Driftsgranskingar 2009

Transkript

1 Driftsgranskingar 2009 Presentasjon 8. desember 2010 Eva Øvren og Torbjørn Haukås, NILF

2 Program for presentasjonen Driftsgranskingane generelt Hovudresultat jordbruk Resultat og analyser Jordbruk Analyse av jordbruksfrådrag Tilleggsnæringar Skogbruk Brukarfamiliens totaløkonomi Oppsummering

3 Driftsgranskingar i jord- og skogbruk Rekneskapsstatistikk, driftsrekneskap 848 bruk tilfeldig trekte frå SLF sin database blant dei som søkjer produksjonstilskot: 71 % er aktuelle Alle landsdelar og dei fleste produksjonar representerte Frivillig deltaking, ca 10 % vert skifta ut kvart år

4 Formål Vise resultat og utvikling i økonomiske tilhøve på bruk der inntekter frå jordbruk har eit vesentleg omfang Gi grunnlag for samanlikningar med annan nasjonal og internasjonal statistikk Skaffe grunnlag for vidare forsking og utgreiing rådgjeving og undervising offentleg politikk og forvaltning samfunnsmessig verdiskaping i landbruket

5 Omfang og oppbygging 2009 Driftsresultat fra 848 enkeltbruk 33 samdrifter mjølk i tillegg (+ 5 andre) Herav 142 i skogbruksgranskingane 9 ulike driftsformer presenterte Inndelt i 8 regionar 6 storleiksgrupper

6 Utval Tilfeldig trekt ut frå produksjonstilskotsregisteret Yrkesmessig drift, SDB > 8 ESU (1 ESU = = kr) Ca av bruk er aktuelle (2009) Frivillig deltaking Ca 10 % utskifting kvart år

7 Populasjonen til driftsgranskingane omfattar (2009) 70,6 % av alle bruk 89,6 % av alt areal 96,4 % av samla standard dekningsbidrag 100,0 % av mjølkekyr 98,1 % av ammekyr 97,4 % av geiter 78,0 % av sauer 99,7 % av høns 99,8 % av griser 99,6 % av kylling 62,1 % av hestar Prosenten er her rekna av totalt tal registrerte einingar i produksjonstilskotregisteret

8 Kjelder Skatterekneskap Husdyrkontrollen Tine Nortura SLF Brukarfamilien Andre

9 Storleiksgrupper Mindre enn 50 dekar dekar dekar dekar dekar Større enn 500 dekar

10 Regionar Austlandet Flatbygder Andre bygder Jæren Agder og Rogaland andre bygder Vestlandet Trøndelag Flatbygder Andre bygder Nord Noreg

11 Resultatmål - definisjonar Produksjonsinntekter Produksjonskostnader = Driftsoverskot + Leigd hjelp Jordbrukets del av renter og kår = Vederlag til arbeid og eigenkapital årsverk á timar = Vederlag til arbeid og eigenkapital per årsverk

12 Hovudtal jordbruk 2009 Om lag uendra jordbruksinntekt, kr (- 0,7% nominelt) per årsverk Korrigert for inntektsverknad av jordbruksfrådrag: Kr ( - 1 %) Viktigaste endringar frå 2008: Avlingssvikt korn, særleg på Austlandet Prisauke på sentrale produkt (mjølk, storfekjøt, egg) Auke i produksjonen per bruk Auka effektivitet Rentenedgang (21 %) Auke i gjeld (11 %) Uendra eigekapitalprosent Kostnadsauke (10 %) (Kraftfôr, gjødsel)

13 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, alle bruk , faste 2009 kroner 250,0 200,0 Faste 1000 kroner 150,0 100,0 50,0 0, År

14 Lønsutvikling diverse yrke, nominelle kroner 600,0 500,0 400, kr 300,0 200,0 100,0 0, Jordbrukarar Jordbrukarar. Skattejustert beløp Tilsette i staten Tilsette i kommunane Industriarbeidarar i NHO-bedrifter Tilsette i forretnings- og sparebankar Funksjonærar i NHO-bedrifter

15 Inntekter Planteproduksjon Husdyr Tilskot Andre inntekter

16 Variable kostnader nominelle kroner Fôrkostnader Såvarer Gjødsel og kalk Konservering Diverse Kjøp av dyr

17 Faste kostnader nominelle kroner Leigd arbeid Drivstoff Vedlikehald Avskrivingar Leigekostnadar Elektrisk kraft Administrasjon

