Varehuset Brødrene Wangen. RISIKO- OG SÅRBARHEITSANALYSE (ROS-analyse)

Transkript

1 Varehuset Brødrene Wangen RISIKO- OG SÅRBARHEITSANALYSE (ROS-analyse)

2 Innhald Innhald Innleiing Bakgrunn og føremål Omfang og avgrensingar Definisjonar og omgrep Metode Fareidentifikasjon og sårbarheitsvurdering Vurdering av sannsyn og konsekvens Vurdering av risiko Risikoreduserande tiltak Analyseobjektet Dagens situasjon Planlagde tiltak Krav til tryggleik Fareidentifisering Planlagde tiltak Sårbarheitsvurdering av aktuelle hendingar Fjellskred Flodbølgje Joasetbergi Klimaendringar - stormflo Vind Radon Kulturminne og kulturmiljø Vangsgaarden, Aabelheim og kyrkja Natur- og geologisk landskap Vestnorsk fjordlandskap Risikovurdering Konklusjon og framlegg til risikoreduserande tiltak Kjelder ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 2

3 1 Innleiing 1.1 Bakgrunn og føremål Med heimel i plan Plan- og bygningslova 12-8 vedtok Plan og utvikling i møte xx.xx.2017 at det vart sett gang ein planprosess for reguleringsendring ved Varehuset Brødrene Wangen. Planen omfattar eigendom Gnr/Bnr 9/3 m.fl. Føremålet med planarbeidet er å: - Byggje opp att «tvillingbuene» og «kolbui» på kaia tilpassa dagens ynskje om bruk og uttrykk. - Syte for ei heilskapleg utvikling av eksisterande varehus, knytt til næring og overnatting. - Leggje til rette for ei realiserbar parkeringsløysing. - Utbetre kaiområdet skape ein heilskap med eksisterande kaifront og eksisterande torg. Ved utarbeiing av reguleringsplanar for utbyggjing, skal det gjennomførast ei risiko- og sårbarheitsanalyse (ROS-analyse) for planområdet, jf. 4-3 i Plan- og bygningslova. Føremålet med risiko- og sårbarheitsanalysar er å bidra til at samfunnsikkerheit i naudsynt grad vert integrert i arealplanleggjinga. Resultatet av analysa vil kome til uttrykk i reguleringsplanen. Gøran Johansen ENK har gjort vurderingane. 1.2 Omfang og avgrensingar Følgjande føresetnadar er lagt til grunn for risiko- og sårbarheitsanalysa: - Analysa er overordna og kvalitativ. - Analysa er avgrensa til temaet samfunnssikkerheit slik dette er skildra av DSB (Direktoratet for samfunnssikkerheit og beredskap). - Utbyggjing skal følgje relevante lovar og føreskrifter, som sikringstiltak og liknande. - Vurderinga er avgrensa til det aktuelle området. - Vurderinga omfattar ferdige løysingar, ikkje vurdering av risiko i bygg- og anleggsfasen. - Vurderinga klargjer ikkje uavhengige, samanfallande hendingar. - Vurderinga omfattar ikkje tilsikta hendingar (sabotasje, hærverk o.l.) - Vurderinga og antakingane er basert på føreliggjande dokumentasjon om prosjektet, og om bruk av, og aktivitetar i nærområdet. 1.3 Definisjonar og omgrep Omgrep Definisjon Konsekvens Mogleg følgje av ei uønska hending. Konsekvensar kan uttrykkjast med ord eller som ein talverdi for omfanget av skadar på menneske, miljø eller materielle verdiar. Det vil alltid vere uvisse knytt til kva som vil verte konsekvensen. Risiko Uttrykk for kombinasjon av sannsyn for og konsekvens av ei uønska hending. Risikoanalyse Ein systematisk framgangsmåte for å skildre og/eller berekne risiko. Risikoanalysa vert gjennomført ved kartleggjing av uønska hendingar, og årsakane til- og konsekvensane av desse. Risikoreduserande tiltak Tiltak som påverkar sannsynet eller konsekvensen av uønska hendingar. Safety Tryggleik mot uønska hendingar som opptrer som følgje av ei eller fleire tilfeldigheiter. Security Sikkerheit mot uønska hendingar som er resultat av overlegg og planleggjing Samfunnssikkerheit Evna samfunnet har til å oppretthalda viktige samfunnsfunksjonar, og å ivareta innbyggjarane sine liv, helse og grunnleggjande behov under ulike formar for påkjenning. Sannsynlegheit I kva grad det er truleg at ei hending vil kunne inntreffa. Sårbarheit Manglande evne hjå eit analyseobjekt til å motstå verknadane av ei uønska hending og til å gjenoppretta tilstanda eller funksjonen etter hendinga. DSB Direktoratet for samfunnssikkerhet og beredskap. NGU Norges geologiske undersøkelse. NVE Norges vassdrags- og energidirektorat. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 3

