Driftsgranskingane 2007 Presentasjon 3. desember Eva Øvren Torbjørn Haukås

Transkript

1 Driftsgranskingane 2007 Presentasjon 3. desember 2008 Eva Øvren Torbjørn Haukås

2 Program for presentasjonen Driftsgranskingane generelt Hovudresultat jordbruk Analyse av jordbruksfrådrag Resultat og analyser Jordbruk Tilleggsnæringar Skogbruk Brukarfamiliens totaløkonomi Oppsummering

3 Formål Vise resultat og utvikling i økonomiske forhold på bruk der inntekter frå jordbruk har eit vesentleg omfang Gi grunnlag for samanlikningar med annan nasjonal og internasjonal statistikk Skaffe grunnlag for vidare forsking og utgreiing rådgeving og undervising offentleg politikk og forvaltning samfunnsmessig verdiskaping i landbruket

4 Andre land Variasjon i utval og dekningsgrad Alle har representert meir enn 80 % av produksjon Få land har med totaløkonomi Danmark, Sveits, Østerrike og Norge Metode varierer med formål og kjeldemateriale Makedonia: Manglar registerdata og rekneskap Nederland: Detaljert registrering til miljø- og forskingsformål

5 Omfang og oppbygging 2007 Driftsresultat fra 902 enkeltbruk 28 samdrifter mjølk i tillegg Herav 155 i skogbruksgranskingane 9 ulike driftsformer presenterte Inndelt i 8 regionar 6 storleiksgrupper

6 Utval Tilfeldig trekt ut frå produksjonstilskotsregisteret Yrkesmessig drift, SDB > 8 ESU 1 ESU = = kr Ca av bruk er aktuelle (2007) Frivillig deltaking Ca 10 % utskifting kvart år

7 Populasjonen til driftsgranskingane omfattar (2006) 70 % av alle bruk 87 % av alt areal 96 % av samla standard dekningsbidrag 100 % av mjølkekyr 98 % av ammekyr 75 % av sauer 99 % av høns 100 % av griser 100 % av kylling Prosenten er her rekna av totalt tal registrerte einingar i produksjonstilskotregisteret

8 Kjelder Skatterekneskap Husdyrkontrollen Nortura SLF Brukarfamilien Andre

9 Storleiksgrupper Mindre enn 50 dekar dekar dekar dekar dekar Større enn 500 dekar

10 Regionar Austlandet Flatbygder Andre bygder Jæren Agder og Rogaland andre bygder Vestlandet Trøndelag Flatbygder Andre bygder Nord Noreg

11 Resultatmål - definisjonar Produksjonsinntekter Produksjonskostnader = Driftsoverskot + Leigd hjelp Jordbrukets del av renter og kår = Vederlag til arbeid og eigenkapital årsverk á timar = Vederlag til arbeid og eigenkapital per årsverk

12 Inntektsverknad av jordbruksfrådrag Registrert jordbruksfrådrag alle bruk Redusert skatt 28 % av frådrag Rekna 33 % marginalskatt Inntektsverknad per bruk Inntektsverknad per årsverk

13 Hovudtal jordbruk 2007 Stor auke i jordbruksinntekt, kr (+ 23% nominelt) per årsverk Korrigert for inntektsverknad av jordbruksfrådrag: Kr ( + 27 %) Viktigaste årsaker til auken: Prisauke på sentrale produkt Auke i produksjonen per bruk Moderat kostnadsvekst Mindre timebruk (effektivisering) Enkelte negative faktorar: Renteauke (42 %) Auke i gjeld (7 %)

14 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, alle bruk , faste 2007 kroner 250,0 200,0 Faste 1000 kroner 150,0 100,0 50,0 0, År

15 Andre inntekter Inntekter Planteproduksjon Husdyr Tilskot

16 Variable kostnader nominelle kroner Såvarer Gjødsel og kalk Konservering Diverse Kjøp av dyr Fôrkostnader

17 Faste kostnader nominelle kroner Leigd arbeid Drivstoff Vedlikehald Avskrivingar Leige av jord og maskiner Elektrisk kraft Administrasjon

18 Mjølkeproduksjon, omfang og produktivitet Areal daa Årskyr 13,9 16,0 19,2 Melk per årsku Melk omsatt liter Årsverk 1,85 1,85 1,86 Omsatt melk/årsverk

19 Produksjonsomfang og produktivitet korn/svin Areal Salgbare smågriser Slaktesvin, stk Avlsgriser 23 33,9 45,4 Årsverk 1,49 1,59 1,62 Slaktegris per årsverk Smågris per årsverk

20 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2007 kroner, Austlandet 250,0 200,0 Faste1000 kroner per årsverk 150,0 100,0 50,0 Austlandet Flatbygder Austlandet Andre bygder 0, År

21 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2007 kroner, Sør- og Vestlandet 350,0 Faste 1000 kroner per årsverk 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Agder og Rogaland Jæren Agder og Rogaland Andre bygder Vestlandet År