18 Mjølkeproduksjon, omfang og produktivitet Areal daa Årskyr 14,7 16,4 21,3 Melk per årsku Melk omsatt liter Årsverk 1,82 1,81 1,88 Omsatt melk/årsverk

19 Produksjonsomfang og produktivitet korn/svin Areal Salgbare smågriser Slaktesvin, stk Avlsgriser 28 39,8 44,7 Årsverk 1,55 1,60 1,70 Slaktegris per årsverk Smågris per årsverk

20 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2009 kroner, Østlandet Faste1000 kroner per årsverk 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0, Østlandet Flatbygder Østlandet Andre bygder År

21 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2009 kroner, Sør- og Vestlandet 350,0 Faste 1000 kroner per årsverk 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 Agder og Rogaland Jæren Agder og Rogaland Andre bygder Vestlandet 0, År

22 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2009 kroner, Midt- og Nord-Noreg 300,0 Faste 1000 kroner per årsverk 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 Trøndelag Flatbygder Nord-Noreg Trøndelag Andre bygder 0, År

23 Vederlag til arbeid og eigenkapital per årsverk, storleiksgrupper 280, ,0 200,0 160, kr 120,0 80,0 40,0 0, >500 Alle bruk -40,0

24 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, einsidige driftsformer 300,0 250,0 Faste1000kroner, 2009kr 200,0 150,0 100,0 50,0 Mjølk Sau Ammekyr Korn Geit 0, År

25 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, kombinerte driftsformer Faste 1000 kroner, 2009 kr 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Mjølk/svin Mjølk/sau Korn/ svin Mjølk/Korn

26 Produksjon av mjølk og storfeslakt utanfor samdrift 318 bruk, jamt fordelt over heile landet 21,3 årskyr (+1,0) 319 dekar (+ 14) Produsert kg mjølk per årsku (+ 40) Arbeidsinnsats: 1,9 årsverk (-) herav familien: 1,4 årsverk (-) Vederlag til arb.og EK per årsverk kr (17 000) Både volum og prisar auka

27 Mjølkeproduksjon 2009, vederlag per årsverk, storleiksgrupper > 500daa Arealgruppe daa daa daa

28 Variasjon mjølkeproduksjon Nord-Noreg dekar Beste tredel Dårlegaste tredel Alder D oversk/ l Dr.o/bruk Vederl/årsv. Årskyr Avling, FEm/daa Levert mjølk, l /ku Kjøtinnt /ku Var kost/ku F kost/ku Herav leigd arbeid

29 Samdrift innsatsfaktorar 2009 Samdrifter Samdrifter Samdrifter Samdrifter Store mjølkebruk Tal bruk Jordbruksareal, daa 575,6 599,5 600,0 614,1 563,0 - herav leigd 175,9 163,2 216,0 198,0 267,0 Eigedelar i jordbruket 31.12, kr Tal årskyr 35,9 37,5 40,4 41,0 41,1 Mjølk pr årsku, kg Kjøt per årsku, kg Omsett mjølk, liter Mjølkekvote,liter Mjølkepris, kr/liter 3,62 3,92 4,05 4,10 4,14 Pris på kukjøt. Kr/kg 29,56 30,96 33,95 35,38 35,70 Pris på anna storfekjøt, kr/kg 35,00 37,23 40,20 42,43 41,71 Arbeidsinnsats i alt (jordbruket),timar Timar per årsku

30 Samdrifter produksjonsinntekter 2009 Samdrifter 2006 Samdrifter 2007 Samdrifter 2008 Samdrifter 2009 Store mjølkebruk 2009 Produksjonsinntekt Storfe Mjølk Kukjøt Anna storfekjøt Livdyr Husdyrprodukt i alt Planteprodukt i alt Tilskot Andre inntekter Botnfrådrag Sum

31 Samdrifter variable kostnader 2009 Andre variable kostnader Kjøp av dyr Store mjølke-bruk 2009 Samdrifter 2009 Konserveringsmiddel Anna fôr Kraftfôr Handelsgjødsel og kalk Såvarer

