Oljeventyret. Forklare korleis råolje og naturgass blir til. Forklare korleis produksjon og ilandføring av naturgass og olje går føre seg

Transkript

1 Oljeventyret Forklare korleis råolje og naturgass blir til. Forklare korleis produksjon og ilandføring av naturgass og olje går føre seg

2 Olje og gass Petroleum

3 Oljeeventyret Veslejulafta 1969 Phillips Petroleum Ekofiskfeltet

4 Fossile brensel Kol sumpskogar som har rotna under stilleståande og oksygenfattig vatn på landjorda Råolje og gass -ørsmå dyr og planter som levde i havet

5 Råolje og gass vert til organiske restar- planter og dyr slam og leire- sediment faste stoff -kerogen lagra i porøse bergartar takbergartar

6 Produksjon og ilandføring Gass kan brukas med ein gang Det meste av gassen blir seld til utlandet via røyrledningar langs havbotnen, som fraktar gassen direkte til land lenger sør i Europa. Gass som skal fraktas langt av garde, blir pressa saman til væske og frakta i spesialbygde skip

7 Produksjon og ilandføring Olje kan ikkje brukas i naturleg form Før vi kan gjere oss nytte av råoljen, må han fraktas til fastlandet for vidare behandling eller raffinering Frakta med skip (skytteltankar) og i leidningar

8 Kva gjer vi med råoljen? Hydrokarbon korte eller lange kjeder som innheld nesten berre grunnstoffa hydrogen og karbon Dei korte er gassar og dei lange er tjuktflytande og seig olje.

9 Fraksjonert destillasjon I oljeraffineriet blir råoljen varma opp Fraksjon Kjedelengd Kokepunkt Gass til 20 Bensin til 70 Parafin til 170 Diesel til 240 Smøreolje til 350 Tung fyringsolje til 350 Asfalt meir enn 70 Over 350 Fraksjonar av stoff med om lag same kokepunkt (kjedelengd), og så mange like eigenskapar at dei kan brukast til det same føremålet.

10 Den tyngste delen av oljen har ikkje like stort bruksområde som den lette delen. For å få nok av dei lette oljefraksjonanae, blir lange hydrokarbonmolekyl kutta i mindre bitar Tung olje blir varma opp under høgt trykk, då kolliderar dei oftare og hardare med kvarandre og riv kvarandre i stykker. Krakking

11 Arbeidstid Individuelt eller i par Arbeidsro! Oppgåve 6.1 side 189 Fokusspørsmål side 179

12 Energikjede-varmekraftverk sola plante Olje/gass/kol Forbrenning av olje/gass/kol Varme opp damp Dampturbin i bevegelse Elektrisk energi

13 Dampturbin

14 Olje og gass som energikjelder Vi brenner gass og olje for å skaffe oss energi Heile energiprosessen starta med fotosyntesen i plantane. Elektrisk energi frå damp- eller gassturbin. Oppvarming av kol, olje eller naturgass gir dermed eit varmekraftverk.

15

16 Drivhuseffekten Kortbølgja stråling inn på jorda Langsbølgja stråling ut frå jorda Karbondioksid i atmosfæren hindrar stråling ut påverkar klima Co2- klimagass Drivhuseffekt Høgare gjennomsnittstemperatur Ekstrem vér

17 Fossilt brensel Energibank Surnedbør-svovel og nitrogen

18 Karbonkrinsløpet- balanse mellom ut og inn

19 Forbrenning- same resultat Biomasse eller fossilt brensel + oksygen Karbondioksid(CO2) +vatn+ ENERGI Forskjellen blir plante tek opp CO2 når dei veks. Fossile brensel har vore lagra i lang tid, meir CO2 i atmosfæra

20 Miljørisiko Oljekatastrofe Utselpp frå produksjon Røyrledning Tankskip Havari Laste/losse

21 Konsekvensar Oljeflak Kystlinje Sjøfuglar Oppdrettsfisk Plante- og dyreliv i havet Næringskjede

22 Plast Råolje-råstoff i petrokjemisk industri Måling Medisinar Kosmetikk Fiber Plast Plaststoffa-polymerar

23 1 mono 2 di 3 tri 4 tetra 5 penta 6 heksa 7 hepta 8 okta 9 nona 10 deka Tallord

24 Polymerar Hydrokarbon med korte molekylkjederplastprodukt Eten- to karbonatom(gass) Trykk-tusenvis av karbonatom-polyeten Poly=mange, eten=to karbonatom Plast laga i fabrikk med olje som råstoff-syntetisk Monomer=byggjestein Polymer=ferdig kjede Ein+ein +ein blir mange

25 Bereposen- eigenskapar Polytenkjeder=spagetti Molekyla-pent ordna ved sida av kvarande og surra rundt kvarandre Orden=krystallinske-kvit Uorden=amorfe-lys slepp igjennom, meir elastisk

26 Andre plasttypar Termoplast Mjuk og formbar plast Endrar form når han blir varm Molekylkjeder glir langs kvarandre Tilsatt mjuknararmjukare Herdaplast Hard og uformbar Brukt i båt- bilskrog Smeltar ikkje, brenn opp Molekylkjedene låst i kvarandre-nett Tilsatt herdarar-stivare

27 Plast og miljø -Vanskeleg å bli kvitt stoffa når vi er ferdige med dei- lang nedbrytingstid Nokre polymerar lagar giftige stoff ved forbrenning-pvc PVC-klor-saltsyre(HCl) Kevlar-nytt superstoff(polymer) Sterkar enn stål Skottsikre vestar bomberom