Trafikktal mm. for rv. 52 Hemsedalsfjellet

VIDSYN RÅDGIVNING AS Trafikktal mm. for rv. 52 Hemsedalsfjellet med bru på rv. 5 over Sognefjorden Adresse Mobiltelefon Bank Strandvegen 13 a 415 30 963 0539 49 73795 N-6884 ØVRE ÅRDAL Norge E-post: jan@vidsyn.as Org. nr.: 985229201 MVA

1. Oppdraget 3 2. Konklusjonane 4 3. Bakgrunn 7 4. Plandokumenta 10 5. Modellar, scenario og føresetnadar 13 6. Indikatorar for måloppnåing 15 7. Alternativ/Scenario 17 8. Følsemdberekningar 18 9. Reisetid og avstand 21 10. Investeringar 23 11. Trafikktal (gods og person) 24 12. Kost/nytte-vurderingar 28 13. Vedlegg 31 14. Figurar og tabellar 36 2

1. Oppdraget I Nasjonal Transportplan for perioden 2018-2029 (NTP) skal det veljast to hovudvegsamband mellom Austlandet og Vestlandet (Tiltaka). I Aust-vest utgreiinga frå januar 2015 rådde Statens vegvesen (SVV) til E134 Haukeli (Haukeli) med arm til Bergen (Hordalandsdiagonalen/HD) som prioritert hovudtrasé. Som andre hovudtrasé rådde SVV til å velje rv. 52 Hemsedalsfjellet med arm til Ålesund framfor rv. 7 Hardangervidda. Regjeringa stadfesta valet av Haukeli, men bad samstundes om ei konseptvalutgreiing (KVU) i valet mellom Hemsedalsfjellet og Hardangervidda. KVU en låg føre 1. september 2016 og SVV konkluderte på nytt med rv. 52 over Hemsedalsfjellet som det andre hovudvegsambandet. KVU en er no ute på høyring, med frist 15. desember 2016. Det ligg føre fleire grunnlagsdokument, alle frå Statens vegvesen (SVV). Dei viktigaste er: Aust-vest utgreiinga frå januar 2015 (Strategien) Konseptvalutgreiing mellom rv. 7 og rv. 52 (KVU en) Transportmodellberekninga for Aust-vest-utgreiinga (utkast) (Arbeidsdokument 2015) Transportmodellberekninga for KVU RV7/RV52 (Arbeidsdokument 2016) Utifrå grunnlagsdokumenta skal dette notatet få fram sannsynlege endringar i valkomponentane for Hemsedalsfjellet med arm vidare til Ålesund når den vedtekne E39- utbygginga er gjennomført. Analysen skal vise to alternativ: 1. Rv. 52/5 til Ålesund (Arm til Ålesund) 2. Rv.52/5 til bru Mannheller Fodnes (Ny bru) og gje svar på: Kva blir endringane i reisetid? Kor store blir investeringane? Korleis blir endringane i trafikktala (fordelt på tungtransport og personbilar)? Korleis slår det ut for kost/nyttevurderingane for rv. 52 Hemsedalsfjellet? Annan relevant dokumentasjon I tillegg til SVV sine dokumenter har Asplan Viak laga ein fagrapport (Fagrapporten) om lokale og regionale verknader 1. Den er underlagsdokument for KVU en frå september 2016. Det ligg dessutan føre KVU ar både for rv. Hardangervidda og rv. 15 Strynefjellet (revidert). Datagrunnlaget Datagrunnlaget skriv seg frå alle desse kjeldene. Dokumenta er frå ulike tidspunkt i prosessen, har ulik basis, føresetnader, scenario/alternativ og kombinasjonar. Talmaterialet er difor ikkje alltid heilt konsistent. Eit døme er at i nokre samanhengar er Sandvika nytta, i andre Oslo. Det påverkar likevel ikkje hovudkonklusjonane. For trafikktala vert det nytta ÅDT 2, når ikkje anna er nemnt. 1 Utgåve: 1, 05.09.2016 2 summen av tal køyretøy som passerer eit punkt på ein vegstrekning (for både retningar samanlagt) gjennom året, delt på året sine dagar, altså et gjennomsnittstal for dagleg trafikkmengd. 3

2. Konklusjonane Ei ny bru over Sognefjorden som avløyser ferja mellom Fodnes og Mannheller vil ha stor verknad for trafikken på Hemsedalsfjellet. Berre brua åleine vil gje trafikkauke (+507 ÅDT) over fjellet. Sjølv med lang tunnel på Hardangervidda vil ei bru over Sognefjorden gi ein trafikkauke på Hemsedalfjellet på (+406 ÅDT). Eit brusamband mellom Lærdal og Sogndal vil ha marginal verknad for trafikken på Haukelifjell og Hardangervidda. Ein arm av E134 Haukeli til Bergen - Hordalandsdiagonalen - vil redusere trafikken (og netto nytte pr. budsjettkrone) på både Hardangervidda og Hemsedalsfjellet, men der Hardangervidda vert klårt hardast råka. Reisetid og avstand I høve dagens situasjon vil utbygging av Hemsedalsfjellet, bru over Sognefjorden og dei andre tiltaka på strekningane gje kortare reisetid og avstand mellom Oslo og Nordvestlandet (Sunnfjord/ Nordfjord/ Sunnmøre) med: 1. Med 2:29 timar (frå 8:53 til 6:24) til/frå Ålesund. Avstanden vert korta ned med 26 km (frå 523 km til 497 km) 2. Med 1,1 time (frå 8 t til 6,9 t) frå Florø. Avstanden blir korta ned med 10 km (frå 499 km til 489 km) 3. Bru på rv. 5 ved Fodnes Mannheller åleine vil redusere reisetida med 0:22. Avstanden vert uendra. Trafikktal I 2014 er trafikken størst på Hemsedalsfjellet, som òg dominerer når det gjeld godstrafikken Persontrafikk 2014 Godstrafikk 2012 Rv. 7 Hardangervidda 815 121 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 865 351 Frå 2004 til 2013 har trafikken på Hemsedalsfjellet auka med 57 %, medan Hardangervidda berre har hatt auke på 10 %. Bru over Sognefjorden (E39/Rv. 5/E16 - Ålesund (Moa) - Skei -Mannheller - Gol - Oslo) gir store endringar i trafikktala. Særleg slår dette positivt ut for Hemsedalsfjellet. Trafikk på fjellovergangar (ÅDT) Veg Stad OV0+ Alternativ 10 3 E16 Filefjell 1067 903-164 -15% E134 Haukelifjell 1513 1490-23 -2% Rv. 7 Hardangervidda 2711 1288-1423 -52% 3 Alternativ 10 i tabellen er med E134 ferdig utbygd, men ikkje med HD. 4

