Vegbygging eit klimatiltak? - betydninga av vegstandard for drivstofforbruk og klimautslepp - Eit studie av energi- og miljøsparande tiltak i Lerum Frakt SA Eit samarbeid mellom Lerum Fabrikker AS, Lerum Frakt SA, Transnova og Vestlandsforsking
Nøkkeltal transport Lerum 2012 Totalt transportert mengde ferdigvarer pr. år ca. 53.000 tonn Antall vogntog i fast drift for Lerum 15 stk Antall vogntog utgåande pr. arbeidsdag gjennomsnitt ca. 10 stk Totalt antall utkøyrde kilometer årleg ca. 1.650.000 kilometer Totalt forbruk diesel årleg ca. 830.000 liter Total kostnad dieselavgift årleg (kr 4,28 /liter 2012) ca. 3.550.000 kroner Total kostnad bom/ferjer årleg, fullpris ca. 3.230.000 kroner Total kostnad transport pr. år ca. 30-35.000.000 kroner
Prosjektet «Energi- og miljøsparande tiltak i Lerum Frakt» Problemstilling: Korleis redusere drivstoff-forbruk og utslepp av klimagassar i Lerum Frakt? Datainnsamling Registert køyreåtferd og faktisk energibruk frå lastebilane i Dynafleet Ordresystem lastevekt Ruteval - vegstandard Resultat Drivstoffbruk og CO2 utslepp Effekt på drivstoffbruk av køyreåtferd Effekt på drivstoffbruk av vegstandard Effekt på drivstoffbruk av vegutforming Finansiert av Transnova, Lerum Frakt SA og Lerum Fabrikker AS
Metode Modell som analyserer og vektar (regresjonsanalyse). eigenskapar ved lastebilen inkl. last eigenskapar ved køyreåtferd ruteval og vegstandard I modellen kontrollerer vi for relevante skilnader som tal hestekrefter, lastevekt og sesongvariasjonar. Vi samanliknar difor likt mot likt, vi samanliknar lastebilar som køyrer med same last på same tid på året med same tal hestekrefter. Vi kan difor sjå bort frå desse eigenskapane som forklaringsvariable. Forbruk av ein liter diesel = utslepp av 2,7 kg CO² Trend i bruk av utrulling:
Resultat Vegstandard er enkeltfaktoren med størst effekt på drivstofforbruk Låg fart Høgt kraftuttak Høgt forbruk Svingete veg Betre vegar er ein føresetnad for å redusere direkte energibruk og utslepp frå eksisterande tungtrafikk vesentleg
Resultat Køyrestil har også effekt - krev fokus over tid Meir utrulling (nedoverbakke, lite motorkraft) Mindre tomgangskøyring Lågare forbruk Sidan køyrestil har ein effekt på forbruk, kan transportselskapa sjølve bidra til lågare forbruk og utslepp gjennom jamleg kursing og informasjon til sine sjåførar. Ved å halde jamt fokus på køyreåtferd kan forbruket og kostnadane reduserast. Grovt rekna er effekten av infrastruktur/vegstandard på drivstofforbruk 10-12 gonger større enn effekten av køyrestil
Vegstandard og køyreåtferd er avgjerande Vegstandard avgjerande for turtall, fart og kraftuttak Sjåføren sitt køyremønster; cruisekontroll, utrulling, tomgangskøyring Sjåførkurs verkar vedlikehald
Ruteanalyse og traséval Fjellovergangar aukar drivstofforbruk og utslepp Bratte strekningar gir høgast forbruk og utslepp; 30 l/mil opp Sognefjellet Utrulling gir 90% mindre forbruk Start Stopp Avvik i forbruk Kaupanger Trondheim Kaupanger Oslo -0,2 l/mil Oslo Trondheim -0,5 l/mil
Ruteanalyse og traséval Kaupanger Oslo via Hemsedal
Ruteanalyse og traséval Kaupanger Oslo via Filefjell
