Stadfesting av vedtak - Kvinnherad - Gnr 64 Bnr 16 - Rosendal - Deling av grunneigedom etter jordlova

Transkript

1 Sakshandsamar, telefon Trond Håkon Stadheim, Vår dato Dykkar dato Vår referanse 2016/ Dykkar referanse /1 Advokatfirmaet Thommessen v/endre Grande Postboks 43 Nygårdstangen 5838 BERGEN Stadfesting av vedtak - Kvinnherad - Gnr 64 Bnr 16 - Rosendal - Deling av grunneigedom etter jordlova Vedtak: Fylkesmannen stadfestar Kvinnherad kommune sitt vedtak fatta om å nekte frådeling av gnr. 64, bnr. 16 etter jordlova 12 jf. 1 frå driftseininga til Den Weis- Rosenkronske stiftelse. Fylkesmannen har kome fram til at det ikkje ligg føre grunnlag som tilseier samtykke til frådeling av gnr. 64, bnr. 16. Vedtaket har heimel i lov om jord av nr tredje ledd jf. 1. Kva saka gjeld: Knut Galtung Døsvig søkte konsesjon for erverv av gnr. 64, bnr. 16 i Kvinnherad kommune Det var her lagt ved merknader knytt til konsesjonssøknaden, som også gjaldt handsaming etter jordlova og anna informasjon. Kvinnherad kommune kom fram til at saka måtte handsamast etter jordlova 12, før ein eventuelt kunne ta stilling til konsesjonsspørsmålet. Kommunen kom fram til at det var tale om ei driftseining etter 12 sjette ledd og nekta deling av eigedomen etter jordlova 12 tredje ledd. Dette vedtaket blei påklaga i brev datert av Advokatfirmaet Thommessen v/ advokat Endre Grande på vegne av Den Weis-Rosenkronske stiftelse som er seljar, og Knut Galtung Døsvig som er kjøpar. Det blei i klagen vist til at ein ikkje var samd i at gnr. 64, bnr. 16 var ein del av driftseininga, subsidiært at momenta som går fram 12 tredje ledd ikkje er til hinder for deling og sal av eigedomen. Kvinnherad kommune, ved forvaltningskomiteen, handsama klagen i møte , der vedtaket blei oppretthaldt. Klagen blei som følgje av dette oversendt Fylkesmannen. Fylkesmannen tok stilling til om gnr. 64, bnr. 16 var ein del av driftseininga, då kommunen ikkje hadde mynde til å avgjere dette spørsmålet. Fylkesmannen kom fram til at det var tale om ei driftseining i vedtak datert , samstundes som dette var eit vedtak som kunne Fylkesmannen i Hordaland Postadresse: Postboks 7310, 5020 Bergen Besøksadresse: Statens hus, Kaigaten 9, Bergen Telefon: Landbruksavdelinga Kontakt: Nettside: Org.nr:

2 påklagast vidare til Landbruksdirektoratet. Fylkesmannen sitt vedtak blei påklaga, og Landbruksdirektoratet fatta eit endeleg vedtak , der Fylkesmannen sitt vedtak blei stadfesta. Den feilen som blei gjort tidligare ved handsaminga av saka har såleis blitt retta opp, og Fylkesmannen kan fatte eit endeleg vedtak når det gjeld vurderinga om det skal gjevast samtykkje til frådeling etter 12 tredje ledd. Fylkesmannen er av det syn at saka er tilstrekkeleg opplyst etter forvaltningslova. 17, sidan klagar subsidiært har kome med merknader til den delen av kommunen sitt vedtak som gjeld handsaming etter 12 tredje ledd. Fylkesmannen kan dermed handsame klagen. I klagen datert er det vist til merknadane i brev datert 10. mars og 24. februar Det følgjer av dette at ei frådeling av gnr. 64, bnr. 16 ikkje vil ha negativ verknad for drifta av Baroniet, då det her blir fokusert på dei eigedomane som ligg kring driftssenteret i Rosendal. Det blir i samband med dette vist til at Galtung kan driva eigedomen på ein meir kostnadseffektiv måte, og at eigedomen ikkje kan nyttast til beite. Det blir også vist til at store delar av eigedomen ligg i verneområde til Folgefonna nasjonalpark. Klagar eig hytteeigedom i nærleiken, samt nokon andre eigedomar som vedkommande held på med å utvikle til fritidsformål. Vidare har klagar leigd og forvalta jaktrettane som høyrer til gnr. 64, bnr. 16 tidligare, og vil ved erverv av eigedomen skjøtte desse og eigedomen på ein berekraftig måte, jf. det som går fram av brev datert Eigedomen gnr. 64, bnr. 16 har eit areal på totalt 2838,5 dekar, og av dette er rundt 130 dekar produktiv furuskog som er pårekneleg å ta ut, samstundes i underkant av 1800 dekar ligg i Folgefonna nasjonalpark. Vidare høyrer det jaktretter til eigedomen som er på om lag 3,5 hjortedyr ifølgje taksten til eigedomen, men det går fram av brev frå klagar at rett talet er 1,5 dyr. Tal hjortedyr som kan takast ut er noko som vil variere ut i frå bestanden, og Fylkesmannen konstaterer og legg til grunn at det uavhengig av tal som kan takast ut, høyrer jaktrett til eige-domen. Ut over det som er sagt om eigedomen her, syner Fylkesmannen til sitt vedtak datert når det gjeld areal som høyrer til driftseininga. Fylkesmannen si fråsegn: Etter forvaltningslova 34 kan klageorganet prøve alle sider ved saka. Statleg klageinstans skal likevel leggje vekt på omsynet til det kommunale sjølvstyret ved prøving av det frie forvaltningsskjønnet i saka. Jordlova 12, ledd lyder slik: «Deling av eigedom som er nytta eller kan nyttast til jordbruk eller skogbruk må godkjennast av departementet. Det same gjeld forpakting, tomtefeste og liknande leige eller bruksrett til del av eigedom når retten er stifta for lengre tid enn 10 år eller ikkje kan seiast opp av eigaren (utleigaren). Med eigedom meiner ein òg rettar som ligg til eigedomen og partar i sameige. Skal dyrka jord takast i bruk til andre formål enn jordbruksproduksjon, eller skal dyrkbar jord takast i bruk slik at ho ikkje vert eigna til jordbruksproduksjon i framtida, kan samtykke 2