Trafikk på fjellovergangar (ÅDT) Veg Stad OV0+ Alternativ 10 3 RV13 Vikafjellet 671 438-233 -35% RV15 Strynefjellet 796 566-230 -29% Rv. 52 Hemsedalsfjellet 1013 3955 2942 290% FV50 Hol-Aurland 91 89-2 -2% FV53 Tyin-Årdal 254 221-33 -13% F55 Sognefjellet 278 543 265 95% Sum 8394 9493 1099 13% Investeringar Brua over Sognefjorden er kostnadsrekna til 7,4 mrd. Frå Skei og nordover ligg investeringane inne i føresetnaden om utbygging av ferjefri E39. Det meste av kostnadane kjem difor med brua, tunnelane på Hemsedalsfjellet og på rv. 7 frå Gol til Hønefoss. Når det gjeld dei relevante rutene syner Strategien slike investeringar: Alternativ Rute Kostnad i mrd. kr E16 Bergen Voss Lærdal Fagernes - Sandvika 14,8 E16/Rv. 52 Bergen Voss Lærdal Gol Sandvika 19,0 E16/Rv. 7 Bergen Voss Eidfjord Gol Sandvika 23,4 E39/Rv. 5/Rv. 52 Ålesund Stryn Lærdal Gol Sandvika 21,2 Kost/nytte Nettonytten pr. år i mill. kr er klart best for ruta Ålesund (Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Oslo. Nr Scenario Rute Nytte Alternativ 2 E16/Rv. 52/Rv. 7 Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss - Sandvika 218 Alternativ 3 E16/Rv. 7 Bergen - Voss - Granvin - Eidfj - Gol - Sandvika 335 Alternativ 5 E16 Bergen - Voss - Lærdal - Hønefoss Sandvika 151 Alternativ 10 E39/Rv. 5/Rv. 52 Ålesund (Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Oslo 1052 Alternativ 14 Rv. 5/E39/E16 Florø - Førde - Sogndal - Lærdal - Hønefoss - Oslo 285 Det er framleis slik at dei ulike konsepta har negativ nettonytte (nytte pr. budsjettkrone), men rv. 52 i kombinasjon med ny bru kjem klart best ut. Årsaka er at brua og fleire element frå Skei og nordover har høg nettonytte. 5

Scenario E16/Rv. 52/Rv. 7 E16/Rv. 7 E16 Rv. 5/Rv. 52/E39 Rute Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss Sandvika Bergen - Voss - Granvin - Eidfj - Gol Sandvika Bergen - Voss - Lærdal - Hønefoss Sandvika Ålesund (Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Oslo Netto nytte (mrd. k) Nytte pr. budsjettkr. -14-0,7-12 -0,5-12 -0,8-7 -0,3 Nettonytta pr. budsjettkrone er dessutan noko betre med Hemsedalfjellet enn Filefjell. Det underbygger departementet si avgjer om at Filefjell ikkje vil vere eit hovudvegsamband mellom Austlandet og Vestlandet. Høyringa no gjeld valet mellom Hemsedalsfjellet og Hardangervidda som det andre hovudvegsambandet. 6

3. Bakgrunn Strategien I januar 2015 la SVV fram ein «langsiktig utviklingsstrategi» for val av aust vestsamband i Sør-Noreg. Fyrsteprioritet har Haukeli, med arm til Bergen. Utifrå m.a. beredskapsomsyn meiner etaten det naudsynt med to vegsamband. Som det andre hovudvegsambandet tilrår dei Hemsedalsfjellet framfor Hardangervidda. Dei grunngir valet slik: «Våre transportanalyser viser at E134 i hovedsak ikke kan dekke de behov som de andre vegforbindelsene mellom Bergen og Oslo dekker, muligens med unntak av rv 7 over Hardangervidda. På denne bakgrunn mener vi det er nødvendig å prioritere ytterligere en forbindelse over fjellet mellom Østlandet og Vestlandet. Som vi har vist er det en viss konkurranse mellom E134 og rv 7, fordi de ligger nærmest hverandre og til en viss grad ivareta samme nasjonale behov. Ved en utbygging av E134 med arm mot Bergen, tar E134 i høy grad over de nasjonale oppgaver som rv 7 over Hardangervidda har. Derfor mener vi at den andre prioriterte riksvegforbindelsen over fjellet bør være rv. 52 over Hemsedal eller E16 over Filefjell. Den samfunnsøkonomiske nytteberegningen gir ikke noe tydelig svar på hvilken av disse to forbindelsene som bør prioriteres. Begge alternativene har negativ nettonytte og en nettonytte pr. budsjettkrone på ca. -0,7. Begrunnelser for å velge Hemsedal er at rv. 52 kan bli en del av en rask forbindelse mellom Østlandet og Sogn og Fjordane som fortsetter i rv 5 med en ny bru over Sognefjorden som erstatning for ferjesambandet Fodnes Mannheller, og videre fram til ferjefri E39 ved Skei. Etter utbygging av ferjefri E39 gir dette også en rask forbindelse til Sunnmøre. Rv. 52 over Hemsedal har også en viktig oppgave som alternativ forbindelse mellom Oslo og Bergen. En utbygging av en tunnel fra Borlaug og opp mot Hemsedal vil gi ytterligere en nesten helt vintersikker veg over fjellet med god regularitet og rimelige stigninger. Selv med en prioritering av E134 med arm til Bergen, vil det ta lang tid før denne er på plass. Inntil dette skjer vil rv. 52 over Hemsedal være den viktigste forbindelsen mellom Oslo og Bergen. E16 har allerede en god vinterregularitet, og den vil bli enda betre med de utbygginger som pågår. I tillegg vil utbygging av E16 mellom Sandvika og Hønefoss samt mellom Voss og Arna gi både forbindelsen over Valdres og Hemsedal kortere reisetid. Det gjelder også forbindelsen over Hardangervidda. En satsing på forbindelsen over rv. 52 innebærer også en satsing på rv 7 mellom Hønefoss og Gol. En slik satsing vil også ha betydning for den trafikk som går på rv 7 over Hardangervidda. Ved en avveining mellom å prioritere rv. 52 eller E16 som den andre hovedvegforbindelsen mellom Østlandet og Vestlandet mener vi at det er strategisk mest framtidsrettet å prioritere alternativet rv 7/ rv. 52 over Hemsedal. Det gir raskere forbindelser mellom Oslo og Bergen og gir 7

