Forslag frå fylkesrådmannen

Transkript

1 TELEMARK FYLKESKOMMUNE Hovudutval for kultur Forslag frå fylkesrådmannen 1. Telemark fylkeskommune, hovudutval for kultur gir Norsk Industriarbeidarmuseum og Vest Telemark Museum ei samla tilsegn om kr 1,2 mill. Tilskottet skal nyttast til å få på plass ei god organisering av arbeidet med privatarkiv i fylket. 2. Tilskottet vert fordelt likt med kr ,- til kvar av musea i 2013 og Dekning skjer frå kap. 551 post 60. Føresetnaden er at kvar av dei to musea stiller med ein tilsvarande ressurs 3. Utviklingsprosjektet skal i løpet av den toårige perioden, legge fram forslag til eit driftsbudsjett som må vere på plass for å ivareta arbeid med privatarkiv i åra framover 4.Varige driftskonsekvensar må vurderast i samband med den ordinære budsjetthandsaminga i fylkeskommunen. 5. Fylkeskommunen gir signal om at ei permanent ordning frå og med 2015 må skje innafor ein samla ressurs ved kvar museumseining på to årsverk a kr Fylkeskommunen legg til grunn ei finansiell ordning med 60 % stat, 20 % kommune/ museumseining og 20 % Telemark fylkeskommune. Problemstillinga i få ord Privatarkiv er ikkje sikra på same måte som dei offentlege. Mange arkiv står i fare for å bli øydelagde av di det ikkje finst noko fullgodt mottakarapparat. Private verksemder som blir lagt ned ønskjer ikkje alltid å betale for at arkivet skal bli tatt vare på. Difor kan mykje historisk viktig materiale gå tapt om ikkje det offentlege sett av midlar til dette arbeidet. Det er viktig å få på plass ein fast driftsmodell for sikring av privatarkiv i Telemark Saksopplysningar I møte i hovudutvalet den 6 september i år, gjorde utvalet følgjande vedtak i sak sak 45/12 da dei henviste til sak 30/12 sak om Langtidsprioriteringer ; «Hovedutvalget ber administrasjonen legge fram sak om oppbygging av privathistorisk arkiv for Telemark. Det legges til grunn en gradvis oppbygging i et samarbeid mellom museene. Løsningen bør kunne bygge opp under den kompetansen museene allerede har på arkiv. Det bør også vurderes prosjektbaserte løsninger i en oppstartfase. Hovedutvalget ber om at sak blir lagt fram i utvalgets møte i november.» Utfordring når det gjeld ansvar og arbeid med privathistorisk arkiv er ikkje av ny dato. Så langt tilbake som i 1986 vart det etablert eit breitt samansett utval som fekk i oppdrag å lage ein utredning/plan om situasjonen for privatarkiv i Telemark, samt kome med forslag til ein god ordning. Konklusjonen vart at det burde opprettast ein fylkesarkivarstilling, lagt til fylkeskommunens administrasjon og ein desentralisert depotmodell. Det vart understreka i forslaget at det ville vere heilt naudsynt å ha eit fylkesledd som kunne koordinere arkivarbeidet og tilføre fagleg ekspertise. Tiltaka vart aldri gjennomført. Side 1 av 5