22 Utvikling i vederlag til arbeid og EK i faste 2007 kroner, Midt- og Nord-Noreg 250,0 Faste 1000 kroner per årsverk 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Trøndelag Flatbygder Trøndelag Andre bygder Nord-Noreg År

23 Vederlag til arbeid og egenkapital per årsverk, storleiksgrupper 250,0 210, , kr 130,0 90,0 50,0 10,0-30, >500 Alle bruk

24 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, einsidige driftsformer 300,0 Faste 1000 kroner, 2007 kr 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Mjølk Sau Ammekyr Korn Geit År

25 Vederlag til arbeid og EK per årsverk, kombinerte driftsformer Faste 1000 kroner, 2007 kr 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Vederlag til arbeid og EK, kombinerte driftsformer Mjølk/svin Mjølk/sau Korn/ svin Mjølk/Korn År

26 Produksjon av mjølk og storfeslakt utanfor samdrift 365 bruk, jamt fordelt over heile landet 19,2 årskyr (+ 1,0) 286 dekar (+ 10) Produsert kg mjølk per årsku (+ 244) Arbeidsinnsats: 1,9 årsverk (+0,1) herav familien: 1,5 årsverk (-) Vederlag til arb. og EK per årsverk kr ( )

27 Variasjon mjølkeproduksjon Austlandet andre bygder dekar Beste tredel Dårlegaste tredel Alder D oversk/ l Dr.o/bruk Vederl/årsv. Årskyr Avling, FEm/daa Levert mjølk, l /ku Kjøtinnt /ku Var kost/ku F kost/ku Herav leigd arbeid

28 Samdrift - innsatsfaktorar Samdrifter 2006 Samdrifter 2007 Store mjølkebruk 2007 Tal bruk Jordbruksareal, daa 575,6 599,5 477,0 - herav leigd 175,9 163,2 177,0 Eigedelar i jordbruket 31.12, kr Tal årskyr 35,9 37,5 38,5 Mjølk pr årsku, kg Kjøt per årsku, kg Omsett mjølk, liter Mjølkekvote,liter Mjølkepris, kr/liter 3,62 3,92 3,81 Pris på kukjøt. Kr/kg 29,56 30,96 31,33 Pris på anna storfekjøt, kr/kg 35,00 37,23 36,81 Arbeidsinnsats i alt (jordbruket),timar Timar per årsku

29 Samdrift - resultat Samdrifter 2006 Samdrifter 2007 Store mjølkebruk 2007 Produksjonsinntekter Kostnader Driftsoverskot Lønsevne pr. time 101,48 118,81 88,67 Vederlag til arbeid og eigenkap. pr årsv Eigenkapitalprosent

30 Økologisk mjølkeproduksjon innsatsfaktorar og prisar Økomjølk 2006 Økomjølk 2007 Alle m-bruk minus øko Tal bruk Sum jordbruksareal herav leigd Grovfôr og beite Avlingar i alt Grovfôr og beite Årskyr 21,5 23,4 19,1 Okser over eitt år 2 1,6 4,6 Mjølk per årsku Omsett mjølk Mjølkekvote Omsett kjøt : Prisar Mjølk - ku 4,15 4,38 3,76 Kukjøt 31,45 32,95 30,66 Annet storfekjøt 34,78 37,48 36,30 Arbeidsinnsats Arbeidsinnsats i alt (jordbruket) herav leigd ubetalt herav familien

31 Økologisk mjølkeproduksjon - resultat Økomjølk 2006 Økomjølk 2007 Alle m-bruk minus øko Tal bruk Driftsoverskot per bruk Lønsevne per time 83,13 93,55 91,57 Vederlag til alt arbeid og eigenkapital per årsverk Vederlag etter inntektsverk. av jordbr.frådrag/årsverk Nettoinntekt

32 Nettoinvesteringar Nettoinv. glatta Nettoinv.jordbr.defl. Lineær (Nettoinv. glatta)

33 Fordeling investeringar 2007 Landet Mjølk Korn Sau Mjølk/Svin Jord m.m Bygningar Maskiner Kvote Sum

34 Jordbruksfrådrag storleiksgrupper Inntektsverknad pr årsverk over 500

35 Jordbruksfrådrag driftsformer Inntektsverknad Melk Melk-svin Melk-sau Korn Korn-svin Korn-melk Sau Geitmelk Andre

36 Jordbruksfrådrag Verknad påverkar ikkje nokon av resultatmåla i driftsgranskingane Maksimalt frådrag i 2007 auka frå kr til kr For å få maksimalt frådrag må næringsinntekt vere over kr Andre frådrag kan redusere verknad av jordbruksfrådrag Jordbruksfrådraget var kr gjennomsnitt i 2007, ein auke på kr frå Ingen store skilnader mellom landsdelar 5 % av bruka hadde 0 i jordbruksfrådrag (uendra) 30 % av bruka hadde fullt frådrag (51 % i 2006)

