HORDALAND FYLKESKOMMUNE Strategi- og næringsavdelinga Seksjon for kommunesamarbeid Arkivsak 200407511-12 Arkivnr. 714 Saksh. Rødseth, Marit Ekerhovd, Per Morten Saksgang Kultur- og ressursutvalet Fylkesutvalet Møtedato 21.-22.10.2008 29.10.2008 BERGEN KOMMUNE- FANA BYDEL- REGULERINGSPLAN FOR SKJOLDNES - MOTSEGN TIL INNGREP VED TROLDHAUGEN SAMANDRAG Bergen kommune har sendt forslag til reguleringsplan for Skjoldnes i Fana til høyring. Fylkeskommunen har tidlegare frårådd eit første planforslag ut i frå omsynet til strandsone og Troldhaugen. Fylkeskommunen har varsla kommunen om at det er nasjonale kulturminneinteresser som vert råka i området og Riksantikvaren er orientert om dette. Eg vurderer Troldhaugen og landskapsrommet rundt Troldhaugen til å ha nasjonal verdi som kulturminne. I tillegg meiner eg at strandsona langs Nordåsvatnet er av svært høg verdi som nærområde til Bergen by og at nedbygging i denne må unngåast. Området har også stor betydning i reiselivssamanhang og er eitt av dei viktigast målpunkta for turistane i Bergen. Grieg må sjåast på som ein komponist av internasjonalt format og interesse. Det er behov for ei samla avklaring av arealbruken i området Troldhaugen- Skjoldnes som tek omsyn til fleire interesser i området. Forslag til reguleringsplan for Skjoldnes inneber vesentlege landskapsinngrep i strandsona og i landskapsrommet ved Troldhaugen. Eg meiner reguleringsplanen er i strid med nasjonal og regional politikk og tilrår motsegn til planen. FORSLAG TIL INNSTILLING 1 Troldhaugen og landskapsrommet rundt har nasjonal og regional verdi som kulturminne og strandsone. 2 Forslag til reguleringsplan for Skjoldnes inneber vesentlege landskapsinngrep og inngrep i strandsona og er difor i konflikt med nasjonale og regional interesser.
3 Fylkesutvalet fremjar motsegn til reguleringsplan for Skjoldnes. 4 Fylkesutvalet ber om at det vert sett i gong samla reguleringsarbeid for området Troldhaugen- Skjoldnes som sikrar verdiane i området, vurderer gang- og sykkelsti og restaurering av motorveginngrepet. Fylkesutvalet ber om at det vert gjennomført ein landskapsanalyse med utgangspunkt i Troldhaugen. 5. Fylkesutvalet ber om at bustadområda i planområdet vert tilpassa området sine verdiar og karakter. Paul M. Nilsen Jan Per Styve Vedlegg: Reguleringsplankart/kommunedelplankart 2
FYLKESRÅDMANNEN, 08.10.2008: Bakgrunn Bergen kommune har sendt forslag til reguleringsplan for Skjoldnes i Fana til høyring. Vi har mottatt brevet 22.mai med høyringsfrist 15.juni. Hordaland fylkeskommune kan gje fråsegn til planforslaget og fremja motsegn dersom forslaget er i strid med vesentlege regionale interesser nedfelt i fylkesplanen eller er i konflikt med nasjonale og regionale kulturminneinteresser. Hordaland fylkeskommune varsla i brev av 30.juni 2008 om at vi hadde sterke innvendingar til planforslaget og at vi vurderte å tilrå motsegn til planforslaget. Vi ba om møte og utsett frist for å kunne handsama saka politisk. I brev av 10.juli 2008 fekk vi svar om at vi ville få utsett frist, men at ein ikkje ville tilrå at ei eventuell motsegn fekk rettsleg verknad sidan brevet vart sendt to veker etter høyringsfristen. Dette skuldast kapasitetsprobema i fylkeskommunen. Vi vel likevel å handsama saka og vil argumentera for at motsegna bør ha rettsleg verknad. Fylkeskommunen hadde møte med kommunen på administrativt nivå om plansaka 12.september for å klargjera ulike interesser og innhenta informasjon i saka. På møtet avtalte vi politisk handsaming i