2 Telemark fylkeskommune hadde i 2004 til 2007 ei avtale med Fylkesarkivet for Vestfold ( nå Vestfoldarkivet) om at dei skulle ha oppgåva som fylkeskoordinator for arbeidet med privatarkiv i Telemark. Fylkeskommunen betalte kr ,- for den tenesta. Avtalen vart sagt opp i samband med at BTV-samarbeidet vart lagt ned. Statsarkivet på Kongsberg overtok rolla som fylkeskoordinerande ledd for privatarkiv, men det skjedde ikkje noko før i Det året fekk Telemark Museum eit oppdrag frå Riksantikvaren og ABM- utvikling om å gjennomføre eit prosjekt Privatarkiv i musea. Eitt av hovudmåla var å finne ut om dei tre konsoliderte musea i fylket ville ta ansvar for å samle inn privatarkiv. Dersom musea var positive til dette, skulle det formulerast mål og retningslinjer. Det var en føresetnad at prosjektet skulle gjennomførast i samarbeid med musea og det fylkeskoordinerande leddet. Samarbeidet med Statsarkivet på Kongsberg vart etablert, og fylkeskommunen tok initiativ til faste samlingar. Arbeiderbevegelsens arkiv deltok også i samarbeidet. Hovudutvalet for kultur ønsket at Telemark Museum skulle utvide prosjektet til også å komme med forslag til ein god organisering av arbeidet med privatarkiv i fylke. Fylkeskommunen betalte kr ,- til Telemark museum for å utføre oppdraget. Arbeidet vart avslutta i mai 2010, og Telemark Museum leverte ein sluttrapport Samhandlingsplan for privatarkivarbeid i Telemark. Den ga eit realistisk bilete av situasjonen i fylket, men den mangla realiserbare forslag til konkrete tiltak for å styrke arbeidet med privatarkiv. Samhandlingsplanen viser til at det er stort behov for auka stillingar og betre lokalitetar for både å kunne handsame og gjere privatarkiv tilgjengeleg for publikum. Men planen ga ikkje eit fullgodt svar på korleis ein kunne starte opp arbeidet med organisering av privatarkiv og ein gradvis oppbygging av ressursar. Men planen slår fast at nokre avtaler er gjort: 1. Dei tre konsoliderte musea, Telemark Museum, Vest-Telemark Museum, Industriarbeidarmuseet og Statsarkivet på Kongsberg har danna eit fagleg nettverk 2. Statsarkivet er fylkeskoordinerande institusjonen for privatarkivarbeidet i Telemark. 3 Ansvar for privatarkiv er fordelt geografisk og tematisk mellom musea, men utan ekstra eksterne ressursar til å utføre arbeidet på ein god og profesjonell måte Det har vore mange møte mellom musea og fylkeskommunen om privatarkivsituasjonen i Telemark. Norsk Industriarbeidarmuseum (NIA) har no saman med Vest- Telemark Museum (VTM) komme med forslag om at dei tek ansvar for eit utviklingsprosjekt i tidsrommet Intensjonen er å samle inn, ta vare på, registrere og formidle arkiv frå heile fylke, samt legge fram forslag til ein fast organisering av arbeidet og eit kostnadsoverslag. NIA ønskjer å bruke tid både på opplysningsarbeid om arkiv, men også drive operativt arkivarbeid. NIA vil også ta ein ny runde når det gjeld Samhandlingsplanen som vart utarbeidd. Museumsnettverket vil vere viktige samarbeidspartnarar i det arbeidet. NIA understreker at det haster å komme i gang med utviklingsprosjektet. Sjølv om kr er for lite til å få ein fullgod løysing, så er det ein start på eit arbeid Side 2 av 5