samtidig videre utviklingsmuligheter mot Sogn og Fjordane og Sunnmøre. Vi forutsetter samtidig at pågående utbygging av E16 over Filefjell fullføres. Disse utbyggingene vil innebære at også E16 får god standard på lange strekninger. For rv 7 over Hardangervidda innebær dette at det ikke bør gjennomføres utbygging av lange tunneler, men vi mener det kan bli aktuelt med mindre og lokale tiltak for å ivareta blant annet reiseliv og villrein. Slike mindre utbedringer bør analyseres i den pågående KVUen for rv 7 over Hardangervidda. En utbygging av rv 5 med bru over Sognefjorden er en naturlig del av en langsiktig strategi for utvikling av rv. 52 som en hovedvegforbindelse mellom øst og vest. En slik utbygging gir mer trafikk over Hemsedal og dermed økt nytte for tiltak på rv. 52, men har ikkje avgjørende betydning for valg av utviklingsstrategi for øst-vest-forbindelsene. Tiltak på rv 7 mellom Hønefoss og Gol, på rv. 52 over Hemsedal samt på E16 mellom Borlaug og Bergen og Sandvika og Hønefoss bør prioriteres før tiltak på rv 5.» Grunngjevinga for å velje Hemsedalsfjellet og Hallingdal framfor E16 Filefjell (Filefjell) og Valdres vert stadfesta av dei samfunnsøkonomiske nyttevurderingane, når det kjem ny bru over Sognefjorden: Ved en utbygging av E134 med arm mot Bergen, tar E134 i høy grad over de nasjonale oppgaver som rv. 7 over Hardangervidda har. Derfor mener vi at den andre prioriterte riksvegforbindelsen over fjellet bør være rv. 52 over Hemsedal eller E16 over Filefjell. Den samfunnsøkonomiske nytteberegningen gir ikke noe tydelig svar på hvilken av disse to forbindelsene som bør prioriteres. Begge alternativene har negativ nettonytte og en nettonytte pr. budsjettkrone på ca. -0,7. Hvis rv. 52 over Hemsedal suppleres med utbygging av fv. 5 med ny bru over Sognefjorden som erstatning av ferjesambandet Mannheller Fodnes, blir forbindelsen over Hemsedal mer nyttig. Men den er fortsatt ulønnsom med en nettonytte pr. budsjettkrone på -0,3. Vedtak og vidare prosess Regjeringa konkluderte i februar 2016 med Haukeli som det eine av to hovudvegsambandet aust vest. SVV fekk samstundes i oppdrag å lage ein KVU for valet mellom Hardangervidda Hemsedalsfjellet, som det andre hovudvegsambandet. Det er den som no er ute til høyring, med frist 15. desember. Departementet bestemte dessutan at det vert laga KVU for trasé for E134 gjennom Telemark. I denne omgang er det ikkje aktuelt å gjennomføre KVU for Hordalandsdiagonalen 4. 4 Sjå tingingsbrevet frå Samferdsledepartementet 2.2.16 8

Andre relevante hendingar 2014-2016 Etter oppdrag frå departementet har SVV laga KVU for Hardangervidda 5. Kvalitetssikringa vil ikkje bli gjennomført no, men blir del av oppfølging av den nye KVU en for det andre hovudvegsambandet. Elles seier departementet i tingingsbrevet av 2. februar 2016 at: «Departementet legger opp til at E16 ikke vil være en hovedvegforbindelse mellom Østlandet og Vestlandet. Det er imidlertid lagt til grunn at påbegynte tiltak på E16 skal ferdigstilles. Når det gjelder spørsmålet om øvrige planlagte tiltak på E16 skal gjennomføres, vil dette bli vurdert i arbeidet med NTP 2018-2029.» Planane om å utbetre/strosse dei gamle tunnelane på rv. 15 Strynefjellet er lagt vekk. I staden lova statsråden hausten 2014 rask avgjer om ny trasé på nye tunnelar over fjellet. SVV la fram slik plan i september 2016 6. Det er venta at Strynefjellet kjem inn med midlar i den neste NTP en. 5 Oktober 2015, SVV 6 Revidert tilleggsutgreiing KVU Strynefjellet, SVV, juni 2016 9

4. Plandokumenta Dette kapittelet omhandlar føremålet med dokumenta, premissane og nokre av dei relevante hovudkonklusjonane. Aust-vestutgreiinga 7 frå januar 215 Føremålet med Strategien er å analysere kor viktig og kva funksjon dei ulike aust-vest sambanda har no (2013) og vil få, fram mot 2050. Analysen har eit langt perspektiv (2050) som understrekar at det handlar om eit overordna og framtidsretta konseptval. Det ligg ei rad utbyggingsføresetnader til grunn. Det er i transportmodellberekningane nytta ulike scenario eller ruteval, i ulike kombinasjonar. Relevante alternativ Følgjande relevante utviklingsalternativ er analysert: 1. E16 over Filefjell, nye tunnelar Voss Borlaug og Borlaug Fagernes og mindre utbetringar. Kostnad 15 mrd. kr. 2. Riksveg 52 over Hemsedal, nye tunnelar Voss Borlaug, Borlaug Gol (20 km med 3 % stigning) og Flå Hønefoss og mindre utbetringar. Kostnad 19 mrd. kr. 3. Riksveg 7 over Hardangervidda via Gol, nye tunnelar Eidfjord Haugastøl (10+30 km med maksimal stigning på høvesvis 5 % og 3 %), Haugastøl Gol Flå (5 tunnelar) og Flå Hønefoss og mindre utbetringar Gol - Flå. Kostnad 23 mrd. kr. 4. Riksveg 5 som forlenging av alternativa E16 Filefjell eller rv. 52 Hemsedalsfjellet, ny flytebru som erstattar ferjesambandet Mannheller Fodnes. Kostnad for ny bru er 7,4 mrd. kr, og 21 mrd. kr kombinert med Hemsedalsfjellet og rv. 7 i Hallingdal. Transportmodellberekningar for Aust-vest-utgreiinga (utkast) Føremålet med Arbeidsdokument 15 er å gå djupare ned i alternativa og analysere valkomponentane utifrå ulike kombinasjonar. Det er dessutan gjennomført grundige følsemdog kost/nytte-analyser. Konseptvalutgreiing (KVU) mellom rv. 7 og rv. 52 Gol - Voss KVU en frå september 2016 har andre mål enn Aust - vestutgreiinga. Det vert òg stilt andre krav til ein KVU enn til ei strategisk utgreiing. Tiltaka og analysane er avgrensa til det som er relevant for val mellom to alternativ, som det andre hovudvegsambandet. I tråd med KVU en sin geografiske nemning er utgreiinga i grove trekk avgrensa frå Gol i øst og til Voss i vest. Tinginga Føremålet med KVU en er å greie ut kva for ein av dei to fjellovergangane som er best eigna som hovudvegsamband. 18.mars 2016 fastsette departementet samfunnsmålet: 7 «Utredning om forbindelser mellom Østlandet og Vestlandet», SVV, januar 2015 10

«Rv. 7 over Hardangervidda eller rv. 52 over Hemsedal skal være en effektiv og samfunnssikker hovedvegforbindelse mellom Østlandet og Vestlandet.» Arbeidsdokument 2016 Som grunnlagsdokument for KVU en ligg òg her føre transportmodellberekningar etter same lest som for Strategien. Asplan Viak sin fagrapport om lokale og regionale verknader På oppdrag frå SVV har Asplan Viak AS 8 greidd ut lokale og regionale verknader av ein vegutbygging mellom Gol og Voss. Utgreiinga er ein delrapport og grunnlag for SVV sin KVU. Utgreiingstema har vore: Næringar som vert påverka av gjennomgangstrafikken Reiselivsnæringa Transportintensiv næring Lokale verknader Hovudkomponentane under kvart av tema har vore: Endringar i gjennomgangstrafikk Vintersikker veg Auka trafikk Redusert reisetid Hovudkonklusjonen i Fagrapporten er: «Det generelle bildet er at rv. 7 er å foretrekke når de minst omfattende referansealternativene legges til grunn (Basis2050 og Basis2050 med utbygd E134). Når man sammenligner mot referansealternativet Pluss2050 blir bildet mer nyansert, men samlet sett er det fortsatt rv. 7 som foretrekkes. Dersom man i tillegg legger til grunn en bro på rv. 5 eller utbygd Hordalandsdiagonal, så vil rv. 52 anbefales.» Med ny bru over Sognefjorden og ev. arm til Bergen vert konklusjonen endra til: SVV si tilråding «Den samlede vurderingen er at rv. 52 er foretrukket i begge følsomhetsanalysene. Med en bro over Sognefjorden er det virkninger for reiselivet i tillegg til et sikrere resultat for transportintensivt næringsliv som fører til at rv. 52 styrker seg mot rv. 7. Med utbygd Hordalandsdiagonal er virkningene for transportintensivt næringsliv vurdert som større enn virkningene for de tre øvrige temaene.» I KVU en held SVV fast på tilrådinga om rv. 52 Hemsedal som det beste alternativet: «Statens vegvesen anbefaler at rv. 52 over Hemsedal blir den andre hovedvegforbindelsen mellom Østlandet og Vestlandet. Rv. 52 er vurdert som bedre enn rv. 7, både når det gjelder samfunnsøkonomi, måloppnåelse 8 11