4 2 Metode Metoden er basert på DSB sin rettleiar om «Samfunnssikkerhet i kommunenes arealplanlegging» Risiko er knytt til uønska hendingar, dvs. hendingar som i utgangspunktet ikkje skal inntreffa. Det er difor knytt uvisse til både om hendinga vil inntreffa (sannsyn) og omfanget (konsekvens) av hendinga dersom den inntreff. 1. Skildring av analyseobjektet 2. Fareidentifikasjon 3. Sårbarheitsvurdering 4. Evaluere sannsyn og konsekvens 5. Klassifisering av risiko, identifikasjon av behov for risikoreduserande tiltak. 2.1 Fareidentifikasjon og sårbarheitsvurdering I kartleggjinga av farar og aktuelle risikoforhold er det brukt ei sjekkliste for ROS-analysar. Farane vert konkretisert gjennom formulering av representative, uønska hendingar. Med sårbarheit er det meint manglande evne hjå analyseobjektet til å motstå verknader av ei uønska hending og til å gjenoppretta si opphavelege tilstand eller funksjon etter hendinga. Sårbarheitskategori Ikkje sårbart Lite sårbart Moderat sårbart Svært sårbart Skildring Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffa der sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ramma. Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffa der sikkerheit eller området sin funksjonalitet vert ubetydeleg ramma. Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffa der sikkerheit og området sin funksjonalitet vert ramma slik at fare eller ulempe oppstår. Eit vidt spekter av hendingar kan inntreffe der sikkerheita og området sin funksjonalitet vert ramma slik at aktuell fare oppstår. 2.2 Vurdering av sannsyn og konsekvens Vurdering av sannsyn for om ei aktuell uønska hending inntreff er vurdert etter skalaen som er presentert nedanfor: Sannsyn kategori Lite sannsynleg Mindre sannsynleg Sannsynleg Mykje sannsynleg Svært sannsynleg Skildring Sjeldnare enn ei hending pr 100 år 1 gong mellom kvart 50 og 100 år 1 gong mellom kvart 10 og 50 år 1 gong mellom kvart år og kvart 10 år Kvart år ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 4

5 Vurdering av kor alvorleg konsekvensen av aktuelle uønska hendingar er vurdert etter skalaen som er presentert i tabellen under: Kategori Skildring 1 Svært liten konsekvens - Ingen eller små personskadar - Materielle skadar < kr/ubetydelege skadar på eller tap av samfunnsverdiar - Ingen eller ubetydelege konsekvensar for miljø 2 Liten konsekvens - Personskadar - Materielle skadar kr/ubetydelege skadar på eller tap av samfunnsverdiar - Lokale miljøskadar 3 Middels konsekvens - Alvorlege, men ikkje varige personskadar - Materielle skadar 1-10 mill. kr/kortvarige skadar på eller tap av samfunnsverdiar - Regional miljøskade, restitusjonstid inntil 1 år 4 Stor konsekvens - Dødeleg skade, 1 person - Store materielle skadar mill. kr/skadar på eller tap av samfunnsverdiar med noko varigheit - Regional miljøskade, restitusjonstid inntil 10 år 5 Svært stor konsekvens - Dødelege skadar, fleire personar - Svært store materielle skadar > 100 mill. kr/varig skade på eller tap av samfunnsverdiar - Irreversibel miljøskade 2.3 Vurdering av risiko Risiko vurderast som ein funksjon av sannsyn og konsekvens, med tilhøyrande usikkerheit. For alle identifiserte uønska hendingar vert det sett eit sannsyn og ein konsekvens. Det vert nytta ein risikomatrise til å presentere og rangere identifisert risiko. Døme på risikomatrisa som vert nytta er vist her: Svært sannsynleg Mykje sannsynleg Sannsynleg Mindre sannsynleg Lite sannsynleg Ufarleg Mindre alvorleg/ein viss fare Alvorleg Kritisk/betydeleg Svært alvorleg/ katastrofalt Aktuelle uønska hendingar og risikoforhold vert vurdert i høve tre samfunnsverdiar og konsekvenstypar: Liv og helse (helseskadar og dødsfall) Stabilitet konsekvensar for befolkninga som vert berørd av hendinga Samfunnsverdiar (vurderast ut i frå direkte skade på eigendom eller konsekvensar for viktige samfunnsfunksjonar eller -verdiar) ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 5

