Driftsgranskingar 2011

Transkript

1 Driftsgranskingar 2011 Presentasjon 10. desember 2012 Eva Øvren og Torbjørn Haukås, NILF

2 Program for presentasjonen Driftsgranskingane generelt Hovudresultat jordbruk Resultat og analyser Jordbruk Analyse av jordbruksfrådrag Tilleggsnæringar Skogbruk Brukarfamilien totaløkonomi Oppsummering

3 Driftsgranskingar i jord- og skogbruk Rekneskapsstatistikk, driftsrekneskap 857 enkeltbruk og 34 samdrifter tilfeldig trekte frå SLF sin database blant dei som søkjer produksjonstilskot: 70 % er aktuelle. Dekker meir enn 90% av produksjonen for dei fleste viktige produkt. Alle landsdelar (8), bruksstorleikar (6 arealgrupper) og dei fleste produksjonar representerte (9 driftsformer presenterte) Frivillig deltaking, ca 10 % vert skifta ut kvart år Herav 139 i skogbruksgranskingane

4 Formål Vise resultat og utvikling i økonomiske tilhøve på bruk der inntekter frå jordbruk har eit vesentleg omfang Gi grunnlag for samanlikningar med annan nasjonal og internasjonal statistikk Skaffe grunnlag for forsking og utgreiing, rådgjeving og undervisning, underlag for offentlig politikk og forvaltning og grunnlag for samfunnsmessig verdiskaping i landbruket

5 Kjelder Skatterekneskap Husdyrkontrollen Tine Nortura SLF Brukarfamilien Andre

6 Vederlag til arbeid og eigenkapital Produksjonsinntekter - Produksjonskostnader = Driftsoverskot Driftsoversk. + Leigd hjelp Jordbrukets del av renter og kår = Vederlag til alt arbeid og eigenkapital Vederlag til alt arbeid og eigenkapital per årsverk = Vederlag til alt arbeid og eigenkapital/brukte timar *1845

7 Hovudtal jordbruk 2011 Nedgang i jordbruksinntekt, kr (- 2 % nominelt) per årsverk Korrigert for inntektsverknad av jordbruksfrådrag: Kr ( - 2 %) Viktigaste endringar frå 2010: Stor nedgang i kornavling, særleg av kveite Moderat prisauke på mange produkt Auke i produksjonen per bruk Auke i renteutgifter (13 %) Auke i gjeld (9 %) Eigekapitalprosenten 53 (ned 1 prosentpoeng) Kostnadsauke (7 %) (Mest for gjødsel 23 %, kraftfôr 5 %)

8 Faste 1000 kron Vederlag til arbeid og EK per årsverk, alle bruk , faste 2011 kroner 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0, År

9 Lønsutvikling diverse yrke, nominelle kroner

10 Inntekter Planteproduksjon Husdyr Tilskot Andre inntekter

11 Variable kostnader nominelle kroner Fôrkostnader Såvarer Gjødsel og kalk Konservering Diverse Kjøp av dyr

12 Faste kostnader nominelle kroner Leigd arbeid Drivstoff Vedlikehald Avskrivingar Leigekostnader Elektrisk kraft Administrasjon

13 Mjølkeproduksjon, omfang og produktivitet Areal daa Årskyr 15,0 18,2 22,2 Mjølk per årsku Mjølk omsett liter Årsverk 1,81 1,84 1,94 Omsett mjølk/årsverk

14 Produksjonsomfang og produktivitet korn/svin Areal Salbare smågrisar Slaktesvin, stk Avlsgrisar 32,0 44,2 46,4 Årsverk 1,58 1,63 1,67 Slaktegris per årsverk Smågris per årsverk

15 Faste1000 kroner per årsverk Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2011 kroner, Austlandet 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 Austlandet Flatbygder Austlandet Andre bygder 0, År

16 Faste 1000 kroner per års Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2011 kroner, Sør- og Vestlandet 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 Agder og Rogaland Jæren Agder og Rogaland Andre bygder Vestlandet 0, År

