%. Den høge gjennomføringa av fagprøvene tyder på at opplæringa i bedriftene er god. 3.2 Karakterutvikling Saman med dei andre kjenneteikna vil karakterutviklinga og måloppnåing frå eit trinn til neste trinn seie noko om korleis ein lukkast med å utvikle kompetansen til elevane. Karakterutviklinga frå 11/12 til 12/13 er vist i figur 17. Karakterutvikling Usk/Vg1 Vg1/Vg2 Vg2/Vg3 Møre og Romsdal (12-13) -0,315 Atlanten VGS -0,255-0,362 0,01 Borgund VGS 0,067 0,195 0,13 Fagerlia VGS -0,47-0,431-0,06 Fræna VGS -0,102-0,11-0,13 Gjermundnes VGS 0,234-0,03 0,04 Haram VGS -0,337 0,02-0,12 Herøy VGS -0,024 0,315-0,11 Herøy VGS,Avd Vanylven 0,173 0, Kristiansund VGS -0,06 0,25-0,25 Molde VGS -0,398-0,696 0,03 Rauma VGS -0,376 0,08-0,48 Romsdal VGS 0,055 0,05 0,37 Spjelkavik VGS -0,518-0,509-0,14 Stranda VGS -0,374-0,449 0,42 Sunndal VGS -0,171 0,036-0,16 Surnadal VGS -0,208-0,19-0,07 Sykkylven VGS -0,266-0,138 0,16 Tingvoll VGS 0,018-0,16-0,02 Ulstein VGS -0,358-0,513-0,3 Volda VGS -0,499-0,69-0,38 Ørsta VGS 0,053 0,357 0,68 Ålesund VGS -0,248-0,263 0,06 Figur 17 Karakterutvikling Det gjennomgåande biletet er at elevane har ei negativ karakterutvikling. Elevane ved dei store yrkesfagskolane som Kristiansund vgs, Romsdal vgs, Borgund vgs og Ørsta vgs har ein gjennomgåande positiv karakterutvikling.

17 Side 17 Det er skilnad mellom studiespesialiserande program og yrkesfag. Karaktertrenden innafor dei studiespesialiserande programma er gjennomgåande fallande, innafor yrkesfag aukande. Det er difor ei utfordring for dei skolane med studiespesialiserande program å utvikle læringsmiljøet for alle elevane. 3.2 Læreplassar til Vg2-elevar Av alle dei som søkte læreplass i 2012 fikk 74,7% læreplass (SSB/KOSTRA). Det er ikkje publisert nasjonale tal på overgangen frå vg2 yrkesfag til læreplass same år. I år var det 872 elevar frå ulike Vg2 yrkesfag som søkte læreplass som første ønske. Ved registrering av lærekontraktar frå er det 722 av desse som har fått lærekontrakt, det er 83% av søkjarane, målet er 90%. Formidlingsraten er høg men ein må få endå betre samsvar mellom dei som søkjer læreplass og dei som teiknar kontrakt dersom ein skal nå målsettinga i kvalitetsplanen. 3.3 Ungdom som står i fare for å slutte i opplæringa Figur 18 viser eit oversyn over sluttarar siste skoleår. Avbruddsårsak etter 1.10 Annen frafallsårsak/ikke oppgitt Møre og Romsdal Atlanten VGS (12-13) Borgund VGS (12-13) Fagerlia VGS (12-13) Fræna VGS (12-13) Gjermundnes VGS (12-13) Haram VGS (12-13) Herøy VGS (12-13) Herøy VGS,Avd Vanylven (12-13) Kristiansund VGS (12-13) Molde VGS (12-13) Rauma VGS (12-13) Romsdal VGS (12-13) Spjelkavik VGS (12-13) Stranda VGS (12-13) Sunndal VGS (12-13) Surnadal VGS (12-13) Sykkylven VGS (12-13) Tingvoll VGS (12-13) Ulstein VGS (12-13) Volda VGS (12-13) Ørsta VGS (12-13) Ålesund VGS (12-13) Figur 18 Sluttarar 12/13 Fått arbeid Stort fravær Feilvalg Ikke møtt Lang reisevei Personlige årsaker/sykdom Skolelei/motivasjon Fagvansker Sum