3 til deling ikkje givast utan at det er gitt samtykke til omdisponering etter 9. Ved avgjerd av om samtykke til deling skal givast, skal det leggjast vekt på om delinga legg til rette for ein tenleg og variert bruksstruktur i landbruket. I vurderinga inngår mellom anna omsynet til vern av arealressursane, om delinga fører til ei driftsmessig god løysing, og om delinga kan føre til drifts- eller miljømessige ulemper for landbruket i området. Det kan leggjast vekt på andre omsyn dersom dei fell inn under formålet i jordlova. Sjølv om det etter tredje ledd ikkje ligg til rette for å gi samtykke til deling, kan samtykke givast dersom deling vil vareta omsynet til busetjinga i området. Samtykke til deling kan givast på slike vilkår som er nødvendige av omsyn til dei føremåla som lova skal fremja.» Det er i Landbruk - og matdepartementet sitt rundskriv M-1/2013 om deling og omdisponering, gjeve nærare retningslinjer for praktisering av lova. Det er i samband med 12 uttalt i rundskriv M-1/2013 i punkt at føresegna gjeld eigedom som er nytta, eller kan nyttast til landbruk. Det har dermed ikkje verknad for vurderinga etter 12 om det er drift på eigedomen i dag. I praksis har det vore lagt til grunn at det er tilstrekkeleg om eigedomen har eit totalareal på 5 dekar, der 3 dekar er fulldyrka jord. Ut i frå oversikta over eigedomane som er nemnt i vedtak , og som blei stadfesta av Landbruksdirektoratet , er det i denne saka tale om ein landbrukseigedom som kan nyttast til landbruk. Saka må difor handsamast etter jordlova 12. Arealet som er søkt frådelt består av ulike markslag, blant anna produktiv skog og uproduktiv skog, jf. kart frå NIBIO. Det er i rundskriv M-1/2013 under punkt 6.2 knytt til omdisponering av dyrka og dyrkbar mark, vist til at som dyrka mark reknast fulldyrka- og overflatedyrka jord samt innmarksbeite, slik desse omgrepa er definert i kartsystemet AR5. Eigedomen har ikkje arealressursar i form av dyrka eller dyrkbar jord, og saka skal på bakgrunn av dette ikkje vurderast etter jordlova 9, jf. 12 andre ledd. Utgangspunktet for vurdering om det skal gis samtykke til frådeling etter 12 tredje ledd, er om delinga legg til rette for ein tenleg og variert bruksstruktur. Sentralt i denne vurderinga er omsynet til arealressursane, om delinga fører til ei driftsmessig god løysning eller om delinga kan føre til drifts- eller miljømessige ulemper. Dette er ikkje ei uttømmande liste, og andre omsyn som faller innunder formålet til jordlova kan også leggast vekt på, jf. Prop.127 L ( ) s. 43. Ved vurderinga om det skal gis løyve eller ikkje, må det takast ei konkret heilskapsvurdering av dei ulike omsyna som gjer seg gjeldande i saka. Omgrepet «arealressurser» omfattar ulike ressursar, uavhengig om dei består av jord, skog, bygningar og rettar, jf. rundskriv M-1/2013 punkt og Prop.127 L ( ) s. 44. Det skal i vurderinga takast utgangspunkt i dei langsiktige verknadene ei frådeling vil ha for eigedomen. Det vil likevel ikkje ha avgjerande betyding for kva som vil vere mest privatøkonomisk lønnsamt for eigaren. Det er vidare i rundskriv M-1/2013 under punkt lagt til grunn at ein kan leggje vekt på plansituasjonen, då dette vil vere relevant i vurderinga av «omsynet til vern av arealressursane», sjølv om føresegna ikkje seier eksplisitt at det skal leggjast vekt på omsynet 3