17 Faste 1000 kroner Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2011 kroner, Midt- og Nord-Noreg 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Trøndelag Flatbygder Trøndelag Andre bygder Nord-Noreg År

18 1000 kr Vederlag til arbeid og eigenkapital per årsverk, storleiksgrupper 280, ,0 200,0 160,0 120,0 80,0 40,0 0,0-40, >500 Alle bruk

19 Faste 1000 kroner, 201 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, einsidige driftsformer 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Mjølk Korn Sau Geit Ammekyr År

20 Faste 1000 kroner, 201 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, kombinerte driftsformer 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Mjølk/svin Mjølk/sau Korn/ svin Mjølk/Korn

21 Produksjon av mjølk og storfeslakt med ein aktiv brukar 313 bruk, jamt fordelt over heile landet 22,2 årskyr (+0,7) 335 dekar (+ 8) Produsert kg mjølk per årsku (- 89) Arbeidsinnsats: 1,9 årsverk (-) herav familien: 1,5 årsverk (-) Vederlag til arb og EK per årsverk kr (2 800) Både volum og mjølkepris auka (0,09) Auka volum og pris på kjøt (1,50-1,90)

22 Arealgruppe Mjølkeproduksjon 2011, vederlag per årsverk, storleiksgrupper > 500daa daa daa daa

23 Variasjon mjølkeproduksjon Nord-Noreg dekar Herav leigd arbeid Faste kost./årsku Var. Kost/årsku Tilskot/årsku P.Inntekt kjøt P. Inntekt mjølk Mjølkepris Mjølk/årsku Timar pr årsku Avling/daa Grovfor/årsku Årskyr Vederlag/årsverk Driftsover. Lønsevne/t Alder Areal

24 Samdrift innsatsfaktorar 2011 Samdrifter 2008 Samdrifter Samdrifter Samdrifter Store mj.bruk Tal bruk Jordbruksareal, daa 600,0 614,1 629,0 666, herav leigd 216,0 207,0 199,0 232,0 269 Eigedelar i jordbruket 31.12, kr Tal årskyr 40,4 41,4 41,7 43,0 43,0 Mjølk pr årsku, kg Kjøt per årsku, kg Omsett mjølk, liter Mjølkekvote,liter Mjølkepris, kr/liter 4,05 4,10 4,44 4,52 4,53 Pris på kukjøt. Kr/kg 33,95 35,53 35,46 37,46 36,46 Pris på anna storfekjøt, kr/kg 40,20 42,42 43,10 45,00 44,36 Arbeidsinnsats i alt (jordbruket),timar Timar per årsku

25 Samdrifter produksjonsinntekter 2011 Samdrifter 2008 Samdrifter 2009 Samdrifter Samdrifter Store mj.bruk Produksjonsinntekt Storfe Mjølk Kukjøt Anna storfekjøt Livdyr Husdyrprodukt i alt Planteprodukt i alt Tilskot Andre inntekter Botnfrådrag Sum

26 Samdrifter variable kostnader 2011

27 Samdrifter faste kostnader

28 Samdrift - resultat Samdrifter 2008 Samdrifter 2009 Samdrifter Samdrifter Store mj.bruk Produksjonsinntekter Kostnader Driftsoverskot Lønsevne pr. time 106,17 142,66 142,64 141,74 128,60 Vederlag til arbeid og eigenkap. pr årsv Skattekorrigert vederlag pr årsv Eigenkapitalprosent % 49 % 42 %