oktober. Fylkeskommunen ved kulturavdelinga har etter møtet i tillegg sendt brev med orientering om kulturminneverdiane som har nasjonal karakter. Riksantikvaren er orientert om dette. Reguleringsplanen gjeld ei svært komplisert sak der fylkeskommunen tidlegare har frårådd utbygging. Kommunen har nytta minimumsfrist på ei sak som krev tid til samarbeid og medverknad noko som ikkje er tilrådeleg. I realiteten har vi hatt mindre enn 30 dagar til rådvelde noko som er minimumsfristen for reguleringsplanar. Det er sett fram motsegn frå anna organ slik at framdrifta er skipla uansett. Det er tilrådd at organ som har politisk handsaming gjerne får utvida frist. Vi vil difor be om at ei motsegn kan få rettsverknad. Plansituasjonen i området Kommuneplan Planområdet er i nyleg vedteken kommuneplan av 28.april 2008 disponert som byggjeområde for bustader. I den nye kommuneplanen er det vist avgrensing av funksjonell strandsone som omfattar store delar av planområdet. I fylgje kommuneplanen er det ei absolutt byggegrense på 25-meter og ei sone innafor der ein må leggja til grunn verdiane i strandsona ved vurdering av utbygging. Kommunedelplan Området omfattast også av kommunedelplan for Ny-Paradis, Hop Nesttun vedtatt 15.januar 2001. I kommunedelplanen er området disponert i hovudsak til bustadområde, men også til blanda føremål bustad/næring for Villa Skjoldnes. Det er avmerka eit område med høge verdiar for svevestøv som fylgje av biltrafikk langs motorvegen. Det er avsett ein trase for gang- og sykkelsti langs strandsona. Kommunedelplane gjeld fortsatt og utdjupar kommuneplanen. Reguleringsplanar I området ved Skiparvika lenger nord og nærare Troldhaugen er det planlagt mellom anna ei småbåthamn i strid med kommunedelplanen som riksantikvaren og andre hadde motsegn til i 2003. Denne planen er ikkje endeleg avklart. I området mellom Troldhaugen og Skiparvika er eit område unnateke frå rettsverknad i kommunedelplanen. I dette området gjeld ein eldre reguleringsplan. Det har vore arbeidd med ein ny reguleringsplan for dette området, men planarbeidet stoppa opp og er ikkje lenger aktuelt. Andre planar Av andre forhold som kan ha verknad for planområdet kan nemnast at det vert arbeidd med ein vassbruksplan for Nordås-vassdraget som skal verta ein fylkesdelplan. 3
Det vert også arbeidd med å finna område der ein kan deponera massar som kan utbetra strandsona i Bergen. Eit aktuelt område er Skiparvika der det kan vera mogeleg å laga ein buffer mot motorvegen og støyskjermane som er sett opp der. Tidlegare uttale til reguleringsplan Hordaland fylkeskommune har gitt uttale til opphaveleg forslag til reguleringsplan 24.november 2004. Fylkeskommunen rådde i frå planforslaget. Vi var skeptisk til utbygging i strandsona vis-a-vis Troldhaugen. På grunn av motsegn frå Fylkesmannen stoppa planarbeidet opp. Det nye planforslaget har også møtt motsegn frå Fylkesmannen mellom anna på grunn av manglande byggjegrense mot sjø. Fylkesmannen krev også at det vert bygd lokk over motorvegen og at dette vert innarbeidd i føresegnene. Troldhaugen Eigedomen Troldhaugen vart kjøpt av ektepartet Nina og Edvard Grieg på 1800-talet. Eigedomen omfatta opphaveleg eit større område der mykje er selt til tomter etter at Grieg var død. Det er no berre omlag 25 da att. Eigedomen vart kjøp av Edvard Grieg mellom anna på grunn av det vakre landskapet som ekteparet verdsette. Grieg bygde huset på ein pynt med tårn der ein kunne nyta utsikten over Nordåsvannet. Det er også ei komponisthytte