Retningslinjer for PRAKSIS 1. FAGLÆRARUTDANNING FORMGIVING, KUNST OG HANDVERK Studieåret

Transkript

1 Retningslinjer for PRAKSIS 1 FAGLÆRARUTDANNING FORMGIVING, KUNST OG HANDVERK Studieåret Studiekoordinator : Praksiskoordinator : Karen Brænne Britt Loven Ølnes 20. september 2014

2 INNLEIING Praksisopplæringa er ein integrert del av heile faglærarutdanninga, der profesjonsfaget skal danne grunnlag for profesjonell utøving av faget. Profesjonsfaget er tredelt, der pedagogikk, fagdidaktikk og praksis utgjer hovudtyngda i profesjonskunnskapen og ha nær kopling til innhald og arbeidsmåtar i dei praktiske verkstademna i studiet. Såleis vil også faglærarane ved desse emna dele på det faglege ansvaret for praksis, både integrert i undervisninga og som basisgruppeleiarar for kvar sitt praksisparti og samarbeidspart for praksislærarar. Omfanget av praksis er 14 veker og skal fordelast over 3 studieår. Gjennom gradvis progresjon desse 3 åra, skal studenten tileigne seg kunnskapar, ferdigheiter og kompetanse til å fylle heile lærarrolla. Praksis skal leggjast opp med progresjon frå år til år, slik at studenten kan få ei gradvis utvikling frå gruppestøtta praksis til å bli ein meir sjølvstendig aktør i klasserommet. Praksisopplæringa skal vere variert, rettleia, vurdert. På skular der studenten skal følgje fleire lærarar, er det ønskjeleg at det er ein lærar som er høgskulen sin kontaktperson. Første studieår har praksis eit omfang på 4 veker og vil i hovudsak bli lagd til barnetrinnet i grunnskulen, der hovudtemaet for praksis skal vere lærarrolla, lærararbeidet og læraren si tilrettelegging for læring i kunst og handverk, men òg få erfaring med faget slik det blir brukt som metode i andre grunnskulefag. Andre studieår har praksis eit omfang på 6 veker, 3 veker i haustsemesteret og 3 veker i vårsemesteret. Hovudtemaet vil framleis vere lærarrolla, men no gå meir i djupna på emne som gjeld eleven, elevmangfaldet og eleven sitt møte med skule og fag. Praksis vil andre året i hovudsak bli lagd til ungdomstrinnet og ha eit meir kunst og handverksfagleg fokus. Tredje studieår vil praksis bli lagt til vidaregåande skule, kulturskule eller annan opplæring og formidling som er knytt til fagleg og kulturelt arbeid med barn, unge og vaksne. Her skal ein også sjå på skulen som organisasjon, det profesjonelle fellesskapet og samarbeid med føresette og sentrale instansar utanfor skulen. 2