29 Samdrift mjølk vederlag til alt arbeid per årsverk , nominelle kroner

30 Økologisk mjølkeproduksjon innsatsfaktorar og prisar Økomjølk 2009 Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Tal bruk Sum jordbruksareal herav grovfôr og beite Avling grovfôr og beite Årskyr 26,0 25,1 25,0 25,0 27,0 Okser over eitt år 1,8 1,1 0,9 6,7 8,0 Mjølk per årsku Omsett mjølk Mjølkekvote Prisar Mjølk - ku 4,71 5,07 5,12 4,44 4,43 Kukjøt 39,39 36,98 39,25 36,09 36,21 Annet storfekjøt 43,53 41,42 43,25 43,99 44,04 Arbeidsinnsats Arbeidsinnsats i alt (jordbruket) Timar per årsku

31 Økologisk produksjon inntekter og kostnader Økomjølk 2009 Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Husdyrprodukt i alt Tilskot i alt Andre inntekter Produksjonsinntekter i alt Tilskotsprosent 34 % 35 % 37 % 33 % 32 % Handelsgjødsel og kalk Kraftfôr Andre variable kostnader Sum variable kostnader Vedlikehald bygningar Vedlikehald maskiner Andre Faste kostnader i alt ekskl. avskrivingar Avskrivingar

32 Økologisk mjølkeproduksjon - resultat Økomjølk 2009 Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Driftsoverskot jordbruk Driftsoverskot skogbruk Driftsoverskot tilleggsnæring Driftsoverskot anna næring Lønsinntekter Økomjølk 2009 Økomjølk 2010 Økomjølk 2011 Konv. mjølk likt tal årskyr Konv. mjølk likt areal Tal bruk Driftsoverskot per bruk Lønsevne per time 142,49 125,20 138,17 120,98 123,67 Vederlag til alt arbeid og eigenkapital per årsverk Skattekorrigert vederlag

33 Nettoinvesteringar , faste kroner Nettoinv.jordbr.defl. Nettoinv. glatta Lineær (Nettoinv.jordbr.defl.)

34 Nord-Noreg Nettoinvesteringar - regionar Trøndelag a.b. Trøndelag fl Vestlandet Agder/Rog.a.b. Jæren Austlandet andre bygder Austlandet flatbygder Austlandet fl Austlandet a Jæren Agder/Rog.a Vestlandet Trøndelag fl Trøndelag a. Nord-Noreg Jord m.m Bygningar Maskiner Kvote Sum

35 Tilleggsnæringar Næring utanom jord- og skogbruk som er basert på brukets ressursar Omsetning over kr Inndelt i: Utleige av areal og bygningar Maskinkjøring Vareproduksjon/ foredling Utmarksnæring Landbruksrelatert reiseliv (turisme) Anna tenesteyting Anna biologisk produksjon

36 Deltakarar med tilleggsnæring 2011, prosent med omsetning, og prosent med omsetning over kr 20000

37 Omsetning i tilleggsnæring, kroner per bruk. Bruk med omsetning over kr i tilleggsnæring, regionar Austlandet Agder & Rogaland Vestlandet Trøndelag Nord-Noreg Landet

38 Arbeidsforbruk ulike tilleggsnæringar

39 Kr per bruk NOK per holding Gjennomsnittleg driftsoverskot per bruk, ulike driftsgreiner Utleige Rental housing Maskinkjøring Machine driving Vareproduksjon Production of goods Utmarksnæring Utilization of nonagricultural farm areas Turisme Tourism Anna tenesteyting Other kinds of service Anna biologisk produksjon Other biological production

40 Driftsoverskot per time i ulike grupper av tilleggsnæringar Maskinkj. Vareprod. Turisme A.tenesteyt. Jordbruket

41 Bidrag frå tilleggsnæring i prosent av samla inntening Regionar Austlandet Flatbygder 7,2 8,6 8,8 7,7 6,2 8,1 Austlandet Andre bygder 5,8 5,9 5,7 6,5 5,6 5,4 Jæren 1,6 1,3 1,7 2,6 2,2 5,4 Rog./ Agder Andre bygder 4,5 7,1 6,7 9,4 15,8 10,6 Vestlandet 4,9 4,8 3,5 6,9 6,1 7,0 Trøndelag Flatbygder 4,6 4,8 6,3 5,2 5,7 6,0 Trøndelag Andre bygder 6,3 4,3 4,0 5,5 7,7 6,4 Nord-Noreg 2,1 2,8 4,6 4,1 3,6 4,0 Landet 5,2 5,7 5,7 6,4 6,5 6,8

