ŜĈECINA ESPERANTA PRINTEMPO 2014

Transkript

1 ŜĈECINA ESPERANTA PRINTEMPO 2014 Subtera Ŝĉecino Foto: Agnieszka Malinowska esperanto.szczecin.pl 1

2 Ŝĉecina Esperanta Printempo Karaj Gesamideanoj, Ŝĉecina Esperanta Printempo estas la reveno al organizitaj antaŭ jaroj de nia klubo printempaj E-aranĝoj. Ni intencas tiun aprilan aranĝon daŭrigi plu en nia kalendara registro. Ni planas ĉiujare proponi al Vi malsaman, diversspecan temon. En la jaro 2014 tio estos la vizitado de subtera Ŝĉecino. La ĉeftemo de ĉi jara renkonto estos vizitado de kontraŭatoma rifuĝejo troviĝanta subtere de PKP - ĉe ŝĉecina ĉefa stacidomo. Krome ni proponas ankaŭ renkonton kun esperanta poezio. Precipe, ke ni povas fieri pro klubaj poetoj verkintaj poeziaĵojn en nia internacia lingvo. Unu el tiuj estas Edward Jaśkiewicz verkanto kaj tradukisto, kaj la dua jam bedaŭrinde ne plu vivanta Jan Karwik. La tuton de ĉi jara renkonto rezultiĝos per komuna tagmanĝo kaj tradicia jam t.n. kafoklaĉo ligita kun internacia kalemburturniro, kuniganta amuzon kun lernado de Esperanto. Ni deziras al partoprenontoj sukcesan ĉeeston kaj agrablan legadon de ŝĉecina poeziaĵo. Irena Tomaszewska Prezidanto PEA Ŝĉecino Zbigniew Matczak Vicprezidanto PEA Ŝĉecino PZE, Szczecin 30, skrytka pocztowa 3 Irena Tomaszewska , irena-tomaszewska@o2.pl Zbigniew Matczak zmatczak@poczta.onet.pl Foto. Weronika Łyczywek 2 3

3 Preciza programo: Renkonto ĉe stacidomo Vizitado de Subtera Ŝĉecino kun pola kaj germanlingva gvidanto Tagmanĝo en restoracio Stary Szczecin Prezentado pri poetoj en sama loko Internacia lingva konkurso Ludu per Esperanto Kafoklaĉo kaj gaja babilado. Pri Rifuĝejo Subtere de ĉefa stacidomo en Ŝĉecino, ĉe ĝia eskarpo troviĝas sekreta la plej granda civila rifuĝejo en Pollando. La enirejo al ĝi troviĝas malantaŭ la modest-aspekta ruĝa pordo en subtera enirejo de stacidomo, tuj apud enirejo al III-a fervoja perono. La rifuĝejon kontraŭ aviadil-atako oni konstruis dum Dua Mondmilito. Por ĝi oni utiligis la XVIII jarcentan fortikaĵon. Post la milito oni alikonstruis ĝin por la kontraŭatoma, kie ĝis 90 jaroj okazadis militistaj instruadoj por civila defendo. Ĝi dum aviadatako estis la rifuĝejo por 5 mil personoj. Ĝi troviĝas je profundeco de kvin etaĝoj, ferbetonaj muroj kaj volbo havas dikecon preskaŭ 3 metrajn. La tuta surfaco de la rifuĝejo sumiĝas je 3 mil da kvadrataj metroj. Ekde 2006 jaro al la rifuĝejo oni ebligis aliron por vizitantoj, al kiuj oni preparis du laŭtemajn vojliniojn: Dua Mondmilito kaj Malvarma Milito la periodo de Pola Popola Respubliko. Vizitado ĉies el tiuj vojoj daŭras ĉirkaŭ unuhora tempo. Tio estas pasiiga vojiro en la profundecon de historio de la urbo, kiu permesos malfermeti iom da mistero de legendo pri Subtera Ŝĉecino. Krom rakonto fare de ekskursgvidanto dum la vizitado oni povas ekvidi nekalkuleblan kvanton da eksponaĵoj, ekaŭdi alarmsonon de sireno kaj malkovri tunelojn, kiuj aspektas kvazaŭ senfinaj. Tiu ĉi civila rifuĝejo estas la plej granda en Pollando el periodo de la Dua Mondmilito. Sonigon de la objekto, pligrandigantan eksenton de impreso ni konfidis al profesiista firmao. Tio estas io pli multe signifa ol muzeo, kaj anstataŭas filmon! Edward Jaśkiewicz Edward Jaśkiewicz naskiĝis en la 15-a de julio Li estis mekanikisto dum 40 jaroj en Ŝĉecina Trafika Entrepreno, kaj esperantistiĝis en la jaro Laŭ la kunuloj, li estas konata kiel Edo, homo ĉiam helpema, ĉionfaranto, laŭ ĉies petoj. Edo, jam ekde 1957, post la fundamenta kurso, komencis tradukadon kaj verkadon de diverstemaj poeziaĵoj kaj tekstoj de kanzonoj en Esperanto por diversaj okazintaĵoj. Li publikigis volumetojn de siaj poezioj originalajn kaj tradukitajn el la lingvoj: pola, ukraina, rusa kaj belorusa. En la 15-jara datreveno de ŝĉecina filio de Pola Esperanto-Asocio (PEA) en 1972 li estis distingita per vojevodia, ora insigno Pomeria Grifo, -por propago de ŝĉecina regiono helpe de Esperanto, kaj en la jaro 1984 per insigno Merita Aganto de Kulturo far Ministro pri Kulturo kaj Arto. Krom tio, Edo estis distingita per insigno de Merita Esperantisto kaj diplomo por socia laboro en ŝĉecina filio de PEA. Laŭ lia konstruita modelo - komisiita de tiama prezidanto Wiesław Dyduch - estis muldita kaj situita bronza, memoriga tabulo sur granda ŝtonego, vid-alvide al estinta Esperanta klubejo Verda Kelo kun surskribo pri centjariĝo de Esperanto. *** Dum kelkaj jaroj Edo aliĝis al tradukista grupo de volontuloj por EEU sub gvidado de Leo De Cooman kaj Zlatko Tiŝljar (famkonataj E-agantoj) kaj por tiu laboro por EU restis premiita far EU oficistoj per unufoja monpremio. *** Okaze de proksimiĝinta 125 jara datreveno de Esperanto laŭ iniciato kaj rekomendo de Ĉefa Estraro de EDE (Eŭropo-Demokratio-Esperanto) 11-an de majo en 2012 jaro restis atribuita al li far Pola Prezidento Bronisław Komorowski distingo la Arĝenta Meritkruco por aktiva E-agado en tiu asocio. Pli multe vidu sur la paĝo - ankaŭ en germana lingvo. 4 5