18 Side 18 Personlege årsaker og feilval er nokre av dei domineande grunnane. Elles ser det ut til at det er minst fråfall på skolar med hovuddelen av elevane på studiespesialiserande program. For dei som sluttar er det viktig at dei kjem i aktivitet skole, arbeid og oppfølging. Det er for mange i kategorien anna fråfallsårsak. Dette må forbetrast. Dette skoleåret er det innført eit system med avklåringsmøter for dei elevane som står i fare for å slutte i skolen og bryte av opplæringa. I avklåringsmøta møter elev, føresett, rådgjevar, kontaktlærar og OT for å ha eit grunnlag for å arbeide ut ei oppfølgingsplan enten eleven vel å slutte eller eleven fortsetter opplæringa, jf. figur 19. Med dette systemet håper ein at færre sluttar og at dei som likevel vel å slutte får ein aktivitet som er planlagt. For desse har OT-tenesten eit oppfølgingsansvar. Figur 19 Når det gjeld heving av lærekontraktar var det heva om lag 145 kontraktar av i alt 2229, svarande til 6,5% av kontaktane. Størst fråfall er det innafor design og handverk, dvs i all hovudsak frisørar og innafor restaurant og matfag - kokk, beggje krevjande yrke. Styringsområde 4: Leiing og kompetanseutvikling Data er henta ut frå arbeidsmiljøundersøkning MTM - som nettopp er gjennomført i haust. Ein har brukt følgjande nivådeling i vurderinga: svarar til «stemmer helt» og 0 «stemmer overhodet ikkje»

19 Side Kompetansebehov og rekruttering Skoleeigaren har ansvar for å ha riktig og nødvendig kompetanse i verksemda. Gjennom årleg kompetansekartlegging og systematisk kompetanseplanlegging som samsvarar med dei strategiske føringane og skolane sine behov, kan ein sikre kompetanseutvikling i verksemda. Data frå MTM-undersøkinga er vist i figur 20. Kompetansebehov og rekruttering Eg opplever at fylkeskommunen har ein overordna strategi for kompetanse- og medarbeidarutvikling Leiinga og personalet er samde om kva slags kompetanse min skule treng for å møte dei behova skolen har Eg får tilstrekkeleg opplæring i høve arbeidsoppgåvene mine Fræna vgs Fagerlia vgs Sykkylven vgs Surnadal vgs Sunndal vgs Atlanten vgs Ålesund vgs Ulstein vgs Romsdal vgs Gjermundnes vgs Borgund vgs Molde vgs Ørsta vgs Kristiansund vgs Stranda vgs Herøy vgs Spjelkavik vgs Volda vgs Rauma vgs Haram vgs Tingvoll vgs Fannefjord vgs UPA-skolen Figur 20 Kompetansebehov Kompetansebehov og rekruttering Samla sett gir svara ein indikasjon på at skolane stort sett har ein strategi for å utvikle kompetansebehovet, sjølv om den ikkje opplevast som tydeleg nok. Den overordna kompetansestrategien ser ikkje ut til å vere godt forankra hos lærarane sjølv om ein har satsa mykje på både etter- og vidareutdanning. Det kan og ha samanheng med at ikkje skolane sjølv heller har ein godt utvikla kompetansestrategi for personalet. Det blir difor viktig å vere enda tydelegare å synleggjere dei tiltaka ein har i fylkeskommunen. 4.2 Kompetanseutvikling Skoleeigaren skal ha eit system som gir undervisningspersonale, skoleleiarar og personale med særoppgåver i skoleverket høve til nødvendig kompetanseutvikling, med sikte på å fornye og utvide den faglege og pedagogiske kunnskapen og å halde seg orienterte om og vere på høgd med utviklinga i skolen og samfunnet. Skoleeigar lagar årleg ein strategi for kompetanseutvikling Skoleeigar skal og sikre at bedriftene har instruktørar og faglege rettleiarar med kompetanse slik at opplæringa følgjer læreplanmåla og bidra til å fornye og utvide den faglege og pedagogiske kunnskapen innafor den vidaregåande opplæringa i bedrift. Data frå MTM-undersøkinga er vist i figur 21. Sjølv om lærarane opplever

