Sakshandsamar, innvalstelefon Trond Håkon Stadheim, 5557 2189 Vår dato 28.09.2016 Dykkar dato 09.09.2016 Vår referanse 2016/6469 422.5 Dykkar referanse Landbruksdirektoratet Postboks 8140 Dep 0033 OSLO Oversending av klage på vedtak om driftseining etter jordlova 12 sjette ledd - Kvinnherad - Gnr 64 Bnr 16 - Rosendal Kva saka gjeld: Knut Galtung Døsvig avtalte kjøp av gnr. 64, bnr. 16, som Das Weis Rosenkronske Stiftelse (heretter Baroniet) eigar. I samband med søknaden om konsesjon vert det i vedlagt skriv kommentert at dette samstundes vert å sjå på som søknad om deling, om det var nødvendig med handsaming etter jordlova. Det vert vidare kommentert at ein ikkje var av den oppfatning om at det var nødvendig, då det ikkje er tale om ei driftseining etter jordlova 12 sjette ledd. Kommunen kom fram til at det var nødvendig å handsame saka etter jordlova 12, då dei kom fram til at det var tale om ei driftseining. Det ble fatta eit negativt vedtak 16.03.2016. Vedtaket ble påklaga av Advokatfirmaet Thommesen v/endre Grande på vegne av kjøpar og seljar den 15.04.2016. I klagen var det lagt ved eit notat frå Baroniet, kor det går fram at dei er av det syn at eigedomen gnr. 64, bnr. 16 ikkje er ein del av driftseininga. Subsidiært at momenta i 12 tredje ledd ikkje er til hinder for frådeling. Kommunen handsama klagen 04.05.2016, og oppretthaldt vedtaket. Saka ble dermed sendt til Fylkesmannen for endeleg avgjersle. Det ble bedt om at Fylkesmannen kom på synfaring, og sakshandsamar Trond Håkon Stadheim og fylkesskogmeister Terje Natland var på synfaring 13.07.2016 på eigedomen saman med Karin Thauland frå Kvinnherad kommune og Knut G. Døsvig som har søkt konsesjon for eigedomen. Fylkesmannen handsama klagen, og kom fram til at kommunen ikkje hadde mynde til å fatte vedtak om eigedomen er ein del av driftseininga, jf. forskrift om delegert mynde 3 punkt 4, då det er Fylkesmannen som avgjer dette spørsmålet som førsteinstans. Fylkesmannen tok difor berre stilling til dette spørsmålet, då søkar ville ha klagerett på denne delen av vedtaket. Slik ville ein rette feilen ved å handsame spørsmålet om det er tale om ei driftseining på nytt, i den utstrekning feilen kunne ha tenkast å verke inn på resultatet, jf. forvaltningslova 41. Statens hus Kaigaten 9, 5020 Bergen Telefon: 55 57 20 00 Telefaks: 55 57 28 51 Landbruksavdelinga Postboks 7310, 5020 Bergen Org.nr: 974760665 E-post: postmottak@fmho.no Internett: www.fylkesmannen.no/hordaland
Fylkesmannen kom fram til i vedtaket datert 15.08.2016 at det var tale om ei driftseining. Fylkesmannen la vekt på at sjølv om arealressursane på eigedomen er relativt små totalt sett, 130 dekar produktiv skog, eig Baroniet allereie fleire skogeigedomar. Det er dermed ikkje usannsynleg at dei vil nyttegjere seg av denne arealressursen i eit framtidig perspektiv. Sidan det er tale om skog, vil ikkje momentet knytt til avstand gjere seg gjeldande i like stor grad. Fylkesmannen visar utover dette til grunngjevinga i vedtaket. Vedtaket til Fylkesmannen blei påklaga i brev datert 09.09.2016. Det blir i klagen vist til at det lagt til grunn feil faktum, ved at Baroniet ikkje ervervet eigedomen i 1934, men allereie eigde gnr. 64, bnr. 16. Det blir i samband med dette vist til skylddeling som skjedde i 1934 gjeldane fleire eigedomar, men Baroniet blei sittande med eigedomen denne saka gjeld. Når det gjeld