og muligheten til å betjene nasjonal trafikk som ikke kan benytte E134. Dette betyr at en satsning på rv. 52 sammen med E134 er vurdert å være en bedre helhetsløsning, som vil gi effektive og samfunnssikre hovedvegforbindelser for reisende i et geografisk større område enn det rv. 7 kan dekke. Dersom man velger rv. 52 over Hemsedal som den andre hovedvegforbindelsen mellom Østlandet og Vestlandet, er det åpent for senere å analysere alternative utbygginger av en arm til Bergen og effektene av denne. På den annen side viser følsomhetsanalyser at det ut fra et trafikkmessig og samfunnsøkonomisk perspektiv er lite hensiktsmessig å gå inn for både stor utbygging over rv. 7 over Hardangervidda og ny Hordalandsdiagonal.» Rapporten syner fordelingsverknadane på dei ulike utgreiingstema/valkomponentane i det sokalla Pluss2050-alternativet 9. Det ligg utanfor oppdraget, men for interesserte vert det synt til den. 9 Framleis utan Hordalandsdiagonalen og bru Fodnes - Mannheller 12

5. Modellar, scenario og føresetnadar Mykje av datagrunnlaget for Strategien og KVU en ligg i Arbeidsdokument 2016/2015 frå Transportøkonomisk institutt (TØI) Modellar Her er nytta nasjonal persontransportmodell, regionale persontransportmodellar og nasjonal godsmodell. Scenario OV0+ (Basis2050) Det er nytta eit basisscenario (OV0+) med 2050 som basisår. Det bygger på grunnprognosenettverket for 2050 med slike føresetnader: Oppgradering av E18 og E39 frå Sandvika til Bergen Oppgradering av E16 - mellom Bergen og Voss - mellom Sandvika og Hønefoss Oppgradering av E6 frå Oslo til Otta Togtilbodet er forbedra med auka frekvens og raskare reisetider for fleire strekningar, særleg på Sørlandsbanen og Bergensbanen Ringeriksbanen står ferdig Grenlandsbanen bitt Vestfoldbanen og Sørlandsbanen med ei ny strekning mellom Porsgrunn og Vegårdshei Basis2050 er eit teoretisk fundament, som gjeld berre om dei ferdig finansierte prosjekta vert realisert. Pluss2050 I dei fleste samanhengar vil det vere mest relevant å vurdere verknadane for Hardangervidda og Hemsedalsfjellet med E134 ferdig utbygd 10. I analysane til Arbeidsdokument 2016 er det difor nytta Basis2050 med ny E134 som samanlikningsgrunnlag. I tillegg er verknadane av ny veg mellom Gol og Voss vurdert med eit samanlikningsgrunnlag der også ny E39 frå Kristiansand til Trondheim er realisert. Det er og rekna med reisetidsforbetringar på jernbane, særleg Ringeriksbanen. Dette samanlikningsgrunnlaget er referert til som Pluss2050. Det er viktig å vere merksam på at dette scenario framleis er utan arm til Bergen (HD) eller ny bru på rv. 5 over Sognefjorden. Desse alternativa er derimot analysert grundig både i kombinasjonane og for følsemd i Arbeidsdokument 2016.. Nytte I Arbeidsdokumenta er utvikla ein eigen nytteberekningsmodul. Den reknar ut samfunnsøkonomisk nytte av dei trafikale endringane i transportmodellen. Elementa er: Trafikantnytte Bilførarnytte Bilpassasjernytte Trafikantnytte for kollektiv Operatørnytte 10 Men ikkje HD. 13

Nytte for samfunnet elles Sparte miljø og ulykkeskostnader 14

6. Indikatorar for måloppnåing Lokale og regionale ringverknader KVU en rangerar konsepta etter indikatorar for måloppnåing. Indikatorane er delt i: Effektmål Generelle samfunnsmål. Effektmåla er delt i: Redusert reisetid gjennom prosjektområdet Reduserte høgdemeter Få eller ingen timar kolonnekøyring og stengt veg Dei generelle samfunnsmåla er delt i: Auka sannsynlegheit for kryssing Utnytting av beiteområde Risiko for ulykker Oppretthald av viktige samfunnsfunksjonar Dette er ei grov rangering. Det er likevel indikasjon på kva som skil dei to alternativa og kor dei står om lag likt. Tabellen er eit utdrag frå samandragkapittelet i KVU en 11. Tabell 1 Rangering av sentrale indikatorar 0 alternativet (uendra) Rv. 7 Rv. 52 Redusert reisetid gjennom prosjektområdet 5 3 1 Reduserte høgdemeter 5 3 1 Få eller ingen timar kolonnekøyring og stengt veg 4 1 1 Auka sannsynlegheit for kryssing 3 1 3 Utnytting av beiteområde 3 1 3 Risiko for ulykker 5 4 1 Oppretthald av viktige samfunnsfunksjonar 5 1 1 Oppsummert 5 3 1 Komponentane i dette notatet Dei sentrale komponentane i dette notatet er: Reisetid Investeringar Trafikktal (gods og person) Kost/nyttevurderingar 11 Der er det òg tal for dei korte tunnelane i både sambanda. 15

Det er berre sett på desse komponentane for Hemsedalsfjellet med bru Fodnes Mannheller og ev. vidare utbygging mot Ålesund, men i ulike kombinasjonar og følsemd. Det overordna bilete kjem fram i KVU en og er ikkje meir omhandla her. Alle data kjem frå dei aktuelle utgreiingane frå SVV med underliggjande utgreiingar (Asplan Viak) og arbeidsdokumenta (TØI). 16

7. Alternativ/Scenario I Arbeidsdokumentet 2015 til Strategien er det trekt ut desse scenario: Tabell 2 Relevante scenario Alt nr Nr Rute 2 E16/Rv. 52/Rv. 7 Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss - Sandvika 3 E16/Rv. 7 Bergen - Voss - Granvin - Eidfj - Gol Sandvika 5 E16 Bergen - Voss - Lærdal - Hønefoss Sandvika 10 E39/Rv. 5/E16 Ålesund(Moa) - Skei -Mannheller - Gol - Oslo 14 Rv. 5/E39/E16 Florø - Førde - Sogndal - Lærdal - Hønefoss Oslo I nokre av dokumenta er det lagt fram ytterlegare kombinasjonar. Det mest relevante gjeld alternativ 10 med ulike kombinasjonar. Det likevel naudsynt å trekke inn Hordalandsdiagonalen. Den er viktig for valet mellom dei to hovudtiltaka, på tross av at den gir reduserte trafikktal og nettonytte for både Tiltaka. 17

