Utval Møtedato Utval Saksnr Plan- og miljøutvalet /84 Kommunestyret. Buplikt for nær slekt - endring av forskrift for Vinje kommune

Transkript

1 Vinje kommune Næringskontoret Arkiv saknr: 2012/1768 Løpenr.: 12503/2012 Arkivkode: Utval Møtedato Utval Saksnr Plan- og miljøutvalet /84 Kommunestyret Sakshandsamar: Thor Christiansen for nær slekt - endring av forskrift for Vinje kommune Vedlegg: Forskrift etter konsesjonslova 7 om nedsett konsesjonsgrense for Vinje kommune, datert Dokument i saka: Vedtak i Vinje kommunestyre om forskrift om nedsett konsesjonsgrense den Vedtak i plan- og miljøutvalet om å ikkje innføre buplikt for nær slekt, datert Bakgrunn: Vinje kommune har innført forskrift for nedsett konsesjonsgrense med verknad frå Dette medførte at det oppstod buplikt ved erverv av bustad og småbruk i Vinje - Erverv ved nær slekt (til og med nevø/niese) er unnateke for denne buplikta. Kommunen har høve til å fjerne dette unnataket ved å endre forskrifta, jf. konsesjonsloven 7. Plan- og miljøutvalet avslo dette våren 2011, men har i møte den igjen bede om å få utarbeidd ei sak om endring av denne forskrifta. I Vinje kommune vil det i dag oppstå buplikt på følgjande måtar: 1. Når nær slekt, eller eigar med odelsrett overtek eigedom der full- og overflatedyrka jord utgjer meir enn 25 dekar, eller der eigedomen utgjer meir enn 500 dekar produktiv skog. Dette er eit vilkår ved konsesjonsfritt erverv etter konsesjonsloven Ved sal utanom nær slekt/odelsfolk - av bygd eigedom over 100 dekar totalt, eller der full- og overflatedyrka jord utgjer meir enn 25 dekar er det krav om konsesjon. Kommunen set då normalt vilkår om buplikt ved konsesjonshandsaminga, jf. konsesjonsloven 11.

2 3. Ved sal av bygd eigedom under 25 dekar dyrka eller under 100 dekar totalt areal er det krav buplikt ved konsesjonsfritt erverv, jf.konsesjonsloven 7. a er upersonleg. Nær slekt er i dag unntatt for buplikt for erverv av bustadhus/småbruk som dette. Det er buplikt for bustad/småbruk under 25 da dyrka / 100 da som vert omtala vidare i denne aktuelle saka. Nær slekt kan likevel overta eit bustadhus eller småbruk konsesjonsfritt utan å få buplikt det gjeld og i kommunale bustadfelt. Einaste vilkår er at overdragar har hatt tinglyst heimel til eigedomen i minst fem år. Plan- og bygningsloven har og reglar som følgjer opp bruk av bustader. Departementet skriv i odelstingsproposisjon nr. 44, pkt at reglane i plan- og bygningsloven berre i avgrensa grad er eigna til å følgje opp ulovleg fritidsbruk, og foreslår i staden derfor å endre konsesjonsloven slik at kommunane kan oppheve slektskapsunntaket ved lokal forskrift. Om kommunestyret gjer eit vedtak om endring av forskriften, kan ny eigar - sjølv om det er slekt - ikkje overta eller arve ein bustad eller eit småbruk utan å måtte bu der. Eigar har likevel høve til å oppretthalde buplikta ved å leige bort eigedomen til nokon som vil bu der fast. Vil ingen ikkje bu der, må eigar søkje om konsesjon. Får han/ho ikkje konsesjon, må dei selje eigedomen, jf. konsesjonsloven 13. I Vinje vart det i omsett 127 bustadar/mindre småbruk, der 33 stykk (26 %) gjekk til nær slekt. Av desse er 2 stykk (2%) ikkje registrert busette i kommunen i dag. Statistikken er henta ut frå mottekne eigenfråsegn om konsesjonsfridom for denne perioden. På landsbasis er det 65 kommunar med forskrift om nedsett konsesjonsgrense, der 11 stykk har tatt bort slektskapsunntaket. Vurdering: Etter endring av konsesjonsloven den i 2009 har kommunen nå høve å sette dette slektskapsunntaket ut av kraft. Krav om fast busetting vil då vere einaste måte å overta ein bustad/ småbruk konsesjonsfritt på også for nær slekt. Grunngjeving for dette vil vere å hindre at eigedom som bør nyttas som heilårsbustad vert nytta til fritidsføremål. Rettsgrunnlaget finn ein i konsesjonsloven 7, 1 ledd, jf. konsesjonsloven 5, 1 ledd nr. 1. Føresegner for buplikt kan verke noko uklåre og samansette. Det er nå ordinær, lovbestemt buplikt for landbrukseigedomar over 25 dekar dyrka jord, eller over 500 dekar skog. Det er med andre ord ulike arealgrenser for konsesjon (25 dekar dyrka/100 dekar totalt areal) og lovbestemt buplikt. I følgje Statens Landbruksforvaltning, ref. seniorrådgjevar Marianne Barstad, skal regelverket bli tolka slik at slektskapsunntaket berre blir oppheva for eigedomar under konsesjonsgrensa, jf. tabell. Ved å fjerne slektskapsunntaket vil det oppstå buplikt for alle på bygde eigedomar under 25 da dyrka eller under 100 da totalt. I Vinje omfattar dette om lag 120 små landbrukseigedomar i tillegg til reine bustadeigedomar. På denne måten har det oppstått et hull i regelverket som gjør det mulig for slekt uansett forskrift - å overta eit større småbruk utan buplikt. Det vil gjelde for ei gruppe småbruk