4 BONVENON EN KONGRESO Bonvenon en Ŝĉecin belega, en princa kastelo impona por tuta semajno ravega reganta per lingvo belsona! Per lingvo de l paco, espero kaj internaciaj rilatoj, pro kiu homaro sur tero sin sentos estonte l gefratoj. Kongresas ni duan jam fojon en bela ĉi urb paradiza, komunan ni ĝuos la ĝojon kaj spitos al nuntempo kriza. en fama Siekierki la tria memore al polaj soldatoj falintaj por sendepend nia kaj niaj najbaraj gefratoj, Salutas vin parkoj, verdaĵo, modernaj fabrikoj, tekniko, la granda kemi-establaĵo kaj bona ŝĉecina publiko. Postrestu plej bona impreso el gaja semajno ĉi-jara post nuna enlanda kongreso unika kaj neordinara! Verkis: Edward Jaśkiewicz Salutas vin Ŝĉecin havena, tre fama, konata en mondo kun balta marbordo serena kaj internacia ĉi rondo. Salutas vin la monumentoj: tri agloj majeste flirtantaj, simbolo de polaj tri gentoj sur tiu ĉi ter nun loĝantaj, la dua ĉe Centra Tombejo, simila al plumoj husaraj, en ĉefa belega pasejo sur monto-deklivoj ŝtuparaj, 6 7

5 PATRINO Nur sola koro, koro patrina, Malĝojon, ĝojon kun vi dividos, Nur bonecplena kaj ĝojinklina, Koro patrina vin ne perfidos. Kun vi ŝi ridos kaj kune ploros, En bezon urĝa helpi rapidos, vin ekkomprenos, kulpon ignoros, kontraŭ vin ankaŭ ŝi ne insidos. Ŝi vin brakumos kaj donos varmon, eĉ pli agrablan ol brullignaro kaj dum eligos la salan larmon, ŝi por vi helpos eĉ sen avaro. Por vi en mondo nur ĉi estaĵo sangon redonus ĝis gutarfino. Do jena vorto kvazaŭ sanktaĵo La plej belsona, vorto PATRINO. Verkis: Anna Rudawcowa la 28-an de februaro 2011 j. Al Gefratoj Nin sort malbona ĵetis kun hororo En kazaĥiajn stepojn por vagad, Al ni kaŭzante krom vundita koro Suferon longan kun vivo-degrad. Per trajn fantoma nin veturiganta Trans la riveroj, forstoj, siberia zon, For de Patrio ne plu ridetanta Veturis orfe ni al ĉi prizon. Per plektiĝantaj reloj arĝentbrilaj, Dentradoj ŝtalaj de la trajno ĉi La ekzilintojn senkulpajn, trankvilajn Oni direktis nun al Siberi. Vanas larmoj viaj! Eĉ konfeso ĉia, Ho, vi Gefratoj sen Patrio nun! Trapasos nokto kun rezultoj ĝiaj, Kaj sur Patrio rebrilos la sun! Pole verkis: Anna Rudawcowa 11-an de junio de la jaro