6 2.4 Risikoreduserande tiltak Med risikoreduserande tiltak er det meint sannsynreduserande (førebyggjande) eller konsekvensreduserande tiltak (beredskap) som er med på å redusera risiko, til dømes frå raud sone og ned til akseptabel, dvs. gul eller grøn sone i risikomatrisa. Dei risikoreduserande tiltaka medfører at klassifiseringa av risiko for ei hending vert forskyvd vertikalt eller horisontalt i matrisa. Generelt vert førebyggjande tiltak prioritert framfor beredskap. Raude hendingar risikoreduserande tiltak er naudsynt Hendingar i det raude området i matrisa, er hendingar (med tilhøyrande sannsyn og konsekvens) som på grunn av akseptkriteria er uakseptable. Raude hendingar må følgjast opp med risikoreduserande tiltak. Gule hendingar tiltak bør vurderast Hendingar i det gule området i matrisa, er hendingar (med tilhøyrande sannsyn og konsekvens) som på grunn av akseptkriteria er akseptable. Gule hendingar krev kontinuerleg fokus på risikostyring. I mange tilfelle er dette hendingar som ein ikkje kan forhindra, men kor tiltak bør gjennomførast i den grad det er mogleg dersom det er kost-/nyttemessig teneleg. Grøne hendingar akseptabel risiko Hendingar i det grøne området i matrisa er hendingar som på grunn av akseptkriteria har akseptabel risiko. Dersom risikoen for desse hendingane kan reduserast ytterlegare utan at det krev vesentlege ressursar, bør det gjennomførast tiltak for grøne hendingar. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 6

7 3 Analyseobjektet 3.1 Dagens situasjon Brødrene Wangen vart etablert i 1897 av Torstein Wangen. Frå den tid har hovudbygget innehaldt fleire funksjonar. I nyare tid tok ICA over drifta av bygget og haldt fram til 2015, då butikken vart lagd ned. På tomta står i dag to bygg som er kopla saman. Eit eldre bygg (som er SEFRAK-registrert) og eit nyare bygg. Dagens drift er souvernirbutikk og lager. Eksisterande bygnad krev omfattande renovering for å stette dagens krav til næring og overnatting. Sjøbuene ved kaien vart bygde i siste halvdelen av 1800-talet. Tvillingbuene brann ned kring Kolbui brann ned 7. desember Kaiområdet er i ferd med å bli bygd oppatt. 3.2 Planlagde tiltak Planen tek for seg oppattbyggjing av «Kolbui» og «Tvillingbuene» med bakgrunn i nytt innhald og eit meir tilpassa og heilskapleg uttrykk. Eksisterande bygnad, ny og gamal, er planlagd reve for å få på plass eit meir praktisk bygg som stettar dagens krav til minimum kotehøgde, bruk og arkitektur. Planen for einingane er leilegheiter, overnatting, næring og bevertning. 3.3 Krav til tryggleik Av 7-4 i Teknisk forskrift til plan og bygningslova (TEK) går det fram at utbyggjing i område som er utsett for flodbølgjer skal vere avklart i plan. Gjennom forskrifta er det stilt ei rekkje krav til prosess og innhald. Minstekrava til innhald følgjer av TEK 7-4 bokstav e, med krav om vurdering av alternativ, risiko, samfunnsøkonomisk nytte og tryggingstiltak. Kravet gjer seg gjeldande for endringar som fører til fleire einingar og/eller fleire brukarar. Dette må vere avklart i overordna plan. Pr. i dag er ikkje dette konsekvensutgreia. Det årlege nominelle sannsynet for utløysing av skredet er gitt i intervallet 1/100-1/1000, men ligg nærare 1/1000 enn 1/100 (NVE, 2016). Gjennom rapporten til NGI, «Faresoner for flodbølge fra Joasetbergi», datert , kjem det fram at området for Aurlandsvangen, oppskyllingssona, inngår i faresone F2, noko som inneber at hendinga kan sjåast på som ei flaumhending og då er det TEK «sikkerheit mot flaum» som gjeld. Tekniske krav til tryggleik mot stormflo er nedfelt i byggteknisk forskrift (TEK17) 7-2, jf. plan- og bygningslova Dei fleste private enkelttiltak som er meint for varig opphald, vert plassert i tryggleiksklasse F2. Største årlege sannsyn for øydeleggjande stormflo skal ikkje overstiga 1/200, dvs. 0,5 % i året. Kravet er det same som for flaumfare. Tabell 1.: Sannsyn og konsekvensintervalla for flaum og skred i TEK17. Tryggleiksklasse Flaum Konsekvens Sannsyn flaum Sannsyn - skred (F), Skred (S) Materielle verdiar Tap av liv F1, S1 Lite 1/20 1/100 1/100 F2, S2 Middels 1/200 1/1000 1/1000 F3, S3 Stor 1/1000 1/5000 1/5000 ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 7

