INNTEKTSUTVIKLING I HAUGALANDSJORDBRUKET.

Transkript

1 PRESSEMELDING : INNTEKTSUTVIKLING I HAUGALANDSJORDBRUKET. Skattbar næringsinntekt etter avskriving viste ein nedgang på kr frå 2015 til Dette syner dei endelege gjennomsnittstala frå som er henta frå gardsrekneskapa på i alt 226 bruk frå Nord-Rogaland og Sunnhordland. fører rekneskapen for i alt gardsbruk i regionen, og i løpet av ein 30- årsperiode har ein fylgt utviklinga på omlag av desse bruka. Dette er familiebruk som har hovudinntekta si frå jordbruket, og talmaterialet byggjer på faktiske tal frå rekneskapa. Variabel utvikling I motsetnad til 2015 då pilene peike oppover for alle produksjonane hjå bonden, sprik det meir i retning i Både mjølk og storfèkjøt held fram den positive utviklinga medan ein på gris og sau såg ei meir tråare utvikling og inntekta gjekk ned. Og årsaka til både oppgangen og nedgangen er mykje den same, for lite eller for mykje av det ein produserer. Mjølkemarknaden er nokolunde i balanse, noko som saman med gode etterbetalingar i frå meieria gjer at mjølkebonden opplever vekst. På storfèkjøt er det òg sug i marknaden, noko som muliggjer auka utbetalingspris til bonden. Medan ein på dyreslag som gris og sau har opplevd at marknaden har snudd frå balanse/underdekning til at det blir produsert for mykje dette pressar pris og lønsemd. Hovudtrekk frå 2016: Balanse i marknaden og gode prisar gav grei utvikling for mjølke- og storfèbonden. For mykje gris og sau pressa økonomien hjå svine- og sauebonden.

2 Mjølkebonden For mjølkebonden er det betre mjølkepris og høgare utbetalingspris på storfèkjøt som slår ut. Mjølkeprisen auka 10 øre i høve fjoråret. Mjølkebonden har nok aldri opplevd ein så høg mjølkepris som i 2016 i snitt låg den på 5,78 kr pr. liter. I snitt produserer ei haugalandsku snaut liter pr. år og du finn 26 av dei på båsen i snitt. Kvar bonde leverer 186 tonn eller mjølkekartongar i snitt Kostnadsbildet var nokolunde stabilt eller litt stigande, størst oppgang såg ein på kostnaden til å produsere eige fôr (kunstgjødsel, ensileringsmidlar m.m.) og kjøp av grovfôr. Dekningsbidrag pr. ku enda på kr pr. ku. Å satse på mjølk i Rogaland har òg sin pris. Iveren etter å auke mjølkeproduksjonen er framleis stor i fylket ein leigepris på 1,5-1,6 kr/liter er ikkje uvanleg kjøp av kvote kr/liter. Men utbudet av kvotar var noko mindre i 2016 slik at i snitt brukte Haugalandsbonden noko mindre til investering i kvote. For storfèkjøtet har det vorte produsert mindre enn det marknaden etterspør i fleire år dette har gitt rom for auke i utbetalingspris og dels styrka lønsemd for ammeku- og storfèkjøttbonden. Utviklinga går i rett lei dette året òg, men gjerne i litt små steg... I snitt var DB på ei ammeku kr pluss tilskot opp 400 kr frå året før. For dei som driv med oppfôring av oksar var bilete nokolunde likt opp 400 kr frå året før til kr pr. okse. Det har vore stort fokus på underdekninga av storfèkjøt, og ammekua har vore trekt fram som middelet for å snu denne trenden med mellom anna stort trykk på utviding og bygging av nye ammekufjøs. Noko som isolert sett er positivt, men innteninga i produksjonen er framleis på nivå som gjer at ein bør ha streng kostnadskontroll!!! Med eit DB pr. ku på kr pr. ammeku, mot +/ kr pr. mjølkeku, seier det seg sjølv at ein ikkje kan byggje ein mjølkefjøs utan mjølkerobot til å huse ammekyrne Griseprodusenten Grisebøndene hadde historisk gode år med tanke på inntening i 2014 og Årsaka til dette låg i balanse mellom tilbod og etterspurnad etter svinekjøt. Mot slutten av 2015 og utover 2016 snudde dette noko, og svinebonden opplevde ei viss overproduksjon - med tilhøyrande press på utbetalingspris. Spesielt dei produsentane som fôrar opp all smågrisen sjølv (kombinert besetningar) såg ei nedgang i dekningsbidrag om lag kr pr. purke. Men nedgangen er ikkje urovekkande stor, 7 % i høve året før. Snitt DB låg på kr pr. purke. Rein slaktegrisproduksjon gav eit DB pr. gris på 350 kr, mot 375 kr året før (dette òg ein moderat nedgang). Produsentar som kunn produserer smågris for sal, enda med eit DB pr. purke på kr mot året før. Besetningane på gris er gjennomgåande større enn kva ein finn på storfè og sau, så sjølv ei mindre nedgang i DB slår ut. Ei for ein grisebonde full konsesjon kombinert utgjorde nedgangen i DB opp mot kr. MEN resultata på gris er framleis gode sett i eit historisk perspektiv sjølv om pilene peika litt ned i Sauekjøtet Sauenæringa opplevde etterlengta løft i 2014 og Men over i 2016 butta det litt att Det var lenge stor underdekning på norsk sauekjøt, og importen var stor. For å bøta på dette vart det både frå bondenæringa sjølv og styresmaktene sett inn tiltak for å auke produksjonen. Prisen på sauekjøtet vart auka, tilskota pr. sau vart heva og det har vore brukt mykje investeringsmidlar (IBUmidlar) for å byggje nye sauehus. Med stigande inntening og dei føringar som vart lagde av staten, tok bonden oppfordringa og satsa på sauen. Mange sauebesetningar vart utvida og nye kom til. Dette førte etter kvart til at produksjonen auka monaleg, og det vart produsert meir sauekjøt enn marknaden kunne ta unna. Resultatet vart store reguleringslager med sauekjøt, og press på oppgjerspris og økonomi hjå bonden. DB pr. sau med tilskot, gjekk ned med over 200 kr pr. sau. Marknaden har dels betra seg utover i 2016, men hausten 2016 blir det framleis fryst inn saueslakt. Side 2/3