32 Samdrifter faste kostnader Avskriving i alt Andre faste kostnader Maskinleige Vedlikehald Drivstoff Leigd arbeid Store mjølke-bruk 2009 Samdrifter

33 Samdrift - resultat Samdrifter Samdrifter Samdrifter Samdrifter Store mjølkebruk Produksjonsinntekter Kostnader Driftsoverskot Lønsevne pr. time 101,48 118,81 106,17 142,66 129,31 Vederlag til arbeid og eigenkap. pr årsv Eigenkapitalprosent

34 Økologisk mjølkeproduksjon innsatsfaktorar og prisar Økomjølk 2007 Økomjølk 2008 Økomjølk 2009 Konv. årskyr 2009 Konv. areal 2009 Tal bruk Sum jordbruksareal herav grovfôr og beite Avling grovfôr og beite Årskyr 23,9 23,4 25,4 25,4 27,1 Okser over eitt år 1,7 1,0 1,1 7,1 8,1 Mjølk per årsku Omsett mjølk Mjølkekvote Prisar Mjølk - ku 4,38 4,65 4,76 4,02 4,01 Kukjøt 32,98 35,81 39,50 34,90 35,00 Annet storfekjøt 37,57 39,89 43,71 41,59 41,45 Arbeidsinnsats Arbeidsinnsats i alt (jordbruket) Timar per årsku

35 Økologisk produksjon inntekter og kostnader Økomjølk 2007 Økomjølk 2008 Økomjølk 2009 Konv. årskyr 2009 Konv. areal 2009 Husdyrprodukt i alt Tilskot i alt Andre inntekter Produksjonsinntekter i alt Tilskotsprosent Handelsgjødsel og kalk Kraftfôr Andre variable kostnader Sum variable kostnader Vedlikehald bygningar Vedlikehald maskiner Andre Faste kostnader i alt ekskl. avskrivingar Avskrivingar

36 Økologisk mjølkeproduksjon - resultat Økomjølk 2007 Økomjølk 2008 Økomjølk 2009 Konv. årskyr 2009 Konv. areal 2009 Tal bruk Driftsoverskot per bruk Lønsevne per time 83,13 93,55 143,14 118,19 118,32 Vederlag til alt arbeid og eigenkapital per årsverk Skattekorrigert vederlag

37 Nettoinvesteringar , faste kroner Nettoinv.jordbr.defl. Nettoinv. glatta Lineær (Nettoinv.jordbr.defl.)

38 Nord-Noreg Nettoinvesteringar - regionar Trøndelag a.b. Trøndelag fl Vestlandet Agder/Rog.a.b. Jæren Austlandet andre bygder Austlandet flatbygder Austlandet fl Austlandet a Jæren Agder/Rog.a Vestlandet Trøndelag fl Trøndelag a Nord-Noreg Jord m.m Bygningar Maskiner Kvote Sum

39 Tilleggsnæringar Næring utanom jord- og skogbruk som er basert på brukets ressursar Omsetning over kr Inndelt i: Utleie av areal og bygningar Maskinkjøring Vareproduksjon/ foredling Utmarksnæring Landbruksrelatert reiseliv (turisme) Anna tenesteyting Anna biologisk produksjon

40 Deltakarar med tilleggsnæring 2009, prosent med omsetning, og prosent med omsetning over kr Prosent av bruka med omsetning på TN Prosent av bruka med omsetning over kr Prosent Austlandet Rog./ Agder Vestlandet Trøndelag Nord-Noreg Alle bruk

41 Arbeidsforbruk ulike tilleggsnæringar Timar per bruk Utleige Maskinkjøring Vareproduksjon Utmarksnæring Turisme Anna tenesteyting Anna biologisk produksjon Gjennomsnitt

42 Bidrag frå tilleggsnæring i prosent av samla inntening Regionar Austlandet Flatbygder 7,1 6,1 7,2 8,6 8,8 6,8 7,7 Austlandet Andre bygder 8,0 6,2 5,8 5,9 5,7 11,2 6,5 Jæren 3,6 2,5 1,6 1,3 1,7 2,8 2,6 Rog./ Agder Andre bygder 4,1 3,6 4,5 7,1 6,7 11,2 9,4 Vestlandet 4,8 3,8 4,9 4,8 3,5 4,1 6,9 Trøndelag Flatbygder 2,6 2,3 4,6 4,8 6,3 6,8 5,2 Trøndelag Andre bygder 4,9 4,3 6,3 4,3 4,0 4,3 5,5 Nord-Noreg 2,5 3,5 2,1 2,8 4,6 4,2 4,1 Landet 5,5 4,6 5,2 5,7 5,7 6,8 6,4