Ruteanalyse og traséval Kaupanger Trondheim via Sognefjellet
Ruteanalyse og traséval Kaupanger Stavanger via Odda
Vegbygging eit klimatiltak? Hovudfunn Vegstandard er den viktigaste enkeltfaktoren for drivstofforbruk og klimagassutslepp frå tungtrafikken i Lerum Frakt Tunnel til erstatning for fjellovergang kan redusere direkte klimagassutslepp frå dagens transport vesentleg Døme: Tunnel gjennom Hemsedalsfjellet kan redusere klimagassutslepp frå dagens tungtrafikk tilsvarande utslepp frå 1 300 diesel personbilar per år. Dei indirekte utsleppa som følgje av vegbygging er ikkje rekna med. Køyrestil hos sjåfør er også viktig for energiforbruk og utslepp, men ikkje på langt nær så viktig som vegstandard
Oppskalering kva effekt kan ein tunnel ha? Døme: Tunnel Hemsedalsfjellet (Borlaug Storeskar) Utslepp frå dagens tungtrafikk kan redusertast med 3.500 tonn CO² Det tilsvarer 1 300 dieselbilar (20.000 km/år, 0,5l/mil) Hemsedalsfjellet Borlaug Storeskar i dag Hemsedalsfjellet Borlaug Storeskar i tunnel Statens Vegvesen: 351 lastebilar/døgn i 2012 Statens Vegvesen: 351 lastebilar/døgn i 2012 Dynafleet (L.Frakt): 11,2 l/mil Borlaug-Storeskar Høgdeskilnad: 400 m (Håbakken-Borgund) Last: Antek 75 % av full last Dynafleet (L.Frakt): 7,5 l/mil Borlaug-Storeskar Totalt forbruk: 3,1 mill. liter diesel Last: Antek 75 % av full last Totalt forbruk: 1,8 mill. liter diesel 1,3 mill. liter diesel reduksjon x 2,7 kg CO² per liter diesel = 3 500 tonn CO² Forutsetningar: ikkje rekna inn energibruk i bygging og vedlikehold av ny veg/tunnel ikkje vurdert eventuell auke i trafikkvolum som følgje av ny veg
Oppskalering kva effekt kan ein tunnel ha? Døme: Tunnel Sognefjellet (Bøverdalen Fortun) Utslepp frå dagens tungtrafikk kan reduserast med 1.400 tonn CO² Forutsetningar: Rekna halvårseffekt sidan fjellet er stengt om lag halve året Årsdøgntrafikk for tunge køyretøy er sett til 99 tunge køyretøy per dag med utgangspunkt i trafikkteljingar Statens Vegvesen har gjort på Utvikfjellet ikkje rekna inn energibruk i bygging og vedlikehold av ny veg/tunnel ikkje vurdert eventuell auke i trafikkvolum som følgje av ny veg.
Frå Lerum til Samfunnseffekt? Styrke kunnskapsgrunnlaget Måle faktisk endring i energibruk og utslepp av CO 2 etter gjennomførte utbetringar av vegen over Filefjell Skalere opp data om drivstofforbruk og utslepp i Lerum Frakt og krysse med trafikktal frå Statens Vegvesen, vil vi få ein ny måte å rekne samfunnseffekt av vegbygging på Vurdere gevinst i energibruk og utslepp av CO 2 som følgje av endring av vegsystem og nettoauke i transportvolum (inkl endra traséval) Styrke analysemodellane Inkludere forventa effekt av å endre standard og utforming av vegar Inkludere indirekte energibruk og utslepp av CO 2 knytt til bygging og vedlikehald av infrastruktur Inkludere vurdering av alternative drivstoff Ta omsyn til korleis klimaendring kan stille krav til endra vedlikehald, bruk av køyretøy, investeringar i transportinfrastruktur osb
Takk for merksemda! Agnes Landstad E-post: ala@vestforsk.no Telefon: 91 54 66 10 Vestlandsforsking Postboks 163 N- 6851 Sogndal Ph: +47 90 63 36 00 Fax: +47 94 76 37 27 www.vestforsk.no