3 Investering og finans Åra 2013 til 2016 har vist eit etterlengta løft i inntekta for haugalandsbonden. Og med inntektsvekst kjem ofte investeringslysta òg Det kan ein òg lese ut av det statistiske materialet, spesielt investering i bygg og faste anlegg steig i I snitt vart det investert kr i bygg (opp kr i høve fjoråret), og kr i maskinar pr. bruk. Spesielt på nybygg til ammeku har det vore stort trykk i 2016, med mange omsøkte nybygg til Innovasjon Norge. For næringa sin del får ein ikkje håpe det blir gitt for mykje gass på ammeku, slik det vart gjort på sauen Omstillinga på mjølkebruka held òg fram, men gjerne med litt meir fokus bruk av eigne ressursar og bygningane tilpassa dette. Dvs. mjølkefjos på kyr i staden for som var malen for nokre år. Investeringsiveren må òg finansierast og som i resten av samfunnet skjer det ofte med opptak av ny gjeld. I snitt auka lånebyrda med kr pr. bruk - til eit snitt på 2,8 mill. kr pr. bruk. Som ein har vore inne på tidlegare år finn ein grunn til å understreka opplåninga har auka dei siste åra kr frå 2013 til Rente nivået i AS-Norge har òg vore gunstig dei seinare år, dette nyt òg bøndene godt av rentekostnaden gjekk i snitt ned med kr pr. bruk i snitt betalte Haugalandsbonden kr i renter til banken. Låg rente er òg med «trigge» noko av den investeringsauke ein ser. Inntekt utanom bruket enda på kr, noko som er ei nedgang i høve fjoråret på snaut kr. I sum peika pilene både litt opp og ned for Haugalandsbonden, men sett i eit litt lengre perspektiv vil 2016 ikkje gå inn i historiebøkene som noko dårleg år. Gjerne vil utfordringane vera større når ein skal summer 2017 sesongen med regn, rotbløyte og det som stod på menyen då Andreas Lundegård (kontaktperson) Side 3/3