6 Atendis mi vin hieraŭ Atendis mi vin hieraŭ Ĝis neksta matenfino, Sed trompis min ebrisopiro Pro am al vi karulino. Plu vin mi atendos neniam, En koler ĵuri mi provis, Sed por anim propra nun mi jam Mensogi eĉ iom ne povis. Do diros mi simple, sincere Mirinda mia, amata: Ke eĉ trans centjaroj vi vere Plu estos de mi atendata. Ho! kion fari, mizero, Se ne atendi ĝis fino? Ja vi sunsubir sur tero, Mia sunleviĝ, destino! SE AL MI IAM Se al mi iam en la vivo estris Feliĉ aŭ gloro sur la vojo tera, Mi ĝin rezignas, nur kia vi estis Plu por mi restu tiom bela,vera. Se pro ĝoj via la postsigno eta -lasita post la ĉiu sveno via Kaŭzos rideton vian, nun mi preta Por malĝoj longa, por sorto fia. Por vi mi riskis kaj por vi agadis, Kvazaŭ du riveroj mia vivo ĉiam Kun via vivo interplektiĝadis. Do se vi velkos, estingiĝos mi jam. Verkis: Zygmunt Krasiński Verkis: Jan Kasprowicz 10 11

7 SE VI ESTUS Se l profundlago vi estus kara, Mi ĝin rigardus eĉ ĝis vivfino; Se ankaŭ estus vi l bru arbara, Ĝin mi aŭskultus en rav, fascino; Kaj se vi estus l ermitej ĉela, Por vi rezignus mi pro volupto. Se vi la morto estus, ho, bela! Al vi mi irus, kiel al nupto. Verkis: K. Przerwa Tetmajer HIMNO AL AMO... Ho! Sankta amo al Patruj amata, Ĉiam vin sentas nur tre nobla koro. Por vi mi riskas esti katenata. Vivon redonus mi por via gloro En menso nestas vi volupton veran. Por vin apogi en moment konvena Mi ne domaĝas vivon, ĉion teran, Nur ke vi estu en libero plena. Libero! kies jugon ne esploras la simpla plebo, l malnobla, mizera. Ho, korporaci el kiu disfloras Virto, l font Dia por popol libera! Vi estas ŝildo de poloj tra l jaroj, El vi sterniĝas feliĉ kaj libero. Estas pli granda ol perfort de caroj l am detruanta jugojn sur la tero. Verkis: Ignacy Krasicki 12 13

8 DUM MONDON MI FORLASI DEVOS Dum mondon mi forlasi devos Pri viv pli bona mi ne revos. Ankoraŭ mi ne scias tion, Kian mi kantos melodion, Pri la sepult de korpo mia Vivanta en mizer varia. Delonge ĉesis mi malĝoji Pri belaj aĵoj jam perditaj. Ĉu devus ree mi misvoji Serĉante ilin jam ŝtelitajn? Delonge mi forĵetis revojn Pri la perdita paradizo. Vivante mi plenumas devojn Laŭ vortoj de l jena devizo: Mi vivas por ke viv, nomiĝu... Kaj por ke al virin edziĝu En ia urb ĉe la rivero, En iu lando sur la tero, Kie al ŝi mi hejmon faru, Ĝis mort kunvivi ŝin deklaru. Kaj sur la nia tomb komuna La vent tempesta, la aŭtuna Rompu branĉetojn sekiĝintajn, Diserigeblajn, velkiĝintajn. ĈU VI MEMORAS Ĉu vi memoras tiun printempon belan kaj la alaŭdan kanton subĉielan, kiam mi flustris al vi tiam: Mi amas nur vin kaj forlasos neniam? La ruĝblankaj floretoj sur teron el ĉerizujo faladis kaj nur luno kun steletoj nin el ĉielo rigardadis. Vi diris min kvazaŭ kun amara ploro: Mia beleco, kiel la ĉeriza floro ankaŭ simile iam forfloros kaj malaperos, kiel la ros. La ĉerizujo nun ne floras kaj alaŭdkantoj ne sonoras, sed vi kia por mi estis, tamen sama ĝis nun restis. La ukrainan tekston de nekonata aŭtoro en la jaro 1958 Verkis: Stanisław Wyspiański 14 15