3 under 25 da dyrka/500 da skog, men over 100 da totalt areal, jf. tabell 1. For var det omsett fem slike eigedomar til nær slekt i Vinje der 3 er busette i dag. Tabell 1. syner kva for eigedomar som får buplikt ved å fjerne slektskapsunntaket Ikkje slekt Nær slekt over 25 da dyrka / 500 da skog Konsesjonsgrense: over 25 da dyrka / over 100 da totalt under 25 da dyrka / 100 da totalt Ikkje buplikt uansett ved å fjerne slektskapsunntak Eit argument mot å fjerne slektskapsunntaket vil vere omsynet til privat eigedomsrett. Mange har følelsar og band knytt til barndomsheimen det ikkje vil vere lett å bryte ved å måtte selje. Ein del utflytte bygdefolk nyttar huset/småbruket etter sine foreldre i feriar for å halde kontakten med heimbygda. Ei hytte i eit hyttefelt er ikkje det same, i tillegg er hytteprisane i kommunen såpass høge at mange ikkje har råd til det. Ein negativ konsekvens av å stramme inn på bupliktspolitikken i kommunen vil etter sakshandsamar sitt syn då vere å bryte bandet til potensielle framtidige innbyggarar som utflytte bygdefolk kan vere. Det er særleg desse som er målgruppe for bygdelivsmeklaren og diverse heimatt-prosjekt. Undersøkingar tyder på at det er i denne gruppa det er størst potensial for å rekruttere innflyttarar til kommunen. Nå kan det ut frå statistikken sjå ut til dette eigentleg ikkje er noko stort problem så langt det er under 2 % av dei som overtok innan familien i 2010/11 som ikkje er busette i kommunen så langt. Omsynet til privat eigedomsrett og utflytte bygdefolk må med andre ord vegast opp mot risikoen at fleire småbruk / bustadhus kan stå utan busetting. Ein har og erfaring for at fråflytte småbruk - særleg på sentrale stader i kommunen også kan vere eit potensial for å få auka busetting i Vinje. Det syner seg at mange ser på slike småbruk som attraktive buplassar. Småbruk er heller ikkje lenger underlagt priskontroll ved fritt sal som tidlegare, og ein ser døme på at marknaden lokalt er villige til å betale etter måten høge prisar for slike eigedomar også for bustadføremål. Det kan med andre ord vere grunnlag for å meine at ein kombinasjon av ytterlegare lovpålegg og høgare marknadspris for småbruk kan føre til høgare omsetnad - slik at færre hus står tome.

4 Det er derfor eit paradoks at mange småbruk likevel ikkje får buplikt om ein fjernar unnataket for nær slekt. Sakshandsamar det som uheldig at det er hull i regelverket som gjer at det oppstår ei gruppe overtakarar av landbrukseigedomar som - utan avgrensing i konsesjonsregelverket - likevel kan ta eigedomen til bruk til anna enn bustad. Dette gjeld om lag 130 gardsbruk i Vinje. Det synast urimeleg at det ikkje er samanheng i regelverket om slektskapsunntaket vert opphevd for nokre og ikkje for alle, jf. tabell.. For var 2 av fem omsette småbruk av denne storleiken ikkje busette. Ut frå tilgjengeleg statistikk kan ikkje sakshandsamar sjå at - ein ved å gje nær slekt buplikt ved erverv av bustad - ikkje gjev nemneverdig gevinst i høve til busetting. Det er og eit moment at denne endringa ikkje vil gje like reglar for alle småbruk i kommunen. Då ein og kan stå i fare for å skape avstand til utflytte Vinje- byggarar, vil sakshandsamar ikkje tilrå å ta vekk slektskapsunntaket for buplikt. Endring av forskrifta vil krevje administrative ressursar ved oppfølging. Eit eventuelt vedtak om forskriftsendring skal sendast ut på høring i medhald av forvaltingsloven 37 før handsaming i kommunestyret. Rådmannens framlegg til vedtak: Vinje kommune ønskjer ikkje å søkje Landbruks- og matdepartementet om endring av forskrift for nedsett konsesjonsgrens. Konsesjonsfridom etter konsesjonslova 5, 1 ledd nr. 1 vert ikkje sett ut av kraft for Vinje kommune for eigedomar som vert omfatta av denne forskrifta. Rådmannen, Hans Kristian Lehmann, rådmann /s/ Handsaming i Plan- og miljøutvalet : Framlegg frå plan- og miljøutvalet: Plan- og miljøutvalet drøfta saka, og ber om at den blir oversendt kommunestyret for realitetshandsaming. Framlegget frå plan- og miljøutvalet blei samrøystes vedteke. Plan- og miljøutvalet drøfta saka, og ber om at den blir oversendt kommunestyret for realitetshandsaming. Saksordførar: Tone Edland

5 Tillegg frå sakshandsamar saka blei handsama på nytt i plan- og miljøutvalet (PLM) i møte den : Framlegg til vedtak frå V v. Oscar Garnes: Sak 12/84 i Plan- og miljøutvalet den vert teke opp til ny handsaming, og PLM gjorde slikt nytt vedtak: PLM vedtek å sende med rådmannens saksframstilling ut på høyring.