8. Følsemdberekningar Det er i Arbeidsdokument 2016 gjennomført trafikale følsemdberekningar av konsepta for å handtere usikkerheit og få fram eit meir robust avgjerdsgrunnlag. Det er i hovudsak sett på kva verknad andre utbyggingsprosjekt vil ha på dei to hovudkonsepta. Eit sett av resultat syner korleis Hordalandsdiagonalen vil ha verknad for den trafikale utviklinga i prosjektområdet, og for nytten av konsepta på Hemsedalsfjellet og Hardangervidda. Det andre settet av følsemdberekningar syner verknaden av ei ny bru over Sognefjorden mellom Lærdal og Sogndal, altså ei ferjeavløysing mellom Fodnes og Mannheller. Det ligg som føresetnad i basisscenario (OV0+) 2050 (Basis2050) at E39 er ferjefritt frå Stavanger til Bergen, men ikkje vidare til Ålesund. Det er analysert sensitiviteten ved dei to alternativa, Hordalandsdiagonalen og ny bru over Sognefjorden, med E134 ferdig utbygd (Pluss2050) som basis. I figuren nedanfor er ny bru over Sognefjorden på rv. 5 Fodnes Mannheller merka med blått medan Hordalandsdiagonalen er grøn. Resultatet ved dei ulike alternativa går fram av Kombinasjonsalternativa på side 26. Figur 1 Tilstøytane prosjekt som er følsemdrekna 18

Bru over Sognefjorden Ei ny bru over Sognefjorden som avløyser ferja mellom Fodnes og Mannheller vil ha stor verknad for trafikken på Hemsedalsfjellet. Med lang tunnel på Hardangervidda vil ei bru over Sognefjorden gi ein trafikkauke på Hemsedalfjellet på (+406 ÅDT). Tilsvarande auke på Hemsedalsfjellet vil være (+507 ÅDT). Eit brusamband mellom Lærdal og Sogndal vil ha marginal verknad for trafikken på Haukelifjell og Hardangervidda. Figur 2 Trafikale verknader av bru på rv. 5 over Sognefjorden for fjellovergangane Det avgjerande her er likevel at det vil ha stor verknad for val av reiserute både til/frå Lærdal mot Sunnfjord, Nordfjord og Sunnmøre. Det er omhandla i dei etterfølgjande kapitla. 19

Figur 3 Alternativet Oslo - Ålesund med bru over Sognefjorden Arm til Bergen Hordalandsdiagonalen Det er likevel slik at trafikktala vil vere ulike om Hordalandsdiagonalen vert bygd. Dette vil sjølvsagt og gje endra kost/nytte. I strategidokumentet frå januar 2015 er det gjennomført sensitivitetsberekningar som syner: «Beregninger av konseptene med den såkalte Hordalandsdiagonalen viser at en arm fra E134 til Bergen vil kunne gi Hardangervidda en trafikkreduksjon på opp mot 37 % (-2658 ÅDT), sammenliknet med hva en utbygging av rv. 7 ellers ville gitt. Med utbygging av rv. 52 vil tilsvarende reduksjon på Hemsedal være 32 % (-1777 ÅDT).» Det står meir om dette i Strategidokumentet. Det er og omhandle i seinare kapittel i dette notatet. 20

9. Reisetid og avstand Situasjonen i dag Tabell 3 Reisetid og avstand på nokre relevante ruter Nr. Rute Km Tid E16/Rv52/Rv7 Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss - Sandvika 465 07:18 E16/Rv7 Bergen - Voss - Granvin - Eidfjord - Gol - Sandvika 448 07:03 E16 Bergen - Voss - Lærdal - Hønefoss - Sandvika 504 07:55 E39/Rv5/E16 Ålesund(Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Sandvika 523 08:53 Rv5/E39/E16 Florø - Førde - Sogndal - Lærdal - Hønefoss - Sandvika 466 07:22 Effekten av bru over Sognefjorden Bru over Sognefjorden vil ikkje ha nokon effekt på reisetid mellom Oslo og Bergen, men har effekt på all trafikk Oslo - Lærdal og nordover mot Skei/Ålesund/Florø. Tabell 4 Avstandar og reisetider Oslo - Sogndal med Nullkonseptet og utbyggingskonsepta på rv. 52 Nullkonsept Rv. 52 (Lang) Rv. 52 og bru Rv. 5 Avstand i km 146 135 135 Reisetid i minutt 158 128 106 All trafikk som skal nord for Lærdal eller sørover frå Sogndal/Ålesund får 22 minutt kortare reisetid, berre som følgje av brua. For heile strekninga fram til t.d. Ålesund (scenario/rute 10) blir avstand og reisetid monaleg redusert. I dag er strekninga mellom Ålesund og Oslo 523 km med tidsbruk på 8:53 timar. I alternativ 10 (ferdig utbygd E39) er strekninga redusert til 497 km og tidsbruken redusert til 6:24 timar 12. Tabell 5 Reisetidsreduksjon for ulike strekningar Alternativ Lengde i dag i km Lengde i 0+ Reisetid i dag Reisetid i 0+ Ny lengde Ny reisetid E16 504 496 7:55 6:58 470 6:03 E16/Rv. 52 465 451 7:18 6:31 439 5:39 E16/Rv. 7 448 433 7:03 6:22 404 5:11 E39/Rv. 5/Rv. 52 523 508 8:53 7:33 497 6:24 Av Trafikktal (gods og person) frå s. 24 går det fram at dette vil fange opp mykje trafikk som i dag vel andre vegar som t.d. rv. 15 Strynefjellet 13. 12 Her er det nokre avvikande tal i utgreiingane. Nokre stader er nytta Sandvika og andre stader Oslo 13 Rv. 13 Vikafjellet, fv. 50 Aurland Hol og fv. 53 Årdal Tyin vert berre råka i mindre grad. 21

Figur 4 Utbygging av rv. 7, rv. 52 og E134 gir reisetidsinnsparing i forskjellige områder for reiser til/frå Oslo (i Pluss2050) Pluss2050 alternativet er utan Hordalandsdiagonalen og ny bru over Sognefjorden. Kartet viser at Hemsedalsfjellet har det geografisk største omlandet. Når det gjeld folketal er fordelinga slik: Tabell 6 Folketalfordeling Grønt område: 155.000 busette Oransje område: 246.000 busette Lilla område: 173.000 busette 22

10. Investeringar Tabell 7 Konsept og kostnad Konsept Kostnad (mrd. 2016-kr) 0-konseptet - Rv. 7 kort tunnel 18 Rv. 52 kort tunnel 15 Rv. 7 lang tunnel 22 Rv. 52 lang tunnel 19 Rv. 5 Bru Fodnes - Mannheller 7 Når det gjeld relevante ruter syner Strategien slike investeringar (0+): Tabell 8 Investering etter rute Alternativ Rute Kostnad i mrd. kr E16 Bergen Voss Lærdal Fagernes - Sandvika 14,8 E16/Rv. 52 Bergen Voss Lærdal Gol - Sandvika 19,0 E16/Rv. 7 Bergen Voss Eidfjord Gol - Sandvika 23,4 E39/Rv. 5/Rv. 52 Ålesund Stryn Lærdal Gol - Sandvika 21,2 23