8 4 Fareidentifisering Klimaendringar Nedbør, stormflo og vind. for perioden varierer mykje og synest i stor grad å vera påverka av høgd over havet. Områda med minst nedbør har ein årsnedbør på kring 500 mm. Målestasjonen på Aurlandsvangen syner normal årsnedbør på 685 mm. Mesteparten av nedbøren kjem på hausten. Høgste målte døgnnedbør er på 52 mm. Statistiske ekstremvêranalysar syner at døgnnedbøren kan nå 70 mm i løpet av ein tusenårsperiode. Resultata som er presentert på senorge.no viser at temperaturen er venta å auke med om lag 1,7 grader fram til 2025 og 2,8 grader fram til 2060 i forhold til normalperioden I tillegg viser resultata at temperaturauka truleg vert størst vår og haust. Regionale klimamodellar for Vestlandet viser at det særleg er haust og vintertemperaturane som er antatt å stige. Havnivåstiginga kan føre til at stormflo og bølgjer strekker seg lengre inn på land enn det som er tilfelle i dag. Dette kan føre til skadar på busetnad og infrastruktur på grunn av overfløyming av område der ein i dag ikkje har registrert skadar. Planlagt utbyggingsareal ligg like ved sjøkanten og er i stor grad eksponert mot fjorden. Dette gjer einingane lite beskytta mot vær og vind og vil vere eit stort vindfang ved sterk vind frå vest/nordvest. Flaumfare I rapporten «Faresoner for flodbølge fra Joasetbergi», datert , kjem det fram at området for Aurlandsvangen, oppskyllingssona, vil verta råka av flodbølgja. NGI anbefala at ein brukar kote 2.5 m som faresone for Aurlandsvangen. 4.1 Planlagde tiltak Etter vurdering av føreliggjande dokumentasjon er dei uaktuelle farane sila vekk. Føremålet med fareidentifikasjonen er å identifisera dei forholda som er relevante ved vurdering av sårbarheit og konsentrere arbeidet om reelle farar. Tabell 3.1 viser dei vurderingane som er gjort. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 8