37 Inntektsverknad av jordbruksfrådrag Føresetnader: 33 % marginalskatt Landet: Kr per årsverk ( ) Austlandet flatbygder: Kr per årsverk ( ) Jæren: Kr per årsverk ( ) Korn: Kr per årsverk ( ) Mjølk/svin: Kr per årsverk ( ) Små skilnader mellom storleiksgrupper

38 Tilleggsnæringar Næring utanom jord- og skogbruk som er basert på brukets ressursar Minst 200 arbeidstimar eller driftsoverskot over kr eller innsett kapital over kr Inndelt i: Utmarksnæringar Vareproduksjon Maskinkjøring Turisme Utleigehus Andre kombinasjonar Uklassifisert

39 Tal deltakarar med tilleggsnæring Tal 2005 Tal 2006 Tal 2007 Utmarksnæring Vareproduksjon Maskinkjøring Turisme Utleigehus Andre kombinasj. Ikkje klassifisert

40 Driftsoverskot per bruk ulike grupper tilleggsnæringar Dr.oversk.2005 Dr.oversk.2006 Dr.oversk Utmarksnæring Vareproduksjon Maskinkjøring Turisme Utleigehus Andre kombinasj. Ikkje klassifisert

41 Driftsoverskot TN - storleiksgrupper kr kr kr Driftsoversk 2006 Driftsoversk 2007 Driftsoversk kr kr kr kr kr over 500

42 Tilleggsnæring - del av total inntening ulike landsdelar 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Austlandet Fl. Austlandet a.b. Jæren Agder og Rog. a.b. Vestlandet Trøndelag Fl. Trøndelag a.b. Nord-Noreg Landet

43 Tilleggsnæringar - oppsummering Betyr mest i flatbygdene på Austlandet, minst på Jæren Bidrag av tilleggsnæringar viser ein liten auke dei siste åra likevel siste året ned med 0,4 prosentpoeng Auka mest i Nord-Noreg Framleis liten betydning totalt, stor betydning på enkeltbruk Utvalet ikkje føreteke med tanke på tilleggsnæringar Grundigare analyse presentert seinare

44 Inntektsverknad av jordbruksfrådrag Føresetnader: 33 % marginalskatt Landet: Kr per årsverk Austlandet flatbygder: Kr per årsverk Jæren: Kr per årsverk Korn: Kr per årsverk Mjølk/svin: Kr per årsverk Små skilnader mellom storleiksgrupper

45 Lønsutvikling diverse yrke, nominelle kroner Funksjonærar i NHO-bedrifter Tilsette i staten Industriarbeidarar i NHO-bedrifter Korrigert Tilsette i finanstenester Tilsette i kommunane Jordbrukarar kr

46 Driftsresultat i gardsskogbruket per m Driftsresultat Operating result Arbeid familie Family labour Skogkultur Silviculture Driftskostnader Costs 300 Kr per m3 NOKper År Year

47 Gardsskogbruket i 2007 Avvirkingsnivå er det høgaste sidan 1988 Driftsoverskot per skogeigedom auka med kr til kr Driftsoverskot per m3 auka med 29 % siste året Tømmerpris auka med 56 kr til kr 368 pr m3 Stadig stor del av avvirkning utført av entreprenør, 86 % i 2007 mot 75 % i 2006 og 60 % i 2002

48 Totalgjeld i 1000-kroner per bruk 2007-kroner, 1000 kroner 1800,0 1600,0 1400,0 1200,0 1000,0 800,0 600,0 400,0 200,0 0,

49 Utvikling av gjeldsprosent Gjeld i prosent av eiendeler i alt År

50 Nettoinntekt per familie i 2007 Nettoinntekt er sum av all inntening med frådrag for gjeldsrenter og kår Høgast på Jæren, kr (+ 27 %) lågast i Nord - Noreg kr (+ 11 %) Aukar stort sett med storleiken på bruka I gjennomsnitt for alle var nettoinntekta kr (+18 %)

51 Totalinntekt Sammensetning av inntekt for driftsgranskingsbruk 100 % Renter 90 % 80 % 70 % Lønsinntekter, pensjonar og anna 60 % 50 % 40 % Anna næring Skogbruk Tilleggsnæring 30 % 20 % Jordbruk 10 % 0 %

52 Oppsummering - landbruk - Auke i resultatet for alle til kr (+ 23%) per årsverk - Kornavlingane opp frå 2006, men lågare enn i førre treårsperiode - Volumauke per bruk - Renteauke og gjeldsauke - Timebruken ned 1 % - Framleis høgt investeringsnivå - Høgare aktivitet og resultat i gardsskogbruket

53 Oppsummering - familieøkonomi Nettoinntekta opp 18 % (nominelt) Bidraget frå jordbruket til familieøkonomien opp med 3 prosentpoeng til 41 % - inntekter utanom bruket aukar mindre i 2007 Gjeldsprosenten ned 1 prosentpoeng til 44 %