11. Trafikktal (gods og person) No-situasjonen Tabell 9 Trafikk (ÅDT) over fjellovergangane 2014/2012 Persontrafikk 2014 Godstrafikk 2012 Rv. 7 Hardangervidda 815 121 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 865 351 Persontrafikken i dag er om lag lik for dei to fjellovergangane. Hemsedalsfjellet har det meste av godstrafikken. Særleg på rv. 52 Hemsedalsfjellet har trafikken auka frå 2004. Tabell 10 Utviklinga 2004 2013 Nr. Rute % auke E16 Filefjell 7 % Rv. 7 Hardangervidda 10 % Rv. 52 Hemsedalsfjellet 57 % Trafikktal for tiltaksalternativa (hovudkonsepta) Det er køyrt tre alternative tiltaksberekninga på grunnlag av referansen Basis2050. Dette er dei to hovudkonsepta ny E16/rv. 52 over Hemsedalsfjellet og ny rv. 7/RV13 over Hardangervidda, samt varianten over Hardangervidda med kortare tunnelar mellom Eidfjord og Haugastøl 14. Tabell 11 Trafikktal for tiltaksalternativa mot Basis2050 for gods- og personbilar Nr Veg Stad Endring i trafikktal Basis2050 RV52 RV7 RV52 RV7 3 E134 Haukelifjell 2549 2522 2280-27 -269 8 Rv. 7 Hardangervidda 3865 1364 6047-2501 2182 13 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 1389 4805 1336 3416-53 17 Rv. 5 Sogndal sør 6025 6455 6019 430-6 Resultata syner korleis trafikken skifter mellom Hardangervidda og Hemsedalsfjellet avhengig av kva veg som vert utbetra. I basisalternativet er Hardangervidda det mest attraktive rutevalet mellom Osloområdet og Bergensområdet. Då har Hardangervidda trafikktal på 3865 ÅDT, medan Hemsedalsfjellet ligg på 1389 ÅDT. Ved bygging av ny rv. 7 med lange tunnelar mellom Eidfjord og Haugastøl aukar trafikken på Hardangervidda til 6047 ÅDT, medan trafikken over Hemsedalsfjellet fell til 1336 ÅDT. Ved bygging av Hemsedalsfjellet fell trafikken over Hardangervidda til 1364 ÅDT, medan trafikken over Hemsedalsfjellet aukar til 4805 ÅDT. 14 Dette alternativet er ikkje omhandla i dette kapittelet, men ligg i Arbeidsdokument 2106 24

I Arbeidsdokumentet 2016 er dette brote ned på person og gods 15. Det er Hemsedalsfjellet som dominerer i godstrafikken. Om vi ser på tiltaksalternativa med utbygd E134 (Pluss2050) får vi: Tabell 12 Trafikktal for tiltaksalternativa mot Pluss2050 for gods- og personbilar Nr Veg Stad Endring i trafikktal Pluss2050 RV52P RV7P RV52P RV7P 3 E134 Haukelifjell 9390 8208 7188-1182 -2202 8 Rv. 7 Hardangervidda 1144 548 4509-596 3365 13 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 1292 3847 1237 2555-55 17 Rv. 5 Sogndal sør 5941 6379 5928 438-12 Her ser vi at utbygginga av E134 (utan Hordalandsdiagonalen) gir nedgang for Hardangervidda og ei monaleg auke for Hemsedalsfjellet Alternative scenario/ruter Alternativ 10 med bru over Sognefjorden (E39/Rv. 5/E16 Ålesund(Moa) - Skei -Mannheller - Gol - Oslo) gir store endringar i distanse og tidsbruk, som igjen slår ut på trafikktala. Tabell 13 Trafikk på fjellovergangar for alternativ 10 samanlikna med OV0+ Veg Stad Trafikk på fjellovergangar (ÅDT) OV0+ Alternativ 10 E16 Filefjell 1067 903-164 -15% E134 Haukelifjell 1513 1490-23 -2% Rv. 7 Hardangervidda 2711 1288-1423 -52% Rv. 13 Vikafjellet 671 438-233 -35% Rv. 15 Strynefjellet 16 796 566-230 -29% Rv. 52 Hemsedalsfjellet 1013 3955 2942 290% Fv. 50 Hol-Aurland 91 89-2 -2% Fv. 53 Tyin-Årdal 254 221-33 -13% Fv. 55 Sognefjellet 278 543 265 95% Sum 8394 9493 1099 13% Vi ser her at trafikken over rv. 52 Hemsedalsfjellet blir nesten firedobla, medan trafikken over Hardangervidda går ned til det halve. Dei fleste andre fjellovergangane taper trafikk ved dette alternativet. Avstanden Ålesund - Oslo vert nokså nær 520 km enten ein brukar Hemsedal eller Gudbrandsdalen. Med mange 90-soner i Gudbrandsdalen kan denne verte raskare enn rv. 52. I Strategien er det brukt Sandvika (ikkje Oslo) som endepunkt. Dette forstyrrar samanlikninga. 15 Det er ikkje gjort i denne rapporten, då rv. 52 Hemsedalsfjellet er den klårt føretrukne i næringa 16 Avstanden Ålesund - Oslo vert nokså nær 520 km enten ein brukar Hemsedal eller Gudbrandsdalen. Med mange 90-soner i Gudbrandsdalen kan denne verte raskare enn rv. 52. I aust-vest-rapporten er det brukt Sandvika (ikkje Oslo) som endepunkt. Dette forstyrrar samanlikninga. 25

Kombinasjonsalternativa 17 Dette gir ein indikasjon på kor mykje trafikken på utbyggingsstrekninga aukar og kva vegar som misser trafikk. Her er trekt ut dei to mest relevante. Tabell 14 Relevante kombinasjonsalternativ Kombi1: Hemsedal (både til Bergen og Ålesund) + Haukeli (til Bergen og Haugesund) Kombi3: Hemsedal (både til Bergen og Ålesund) + Haukeli til Haugesund Kombi1 er med Hordalandsdiagonalen. Endringar frå 2050 0+ alternativet. Tabell 15 Trafikkendring ved kombinasjonsalternativa Veg Stad Kombi1 Kombi3 E16 Filefjell 118 153 E134 Haukeli 7644 4543 Rv. 7 Hardangervidda -3112-3019 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 1977 3685 Vi ser at Filefjell vert lite påverka. Hardangervidda misser trafikk ved både alternativa. Hemsedalsfjellet aukar monaleg, men missar halvparten av auken om Hordalandsdiagonalen kjem. Følsemdanalyse Det er i Arbeidsdokumentet 2016 m.a. analysert følgjande alternativ: 1. RV7E og RV52E - som er dei to hovudkonsepta i kombinasjon med E134 2. RV7B og RV52B - som viser dei to hovudkonsepta i kombinasjon med ny rv. 5 (bru over Sognefjorden) 3. RV7AP og RV52AP - som viser dei to hovudkonsepta i kombinasjon arm til Bergen (HD) 4. RV52ABP og RV7ABP - som inneheld kvart av dei to hovudkonsepta i kombinasjon HD og ny rv. 5. Tabell 16 Dei to hovudkonsepta i kombinasjon med E134 Nr Veg Stad Trafikktal på utvalde stader Endring i trafikktal RV5 RV7 RV52E RV7E RV52E RV7E 3 E134 Haukelifjell 2522 2280 7897 6888 5375 4608 8 Rv. 7 Hardangervidda 1364 6047 617 4892-747 -1155 13 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 4805 1336 3779 1322-1026 -14 17 Rv. 5 Sogndal sør 6455 6019 6450 6007-5 -12 17 Endring i ÅDT på utvalgte veglenker, samla for person- og godstransport. 26