20 Side 20 kompetansestrategien som noko lite forankra, er dei gjennomgåande nøgd med systemet for kompetanseutvikling. Kompetanseutvikling av personalet Min skule legg godt til rette for kompetanseutvikling Eg meiner at miljøet vårt er prega av en kultur for deling og av kompetanse og røynsle Eg opplever at tilhøvene på arbeidsplassen min er lagt godt til rette for at eg skal kunne vidareutvikle meg og kompetansen min Fræna vgs Fagerlia vgs Sykkylven vgs Surnadal vgs Sunndal vgs Atlanten vgs Ålesund vgs Ulstein vgs Romsdal vgs Gjermundnes vgs Borgund vgs Molde vgs Ørsta vgs Kristiansund vgs Stranda vgs Herøy vgs Spjelkavik vgs Volda vgs Rauma vgs Haram vgs Tingvoll vgs Fannefjord vgs UPA-skolen Figur 21 Kompetanseutvikling Kompetanse-utvikling av personalet Lærarane opplever at dei får høve til å ta etter- og vidareutdanning og at dei opplever skolane sine eigne tiltak som relevant og positiv. Når det gjeld fagopplæring har fylket løpande opplæringstiltak for instruktørar. 4.3 Personalleiing Personalleiing kjenneteiknast ved ei utøving av utfordrande leiarskap for å få fram det beste i kompetente medarbeidarar og gjere dette på ein slik måte at det blir skapt utvikling både hjå den enkelte, i kollegiet og organisasjonen samla. Leiar skal kunne utfordre, stille krav til, støtte og oppmuntre medarbeidarane. Delegasjon av oppgåver og mynde er ein av føresetnadane, men leiaren må også fremme myndiggjering. Data frå MTM-undersøkinga er vist i figur 22. Det er gjennomgåande at personalet er svært nøgd med sin leiar. Ein har lagt vekt på etter- og vidareutdanning av skoleleiarar, både gjennom leiarsamlingar, rektorskolen og fylkeskommunen sitt eige leiarutviklingsprogram. Dette er verkemiddel som ein fortsatt skal utvikle. Når det gjeld skolen sine overordna mål er det spreiing i svara frå lærarane. Det er difor ei utfordring for skoleleiarane å tydeleggjere kva utviklingsmål skolen har.

21 Side 21 Personalleiing Om du treng det, kan du få støtte og hjelp i arbeidet ditt frå næraste leiar Om du treng det, er din næraste leiar villig til å lytte til deg når du har problem i arbeidet Blir arbeidsresultata dine verdsatt av næraste leiar Hjelper næraste leiaren din deg med å utvikle ferdigheitene dine Oppmunterer leiaren din deg til å delta i viktige avgjerder Er forholdet mellom deg og din næraste leiar ei kjelde til stress for deg Rektor kommuniserar tydeleg måla for min skule Rektor kommuniserar tydeleg korleis vi skal nå dei måla som er sett for min skule Fræna vgs Fagerlia vgs Sykkylven vgs Surnadal vgs Sunndal vgs Atlanten vgs Ålesund vgs Ulstein vgs Romsdal vgs Gjermundnes vgs Borgund vgs Molde vgs Ørsta vgs Kristiansund vgs Stranda vgs Herøy vgs Spjelkavik vgs Volda vgs Rauma Haram vgs Tingvoll vgs Fannefjord vgs UPA-skolen Figur 22 Rektor involverer seg i den daglege drifta på ein god måte Leiing og medarbeidarutvikling Oppsummering og vurdering Sjølv om Møre og Romsdal kjem godt ut på sentrale område når det gjeld gjennomføring og kvalitet i vidaregåande opplæringa samanlikna med andre fylke, er det likevel grunn til at ein i endå sterkare grad prioriterer verkemiddel for at dei aller fleste ungdomane gjennomfører vidaregåande opplæring med formalkompetanse.