4 Middeltal for gardsrekneskapa på Haugalandet & Sunnhordaland Diff Næringsinntekt før avskriving Avskriving Næringsinntekt etter avskriving Renter Resultat etter renter Gjeld Investert i bygningar Investert i maskinar Investert i kvote Aktiva Eigenkapital Gjeldsprosent 61,6 % 65,4 % 63,4 % 64,3 % 67,0 % 3 % Inntekt utanom garden Tal bruk

5 INNTEKTSUTVIKLING Jordbruksinntekt (næringsinnt. etter avskr.) Inntekt utanom bruket , , , , , , , , , , , , , , ,

6 RENTEUTVIKLING , , , , , , , , , ,0 Renter

7 , , , , , ,0 GJELD PR. BRUK

8 Jordbruksinntekt - løn industri Løn industriarbeider Snitt inntekt pr. gardsbruk (næringsinnt.etter avskr.) Kr År

9 STORFE MJØLK Gjennomsnittstal 2016 Dekningsbidrag Kroner pr årsku ,00 5,50 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Kroner pr liter Dekn.bidrag pr ku Dekn.bidrag pr. liter Alle Påsett< % >130% Alle Påsett< % >130% Mjølk Kjøtt Statusendring Inntekt Innkjøpt kraftfôr Innkjøpt grovfôr Eigenprodusert for Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk pr. liter u/tilskot 4,48 3,91 4,71 6,55 4,27 3,86 4,48 6,16 Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Pr. liter m/tilskot 6,33 5,76 6,44 8,97 6,16 5,70 6,30 8,78 Årskyr 26,04 24,09 29,04 23,77 25,22 24,44 27,51 19,45 Oppnådd mjølkepris 5,78 5,79 5,77 5,76 5,68 5,74 5,61 5,64 Kvote Leveranse % Påsett 85 % 83 % Tal bruk

10 STORFE MJØLK Maks / min 2016 PÅSETT % < % >130% Beste Beste Beste Maks 30 %. Snitt Maks 30 %. Snitt Maks 30 %. Snitt Alle Mjølk Kjøtt Statusendring Inntekt Innkjøpt kraftfôr Innkjøpt grovfôr Eigenprodusert for Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk pr. liter u/tilskot 5,92 4,71 3,91 5,20 5,53 4,71 13,07 9,01 6,55 4,48 Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Pr. liter m/tilskot 6,78 6,11 6,03 6,93 6,44 21,07 12,47 8,97 6,33 Årskyr 59,00 29,49 24,09 50,00 34,16 29,04 8,20 18,40 23,77 26,04 Oppnådd mjølkepris 6,34 5,86 5,79 5,80 5,81 5,77 5,57 5,80 5,76 5,78 Kvote Leveranse % Påsett 67 % 58 % 119 % 105 % 465 % 237 % 85 % Ei kolonne viser det høgaste oppnådde dekningsbidraget i kvar gruppe, ei for snitt av 30 % beste og snitt for heile gruppa.

11 Ammeku Dekningsbidrag ammekyr Dekningsbidrag pr ammeku Dekn.bidrag ammeku Maks 30 % beste Gj. snitt Gj. snitt Salgsinntekt Statusendring Inntekt Innkjøpt kraftfor Innkjøpt grovfôr Eigenprodusert for Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Antall ammekyr % påsett 63 % 60 % 52 % 61 % Tal bruk 77 74

12 AMMEKU (etter påsett) Dekningsbidrag ammekyr Dekningsbidrag pr ammeku Dekn.bidrag ammeku Alle Påsett< % >120% Alle Påsett< % >120% Salgsinntekt Statusendring Inntekt Innkjøpt kraftfor Innkjøpt grovfôr Eigenprodusert for Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tils Antall ammekyr 15,9 15,7 16,2 34,5 15,0 14,0 16,6 4,8 % påsett 52 % 61 % Tal bruk