nede ved vatnet vendt mot Skjoldnes. Grieg uttalte sjølv at landskapet og utsikten hadde betydning for komponeringa hans. Troldhaugen omfattar i dag både eigedomen, ein konsertsal med utsikt mot Nordåsvatnet og eit museum der også utsikten er utnytta. Området er del av Edvard Grieg Museum som høyrer inn under dei konsoliderte musea. Området er ikkje freda gjennom fredingsvedtak etter kulturminneloven. Heile eigedomen er avsett til spesialområde bevaring i kommunedelplanen. Troldhaugen har nasjonal verdi som kulturminne og landskapet omkring må forvaltast slik at ein tek omsyn til dette. Troldhaugen er eit viktig målpunkt for turistar som kjem til Hordaland og Bergen. Forvaltning av dette området vil ha særleg signaleffekt for inntrykket av Hordaland for turistane. Det vil vera uheldig om ein ikkje klarar å ta vare på Troldhaugen slik at det vert forståeleg som inspirasjonskjelde for internasjonalt kjende musikkverk. Vurdering Eg vurderer Troldhaugen og landskapsrommet rundt Troldhaugen til å ha nasjonal verdi som kulturminne. I tillegg meiner eg at strandsona langs Nordåsvatnet er av svært høg verdi som nærområde til Bergen by og at nedbygging i denne må unngåast i tråd med fylkesplanen. Avgrensing av funksjonell strandsone bør vera eit utgangspunkt for byggegrense i dette området. Eg meiner både kommuneplanen og kommunedelplanen er for grovmaska til å avklara desse forholda. Detaljplanlegging i strandsona vil difor vera naturleg i reguleringsplanen. Eg meiner strandsona og landskapet som vender mot Troldhaugen med komponisthytta og Troldsalen må vernast som svært viktig landskapselement. Bygging av blokker i dette området er i strid med nasjonal- og regional politikk. Eg foreslår at fylkeskommunen fremjar motsegn til planane. På grunn av alle uavklarte detaljplanspørsmål i området sør for Troldhaugen vil eg be om at kommunen stoppar planprosessane og sjølv tek initiativ til regulering av området rundt Troldhaugen. Eg meier kommunen bør gjennomføra ein landskapsanalyse av landskapsrommet rundt Troldhaugen som viser kva område som ikkje bør byggast i, eller kan bebyggast med visse atterhald. Eg ser det som ei kommunal oppgåve å sikra trase for gang- og sykkelsti slik som vist i kommunedelplanen. Likeeins er det naturleg at kommunen legg til rette for eventuell utfylling framfor støyskjermane ved motorvegen. Eg meiner sjøområda rundt Troldhaugen bør inngå i ein reguleringsplan i dette tilfellet.. Det er naturleg å sjå reguleringsplanen for Grieg-eigedomen, Skiparvika og Skjoldnes i samanhang. Det bør utarbeida ein heilheitleg reguleringsplan for området der sikring av Troldhaugen, gang- og sykkelsti, restaurering av området ved motorvegen samt sikring av strandsone og sjøareal inngår. Dette vil avklara korleis ein kan utnytta det resterande arealet til bustader. 4
Oppsummering Forslag til reguleringsplan for Skjoldnes inneber vesentlege landskapsinngrep i strandsona og i landskapsrommet ved Troldhaugen. Eg meiner reguleringsplanen er i strid med nasjonal og regional politikk og tilrår motsegn til planen. Eg meiner området ved Troldhaugen Skjoldnes må vurderast i ein heilheitleg reguleringsplan der en sikrar Troldhaugen, landskapromma, strandsone og sjøareal, legg til rette for restaurering av landskapsinngrepa ved motorvegen og vurderer eventuelt gang- og sykkelstitrase. Eg ser det som naturleg at dette vert gjort gjennom ein offentleg reguleringsplan i regi av kommunen. Dette vil også avklara korleis området elles kan nyttast til bustader. 5