lovgrunnlaget er det vist til lov indeholdende særlige Bestemmelser angaaende Leilændingsgods tilhørende Stamhuse og visse Stiftelser m.v., og at salet varetek intensjonen til denne lova. Det er klagar si oppfatning at jordlova ikkje skal gjelde fullt ut i eit tilfelle som dette, i motsetnad til det Fylkesmannen har lagt til grunn. Det blir vist til eit notat frå professor Øyrehagen Sunde, som var lagt ved klagen. Det blei reist spørsmål om habilitet, då fylkesskogmeister Terje Natland er i permisjon frå jobben i Kvinnherad kommune og kanskje skal tilbake til denne jobben frå nyttår. Knytt til synfaringa var det opplyst at han skulle vere sjåfør, men klagar er av det syn at han har hatt ein meir konkret rolle som sakshandsamar, og at dette kan ha verka inn på vurderinga til Fylkesmannen. Det blir vidare vist til e-post datert 18.07.2016 frå tilsette i kommunen kor det blir uttrykt interesse for eigedomen, og at det synes å vere eit kjennskap, slektskap og venskap mellom avsendar og forvaltninga i kommunen. Fylkesmannen sine merknader: Vedtaket til Fylkesmannen ble fatta den 15.08.2016, og sendt per post til klagar. Det går ikkje fram av klagen når vedtaket blei mottatt. Fylkesmannen fekk klagen den 12.09.2016, men sjølve klagen er datert 09.09.2016. Det følgjer av fvl. 29 første ledd første setning at: «Fristen for å klage er 3 uker fra det tidspunkt underretning om vedtaket er kommet frem til vedkommende part.» Vidare går det fram av 30 første ledd første setning at: «For at klage skal være fremsatt i tide, er det nok at erklæringen før utløpet av fristen er avgitt til tilbyder av posttjenester som skal sørge for å få sendingen frem til forvaltningsorganet eller til offentlig tjenestemann som har fullmakt til å ta imot erklæringen.» Då det som nemnt ikkje går fram av klagen når vedtaket blei mottatt, er det tvil knytt til om klaga er fremja innan fristen eller ikkje, jf. 29. Det er i tilfelle tale om nokre få dagar. 2
Det følgjer likevel av 31 første ledd bokstav b at klagen kan takast til handsaming dersom det av «særlige grunner er rimelig at klagen blir prøvd.» Ved denne vurderinga skal det leggjast vekt på om endring vil kunne føre til skade eller ulempe for andre, jf. andre ledd. I Ot.prp.nr.3 (1976-1977) på side 92 er det uttalt: «En slik særlig grunn kan være at det klages over rettsanvendelsen ved vedtaket. En slik klage kan det være lite rimelig å avvise, fordi rettsspørsmålet ikke derved bringes ut av verden.» Det er i denne saka reist tvil ved rettsbruken hos Fylkesmannen, ved at saka er blitt vurdert ut i frå jordlova 12 sjette ledd. Vidare eig Baroniet fleire andre eigedomar som ikkje går innunder det som Baroniet sjølv ser på som ein del av driftseininga. Sjølv om denne problemstillinga ikkje vil vere aktuell for dei aller fleste landbrukseigedomane i fylket, vil resultatet i saka skape presedens for anna eigedom som Baroniet eig og som ikkje nødvendigvis ligg i nærleiken av driftssenteret. Dersom saka takast opp til handsaming, vil det heller ikkje føre til noko skade eller ulempe for nokon andre. Fylkesmannen har på bakgrunn av dette kome fram til at det ligg føre «særlige grunner» som tilseier at klagen kan handsamast, jf. 31 første ledd bokstav b. Når det gjeld feil i faktum gjeldande tidspunktet Baroniet erverva gnr. 64, bnr. 16, la Fylkesmannen til grunn det som går fram av matrikkelen til eigedomen. Det