9 Tema Vurdering Aktuell Ja Nei NATURRISIKO Skred/ras/ustabil grunn (snø, is, I rapporten «Faresoner for flodbølge fra Joasetbergi», datert stein, leire, jord, fjell) , kjem det fram at området for Aurlandsvangen, oppskyllingssona, vil verte råka av flodbølgja. Sikkerheitshøgde er satt til kote Flaum i vassdrag Planområdet ligg innanfor aktsemdsområde for flaum. Det ligg føre flaumsonekartlegging. Havnivåstigning (herunder Jfr. Rettleiaren til DSB. Kote fram mot 2100 i Aurland. stormflo og bølgjeoppskylling) Vind-/ ekstremnedbør Tiltaket ligg eksponert mot fjord og kan i stor grad vere utsett for vind. Bygg vert dimensjonert etter gjeldande standard i høve vindlaster. Skog-/lyngbrann Ikkje relevant sidan området ligg i sentrumsområde. Radon VERKSEMDRISIKO Forskrift til plan- og bygningslova legg til grunn at det ved nybygg skal leggjast til grunn at det kan vere radon i grunnen. Tetting og ventilasjon skal dimensjonerast deretter. Krav går fram av 13-5 i teknisk forskrift. Registreringar syner at radon er ei utfordring i kommunen. Brann eller eksplosjon ved industrianlegg Fare for kjemikalieutslepp eller anna akutt forureining Farleg gods Det er ikkje etablert industriverksemd(er) i eller ved området som gjer det utsett for brann og eksplosjon. Det er offentleg vatn i området. Det er ikkje lokalisert industrianlegg inntil eller i influensområdet som representerar fare for utslepp eller forureining. Det ligg ikkje føre info. om transport av farleg gods av betydning på veganlegga forbi området. Forureina grunn Det er ikkje registrert ureina grunn i planområdet. SÅRBARE OBJEKT Kulturminne Like aust for reguleringsområdet ligg Vangen kyrkje og kyrkjegard. Vangen kyrkje er mellomalderkyrkje frå 1200 talet og automatisk freda. Aabelheim er freda og ligg rett nord for planområdet. Vangsgaarden i nord har regulert omsynssone kulturmiljø. Natur Mot Aurlandsfjorden grensar planområdet til verdsarvområdet Vestnorsk fjordlandskap delområde Nærøyfjorden. Tiltaket skal vurderast i høve Naturmangfaldlova(NML). INFRASTRUKTUR VA-anlegg Offentleg anlegg. VA-leidningsnett Offentleg anlegg kommunal vassleidning går over planområdet. Byggjeavstand til leidningsnett bør vere minimum 4 meter, med mindre anna løysing ligg føre. Jfr brannsjefen i Aurland. Trafikktryggleik Tilkomst frå Fv Eksisterande kraftforsyning Tiltaket påverkar ikkje el-forsyning. Det er ikkje høgspentanlegg som går gjennom området. Drikkevasskjelder Det er ikkje registrert private drikkevasskjelder i planområdet. Framkomme for utrykkingskøyretøy Slukkevatnkapasitet SÆRSKILDE TILHØVE VED PLANOMRÅDET Ingen avdekt. Tilkomsten til området frå Fv 243 vert dimensjonert for utrykkingskøyretøy, med krav frå Aurland brannvesen om snumoglegheiter for type lastebil inne på planområdet. Aurland brannvesen har kort utrykkingstid til plassen, samt samarbeid med Lærdal brannvesen Jfr brannsjefen i Aurland. Aurland brannvesen har kumme med slukkevatn innanfor planområdet og eige materiell med tankbil (14000 l) og mindre bil (1800 l). Jfr brannsjefen i Aurland. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 9

10 4.2 Sårbarheitsvurdering av aktuelle hendingar Med utgangspunkt i fareidentifikasj onen er følgjande hendingar valde ut for nær mare sårbarheitsvurdering: 1. Fjellskred flodbølg j e Joase tbergi 2. Klimaendringar stormflo 3. Vind 4. Radon 5. Kulturminne og kulturmilj ø Vangs gaarden, Aabelheim og k yrkja. 6. Natur - og geologisk landskap Vestnorsk fjordlandskap Sårbarheitsvurdering er gjort i forhold til dei viktigaste faktorane som påverkar risiko. Data og erfaringsmateriale som er tilgjengeleg, og som har vore grunnlag f or å vurdere dei ulike faktorane, er av varierande kvalitet og nøyaktigheit Fjellskred Flodbølg j e Joase tbergi Det årlege nominelle s annsynet for utløysing av skredet er gjeve i intervallet 1/100-1/1000, men ligg nær are 1/1000 enn 1/100 (NVE, 2016).Gjennom rapporten til NGI, «Faresoner for flodbølge fra Joasetbergi», datert , kjem det fram at området for Aurlandsvangen, oppskyllingssona, inngår i faresone F2, noko som inneber at hendinga kan sjåa st på som ei flaumhending og då er det TEK «sikkerheit mot flaum» som gjeld. Figur 1. Sikkerheitsklas sar for byggverk i f laumutse tte område. Frå TEK 17, 7-2: «Sikkerhetskravene i annet ledd kan oppnås enten ved å plassere byggverket utenfor området der sannsynligheten for flom er mindre enn minstekravet i fo rskrifte n, eller ved å sikre det mot oversvømmelse, eller ved å dimensjonere og konstruere bygget slik at det tåler belastningene og skader unngås. Der det er praktisk mulig bør en velge det første al ternativet, det vil si å plassere byggverket utenfor området som oversvømmes ved flom med det aktuelle gjentaksintervallet.» ROS - analyse Varehuset Brødr ene Wangen side 10

11 Figur2. Faresoneflodbølgje Aurlandsvangen.Dendelenav faresona som ligg på land dekkjast i sin heilheit av flaumsone (F2),det vil sei inga S1sonepå land. NGIanbefalar at ein brukar kote 2.5 m som faresonefor Aurlandsvangen(frå Ntil N UTM 33) og 2.0 m vidare nordoverfrå Nesettil nord for Høydalen(frå Ntil N). Det er teke omsyntil ei framtidig aukei havnivåpå 0.7 m i alle t al og berekningar(havnivåstigning med klimapåslagfram til år 2100,sjå DSB,2016).NGI,2016. Planenlegg opp til byggjing (OKgulv 1.etg) på kote + 2,5, med mindre tiltak i medhaldav TEK17som sikrar konstruksjonmot eventuellepåkjenningarer gjort. Planområdetvurderastsom moderat sårbart i høveflodbølgje (fjellskred). ROS-analyseVarehusetBrødrene Wangen side 11