3 INNHALD OG ORGANISERING AV PRAKSIS 1. STUDIEÅR Første studieåret har 4 veker praksis der 1 veke ligg i haustsemesteret og 3 veker i vårsemesteret. Praksis blir i hovudsak lagd til barnetrinnet i grunnskulen, der hovudtemaet skal vere lærarrolla, lærararbeidet og lærar si tilrettelegging for læring i kunst og handverk. Studenten skal òg få erfaring med faget slik det blir brukt som lærings- og arbeidsmåte i andre fag- og temaarbeid. Praksis 1. året skal ha ein progresjon frå observasjon av lærar sitt arbeid til meir sjølvstendig planlegging og gjennomføring av undervisning under rettleiing frå praksislærar, individuelt eller i gruppe. Kvar praksisgruppe er til vanleg på 4 studentar og skal ha timar i klasserom og 9-11 timar rettleiing pr. veke. I tillegg må praksislærar møte fagmiljøet på høgskulen til informasjon og samarbeid om praksis. Møta vert gjennomførte før praksisperiode 1, mellom 1 og 2 og etter praksisperiode 2. Til vanleg er tidspunktet for slike møte frå kl og Praksisperiode 1, haust 2014, 5 dagar observasjonspraksis Studentane skal desse dagane observere læraren sine ulike arbeidsoppgåver og rolle, med særleg vekt på lærar si tilrettelegging for læring i kunst og handverk. Det vil bli utarbeidd ei observasjonsoppgåve som skal dokumenterast og presenterast som etterarbeid på høgskulen. Studentane vil få opplæring i relevante observasjonsteknikkar. Arbeidsoppgåve knytt til praksisperiode 1 Observasjonsoppgåva har fokus på klasseleiing og kunst- og handverksfaget sin plass i undervisningskvardagen Presentasjonen vil skje basisgruppevis med 15 minutt presentasjon for resten av klassa, og med tilbakemelding i plenum. Oppgåva er ikkje eit arbeidskrav. Praksisperiode 2, vår 2015, 15 dagar Studentane skal i denne perioden få kunnskap om og praktisk erfaring med planlegging, gjennomføring og vurdering av undervisning, individuelt eller i gruppe. Undervisingsplanen skal byggje på den didaktiske relasjonsmodellen. Prosessen omhandlar planlegging, førrettleiing, gjennomføring, etter-rettleiing og evaluering. I rettleiingstida skal studentane òg få innsyn i følgjande emne: Planlegging av undervisning, frå timeplan til periodeplan Individuell og kollektiv vurdering vurdering for læring Bruk av elevsamtalar Praksislærar og skulen si forståing av arbeidet med grunnleggjande ferdigheiter Orientering om skulen sin utviklingsplan Foreldrekontakt Arbeidskrav knytt til praksisperiode 2 Etter praksis skal praksisgruppa lage ei digital praksisforteljing med utgangspunkt i ein pedagogisk situasjon frå praksisperioden. Det kan vere frå ein undervisningssituasjon eller noko som skjer i eit friminutt. Gruppa samlar data i praksisperioden og arbeider med oppgåva etter praksis, som er ei visuell forteljing med munnleg fagdidaktisk refleksjon. Det vil bli gitt opplæring i relevant digitalt verkty. Vurderingsuttrykket er godkjent /ikkje godkjent. 3

4 VURDERING I PRAKSIS Vurdering i praksis skjer både uformelt langs med i samtalane og rettleiinga, og formelt i form av utfylling av faste skjema med gitte vurderingskriterium som praksislærar skal bruke. Praksis vert vurdert med karakteruttrykket stått/ ikkje stått. Vurdering skal skje midtvegs og til slutt i praksisperiode 2. Studenten blir vurdert ut frå: Relasjonell og yrkesetisk kompetanse: Studenten møter presis, tek ansvar og møter budd til undervisninga Studenten har engasjement og positiv haldning til lærarprofesjonen Studenten viser evne til samarbeid og tek rettleiing frå praksislærar og medstudentar Studenten viser evne til å ha dialog med elevar og til å byggje gode relasjonar både til elevar og kollegaer Studenten syner evne til endring og utvikling i høve til rettleiing som blir gitt Klasseromsleiing, fag- og fagdidaktisk kompetanse Studenten kan starte opp og avslutte ei læringsøkt og motivere for læring Studenten kan oppsummere læringsutbytet og følgje opp dette vidare Studenten har relevant og god fagkompetanse Rutinar i samband med karakteren "Ikkje stått" i praksis Dersom ein student får karakteren «Ikkje stått» i praksis 1. studieåret, må studenten gjennomføre ein ny praksisperiode på to veker i løpet av studieåret. Dette vert gjennomført etter avtale med praksisansvarleg. I desse to vekene får studenten særskild rettleiing av ein annan praksislærar på det området/dei områda studenten har vist manglar. Får studenten «Ikkje stått» også i denne ekstra praksisperioden, må han/ho avbryte studiet. Studenten skal ikkje ha vurdering etter observasjonspraksisen. I 3 vekers perioden skal kvar student få skriftleg midtvegsvurdering, som skal gi signal om vurderinga til slutt kan verte stått eller ikkje stått. Det skal vere tydeleg kva studenten må arbeide meir med. Studenten skal ha kopi av midtvegsvurderinga. Skikkavurdering Når det gjeld vurdering av om ein student er skikka for læraryrket skil ein mellom løpande og særskild skikkavurdering. Løpande skikkavurderinga skal gå gjennom heile studiet, medan særskild skikkavurdering byrjar med at tvilsmelding vert levert. Dersom det er tvil om ein student er skikka for læraryrket, må den som er i tvil melde frå om tvilen til fagansvarleg. Det skal nyttast eit eige skjema til dette. Det formelle grunnlaget for skikkavurdering er nedfelt i Lov om universitet og høgskular, 42 b, i forskrift om skikkavurdering vedteken av KUF 16. august 1999 og i rammeplanar for lærarutdanningane fastsett 3. april Meir om forskrift om skikkavurdering i lærarutdanninga finn ein på: 4