Resultata syner at trafikktala på Hemsedalsfjellet fell med 1026 ÅDT når E134 blir bygd. Hardangervidda får på si side redusert trafikken med 1155 ÅDT. Tabell 17 Dei to hovudkonsepta i kombinasjon med rv. 5 ny bru over Sognefjorden Nr Veg Stadnamn Trafikktal på utvalde stader Endring i trafikktal RV52 RV7 RV52B RV7B RV52B RV7B 3 E134 Haukelifjell 2522 2280 2515 2273-7 -7 8 Rv. 7 Hardangervidda 1364 6047 1355 5983-9 -64 13 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 4805 1336 5312 1742 507 406 17 Rv. 5 Sogndal sør 6455 6019 7818 7302 1363 1283 Trafikktala på Hemsedalsfjellet aukar med 507 ÅDT med ny bru mellom Sogndal og Lærdal. Hardangervidda blir som venta lite påverka av ein eventuell utbetring av rv. 5, og får berre trafikken redusert med 64 ÅDT. Tabell 18 Hovudkonsepta i kombinasjon arm til Bergen (HD) Nr Veg Stadnamn Trafikktal på utvalde stader Endring i trafikktal RV52P RV7P RV52AP RV7AP RV52AP RV7AP 3 E134 Haukelifjell 8208 7188 11254 11052 3046 3864 8 Rv. 7 Hardangervidda 548 4509 526 1851-22 -2658 13 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 3847 1237 2070 1199-1777 -38 17 Rv. 5 Sogndal sør 6379 5928 6288 5891-91 -37 Trafikktala på Hemsedalsfjellet minkar frå 3847 ÅDT til 2070 ÅDT med Hordalandsdiagonalen. For Hardangervidda faller trafikken dramatisk, frå 4509 ÅDT til 1851 ÅDT. Tabell 19 Hovudkonsepta i kombinasjon med armen til Bergen og ny rv. 5 Nr Veg Stadnamn Trafikktal på utvalde stader Endring i trafikktal RV52P RV7P RV52ABP RV7ABP RV52ABP RV7ABP 3 E134 Haukelifjell 8208 7188 11132 10925 2924 3737 8 Rv. 7 Hardangervidda 548 4509 523 1832-25 -2677 13 Rv. 52 Hemsedalsfjellet 3847 1237 2848 1903-999 666 17 Rv. 5 Sogndal sør 4780 1576 3788 2328-992 752 Trafikktala på Hemsedalsfjellet minkar frå 3847 ÅDT til 2848 ÅDT med Hordalandsdiagonalen og ny bru mellom Sogndal og Lærdal. For Hardangervidda faller trafikken også her dramatisk, frå 4509 ÅDT til 1832 ÅDT. 27

12. Kost/nytte-vurderingar Det er utvikla ein eigen nytteberekningsmodul. Den reknar ut samfunnsøkonomisk nytte av dei trafikale endringane i transportmodellane. I Strategidokumentet er det rekna slik nytte: Tabell 20 Berekna nytte for dei ulike utbyggingsalternativa Alternativ Investering (mrd.kr) Skatt (mrd.kr) Nytte (mrd. kr) Netto nytte (mrd. kr) NN/kr E16 15 3 6-12 -0,8 Rv. 52 19 4 9-14 -0,7 Rv. 52 + Rv. 5 21 4 18-7 0,3 Rv. 7 23 5 16-12 0,5 KVU en sine nyttevurderingar I Arbeidsdokument 2016 er det teke inn samanlikning mellom hovudtiltaka med ulike kombinasjonar. I den samfunnsøkonomiske rekneskapen er investeringskostnadene fordelt jamt over ein anleggsperiode på fire år frå 2018 til 2021. Tala vil difor avvike noko. Tabell 21 Samfunnsøkonomisk rekneskap for hovudkonsepta RV52 RV7 RV52P RV7P Trafikantnytte 6.9 8.7 5.2 5.6 Logistikk-kostnader -4.5-6.3-2.1-3.3 Offentleg finansieringsbehov -0.8-0.3-0.5 0.3 Eksterne kostnader -0.7-0.9 0.1 0.9 Brutto nytte 12.8 16.2 7.7 7.7 Investeringskostnader -16.9-19.5-16.9-19.5 Skattekostnad investering -3.4-3.9-3.4-3.9 Netto nytte -7.4-7.3-12.6-15.8 NNB 18-0.37-0.31-0.62-0.67 Dei to fyrste kolonnane er Basis2050 (ei rad større utbyggingar gjennomført, men ikkje E134) og Pluss2050 (E134 utbygd). Resultata syner at Hemsedalsfjellet gir samla nytte på 12.8 mrd. kr, medan Hardangervidda gir samla nytte på 16.2 mrd. kr, når man samanliknar mot Basis2050. Dette gir ein nyttekostnadsbrøk (NNB) på -0.37 for RV. 52 og -0.31 for rv. 7. Samanlikna mot referansealternativet Pluss2050 19 fell nytten dramatisk til 7.7 mrd. kr for både konsepta, noko som gir ein nyttekostnadsbrøk på -0.62 for rv. 52 og -0.67 for rv. 7. 18 NNB er netto nytte pr. budsjettkrone. 19 E134 utbygd, men ikkje diagonalen. 28

HD, ny bru eller auka fart Tabell 22 Samfunnsøkonomisk rekneskap for følsemdkonsepta mot Basis2050 RV52E RV7E RV52B RV7B RV52F RV7F Trafikantnytte 5.9 6.4 7.6 8.7 7.8 9.8 Logistikk-kostnader -2.5-3.1-4.7-6.3-5.2-7.0 Offentleg finansieringsbehov -0.1 0.8-0.4-0.3-0.9-0.4 Eksterne kostnader 0.2 0.7-0.8-0.9-0.7-0.8 Brutto nytte 8.3 8.0 13.4 16.1 14.6 18.1 Investeringskostnader 16.9 19.5 16.9 19.5 16.9 19.5 Skattekostnad investering 3.4 3.9 3.4 3.9 3.4 3.9 Netto nytte -11.9-15.4-6.8-7.3-5.6-5.4 NNB -0.59-0.66-0.34-0.31-0.28-0.23 Ny E134 (alternativ E) fører til at den samfunnsøkonomiske nytten av Hemsedalsfjellet, men særleg Hardangervidda fell dramatisk. Riksveg. 52 kjem best ut når ny E135 er inkludert. Ny rv. 5 mellom Sogndal og Lærdal (alternativ B) har ikkje veldig mykje å seie for samfunnsøkonomien i dei to konsepta. For Hemsedalsfjellet aukar netto nytte frå -7.4 til -6.8 milliardar kroner, medan Hardangervidda får berekna netto nytte på -7.3 milliardar kroner både med og utan ny rv. 5. Auka framføringshastigheit (alternativ F) med 3 km/t gjer at Hemsedalsfjellet får auka netto nytte frå -7.4 til -5.6 milliardar kroner. Dette gjev ein nyttekostnadsbrøk 20 på -0.28. For Hardangervidda vert nettonytten auka frå -7.3 til -5.4 milliardar kroner, noko som gir ein nyttekostnadsbrøk på -0.23. Både HD og ny bru Tabell 23 Samfunnsøkonomisk rekneskap for følsemdkonsepta mot Pluss2050 RV52AP RV7AP RV52ABP RV7ABP Trafikantnytte 4.5 4.2 6.1 4.2 Logistikk-kostnader -0.9-0.6-1.3-0.4 Offentleg finansieringsbehov -0.5 0.0-0.2 0.0 Eksterne kostnader -0.6-0.4-0.7-0.4 Brutto nytte 6.5 5.2 8.2 5.0 Investeringskostnader 16.9 19.5 16.9 19.5 Skattekostnad investering 3.4 3.9 3.4 3.9 Netto nytte -13.7-18.0-12.0-18.4 NNB -0.68-0.78-0.59-0.79 20 Nettonytte pr. budsjettkrone 29