13 FÔRINGSDYR Dekningsbidrag fôringsdyr Kroner pr ungdyr Dekn.bidrag fôringsdyr Maks 30 % beste Gj. snitt Gj. snitt Salgsinntekt Statusendring Inntekt Innkjøpt kraftfor Innkjøpt grovfor Eigenprodusert for Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Antall foringsdyr Oppnådd kilopris 66,0 61,5 62,3 61,6 Snitt slaktevekt Tal bruk 14 13

14 SLAKTEGRIS Dekn.bidrag gris Kroner pr levert gris Dekn.bidrag gris Maks 30 % beste Gj.snitt Gj.snitt Salgsinntekt Inntekt Kraftfor/statusendr Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Antall slakta gris i året Fôrkostnad pr kg kjøt 8,91 8,97 10,6 10,4 Oppnådd kg pris 28,88 26,61 28,37 28,36 Snitt slaktevekt 90,32 76,40 82,41 82,37 Tal bruk 44 34

15 SMÅGRISPRODUKSJON Dekn.bidrag pr. purke Kroner pr purke Dekn.bidrag pr. purke Gjennomsnittstal Maks 30 % beste Salgsinntekt Statusendring Inntekt Kraftfor Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Årspurker* Grisunger purke 31,8 30,2 25,2 24,8 Tal bruk 8 7

16 KOMBINERT OG SMÅGRISPRODUKSJON Dekn.bidrag pr. purke Kroner pr purke Dekn.bidrag pr. purke Gjennomsnittstal Maks 30 % beste Salgsinntekt Statusendring Inntekt Kraftfor Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Årspurker* 106,0 133, Grisunger purke 28,2 27,7 25,9 26,9 Tal bruk 6 6

17 KOMBINERTPRODUKSJON GRIS Dekn.bidrag pr. purke Kroner pr purke Dekn.bidrag pr. purke Gjennomsnittstal Maks 30 % beste Salgsinntekt Statusendring Inntekter Kraftfor Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Årspurker* Griser pr purke 26,3 25,3 23,69 24,21 Tal bruk 8 10

18 SAU Dekn.bidrag pr. sau Kroner pr v.f. sau Dekn.bidrag pr. sau Gjennomsnittstal Maks 30 % beste Salgsinntekt Statusendring Inntekter Innkjøpt for Eigenprodusert for Dyrlege mm Kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Vinterfora sauer Oppnådd kjøttpris 68,03 59,05 64,45 59 Kg kjøtt pr vfs 47,15 29,67 27,10 26,26 Tal bruk

19 SAU ETTER STORLEIK/DRIFTSFORM Dekn.bidrag pr. sau Kroner pr v.f. sau Dekn.bidrag pr. sau Storleik Driftsform Antall vinterfora sau Storfè & Sau Kun sau Salgsinntekt Status Inntekter Innkjøpt for Eigenprodusert for Dyrlege mm kjøp Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Vinterfora sauer Oppnådd kjøttpris 58,96 63,86 67,81 63,77 64,59 Kg kjøtt pr vfs 27,4 26,9 27,3 28,9 26,7 Tal bruk

20 HØNS Dekn.bidrag pr høne Kroner pr høne Dekn.bidrag pr høne Gjennomsnittstal Maks 30 % beste Salgsinntekt Statusendring Inntekter Kraftfor Andre variable Kjøp/Statusendring Kostnader Dekn.bidrag u/tilsk Tilskot Dekn.bidrag m/tilsk Antall høns Forkostand pr. kg eg 7,74 7,51 8,37 9 Tal bruk 9 10

21 Grovforkostnad 2500 Kroner pr. da Grovfor Maskin > < Gj.snitt < >120 Gj.snitt < >120 Frø Gjødning/kalk/sprøytem Ensileringsmidler Grovforkostnader Pr. dekar Pr. fem 1,01 1,11 1,07 0,87 1,03 1,38 1,12 0,84 Maskinkostander Vedlikehold/Fors Drivstoff Ikkje akt.pl. inv Avskrivningar Leigekjøring Leige/skog Maskinkostnad grovfor Pr. dekar Pr. fem 4,33 5,41 4,49 3,47 4,28 5,72 4,95 3,51 Antall dekar dyrka Innhausta fem pr dekar Tal bruk