22 Side 22 Møre og Romsdal er eit av dei fylka som bruker store ressursar innafor spesialundervisning utan at ein heilt har oversikt over kvaliteten på denne opplæringa, jf. og forvaltningsrevisjonsrapporten «Spesialundervisning i vidaregåande opplæring". Fylkesrådmannen prioriterer oppfølginga av denne rapporten og ein har gjennomført og planlagt ei rekkje samlingar med skolane, PPT, rådgivarane og fagnettverket for spesialundervisning med utgangspunkt i KS sitt drøftingsopplegg rundt auka bruk av spesialundervisning. I samband med oppfølginga vil fylkesrådmannen og vurdere modellen for tildeling av midlar til spesialundervisning. Gjennomføringstala i Møre og Romsdal er nokolunde stabile og høgare enn det nasjonale snittet. I høve målsettinga om ei gjennomføring på 79% er det nødvendig at ein i enda sterkare grad prioriterer forskingsbasert kunnskap om tiltak som har størst verknad på læring, t.d. lærerane sin tilbakemelding til elevane, lærerane sin tydelegheit og struktur i undervisninga, ein positiv og støttande relasjon mellom elev og lærar, klåre standardar for god undervisning og handtering av bråk og uro i undervisninga (Thomas Nordahl, J. Hattie). Elevane sin oppleving undervegsvurderinga fortel at oppfølginga av elevane må vektleggast endå tydelegare. Elevmedverknad i vurdering er og svært varierande. Vurdering for læring er særs viktig for at elevane skal kunne meistre meir og forbetre seg i fag. Når elevane responderer svært positivt på både sosial trivsel og tilhøvet mellom lærar og elev er dette noko som ein må ta med seg for å utvikle undervegsvurderinga. Denne meldinga viser og at det er uro i klasseromma og elevane opplever at ein i liten grad praktiserer eins regelhandtering. Elevdemokratiet opplevast av elevane som gjennomgåande svakt. Det er viktig at skolane har klåre reglar om skolemiljø og læringsmiljø godt forankra hjå personalet, elevane og foreldre. Dette vil sette krav til skolane om kva tiltak og krav til gjennomføring ein set i verk, dette må og spegle seg i kvalitetsplanen som skal behandlast i Når det gjeld gjennomføring per år og trinn, er det tydeleg at ein kan sette endå større krav til skolane. Karaktertrenden innafor dei studiespesialiserande programma er gjennomgåande fallande, innafor yrkesfag aukande. Det er difor ei utfordring for dei skolane med studiespesialiserande program å utvikle læringsmiljøet for alle elevane. Når ein set målsettingar om gjennomføring må ein difor vurdere å sette krava i høve utdanningsprogram, dette er noko som ein må ta med seg i vurderinga ved rullering av kvalitetsplanen. Data for overgangar kan ein ta ut årleg og slik få ein indikasjon på om tiltak har effekt. Sjølv om dei fleste elevane i fylket får førsteønsket oppfylt 87,5% skoleåret 2013/2014 er det for mange som repeterer utdanninga på Vg1-nivå. Eleven skal i løpet av siste år i ungdomskolen velje retning for sin vidaregåande opplæring. Det er eit samsvar mellom feilval og fråfall frå vidaregåande opplæring. Mange elever gjer omval ettersom dei har vald feil retning i si utdanning, eller sluttar i vidaregåande opplæring etter dårlege erfaringar frå sine feilval. Rådgivinga om yrkes- og utdanningsval må vidare utviklast både i ungdomsskolen og i den vidaregåande opplæringa, jf. sak Ud-13/10 Utdannings- og yrkesval i Møre og Romsdal. God rådgiving om studie- og yrkesval for å redusere feilval er og ein faktor som gjer at ein kan få betre ressursutnytting i vidaregåande opplæring. Med gjennomføring av forskingsprosjektet i samarbeid med fylka i midt-noreg vil ein kunne prioritere tiltak på bakgrunn av resultat frå forskinga.