5 Vi tek likevel med 2: Kriterier ved vurderingen av om en student er skikket er: a) studenten viser manglende vilje eller evne til omsorg og til å lede læringsprosesser for barn og unge i samsvar med mål og retningslinjer for barnehagens og skolens virksomhet b) studenten viser manglende vilje eller evne til å ha oversikt over hva som foregår i en barnegruppe eller klasse og ut fra dette skape et miljø som tar hensyn til barn og unges sikkerhet og deres psykiske og fysiske helse c) studenten unnlater å ta ansvar som rollemodell for barn og unge i samsvar med mål og retningslinjer for barnehagens og skolens virksomhet d) studenten viser manglende vilje eller evne til å kommunisere og samarbeide med barn, unge og vaksne e) studenten har problemer av en slik art at han/hun fungerer svært dårlig i forhold til sine omgivelser f) studenten viser for liten grad av selvinnsikt i forbindelse med oppgaver i lærerstudiet g) studenten viser manglende vilje eller evne til å endre uakseptabel adferd i samsvar med veiledning 5

6 ANSVAR OG OPPGÅVER I PRAKSIS Studentane har obligatorisk frammøte til all praksis, førebuing og etterarbeid og møter presis har ansvar for eit aktivt læringsarbeid i førebuing, gjennomføring og etterarbeid leverer rettleiingsgrunnlag for alle undervisingstimar til fast tid går inn under Lov om grunnskolen og den vidaregåande opplæringa og har m.a. teieplikt. Studenten skriv under ei fråsegn om teieplikt før praksisperiode 1 har god åtferd, høvelege spåkbruk og er budd til timane Studiekoordinator har, saman med praksiskoordinator, ansvaret for utforminga av emneplanen i praksis skal, saman med basisgruppeleiar og praksiskoordinator, lage praksisoppgåver. Praksiskoordinator gjer avtalar med praksisskulane og organiserer praksisplassar lagar retningsliner for praksis og har ansvar for å informere om praksisopplæringa kallar inn til og organiserer praksisførebuande møte organiserer studentane i basisgrupper med basisgruppeleiar har det overordna ansvaret for kontakt med praksisskule og studentar skal kontaktast ved eventuell permisjonssøknad frå studentar Basisgruppeleiar har ansvar for praksisoppfølging på praksisskulen og skal: - observere undervisning som studentane gjennomfører og ta del i før- og etterrettleiing - ha samtale med studentar og med praksislærar om vurdering av studenten Praksislærar har ansvar for informasjon til studentgruppa i innleiande praksismøte på høgskulen har ansvar for praksisopplæringa er i samsvar med emneplan for praksis skal i starten av praksisperioden, gjennomføre ei forventingssamtale med studentane gir studentane før- og etterrettleiing som byggjer på didaktisk relasjonsmodell gir midtvegsvurdering og sluttvurdering på eige skjema for praksisvurdering og tek kontakt med basisgruppeleiar eller praksiskoordinator ved tvilstilfelle skal evaluere praksisgjennomføring, med særleg fokus på sin skule som læringsarena. Praksislærar og fråvær frå praksis. Korte fråvær: Praksispartiet kan ta ansvar for klassen, men praksislærar må syte for at ein annan lærar er tilgjengeleg som hovudansvarleg for klassen. Den faste praksislæraren tek ansvar for planlegging, og skal gje studentane rettleiing. Høgskulen får melding om dette. Lange fråvær: Praksisskulen ordnar med vikar for fråverande praksislærar. Praksiskoordinator må gjerast kjent med kven som skal vere vikar for å sikre nødvendig informasjon og at vikaren kan gje studentane rettleiing. Ein student kan ikkje vere løna vikar der praksis vert gjennomført. 6