9 LA HOMOJ DIRAS La homoj diras, ke dum printempo en verda bosko la kukol kukolas, kiam vekiĝas ĉiu matentempo, tiel ĝi feliĉon aŭguri nin volas. Ĉu profeti nin sorton ĝi taŭgas kaj pravas sen infanoj estante kaj sen la domo se mem ĝi sorton malpli bonan havas, malpli feliĉan ol havas ĝin homo? Mi entute ne kredas ĝian vokadon malgajan kaj surdan pro l soleco kaj mi ne obeas ian sciigadon de l konata birdo pro sia orfeco. Mi mem trovos iam la feliĉan celon kaj sen kukolaj profetaj vokoj, se mi revenos sub patrujan ĉielon al belaj, dnepraj, abruptaj rokoj. La ukrainan tekston de nekonata aŭtoro En la jaro TRANS FENESTRO Trans fenestro ekfloris flor por ne malfrui - hastis, pluvo, vento, mito kaj kor nek momenton prokrastis. Nokt favora al ĉi afer oranĝe bonodoris kaj je feliĉ - via aper per am al mi ekfloris. Verkis: Julian Tuwim IDILIO Jen idilio sur tero: Vermon englutas pasero, paseron kato strangolas, hund katon disŝiri volas. Hund por lup menu estas, lupon pantero digestas, panteron leon disŝiras, leonon homo martiras. Post mort homon vermo rodas, - tiel vivo epizodas. Verkis: Mikołaj Biernacki 16 17

10 DEZIROJ AL VIRINOJ Okaze de via virinfesto karaj estu pri la kisoj por ni malavaraj, dolĉigu la vivon por karuloj viaj estu ĉiam mildaj, neniam enviaj. Ĉiam estu sanaj, freŝaj, ridetantaj, en la vira sorto volonte helpantaj. Estu sendependaj profesie ĉiam, sed en amo-arto neniam, neniam. Verkis: Edward Jaśkiewicz POR VIRINO Por virino: fakto, logiko, racio - signifas nenio. Ĉar ŝi staras ja en tiu vico, kiu sin regas per sent kaj kaprico. Verkis: Michał Bałucki BELA FLORO Floras ie bela floro korpa, kun la sango, koro. Ĉiam ritme pulsas ĝi, bedaŭrinde ne por mi - Kiel frukt malpermesita Kaj ĝis nun ne atingita restos en mia memoro netuŝebla bela floro. Verkis: Edward Jaśkiewicz MALFACILA ELEKTO Sporton preskribis min kuracisto, Kion praktiki laŭ longa listo?: Pro boks verŝajne hom kreteniĝas Kaj vidkapablo plimalfortiĝas, Por biciklisto esti unika, Konsentu tuj kun malsan varika. Ĉu piedpilkon? Eble rugbeon? Ĉu por ostrompo mi havas devon? Eble naĝadon diras alia... Sed pulmojn, koron protektas mi ja! Tablotenison mi ne avidas, Sur tenisejo mi tuj eksidas... Marŝo defalas pro kal-doloro, Por Lotto- ludo estu la gloro! Verkis: Włodzimierz Scisłowski

11 HIMNO DE OLDULOJ (Je tago de avo) Tra okulvitroj kvazaŭ nebule Ni miliardoj mondon rigardas, En ventrkaveto ĉiam regule Nin dolor premas, pirozo ardas. Kukumojn, fungojn ne rajtas ni ja Manĝi ĝissate, gustumi eĉ, Defalas hasto, plezuro ĉia, Malpermesata por ni ĉiu streĉ. Ĥoro: Kvankam hepato nin jam tre tedas, Injektoj, tusoj, tamen la celo Nia tre alta ni tion kredas! Tero por junaj. Por ni ĉielo. Verkis: Konstanty Ildefons Gałczyński EGALRAJTECO DE VIROJ Delonge mi rimarkis, ke virseksa speco staras super abrupta, fiaska profundeco kaj kiam virinoj tute nin perfortos, tiam ni, viroj certe ĉiuj mortos. Kion ni atingis ĝis nuna momento, ĉion pereigos venka virin-gento, ĉar ĉirkaŭ ni videblas nur virin-regado, kiu instigas ilin eĉ ĝis tiu grado, ke ili nin tute ignori komencas, kaj senheredigi el ĉio intencas. Kaŭze de tio, ke mi viro estas, spite al ĉio mi varme protestas. Gesinjoroj! Kial do virina publiko portas minijupojn ĝis la umbiliko? Kaj viro? Kvankam Apolonon similus kaj kiel gejŝo eĉ pro ĉarmo brilus, devas kaŝi ĉarmojn siajn belajn por eviti virin-kriojn kruelajn. Ĉu viro estas vere tiel malbela persono, ke devas surojn kaŝi en la pantalono? Kial do, por kontentigi niajn virinetojn ni devas porti rigidajn ĉemizkolumetojn? Kial ni toleras barbaran fasonon butonumante nin eĉ sub mentonon? Ĉu vere vi opinias miaj belaj damoj, ke pli malbelaj ol viaj estas miaj mamoj? Ĉu malpli dolĉa estas la dekolto mia 20 21