12 4.2.2 Klimaendringar - stormflo Tekniske krav til tryggleik mot stormflo er nedfelt i byggteknisk forskrift (TEK17) 7-2, jf. plan- og bygningslova Dei fleste private enkelttiltak som er meint for varig opphald, vert plassert i tryggleiksklasse F2. Største årlege sannsyn for øydeleggjande stormflo skal ikkje overstige 1/200, dvs. 0,5 % i året. Kravet er det same som for flaumfare. Havnivåstiginga kan føre til at stormflo og bølgjer strekker seg lengre inn på land enn det som er tilfelle i dag. Dette kan føre til skadar på busetnad og infrastruktur på grunn av overfløyming av område der ein i dag ikkje har registrert skadar. Kaiområdet (Storekaien-planlagt byggegrunn) ligg på kote +1,40. Dette vil då bety at ei estimert stormflo i 2050 vil gå over topp kai med god margin. Det er ikkje kjend at vassnivået nokon gong har nådd so høgt som over kaia. Ut frå tabellen kan ein sjå at stormflonivået (1,96 moh i 2050) vil kunne auke med 0,5 (med ein feilmargin frå -20cm til + 35 cm) meter til fram mot år 2100, då nivået er satt til 2,47 moh. Figur 3. Berekna havnivå og stormflo i Sogn og Fjordane ( Planen legg opp til byggjing (OK gulv 1.etg) på kote + 2,5, med mindre tiltak i medhald av TEK17 som sikrar konstruksjon mot eventuelle påkjenningar er gjort. Planområdet vurderast som moderat sårbart i høve stormflo. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 12

13 4.2.3 Vind Planlagt utbyggingsareal ligg like ved sjøkanten og er i stor grad eksponert mot fjorden. Dette gjer einingane lite beskytta mot vêr og vind, og vil vere eit stort vindfang ved sterk vind frå vest/nord - vest. Kraftige vindkast kan rive laus takstein, delar av tak og/eller kledning. Bygg vert dimensjonert etter gjeldande standard i høve vindlaster. Planområdet vurderast som moderat sårbart i høve vind Radon Vinter en 2003 vart det gjennomført ei kartlegg j in g av radon i inneluft i Aurland kommune. 13% av kommunens husstandar deltok i kartlegg j inga. Resultata synte at 48% av bustadane har ein radonkonsentrasjon høgare enn 200Bq/m3, som er tiltaksgrensa. 29% av bustadane ligg over 400 Bq/m3. 14% høgare enn 1000 Bq/m3. I åtte bustadar vart det mål t radonverdi ar på over 2000 Bq/m3, noko som Statens Strålevern behandlar som svært høge verdiar. Gjennomsnittleg årsmiddelverdi av radon er berekna til 512 Bq/m3. I rapporten vart det konkludert med at Aurland kommune har eit svært omfattande radonproblem. Statens str ålevern definerar område der meir enn 20 % av målingane overstig 200 Bq/m3 radon i luft, som o mråde med høgt sannsyn for forhøga radonverdiar. Omr ådet kring Varehuset B rødrene W angen, Aurlandsvangen, ligg innanfor eit område med høgt sannsyn for forhøga radon - konsentrasjon. Figur 4. Kart over r adonutse tte stada r i Aurland kommune. Henta frå Statens Strålevern si kartlegg j ing av radon i Aurland kommun e ( RaMap ). ROS - analyse Varehuset Brødr ene Wangen side 13