følgjer av matrikkelen at eigedomen ble etablert 20.12.1934, men det går ikkje fram kva for type omsetnad det var tale om. Fylkesmannen gjekk ut i frå at det var tale om kjøp av eigedomen, noko som var feil, jf. opplysningane som går fram av klagen. Fylkesmannen har difor vurdert om dette er ein feil som kan ha hatt verknad for resultatet. I samband med vurderinga av om det er tale om ei driftseining, vil det sentrale vere om eigedomen ved tilfeldigheit har kome på eigar si hand, jf. M-1/2013 punkt 7.3.4. Eit anna moment vil vere kor lenge eigar har eigd eigedomen. At Baroniet sit igjen med eigedomen etter ei skylddeling, er ikkje tilfeldig då Baroniet tidligare har eigd arealet og dei samstundes har eigd eigedomen i lengre tid enn det Fylkesmannen la til grunn i vedtaket. Feilen i faktum som Fylkesmanne la til grunn i vedtaket, har dermed ikkje hatt verknad for sjølve resultatet. Når det gjeld forholdet mellom lov indeholdende særlige Bestemmelser angaaende Leilændingsgods tilhørende Stamhuse og visse Stiftelser m.v. og jordlova, visar Fylkesmannen til saksutreiinga i vedtaket, der dette blir vurdert. I klagen er det vist til side 4, 3. siste avsnitt i vedtaket, og det er i klagen vist til at det er uklårt kva Fylkesmannen meiner med følgjande uttale: «Dette inneberer at det kan søkast om frådeling og avtalast sal, utan å måtte innhente samtykke før slik avtale blir inngått eller det blir sendt søknad.» Fylkesmannen vil påpeike at dette må sjåast i lys av konteksten. I føregåande avsnitt og det som er sitert har Fylkesmannen uttalt: 3
«Etter Fylkesmannen sitt syn må 1 i lov indeholdende særlige Bestemmelser angaaende Leilændingsgods tilhørende Stamhuse og visse Stiftelser m.v. tolkast slik at føresegna gir føringar for kva slags rettsstiftingar som kan føretakast av «Stamhusbesidder». Sjølv om det tilsynelatande går fram at det ikkje er nødvendig å ha samtykkje til frådeling, tolkar Fylkesmannen det slik at dette gjeld i samband med kva slags retter og disposisjonar som ein kan tillate seg. Dette inneberer at det kan søkast om frådeling og avtalast sal, utan å måtte innhente samtykke før slik avtale blir inngått eller det blir sendt søknad. Utover dette gjeld anna regelverk, til dømes jordlova.» Det følgjer av 1 i denne lov at: «Stamhusbesidder skal være berettiget til, uden forudgaaende Bevilling og uden Hensyn til derimod stridende Bestemmelser i vedkommende Stiftelsesbrev eller Oprettelsesdokument, at afhænde Stamhusets Leilændingsgods i enkelte Gaardsbrug eller i mindre Parceller.» Ut i frå dette har Fylkesmannen tolka føresegna slik at så lenge ikkje noko anna går fram av vedtekta eller stiftingsdokument, så står ein fritt til å foreta rettslege disposisjonar i den utstrekning dette ikkje er i strid med vedtekt eller stiftingsdokument, til dømes sende søknad om frådeling eller inngå avtale om sal av deler av eigedomen. Det visast i samband med dette til notat frå Baroniet Rosendal datert 10.03.2016, kor det går fram følgjande: «Driftseininga på Rosendal er dei eigedomsdelar som er knytt til Rosendal Avlsgard gnr 87 og gnr 88. Rosendal Avlsgard har alltid vore knytt til hovudhuset på Rosendal, og verken kan eller skal splittast opp og/eller seljast. I 3 i statuttene for Baroniet Rosendal / Den Weis Rosenkronske stiftelse heiter det mellom anna : De bruksnummer på gårdsnummer 87 og 88 som hører til Baroniet