12 ol bopatrina, onklina aŭ alia? Kio ajn okazas en la tempoj niaj, nur virinoj estas nun privilegiaj. Ĉiam nur virinoj sur unua plano, ĉio nur favoras por ilia sano. Virino sen barbo estas dolĉe glata, kaj viro?...kvazaŭ broso drata. Apenaŭ li finos ĵus sep aŭ ok jarojn sur tuta fizionomio havas jam vilharojn. Hodiaŭ li razas sin - morgaŭ kaj tiel sen fino. Kaj virino? Ĉiumatene ŝi vekiĝas, kvazaŭ genuo glatiĝas kaj dolĉe klarigi al vi penas, ke nur viro de simio devenas. Kial ni tiel malfavoraj estas, kial do viro, se li edziĝinta restas al iu feminseksa persono, kies post jar bebo iĝas la krono, la infan plori ja neniam ĉesos, se buŝon ĝian mamŝtopi panjo ne sukcesos. Kaj patro? Kiu plugas, kvazaŭ azen ĉiam, eĉ propran infanon per mam nutros neniam. Respondu miaj belaj damoj nun publike ĉu tio estas juste? ĉu tio logike? Ĉiam nur virino havas antaŭunuecon. Kaj viro? Viro portas pakaĵojn, viro fakturas aĉetaĵojn, cedas sidlokon al virin en tramo, en decembro edziĝas pro maja amdramo. Sufiĉe jam ĉion bonan, ho, vi sekso bela! De nun la virsocio estas jam ribela. Ni - ĉiam silentema malforta duono ne plu estos por via despota ordono! Alvenis nun tempoj aliaj. Ĉio nun ŝanĝiĝas belulinoj miaj. Nun egalrajtigon en nomo de l viroj mi arde postulas - krom pliaj deziroj...! La polan tekston de nekonata aŭtoro Ĉiam nur virino venkas viran homon, Ĉiam nur virino ŝtelas edzan nomon

13 ORO Plej instiga por la koro Estas sak plena da oro Kaj amikojn ja vi havas, Kiujn via oro ravas. Sed kontraŭe estas tiam, Se vi havas ĝin neniam. Oro, via ĉefa celo, Viv sur tero - la ĉielo! Onasis havante oron Ĉaspredis Ĵaklinan koron. Ĉi ekzemplo mondkonata Estas ja multobligata. Do per oro je la fino mis de l mondo - belulino, Kiel ja ĉio atestas, Atingebla por ni estas. Aŭtoro: Edward Jaśkiewicz En or havas vi dolarojn Kaj sterlingojn, kaj dinarojn, Frankojn, rublojn, jenojn, vonojn, Markojn, zlotojn, levojn, kronojn. Ne bezonas vi laboron, Se vi havas tiun oron. En or ĝojo estas vera Ne ĉiela sed la tera. Se or tintas en la sako, Plena estas la stomako, Ĉiuj servas vin ĝentile, Sed ne dormas vi trankvile. Ĉar hienoj kaj ŝakaloj Trudigemaj animaloj Ĉirkaŭ vi cirkulos ĉiam, Do ripozos vi neniam

14 MALJUNA FRAŬLO En urbo Krakovo estis naskiĝinta la maljuna fraŭlo, nun decidiĝinta finfine edziĝi al iu virino, kun kiu feliĉe vivus ĝis vivfino. Virinojn li havis tutan galerion: Praksedon, Ludvikon, Lidon, Valerion, Doroton, Irenon, Evon kaj Barbaron, Esteron, Kamilon, Olenjon, Tamaron, Aldonon, Danuton, Rozon kaj Renaton, kaj krom menciitaj - ankoraŭ Agaton. Do povus edziĝi li baldaŭ kaj nun, eĉ tion intencis, sed trafis lin pun. Eŭlala - tre pala,tamara - ruĝhara, Roza nervoza, Lila - gracila, Kion fine faris mizerulo tiu, certe pro scivolo demandos nun iu. Jen antaŭ formita virina spaliro li nun promenante kvazaŭ en deliro al impostej kuris inter ĉi vicaroj, por pagi imposton por pluaj ses jaroj. La fraŭlan imposton li pagis prefere, por plu senti bone, feliĉe, libere. Verkis: aŭtoro nekonata Ĉar Prakseda - tro teda, Zenona - kanona, Kama - tre lama, Maria - pasia, Luĉia - tre pia, Ludvika - tre dika, Aida avida, Anĝela - kverela, Jolanta - svenanta, Sofia - tre fia, Irena - sintena, Brigida - rigida, Barbara avara, Eliza - jam griza, Edvarda petarda, Eva - tro reva, Helena - venena, Jadviga - pekiga, Anita - tro sprita, Ivona - poltrona, Marcela malbela, Lida - senbrida, Elvira - tro vira, Pola - petola, Regina obstina, Agata - amsata, Ema klaĉema, Beata - olddata, Danuta - tro muta, Paŭlina - putina, 26 27