7 PRAKSISOPPFØLGING, MØTE OG RETTLEIING Praksisførebuande møte på høgskulen Møte mellom student, praksislærar og basisgruppeleiar. Praksislærar presenterer plan for praksisperioden som viser undervisningstid og rettleiingstid, kva fag og klasse undervisninga skal skje i og namn på lærar som er ansvarleg for klassa. Studentane får informasjon om dei skal ha uteaktivitetar som krev vær tilpassa kle og utstyr. Til praksisperiode 1 lagar studentane ein visuell presentasjon om seg sjølve som informasjon til praksisskulen. Til praksisperiode 2 førebur studentane ein presentasjon til praksislærar som viser gjennomgått fagstoff. Praksislærar og basisgruppeleiar gjer avtale om dag og tid for praksisoppfølging. Studentane møter praksiskulen Studentane får: Generell informasjon om praksisskulen (t.d. reglement for skule og/eller klasse, vaktordningar, bruk av kopimaskin og PC, bibliotek, rom for undervising, rom til studentane sitt føre- og etterarbeid, rom til rettleiingstimane osv.) Fagplanar, semester og årsplanar Elev-/klasselister Eventuelt anna studentane bør ha kjennskap til (t.d. telefonnummer, e-postadresser) Praksisoppfølging på praksisskulen Basisgruppeleiar kjem til praksisskulen til avtalt tid og skal ta del i ulike delar av studentane sin praksis og på den måten danne seg eit bilete av studentane i si praksisgruppe. Praksislærar legg fram midtvegsvurderinga og drøftar den med basisgruppeleiar. Rettleiing Eit «arbeidsfellesskap» hvor målet er å gi kvalifisert hjelp til eleven, slik at han eller hun kan gjøre kloke valg og handlinger. (jf. Høigaard, Jørgensen og Mathisen, 2001).Rettleiinga går føre seg i samtaleform og er prega av medviten refleksjon over eigne og andre sine handlingar i praksisfeltet. Under rettleiinga er det viktig å halde fokus på den som får rettleiing. Det er alltid føremålstenleg å ha fokus på det konstruktive og på det å finne gode løysingar, slik at studenten kan kome vidare i utviklingsprosessen og bli tryggare i lærarrolla. Praksisrettleiing er ei yrkesfagleg rettleiing til ein student eller ei studentgruppe og tek opp: forhold mellom teori og praksis studenten si eiga lærarverksemd utvikling av studenten sin praksisteori (studenten si forståing av kva praksis er). Råd om rettleiing Studentane startar med små og trygge oppgåver, slik at dei veks med oppgåvene Fokuser på å skape eit trygt rettleiingsmiljø og gi tydelege, konkrete og konstruktive tilbakemeldingar slik at studentane vert meir medvitne, kritiske og reflekterte Ver godt budd og ha struktur og orden på rettleiinga. Still tydelege krav til studenten men ha best mogeleg «takhøgd» med tanke på studenten sine behov, synspunkt og idear. 7