3 som kan byggast vidare ut. Musea vil bidra med tilsvarande ressurs til arbeidet, slik at det vil vere ein full stilling ved kvart av dei to musea. NIA vil ha eit spesielt ansvar for å informere nedre del av Telemark om den nye ordninga. NIA og VTM legg vekt på at dette ikkje skal vere eit papirarbeid, men det skal haldast kurs, og det hentas inn faglege råd frå andre fylkeskommunar som har ei god løysing når det gjeld privatarkiv. VTM og NIA er samde i at NIA får ein ledande rolle da dei har kompetanse og ressursar, men må ha fleir folk å spele på. Fylkeskommunen er bedt om å støtte prosjektet med 1,2 mill. kroner over to år. Vurdering frå fylkesrådmannen Fylkesrådmannen meiner at arkiv etter private verksemder representerer store kulturelle verdiar for einskilde personer og for samfunnet. Den kartlegginga som er gjort når det gjeld privat arkiv i Telemark, syner at det er stort behov for auka ressursar til dette arbeidet. Dersom ein institusjon får ansvaret for å byggje opp den faglege kompetansen i musea ved å tilby kurs, vere rettleiar, sjå til at arbeidet med privatarkiv vert utført etter arkivfaglege normer og reglar, så vil ein gradvis oppnå den naudsynte kompetansen i musea. Mykje har skjedd når det gjeld musea sidan Vi har i dag tre konsoliderte museum som samla gir ein betre oversikt over situasjonen til privatarkiv. Tidlegare var det 20 einskilde museer. Det er inga fasit korleis dette arbeidet best kan løysast framover. Når fylkesrådmannen ser til andre fylkeskommunar så er det nesten like mange ordningar som det er fylkeskommunar. Det er difor ein omfattande jobb å komme fram til ei ordning som er best for Telemark. Det krev tid og fagleg kompetanse. Målet for det toårige utviklingsprosjektet er eit forslag til ein god organisering av arbeid med privatarkiv samt eit kostnadsoverslag som også talfestar behov for fylkeskommunal medverknad. Fylkesrådmannen meiner likevel at det er riktig å gi musea eit signal om innafor kva slags økonomisk ramme dei bør holde ambisjonane sine. Med ein øyremerkt ressurs på to årsverk a kr ved kvart museum, meiner fylkesrådmannen det er rom for å få på plass ein tilfredsstillande, men ikkje ideell løysing. Ei slik prioritert satsing bør finansierast på vanleg måte med 60 % frå staten, 20 % frå fylkeskommunen og 20 % frå museumseiningane/ kommunane. Full effekt av ei slik ordning inneber eit samla driftsbudsjett på 4,8 mill. kroner, seks nye årsverk/arbeidsplassar ved musea og kr i auka utgift for fylkeskommunen. Dette vil i så fall skje i løpet av fleire år frå 2015 og utetter. Musea må først ha på plass gode arkivlokale, og dei må søke og få ei øyremerkt auke i driftstilskot frå Kulturdepartementet. Telemark sine rike kulturtradisjonar og særs innafor kulturvaksande organisasjonsliv og industrielle miljø, er i alt for liten grad dokumentert i bevarte og tilgjengelige arkiv. Dersom ein lukkast med å ta vare på eit representativt og relevant utval av private arkiv, vil ein oppnå eit langt betre kildegrunnlag til kunnskap om kulturarven og historia i fylket. Dette vil igjen gi grunnlag for forsking og formidling i form av både bøker og attraktive utstillingar. Side 3 av 5

4 Fylkesrådmannen vurderer det som særs viktig at arbeidet med privathistorisk arkiv nå vert prioritert, og at det samarbeidet som er etablert mellom dei to musea kan vere starten på ei langsiktig løysning som på sikt kan skape ein god og berekraftig situasjon for bevaring, bruk og formidling av arkiver frå privat sektor i fylket. Fylkesrådmannen understrekar at det er viktig å forankre dette arbeidet i dei ordinære budsjett-prosessane slik at det blir ein naturleg overgang frå prosjekt til ordinær drift og at det blir ein gradvis oppbygging av eit fylkesdekkande privathistorisk arkiv frå og med Fylkesrådmannen viser her til den økonomiske ramma som er skissert ovanfor. Fylkesrådmannen rår hovudutval for kultur å gje Norsk Industriarbeidarmuseum og Vest Telemark Museum ei samla tilsegn om kr 1,2 mill. Tilskottet skal nyttast til å få på plass ei god organisering av arbeidet med privatarkiv i fylket. Vedlegg: Samhandlingsplan for privatarkivarbeidet i Telemark Telemark museum mai 2010 Arkivlandskap i andre fylker Notat frå Jan Anders Dam- Nilsen, Direktør ved Norsk Industriarbeidermuseum og Dag Rorgemoen, direktør ved Vest- Telemark Museum Side 4 av 5

5 Side 5 av 5