Hovudkonseptet for Hardangervidda mot Basis2050 fell til 5.2 mrd. kr med Hordalandsdiagonalen (alternativ AP) då ny E134 vil flytte mykje av trafikken bort frå Hardangervidda. Ny bru over Sognefjorden i tillegg (alternativ APB) er noko mindre følsam. Med Hordalandsdiagonalen blir brutto nytte av Hemsedalsfjellet 6.5 mrd. kr. Berekna nytte Tabell inneheld berekna årleg brutto nytte i millionar 2009-kroner. Kjelda her er Arbeidsdokument 2015. Tabell 24 Berekna brutto nytte for ulike øst-vest-alternativ Nr Scenario Rute Nytte Alternativ 2 E16/Rv. 52/Rv. 7 Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss - Sandvika 218 Alternativ 3 E16/Rv. 7 Bergen - Voss - Granvin - Eidfj - Gol - Sandvika 335 Alternativ 5 E16 Bergen - Voss - Lærdal - Hønefoss - Sandvika 151 Alternativ 10 E39/Rv. 5/Rv. 52 Ålesund (Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Oslo 1052 Alternativ 14 Rv. 5/E39/E16 Florø - Førde - Sogndal - Lærdal - Hønefoss - Oslo 285 Netto nytte Tabellen er utdrag frå samandraget i Strategien. Tabell 25 Netto nytte pr. budsjettkrone Scenario E16/Rv. 52/Rv. 7 E16/Rv. 7 E16 Rv. 5/Rv. 52/E39 Rute Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss Sandvika Bergen - Voss - Granvin - Eidfj - Gol - Sandvika Bergen - Voss - Lærdal Fagernes - Hønefoss - Sandvika Ålesund (Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Oslo Netto nytte (mrd. k) Nytte pr. budsjettkr. -14-0,7-12 -0,5-12 -0,8-7 -0,3 Det går ikkje direkte fram av dokumenta, men bru over Sognefjorden styrkar nytte pr. budsjettkrone på Hemsedalsfjellet. Dvs. at brua i seg sjølv har klår positiv nytte. Ny bru og Filefjell/Hemsedalsfjellet? Nettonytta pr. budsjettkrone er noko betre med Hemsedalsfjellet enn Filefjell. Det underbygger departementet si avgjer om at Filefjell ikkje vil vere eit hovudvegsamband mellom Austlandet og Vestlandet. 30

13. Vedlegg Trasé, nøkkeltal og delprosjekt Figur 5 Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss Sandvika 31

Figur 6 Ålesund (Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Sandvika 32

Figur 7 Bergen - Voss - Granvin - Eidfjord - Gol Sandvika 33

Figur 8 Bergen - Jøsendal - Haukeli - Rauland - Sandvika (HD) 34

Trafikktal med og utan arm til Bergen Desse to tabellane er henta frå Strategien og syner trafikkregistrering med kombinasjon av rv. 52/rv. 5 og E134 utan og med arm til Bergen (HD). I tabell 8.2. siste kolonne skal overskrifta vere med arm til Bergen. 35

14. Figurar og tabellar Figur 1 Tilstøytane prosjekt som er følsemdrekna... 18 Figur 2 Trafikale verknader av bru på rv. 5 over Sognefjorden for fjellovergangane... 19 Figur 3 Alternativet Oslo - Ålesund med bru over Sognefjorden... 20 Figur 4 Utbygging av rv. 7, rv. 52 og E134 gir reisetidsinnsparing i forskjellige områder for reiser til/frå Oslo (i Pluss2050)... 22 Figur 5 Bergen - Voss - Borlaug - Gol - Hønefoss Sandvika... 31 Figur 6 Ålesund (Moa) - Skei - Mannheller - Gol - Sandvika... 32 Figur 7 Bergen - Voss - Granvin - Eidfjord - Gol Sandvika... 33 Figur 8 Bergen - Jøsendal - Haukeli - Rauland - Sandvika (HD)... 34 Tabell 1 Rangering av sentrale indikatorar... 15 Tabell 2 Relevante scenario... 17 Tabell 3 Reisetid og avstand på nokre relevante ruter... 21 Tabell 4 Avstandar og reisetider Oslo - Sogndal med Nullkonseptet og utbyggingskonsepta på rv. 52... 21 Tabell 5 Reisetidsreduksjon for ulike strekningar... 21 Tabell 6 Folketalfordeling... 22 Tabell 7 Konsept og kostnad... 23 Tabell 8 Investering etter rute... 23 Tabell 9 Trafikk (ÅDT) over fjellovergangane 2014/2012... 24 Tabell 10 Utviklinga 2004 2013... 24 Tabell 11 Trafikktal for tiltaksalternativa mot Basis2050 for gods- og personbilar... 24 Tabell 12 Trafikktal for tiltaksalternativa mot Pluss2050 for gods- og personbilar... 25 Tabell 13 Trafikk på fjellovergangar for alternativ 10 samanlikna med OV0+... 25 Tabell 14 Relevante kombinasjonsalternativ... 26 Tabell 15 Trafikkendring ved kombinasjonsalternativa... 26 Tabell 16 Dei to hovudkonsepta i kombinasjon med E134... 26 Tabell 17 Dei to hovudkonsepta i kombinasjon med rv. 5 ny bru over Sognefjorden... 27 Tabell 18 Hovudkonsepta i kombinasjon arm til Bergen (HD)... 27 Tabell 19 Hovudkonsepta i kombinasjon med armen til Bergen og ny rv. 5... 27 Tabell 20 Berekna nytte for dei ulike utbyggingsalternativa... 28 Tabell 21 Samfunnsøkonomisk rekneskap for hovudkonsepta... 28 Tabell 22 Samfunnsøkonomisk rekneskap for følsemdkonsepta mot Basis2050... 29 Tabell 23 Samfunnsøkonomisk rekneskap for følsemdkonsepta mot Pluss2050... 29 Tabell 24 Berekna brutto nytte for ulike øst-vest-alternativ... 30 Tabell 25 Netto nytte pr. budsjettkrone... 30 36