14 Byggjegrunnen vert rekna som den viktigaste kjelda til forhøga konsentrasjon av radon i bustader, saman med byggeskikk og bygningsteknikk. Område med radiumrike bergartar (f.eks. alunskifer, granitter og pegmatitter) og/eller permeable lausmassar (breelv- eller elveavsetningar) er dei mest radonutsette (Sundal et al 2004). Kommunen anbefalar difor å samanstilla måledata frå denne rapporten med tilgjengeleg geologisk informasjon. Bygningane sikrast mot radon etter TEK 17, Planområdet vurderast som lite sårbart i høve radon Kulturminne og kulturmiljø Vangsgaarden, Aabelheim og kyrkja. Det nye planområdet er i hovudsak lagt til reguleringsplan for Aurlandsvangen. Like aust for reguleringsområdet ligg Vangen kyrkje og kyrkjegard. Vangen kyrkje er mellomalderkyrkje frå 1200 talet og automatisk freda. Rett nord for planområdet ligg Vangsgaarden gjestegiveri som i sin heilheit har omsynssone kulturmiljø. Aabelheim ligg også innanfor dette området og er freda. Den gamle butikken og lageret til Varehuset Brødrene Wangen, er registrert i SEFRAK. Bygningen er i registeret datert til 1800 talet og er i dag eit viktig miljøskapande element og kulturminne, knytt til Vangsgaarden, på Aurlandsvangen. Planområdet vurderast som svært sårbart i høve kulturminne og kulturmiljø Natur- og geologisk landskap Vestnorsk fjordlandskap Mot Aurlandsfjorden grensar planområdet til verdsarvområdet Vestnorsk fjordlandskap delområde Nærøyfjorden. Det nye planområdet utgjer på den måten ein del av eit større samla natur- og geologisk viktig landskap med kulturmiljø av høg nasjonal og regional verdi. Naturmangfaldlova ligg til grunn for vurderingar i høve vestnorsk fjordlandskap. Varsamheit i opparbeiding av nye tomter. Sikre eksisterande kulturminne og koplinga med omgjevnaden, gjennom visuelle arkitektoniske grep for omkringliggjande bygg innanfor planområdet. Planområdet vurderast som lite sårbart i høve Natur- og geologisk landskap. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 14

15 5 Risikovurdering Representative uønska hendingar: - Flodbølgje Joasetbergi - Stormflo - Vind - Kulturminne og kulturmiljø HENDING 1: Flodbølgje Joasettbergi Drøfting av sannsyn Det årlege nominelle sannsynet for utløysing av skredet er gjeve i intervallet 1/100-1/1000, men ligg nærare 1/1000 enn 1/100 (NVE, 2016). Drøfting av konsekvens Faktorar som påverkar konsekvensar er kor stor flodbølgja vert. Liv og helse: Fjellskred og flodbølgje vert varsla og det vil vere mogleg å gjere tiltak for å unngå konsekvensar for liv og helse. Flodbølgja er vurdert til å ha liten konsekvens for liv og helse i planområdet. Stabilitet: Alle nye bygg vert lagt på kote + 2.5, liten konsekvens Samfunnsverdiar: Vatn over kaiområdet, stenging av kaiområdet i ein kort periode, liten konsekvens. OPPSUMMERING Sannsyn Konsekvens Risiko Verdi Grøn Gul Raud Liv og helse x x x Stabilitet x x x Samfunn x x x Risikoreduserande tiltak: Dimensjonera tiltak slik at det toler flodbølgja byggjing på kote Sikre kaianlegg og grunn. HENDING 2: Stormflo Drøfting av sannsyn Tekniske krav til tryggleik mot stormflo er nedfelt i byggteknisk forskrift (TEK10) 7-2, jf. plan- og bygningslova Dei fleste private enkelttiltak som er meint for varig opphald, blir plassert i tryggleiksklasse F2. Største årlege sannsyn for øydeleggjande stormflo skal ikkje overstige 1/200, dvs. 0,5 % i året. Planområdet ligg heilt nede ved fjorden. Eksisterande kotehøgde på kaiområde er ca kote På golv, kjellarplan i eksisterande nyare bygg er koten ca + 2.5, i kjellarar i eldre bygg ligg koten på ca Eksisterande bygg vil vere utsette for havnivåstigning og stormflo. Drøfting av konsekvens Faktorar som påverkar konsekvensar Høgde på kaiområdet og bygg. Liv og helse: Alle nye bygg vil liggja på kote Stormflo vert varsla og det vil vere mogleg å gjere tiltak på kaia og i planområdet for å unngå konsekvensar for liv og helse. Liten konsekvens. Stabilitet: Alle nye bygg vert lagt på kote erosjon og slitasje på kai og grunn. Middels konsekvens. Bygg under dette vert utsett for materielle skadar og har ein avgrensa bruk. Samfunnsverdiar: Vatn over kaiområdet, stenging av kaiområdet i kortare periodar, liten konsekvens. OPPSUMMERING Sannsyn Konsekvens Risiko Verdi Grøn Gul Raud Liv og helse x x x Stabilitet x x x Samfunn x x x Risikoreduserande tiltak: Dimensjonera tiltak slik at det toler stormflo byggjing på kote Sikre kai og grunn mot erosjon og slitasje. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 15