15 DEKJARA JUBILEO Kiam fondiĝis nia Filio, ni ne imagis ja eĉ pri tio, ke ĝi plenkreskos al tia stato kaj jen rezulto kaj la konstato. Oni ja devas mencii tion, ke ni posedis preskaŭ nenion, nek la meblaron, nek propran lokon de kontraŭuloj nur la primokon. Tamen ni daŭre kontraŭbatalis, pro tio rondo nia ne falis. Ankaŭ deziras mi nun mencii pri tio, kion ni devas scii, ke dank al nia samideano Jan Maziakowski - la veterano - naskiĝis nia Fili ŝĉecina, infano febla tamen obstina. Kaj estas fakto nerefutebla, ke infan tiu estis tre febla kaj certe mortus per mort natura ne ĝisvivante al aĝ matura Sed ĝi ne mortis, nur disvolviĝis kaj jen hodiaŭ dekjara iĝis. Nun mi mencios por la memoro, ke ĝin vivtenis grava faktoro, de nia kara Stenjo Palica - el plej fervoraj la unuvica, la plej multjara prezidantino, l anim de klubo - guvernantino. Ankaŭ Ogiński - eksprezidanto - komplezis bone por esperanto. Staĉjo Gończaruk la vagabondo Tre estimata en nia rondo, Miła Kolińska tre laborema, Ziuta Dołgowska ĉiam helpema kaj Jaĉjo Karwik - la meritplena pro dekoraĵoj ja kun Helena. Ankaŭ meritas laŭdon aliaj samideanoj fervoraj, niaj, ĉar dank al tiuj samideanoj, kiuj laboris streĉe per manoj, per menso, korpo, ankaŭ anime, sindone al la movad senlime, festata estas nun dekjaraĝo de l asocio kun la omaĝo. Verkis: Edward Jaśkiewicz kiu animon donis senmortan, kaj al ĝi kreis la bazon fortan. Tio ja estis la kursgvidadoj de l estimataj gekamaradoj, 28 29

16 Jan Karwik Naskiĝis en la 1936 jaro. Kiel 23 jara junulo ekinteresiĝis pri Esperanto dank`al Stanisław Gończaruk kaj finis bazan kurson gviditan per Stefania Palica. De tiu tempo fariĝis entusiasta aganto de esperanta movado. Ek de la 1960 jaro funkciis kiel estrarano, prezidanto de ŝĉecina PEA, instruisto de internacia lingvo. En la jaro 1962 kunredaktis esperantajn disaŭdiĝojn en Gdańsk, ĉiu lunde gvidis disaŭdiĝo El Ŝĉecin parolas Jan Karwik, informinte pri pli gravaj filiaj eventoj. Kiel plastikisto projektis kaj plenumadis ĉiujn filiajn eldonaĵojn, ekspoziciojn kaj prezentadojn. Restis redaktoro de ege populara kaj ŝatata bulteno Verda Ŝĉecino, alte pritaksita per esperantistojn, inter aliaj per A.Pettyn. Organizis multe da esperantaj distraj aranĝoj, kongresoj, partoprenis ĉe kreado de Kafejo Esperanto kiu estis bone konata inter ŝĉecinanoj. Agadon al Esperanto akordigis kun samtempa studado, finante ĝin kiel magistro pri ekonomio. Gajnis ankaŭ titolon merita aganto de 40-jaroj ŝĉecina PEA. Perfekta lingvokono fruktodonis per eldono du poeziaj volumetoj Eroj kaj Etaĵoj enhavantaj komikajn poemetojn, satirojn, humorajn versojn, kaj ankaŭ kortuŝitajn lirikojn. En la jaro 1982, unu lernantino el bialostoka vojevodio maturegzaminiĝis kaj defendis scienclaboron je temo Poezio de Jan Karwik kun tre bona rezulto. Multe de ni pli maljunaj esperantistoj bone memoras kiel abunde kaj vigle kuris esperanta vivo dum lia agado. Pasis 20 jaroj de lia tro frua morto. Joĉjo mortis en la 1993 jaro, restis kun ni nur rememoroj kaj liaj belaj versoj. Moto Mi estas tro olda ke mi nur petolu, sed tro juna, ke mi ne havu deziregon. J.W.Goethe 30 31