8 Forventingssamtale Ved starten av praksisperioden skal det gjennomførast ein forventingssamtale der praksislærar og student avklarar gjensidige forventingar og krav til kvarandre for den komande praksisperioden. Samtalen kan handle om: Studenten sine utviklingsmål for praksis med utgangspunkt i tidlegare vurderingar. Avtale om tidsfristar for når praksislærar forventar innlevering av rettleiingsgrunnlag Retningslinjer for fråvær (når sjukdom skal meldast og til kven) Rolleavklaring for dei ulike aktørane i klasserommet i ein undervisningssituasjon Aktuelle tema for rettleiingstimane Praksislærar og skulen sitt systematiske arbeid for å utvikle eit godt læringsmiljø Individuell og kollektiv vurdering og bruk av elevsamtalar Praksislærar og skulen sitt arbeid med grunnleggjande ferdigheiter Rettleiingsgrunnlag Rettleiingsgrunnlag er ein skjematisk plan for planlegging av undervisninga (s.10 ) som skal leverast til praksislærar og medstudentar til avtalt tid ( innanfor arbeidstida). Ved praksisoppfølging skal rettleiingsgrunnlaget også sendast til basisgruppeleiar seinast dagen før, seinast innan kl Før-rettleiing Diskutere opplegg/idear med omsyn til mål, fagleg innhald, rammer, elev- og lærarføresetnader, arbeidsmåtar, organiseringsformer og vurderingsformer Gi individuell rettleiing på sider ved lærarutøvinga, t.d. klasseleiing, bruk av læremiddel og grad av måloppnåing. Gjennomføring i klasserommet Praksislærar observerer og noterer forhold som kan gjere rettleiinga meir konkret og konstruktiv og vere it godt grunnlag for vurdering av studenten. Medstudentar observerer og noterer til aktiv bruk i etterrettleiinga. Etterrettleiing Etterrettleiing tek utgangspunkt i rettleiingsgrunnlaget og observasjonane Studenten formidlar og reflekterer over eiga rolle og gjennomføring av planen Medstudentar tek aktivt del i etterrettleiinga med sine observasjonar og refleksjonar 8

9 Didaktisk relasjonsmodell og planleggingsskjema Rettleiinga ved faglærarlærarutdanningane ved Høgskulen i Volda bygger på didaktisk relasjonstenking. (Gunnestad 2008) ELEV (ELEVFØRESETNADER/LÆREFØRESETNADER) Orientering om klassen: kva føresetnader har elevane for å lære? Ta med berre det som er pedagogisk relevant i denne samanhengen. RAMMER Kva rammer har vi å arbeide innanfor? Kva kan hindre eller fremme undervisinga? Ta med berre det som er relevant i denne samanhengen. MÅL Set opp læringsmål på ulike nivå. Overordna mål i LK06 (formulert i generell del og i prinsipp for opplæringa) Føremål i faget (faga)kompetansemål i faget (faga) Konkrete læringsmål (arbeidsmål): kunnskapsmål, handlingsmål og haldningsmål INNHALD Kva innhald, kva kunnskap legg du vekt på? ARBEIDSMÅTAR/ LÆREPROSESSEN Arbeidsmåtar, elevgruppering, læraren si rolle. Kva læringsmiljø ønskjer du å utvikle. Grunngjeving!! VURDERING Korleis planlegg du å vurdere elevane sitt arbeid? Kva vil du vurdere? Korleis vil du vurdere? Kvifor vil du vurdere? KVA ØNSKJER DU RETTLEIING I? Kva ønskjer du særleg rettleiing i før gjennomføring av undervisingseininga? Kva ønskjer du særleg at øvingslærar og medstudentar skal gi tilbakemelding på? Ver så konkret som mogleg. 9

10 RETTLEIINGSGRUNNLAG / PLANLEGGINGSSKJEMA TIL BRUK I PRAKSIS Student: Dato: Elevgruppe: Tid: Fag: Læreplanmål: Generelle mål, kompetansemål-lk06. Grunnleggande ferdigheiter. Elevføresetnader: Læreføresetnade,; motivasjon, kunnskapar, haldningar, ferdigheiter osv. Rammefaktorar: Lærarar, læremiddel, rom, organisering av dagen osv Mål for økta: Kva skal elevane ha lært etter dagen/økta-fagleg/sosialt? Grunngjeving. Innhald: Kva skal elevane lære noko om/-tileigne seg. Konkretisering av lærestoff. Arbeidsmåtar: a) Kva skal elevane gjere for å lære. Læringsaktivitetar. b)grunngjeving. Vurdering: Korleis vil du som lærar finne ut av kva elevane har lært har planen fungert? Eg ønskjer rettleiing på/i: 10