16 HENDING 3: Vind Drøfting av sannsyn Klimamodellane viser liten eller inga endring i mildere vindforhold i dette hundreåret, men uvissa i framskrivingane for vind er stor (klimaprofil Sogn og fjordane. 2016). Planområdet ligg utsett til nede ved fjorden, heilt ope mot den dominerande vest/nord-vest-vinden. Drøfting av konsekvens Faktorar som påverkar konsekvensar bygnadsstruktur som skapar ly mot vind. Liv og helse: Aukande vind og lokalklima vert varsla og det vil vere mogleg å gjere tiltak for å unngå konsekvensar for liv og helse. Liten konsekvens. Stabilitet: Bygg vert dimensjonert etter gjeldande standard i høve vindlaster. Liten konsekvens. Samfunnsverdiar: Kaiområdet vil vere utilgjengeleg i kortare periodar, liten konsekvens. OPPSUMMERING Sannsyn Konsekvens Risiko Verdi Grøn Gul Raud Liv og helse x x x Stabilitet x x x Samfunn x x x Risikoreduserande tiltak: Ha bygnadsstruktur som skapar ly mot vinden. Sikra bygg i høve vindlaster og kastevindar. HENDING 4: Kulturminne og kulturmiljø Drøfting av sannsyn Om eksisterande SEFRAK-registrerte bygg innanfor planområdet vert reve, vil det fjerne den bygnadsmessige historiske koplinga til Vangsgaarden. Eit nytt bygg må tilpassa seg omgjevnadene gjennom volum, høgde og estetikk. Bygnadsmiljøet rundt torget på Aurlandsvangen står fram som brokete og tilfeldig. Drøfting av konsekvens Faktorar som påverkar konsekvensar Skala og estetikk på bygnadane. Liv og helse: Ingen konsekvens for liv og helse. Stabilitet: Ingen konsekvens. Samfunnsverdiar: Det heilskaplege kulturmiljøet kan bli forringa av ein arkitektur som ikkje passar inn, og ikkje tilpassar seg det eksisterande historiske området (Vangsgaarden og kyrkja). OPPSUMMERING Sannsyn Konsekvens Risiko Verdi Grøn Gul Raud Liv og helse x x x Stabilitet x x x Samfunn x x x Risikoreduserande tiltak: Syte for eit heilskapleg formspråk som knyter det nye med det gamle. Involvera nadusyne partar medverknad. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 16

17 6 Konklusjon og framlegg til risikoreduserande tiltak Analysa har hatt som føremål å gje ei brei, overordna representativ og vedtaksrelevant framstilling av risiko for tap av verdiar knytt til liv og helse, stabilitet og materielle verdiar. Planområdet framstår generelt med dei tiltaka som er føresett gjennomført i framlegget til reguleringsplan som lite til moderat sårbart, med unntak av sårbarheita rundt det eksisterande kulturmiljøet, som vurderast som svært sårbart. Det er identifisert følgjande risikoreduserande tiltak: Fare Flodbølgje - Joasetbergi Stormflo Vind Kulturminne og kulturmiljø Sårbarheits- og risikoreduserande tiltak: Dimensjonera tiltak slik at det toler flodbølgja byggjing på kote Sikre kaianlegg og grunn. Risikoreduserande tiltak: Dimensjonera tiltak slik at det toler stormflo byggjing på kote Sikre kai og grunn mot erosjon og slitasje. Ha bygnadsstruktur som skapar ly mot vinden. Sikra bygg i høve vindlaster og kastevindar. Syte for eit heilskapleg formspråk som knyter det nye med det gamle. Involvera nadusyne partar medverknad. ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 17

18 7 Kjelder Henriksen, Helge. (2010). Skredfarevurdering gang og sykkelveg Flåm Kyrkje-Haugen, Aurland kommune. Sogndal: COWI Jerstad, Ane., Lunder Jensen, Camilla., Ramberg, Gro Beate., Ruden, Line., Ånestad, Katrine., Strand, Terje,(2003) Kartlegging av radon i Aurland kommune. Statens strålevern Norsk klimaservicesenter, Klimaprofil Sogn og fjordane. April Glimsdal, Sylfest og Gauer, Peter. Aurland kommune oppskylling av flodbølger etter skred fra Joasebergi. NGI. Rev. Nr. 0/ Klimaprofil Sogn og fjordane ROS-analyse Varehuset Brødrene Wangen side 18