17 Konfeso Venos la tempo kiam min iu kore demandos: Karwik vi diru, kial vi nune skribas nur rime? Ĉu vi Parnason celas sentime? Tiam respondos mi sen ofendo, eĉ sen pripenso kaj ebla plendo: sciu amiko kaj amikino, al poezia venis mi sino tute surprise, tute hazarde, kaj eĉ senvole-kvankam plenarde; Tamen konscias mi mem je tio ke mi finfine estas nenio. Nek plumtitano de l`vort` majesta, nek mi Mickiewicz, nek Homer estas. Miajn versaĵojn kaj la verkadon traktas mi kiel pluan lernadon. Kaj ke mi tiun vojon elektis, por vort-ĉe-vorte pensojn kunplekti. Frazojn konstrui, vortojn ekkoni, serĉi, kompari, novajn aldoni. Tio jam fine tute ne gravas, Se laŭ la celo tamen mi pravas. Kaj rim` aŭ ritmo, ilia uzo, fine jam estas nur la amuzo. Strando Sur strando senfina matene promeni lasinte homaron. Nur pensojn kunpreni. La tago vekiĝas, suneto briletas, sur akvon unuajn mild-ondojn vent` metas Aŭskulti silenton en tuta soleco kaj sorbi volupton de l`mara freŝeco. Kaj iri sen celo Antaŭen kun mevoj, kun pensoj fluantaj en sunaj amrevoj. Nur koro ridante radias serena Kaj ĝojon forsendas tra vivo sunplena Sur strando senfina matene promeni lasinte homaron Nur pensojn kunpreni. Distanco de l`plaĝo kaj ĝia abundo, sufiĉas por ĉion pripensi ĝis fundo

18 Kion mi volus..? Mi volus la kapon al brusto alpreni, Se laca vi estos aŭ trista sincere, kaj kiel infanon sur manoj vin teni, kaj ĉiam vin ami mi volus tenere. Frostantan mi vintre vin volus varmigi kaj fridi somere per freŝa aero, mi volus vin glori, admiri kaj igi ke suna vi estu dum turpa vetero. Mi volus fariĝi pluvarko kaj luno kaj via ombrelo dum pluvo aŭtuna, kaj plejdo, sur kiu vi kuŝas sur suno, kaj bela floreto aŭ kardo elduna. Kiso Sur vojo de buŝo al buŝo ekpendis la dubo frivola; ankoraŭ nur unu mantuŝo, nur unu konsento parola. Kaj baldaŭ distanco nuliĝas, jam manoj serpentas en premoj jam lipoj kun lipoj fandiĝas, kaj korpojn traigas amtremoj. Perdiĝas la spiro pasia, du buŝoj nun kreas unuon, kaj mio en tut` senkonscia enfalas forgesan suntruon. Papavan la buŝon mi volus dolĉigi per tuŝo de l`lipoj kaj krio de l`nomo. Okulojn dum ploro mi volus sekigi, vin savi aŭ gardi nur solan en domo. Kaj dum la malsano mi volus vin flegi, vin nutri, kaj lavi, kaj liton prepari, el viaj okuloj dezirojn tuj legi; kun vi ĉe edziĝa altaro ekstari. Mi volus la vivon oferi heroe, steleton ĉielan donaci-kaj ĉion! Mi volus, sed dormas vi laca jam troe. Ne gravas, ja novan mi diris nenion! 34 35

19 Ĉio Vi estas de l`amo memoro surprizo, korbato, potenco. Vi estas plej bela odoro Kaj neforgesebla amsenco. Sufiĉis nur via kapjeso, ke korpoj parolu sen frazo, kaj estu kisado, kareso kaj ama, volupta ekstazo. Vi ĉiam kisadis min arde, sur seĝon metinte la robon, kaj iom honteme, singarde deklaris por amon aprobon. Kaj nune en mia memoro revivas la tempoj dolĉseksaj kaj logas min bato de l`koro sub mamoj belforme konveksaj. Ekaŭdi ankoraŭ ĝin iam ja estas ĝi preskaŭ nenio, sed tamen por mi ja ĝi ĉiam Nun estas kaj estos jam Ĉio! Sekreta fontano En bela ĝardeno, apude de lago troviĝas fontano el ŝtono farita, sur pinto amoro kun arko kaj sago, kaj sube pelvego florforme skulptita. El buŝo de l`knabo, lin tuta lavante, La akvo ŝprucadas kaskade falante, kaj miloj da gutoj saltetas en subo similaj al gaja, ĉesuna blunubo. Laŭ famo meznokte, dum tuta malhelo, dum kiam nek lumo, nek steloj brilantaj troviĝas eĉ unu sur nigra ĉielo, fontanon okupas fantomoj migrantaj. Kaj dancas ĉirkaŭe, timigas kaj bruas gardante fontanon, el kiu elfluas dum tiu sorĉnokto, nur foje dum jaro, feliĉo, ne akvo, en tuta gutaro. Sed kie troviĝas fontano fabela, el kiu elŝprucas feliĉo sen peto? Kaj kiam alvenas la nokto malhela? Mi scias, sed estas ĝi mia sekreto! 36 37