11 FRAMMØTE OG PERMISJONAR FOR STUDENTAR I PRAKSIS Dei nasjonale retningslinjene presiserer at ein faglærarstudent skal gjennom utdanninga ha 40 dagar rettleidd og vurdert praksis. Følgjande reglar for fråvær/permisjon frå praksis vert praktisert: 1. Praksis/praktisk lærarbeid er ein obligatorisk del i alle åra i faglærarutdanninga. 2. Det er obligatorisk frammøte til all praksis, til praksisførebuing og etterarbeid. Dette gjeld også møta med praksislærar i tilknyting til praksisperiodane/samtaletimane og til teoriundervisning/planlegging/etterarbeid knytt til praksisoppgåva. 3. Permisjon: Praksislæraren kan gi permisjon for inntil 3 timar. Permisjon for meir enn 3 timar skal rettast til praksiskoordinator. Praksislæraren får melding om permisjonen. Merk at det ikkje vert gitt permisjonar til ferie, konsertar, fotballfinalar og liknande. 4. Dersom studenten vert sjuk eller av anna særleg gode grunnar ikkje kan møte til praksis, må ho/han snarast melde frå til praksislærar/rektor ved praksiskulen og til praksiskoordinator ved Høgskulen i Volda. Ved sjukefråvær over 3 dagar leverer studenten sjukmelding frå lege til praksiskoordinator. 5. NB! Alle permisjonar, også sjukdom og liknande, tel med i fråværs-«kvoten» som er på 10 % i praksis i kvart studieår. Om ein student har meir enn 10 % fråvær/permisjon frå praksis må studenten ta att dagar slik at studenten kjem over 90 % frammøte i praksis. Dette skjer etter avtale med praksislærar og praksiskoordinator. 6. Praksislærar fører eventuelt fråvær på praksisrapporten og orienterer studenten om dette. Praksisrapporten vert send til praksiskoordinator innan 5 dagar etter avslutta praksis. Daglege reiseutgifter i praksisperiodane Prinsippet for tilskot til reiseutgifter i praksisperioden er at studentane skal få tilskot til meirutgiftene ved reiser i praksisperiodane i høve til dei vanlege undervisningsperiodane. Studentane får dekt meirutgiftene til buss, privatbil og ferje frå Høgskulen i Volda til praksisskule. Ved buss og ferje skal moglege rabattordningar nyttast, og billettane leggast ved reiserekninga. Ulike korttypar kan nyttast: Miljøkort, verdikort eller studentrabatt ved vanleg billettering. Kva som vil vere mest lønsamt er avhengig av lengda på praksisperioden og reisestrekninga. Kontakt det aktuelle ferjeselskapet om prisar. Ved kostbare praksisreiser kan ein kontakte praksiskoordinator og få forskottere utgiftene. Ved bruk av privatbil skal studentane så langt råd er køyre samla i ein bil. Taksten for reise til og frå arbeidsstaden er kr.1.95 pr. km for sjåfør og kr.0,20 pr. km for kvar passasjer per 1. august Dersom studentane reiser saman, kan dette verte det billigaste alternativet. Passasjerar må rekne med å betale ein eigendel til bilføraren etter nærmare avtale. Utfylling og levering av skjema. To ulike skjema som ligg i Fronter: Reiserekning ved bruk av eigen bil Reiserekning ved bruk av offentleg transport Studentane fyller ut skjemaet og leverer til Alfhild Øye, snarast råd etter praksis er avslutta. Eigendel Eigendel på daglege reiseutgifter er kr 50,- per dag. 11