43 Driftsoverskot pr time i ulike grupper av tilleggsnæringar Maskinkjøring Vareproduksjon Turisme Annen tjenesteyting Jordbruket, alle

44 Driftsoverskudd i tilleggsnæring, etter storleiksgrupper Driftsoverskudd i tilleggsnæring, kroner pr bruk over 500 Dekar jordbruksareal

45 Driftsresultat i gardsskogbruket per m Driftsresultat Operating result Arbeid familie Family labour Skogkultur Silviculture Driftskostnader Costs 350 Kr per m3 NOK per m År Year

46 Gardsskogbruket i 2009 Låg avvirking per bruk, frå 319 m3 til 198 m3 per skogeigedom Driftsoverskot pr skogeigedom redusert frå til kr frå 2008 til 2009 Driftsoverskot meir enn halvert frå kr 194 til kr 91 per m3 Tømmerpris redusert frå kr 371 m3 til kr 304 m3 Stadig stor del av avvirkning utført av entreprenør, 84 % i 2009 mot 75 % i 2006 og 60 % i 2002 Prisfall i kjølvatnet av finanskrisa

47 Totalgjeld i 1000-kroner per bruk 2009-kroner, 1000 kroner 2000,0 1800,0 1600,0 1400,0 1200,0 1000,0 800,0 600,0 400,0 200,0 0,

48 Utvikling av gjeldsprosent Gjeld i prosent av eiendeler i alt År

49 Inntektsverknad av jordbruksfrådrag Føresetnader: 33 % marginalskatt Landet: Kr per årsverk ( ) Nord-Noreg: Kr per årsverk (+ 0) Jæren: Kr per årsverk (+ 400) Korn: Kr per årsverk ( ) Korn/Mjølk: Kr per årsverk ( ) Små skilnader mellom storleiksgrupper

50 Jordbruksfrådrag storleiksgrupper Innt.pr årsverk over 500

51 Jordbruksfrådrag driftsformer Innt.pr årsverk Mjølk Mjølksvin Mjølksau Korn Korn-svin Kornmjølk Sau Geitmelk Andre

52 Jordbruksfrådrag Verknad påverkar ikkje nokon av resultatmåla i driftsgranskingane Maksimalt frådrag i 2009 uendra frå 2008, kr For å få maksimalt frådrag må næringsinntekt vere over kr Andre frådrag kan redusere verknad av jordbruksfrådrag Jordbruksfrådraget var kr gjennomsnitt i 2009 ( ) Ingen store skilnader mellom landsdelar 6 % av bruka hadde 0 i jordbruksfrådrag (4 % i 2008) 39 % av bruka hadde fullt frådrag (43 % i 2008)

53 Nettoinntekt per familie i 2009 Nettoinntekt er sum av all inntening med frådrag for gjeldsrenter og kår Høgast på Jæren, kr (+ 3 %), lågast i Nord - Noreg kr (+ 5 %) Aukar stort sett med storleiken på bruka I gjennomsnitt for alle var nettoinntekta kr (- 1 %)

54 Totalinntekt Sammensetning av inntekt for driftsgranskingsbruk 100 % Renter 90 % 80 % 70 % Lønsinntekter, pensjonar og anna 60 % 50 % Anna næring 40 % Skogbruk Tilleggsnæring 30 % 20 % Jordbruk 10 % 0 %

55 Oppsummering Liten nedgang i vederlag til arbeid og eigenkapital er årsverk på knapt 1 % Stor avlingsnedgang på korn Volumauke per bruk Liten auke i timebruk (+1 %) Auke i produksjonsinntekter (6 %) Stor kostnadsauke (10 %) Stor auke i investeringar i frå eit høgt nivå i 2008 Liten aktivitet i gardsskogbruket, stor nedgang i driftsres. Stort innslag av tilleggsnæring på norske gardsbruk, men bidrag frå tilleggsnæring til familieøkonomien minka Inntektsverknad frå jordbruksfrådraget minka med kr 1200 per årsverk