20 Neskribita letero Amsklave ĉe l`pordo mi ĉiam deĵoras kaj flustras la peton: Ĉu estas en ordo, ke vi ne memoras, ne skribas vorteton? Do skribu leteron, malgrandan poŝtkarton, sed skribu la veron, aŭ kvankam nur parton! Mi petas amike vin, kara, kaj sorton: ne ĉesu sopiri! Sed ŝajnas al mi, ke pro tio nek vorton vi povas eldiri. Do skribu Dum tago, vespero, eĉ nokte tardege dum dormo kaj ĉiam, min savas espero, ke ankaŭ vi ege sopiras al ĝi, am`. Do skribu Epitafio Ne volis mi esti ĉe fino de vojo simila al ora folio aŭtune, ankoraŭ vivanta sur arbo en ĝojo sed baldaŭ kuŝonta ĉe l`fratoj jam kune. Mi volis ankoraŭ dum dekoj da jaroj verdiĝi sur branĉo de l`vivo tre alte kaj havi la certon ke sunkalendaroj someron por mi determinos senhalte. Sed tamen flaviĝis la lasta karteto en mia de l`viv` kaj destin`-kalendaro, kaj se estingiĝis jam mia steleto mi iĝis de tombaj mortombroj najbaro. Kaj nune nek larmojn funebrajn, nek ploron, vi havu, aŭ tristan-por horo-rarsenton, sed flegu dumvivan, bonkoran memoron. plej belan, plej karan por mi monumenton. Pro vi amknabino, mi preĝas al Dio, ĉar devas mi scii pri mia destino. Sed tamen pri tio ne eblas ja krii! Do skribu 38 39

21 Spiteme pri virinoj Pimpe vestita, kun floroj sub jako, parfumodora, kun kukoj en sako staras ridinda, del`viv` apedico, viro-leono, al ino en vico. Staras, atendas, koleras, sopiras, ŝvitas aŭ frostas, sed hejmen ne iras. Kaj ni liberaj, sen zorgo similaj diras al tiaj viraĉoj humilaj: Por ke ĉiu de nun sciu, ke ŝatata, la amata kukmanĝanto, florprenanto, amdonanto, tempŝtelanto kaj dolĉ` ĉia estas ŝi ja en la fino nur VIRINO! Lasu amikojn! Manĝaĵon preparu! Laŭdu bopatrojn! En vico ekstaru! Amu ĝis morto! Sekretojn deponu! Manĝu! Ne ronku! Salajron redonu! Kaj ni liberaj ripetas malĝoje malgraŭ ĉio sed nun jam lastfoje Por ke ĉiu de nun sciu, Ke ŝatata la amata, kunvivanto, monprenanto, Plendantino, gardantino, estas ŝi ja tute fia kaj en fino nur VIRINO! Nuuuuuur???! Knabon tenante sur mano unua, ĉaron puŝante per mano la dua, iras fiere ĉe flanko del`ino viro obea, kun sklava inklino. Ĉion perdinte li ĝojon reklamas, bestan kontenton kaj tion ke amas. Kaj ni liberaj, sen ĝenaj klopodoj Mokas tra viaj katenaj amnodoj: Por ke ĉiu (k.t.p.) Kantas ni gaje, sed tiu refreno tute perdiĝas sen eĥo en jeno: 40 41

22 Salikoj neniam silentas Sur bordo de l`vivo kaj morto starantaj de jaroj, jarcentoj, pratempoj pasantaj salikoj neniam silentas: zumas, flustras, kantas. Kaj tentas senĉese, senlaŭte, senscie. Ĉie! Kaj same, ciame. Dum fora pactempo, dum oftaj militoj, Supere de sango de batalspiritoj funebran kalmegon ni sentas. Sed ne! Salikoj neniam silentas: ploras veas ĝemas. Mi tombojn ĉirkaŭas la arboj plorantaj, el kies longkardoj fadene pendantaj, simila al grota plafono, sur teron faladas plorlarmoj perlantaj kaj sonas pli bele ol sono. Salikoj neniam silentas. Neniam! Malplenajn makulojn de l`sorto salikoj per kanto akcentas pri vivo aŭ morto. Kaj kiam pro plena soleco doloron eksentas, salikoj eĉ tiam neniam silentas: knaras krevas krakas. Salikoj, salikoj tro ofte de ni forgesataj vi tamen egzistas per eĥoj senpaŭze kreataj kaj sole persistas. Do venu en ombron de l`arboj kantantaj en kiu nur vento serpentas kaj aŭdu, ke malgraŭ forgeso vivantaj Salikoj neniam silentas! 42 43

23 esperanto.szczecin.pl helpa lingvo ESPERANTO SZCZECIN esperanto.szczecin.pl 44