23 Side 23 Med kartlegging av elevføresetnader for å utvikle god opplæring og god oppfølging av elevar med svake prestasjonar, gjer at ein og vil kunne forbetre den ordinære progresjonen. Gjennomgåande er personalet nøgd med skoleleiinga og høve til kompetanseutvikling. Det er likevel viktig at skolane legg til rette for kompetanseutvikling saman med andre kolleger på arbeidsplassen for å utvikle læringsmiljøet på skolane. Sjølv om Møre og Romsdal ligg litt under det nasjonale snittet er talet på sluttarar for høgt. Ein har dette skoleåret innført eit system med avklåringsmøter for dei elevane som står i fare for å slutte i skolen og bryte av opplæringa. I avklåringsmøta møter elev, føresett, rådgjevar, kontaktlærar og OT for å ha eit grunnlag for å arbeide ut ei oppfølgingsplan enten eleven vel å slutte eller eleven fortsetter opplæringa. Med dette systemet håper ein at færre sluttar og at dei som likevel vel å slutte får ein planlagt aktivitet og oppfølging. Talet på dei med «ukjend aktivitet» må reduserast monaleg. Oppfølginga av lærlingane og bedriftene må halde fram for å utvikle kvaliteten på opplæringa. Det er lovfesta at fylkeskommunen skal rettleie og følgje opp bedriftene i samband med godkjenning av lærebedrifter og kontrollere at den enkelte bedrifta fyller krava for å få godkjenning. Tidleg formidling og auke i talet på Vg2-elevar som teikner lærekontrakt må aukast. Dette vil og setje krav til skolane slik at dei på ein systematisk og strategisk bruk av faget Prosjekt til fordjuping vil bidra til at fleire elevar i yrkesfag teikner lærekontrakt. Dette skal fortsatt vere ein høg prioritert strategi. Det er viktig for fylket å få auka deltaking i lærlingundersøkinga i fylket, det blir ei prioritert oppgåve. I tillegg er det viktig å fortsette det gode oppfølgingsarbeidet avdelinga gjer ute på bedriftene.

24 Side 24 Forslag til vedtak: For at skolane skal forplikte seg til å arbeide målretta med gjennomføring av vidaregåande opplæring, skal det ved rullering av kvalitetsplanen settast felles gjennomføringsmål for dei ulike utdanningsprogramma. Skolane skal forplikte seg til å sette standardar for skolemiljø og læringsmiljø, jf. felles skolereglement og forskingsbasert kunnskap om læringsmiljøet. Dette skal prioriterast som overordna tiltak ved rullering av kvalitetsplanen Skolane skal nytte Programfaget prosjekt til fordjuping for å arbeide systematisk med formidling av elevar til læreplass. I avtalar med lokale og regionale verksemder skal skoleleiinga bidra til at elevane på yrkesfag får utplassering i arbeidslivet med opplæring ut frå læreplanmål i fag. For å betre samanhengen mellom skolefag og arbeidslivet skal skolane arbeide aktivt med hospitering og utveksling av kompetanse mellom skole og yrkesliv. Skolane skal aktivt bruke kartleggingsverkty som grunnlag for å utvikle grunnleggjande ferdigheiter hos elevane på Vg1 slik at flest mogleg kan gjennomføre med greidd resultat. Skolane skal arbeide med vurdering for læring slik at elevane meistrer meir og forbetrer seg i fag. Skolane skal arbeide aktivt med fagleg relevans i fellesfaga for å gjere elevane betre i stand til å sjå samanhengen mellom fellesfag og yrkesfaget. Deltakinga i lærlingeundersøkinga skal aukast. Då vil ein få eit enno betre grunnlag for å vidareutvikle kvaliteten på fagopplæringa. Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Sverre Hollen fylkesutdanningssjef