42 Driftsresultat i gardsskogbruket per m3

43 Gardsskogbruket i 2011 Middels avvirking per bruk, ned frå 320 m3 til 302 m3 per skogeigedom Driftsoverskot pr skogeigedom redusert frå til kr frå 2010 til 2011 Driftsoverskot redusert frå kr 168 til kr 161 per m3 Tømmerpris auka frå kr 349 m3 til kr 359 m3 Stadig større del av avvirkning utført av entreprenør, 88 % i 2011 mot 75 % i 2006 og 60 % i 2002

44 2011-kroner, 1000 kro Totalgjeld i 1000-kroner per bruk

45 Gjeld i prosent av eiendeler Utvikling av gjeldsprosent År

46 Jordbruksfrådrag Verknad påverkar ikkje nokon av resultatmåla i driftsgranskingane Maksimalt frådrag i 2011 uendra frå 2010, kr For å få maksimalt frådrag må næringsinntekt vere over kr Andre frådrag kan redusere verknad av jordbruksfrådrag Jordbruksfrådraget var kr gjennomsnitt i 2011 ( - 300) Ingen store skilnader mellom landsdelar 7 % av bruka hadde 0 i jordbruksfrådrag (5 % i 2010) 47 % av bruka hadde fullt frådrag (45 % i 2010)

47 Inntektsverknad av jordbruksfrådrag Føresetnader: 33 % marginalskatt Landet: Kr per årsverk (- 600) Trøndelag andre bygder: Kr per årsverk (-) Jæren: Kr per årsverk (+ 400) Korn: Kr per årsverk ( ) Korn/Mjølk: Kr per årsverk ( ) Små skilnader mellom storleiksgrupper

48 Jordbruksfrådrag storleiksgrupper kr kr kr kr kr Innt.pr årsverk kr kr kr over 500

49 Jordbruksfrådrag driftsformer Innt.pr årsverk Mjølk Mjølk-svin Mjølk-sau Korn Korn-svin Korn-mjølk Sau Geitmelk Storfekjøt Andre

50 Jordbruksfrådrag regionar Innt.pr årsverk Austlandet fl Austlandet a.b. Jæren Agder-Rog-a.b. Vestlandet Trøndelag fl. Trøndelag a.b. Nord-Noreg

51 Nettoinntekt per familie i 2011 Nettoinntekt er sum av all inntening med frådrag for gjeldsrenter og kår I gjennomsnitt for alle var nettoinntekta kr (+ 1 %) Høgast på Jæren med, kr (+ 14 %), lågast i Nord - Noreg kr (- 1 %) Størst for dei største bruka, men liten skilnad mellom dei små og mellomstore

52 Totalinntekt Sammensetning av inntekt for driftsgranskingsbruk 100 % Renter 90 % 80 % 70 % Lønsinntekter, pensjonar og anna 60 % 50 % 40 % Anna næring Tilleggsnæring Skogbruk 30 % 20 % Jordbruk 10 % 0 %

53 Oppsummering Nedgang i vederlag til arbeid og eigenkapital er årsverk på 1 % Låge kornavlingar av til dels dårleg kvalitet Volumauke per bruk Liten auke i timebruk (+1 %) Auke i produksjonsinntekter (5 %) Kostnadsauke (7 %) Auke i investeringar, framleis høge, men berre vel halvparten av toppåret 2009 Litt nedgang i aktivitet i gardsskogbruket, nedgang i driftsresultat Stort innslag av tilleggsnæring på norske gardsbruk, og bidrag frå tilleggsnæring til familieøkonomien auka Inntektsverknad frå jordbruksfrådraget gjekk ned med kr 300 per årsverk