Rosendal / Den Weis- Rosenkronske Stiftelse kan ikkje bygsles bort, pantsettes eller selges.» Baroniet kan dermed inngå avtalar om sal av andre gards- og bruksnummer som Baroniet eigar, så lenge dette ikkje er i strid med vedtekta. For Baroniet vil dette gjelde alle eigedomane som ikkje har gnr. 87 eller 88. Det heilt sentrale etter Fylkesmannen sitt syn er likevel at føresegna i 1 i lov indeholdende særlige Bestemmelser angaaende Leilændingsgods tilhørende Stamhuse og visse Stiftelser m.v., ikkje regulerer forholdet mellom anna regelverk. Fylkesmannen visar vidare til grunngjevinga til vedtaket, og er av det syn at saka skal vurderast etter jordlova. Alternativet ville ha vore at desse sakane ikkje krev handsaming etter jordlova. Når det gjeld habilitetsmotsegn til Fylkesskogmeister Terje Natland, så følgjer det av forvaltningslova 6 andre ledd at: «Likeså er han ugild når andre særegne forhold foreligger som er egnet til å svekke tilliten til hans upartiskhet; blant annet skal legges vekt på om avgjørelsen i saken kan innebære særlig fordel, tap eller ulempe for ham selv eller noen som han har nær personlig tilknytning til. Det skal også legges vekt på om ugildhetsinnsigelse er reist av en part.» 4
I denne saka var Terje Natland med på synfaringa 13.07.2016, og kom med skogfagleg vurdering når det gjeld kvaliteten på arealet som høyrer til eigedomen. Fylkesmannen vil i samband med dette påpeike at det ikkje er motsetnad mellom det Fylkesmannen har lagt til grunn i vedtaket og klagar, når det gjeld kvalitet eller storleik på arealressursane,. Utover den skogfaglege vurderinga som gjeld skogressursane, så har ikkje Terje Natland deltatt i sjølve sakshandsaminga av spørsmålet om det er tale om ei driftseining, eller vore med på å fatte avgjersle i saka. Fylkesmannen vil også påpeike at Terje Natland heller ikkje har ei overordna stilling, og at 6 tredje ledd såleis heller ikkje vil vere aktuell. Som følgje av dette kan ikkje Fylkesmannen sjå at det ligg føre grunnlag for å gå nærare inn på vurderinga knytt til habilitet, då dette openbart ikkje har verka inn på resultatet. Når det gjeld e-post som blei sendt 18.07.2016 frå andre som er interessert i eigedomen, vil Fylkesmannen påpeike at denne ikkje vart sendt til kommunen, men til Fylkesmannen. Etter Fylkesmannen sitt syn var det naturleg å gjere søkar merksam på at det også var interesse frå andre, då dette er noko som eventuelt kan ha verknad i saka på eit seinare tidspunkt. Dette har likevel ikkje hatt verknad for spørsmålet om det er tale om ei driftseining. Etter Fylkesmannen sitt syn har det ikkje kome fram noko nytt i saka som tilseier at vedtaket skal gjerast om etter forvaltningslova 33 andre ledd. Saka blir difor oversendt til Landbruksdirektoratet saman med dokumenta i saka for endeleg avgjersle etter forvaltningslova 33 fjerde ledd jf. 34. Vedtak: Fylkesmannen kan ikkje sjå at klaga gir grunnlag for å endre vedtak datert 15.08.2016 etter forvaltningslova 33 andre ledd. Fylkesmannen sender difor saka til Landbruksdirektoratet for endeleg avgjersle etter forvaltningslova 33 fjerde ledd, jf. 34. Med helsing Åse Vaag landbruksdirektør Trond Håkon Stadheim rådgjevar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Kopi til: Advokatfirmaet Thommessen AS v/ adv. Postboks 43 Nygårdstangen 5838 BERGEN Endre Grande Kvinnherad kommune Rosendalsvegen 10 5470 Rosendal 5