4 til godkjente planar. I denne saka er arealet regulert til landbruk, natur og friluftsområde, samstundes som stor del av arealet er bandlagt. Det er likevel noko skog knytt til eigedomen, samt jaktrettar. Det er likevel ikkje grunnlag for å si at frådelinga vil vere i strid med overordna plan, då formålet med delinga ikkje er endra bruk. Fylkesmannen var på synfaring saman med klagar og representant frå kommunen , kor ein kom fram til at det produktive skogarealet er rundt 130 dekar furuskog, samstundes som at det vil vere vanskeleg å nytte seg av arealet i samband med sauebeite. Sjølv om det produktive skogarealet representerer liten verdi, vil det saman med jaktrettane faktisk ha ei verdi i eit langsiktig perspektiv og føre til inntekter for Baroniet. Ei frådeling vil ikkje ha ei negativ verknad for den vidare drifta av eigedomen, som i hovudsak er knytt til sauedrift i dag, men det potensielle inntektsgrunnlaget vil i eit langsiktig perspektiv bli redusert. Det går fram av klagen og merknadane at ei frådeling vil kunne styrkje økonomien til Baroniet, men dette er ikkje noko som det kan leggjast avgjerande vekt på, men vil kunne vere eit korrigerande moment. Det går vidare fram av rundskrivet at det kan leggjast vekt på om ressursane «blir like godt eller bedre vernet ved at de blir lagt til nabobruket.» I denne saka er det likevel ikkje tale om å styrkje eit nabobruk. Sjølv om klagar har sagt at han ynskjer å gje bort hogstrettar til nabobruk og vil skjøtte eigedomen og jaktrettane, er det likevel vanskeleg å sjå at dette totalt sett vil føre til eit like godt, eller betre vern enn om Baroniet framleis er eigar og ansvarleg for desse tilhøva. Fylkesmannen har vidare tatt stilling til om ei deling vil føre til ei driftsmessig god løysing. Formuleringa inneber at ein skal legge vekt på utforming av eigedomen som t.d. arronderingsmessige forhold, jf. rundskriv M-1/2013 punkt Om ei frådeling fører til ei driftsmessig god løysning, er likevel nært knytt til frådeling av tilleggsjord og ved oppbygging av større bruk. Det vil her vere sentralt kva som er pårekneleg drift, også i eit langsiktig perspektiv. Likevel vil vurderinga vere knytt til både den eigedomen som blir delt, og til den eigedomen som arealet blir lagt til. Det er altså opna for at det kan leggjast vekt på at nabo får tilleggsjord, sjølv om ein ikkje nødvendigvis oppnår full rasjonalisering. Det er den totale løysinga som vil vere sentral. Eit heilt sentralt moment er om tilleggsareal vil inngå som ein del av driftsgrunnlaget til anna landbrukseigedom som er i drift, noko som ikkje er tilfelle i denne saka, sjølv om klagar ynskjer å gje bort hogstrett til nabobruk. Etter Fylkesmannen sitt syn ligg det ikkje føre grunnlag som tilseier at frådelinga vil føre til ei driftsmessig god løysing. I vurderinga skal det vidare takast omsyn til om ei frådeling vil føre til drifts- og miljømessige ulemper. Dette gjeld ikkje berre for eigedomen kor arealet skal delast frå, men også for eventuelle ulemper landbruket i området vert påført. Ulempene må «vera konkret påreknelege 4

5 og ha ein viss styrke og eit visst omfang.», jf. Ot.prp.nr.72 ( ) s. 84. Det blir i rundskriv M-1/2013 under punkt ramsa opp ulike driftsmessige ulemper som ei frådeling kan medføre. Dette er blant anna tråkk, slitasje på jordbruksareal eller dyr som blir forstyrra. Det blir vidare nemnt at det ikkje er uvanleg med konfliktar mellom dei som driv landbrukseigedomar og dei som eigar bustad/fritidseigedomar. Dette gjeld særleg i områdar kor det er husdyrproduksjon. Bakgrunnen for slike konfliktar er ofte knytt til støv, lukt, støy frå drifta. Dette er ulemper som kan føre til restriksjonar knytt til drifta ved offentlege påbod, eller frå den som blir utsatt for slike ulemper. Det går vidare frem at det «må foretas en konkret og individuell vurdering av så vel de driftsmessige som de miljømessige ulempene. Bare ulemper som er konkret påregnelige og som har en viss styrke og et visst omfang kan trekkes inn. Ved vurderingen av om ulempene er påregnelige må det blant annet tas hensyn til hvordan tomta ligger i forhold til jordbruksareal, tun også videre. Det må også tas hensyn til hva som er påregnelig driftsform på eiendommen, eventuelt i området.» Det er i denne saka ikkje tale om ny etablering av hytte eller bustadhus, og det er dermed heller ikkje grunnlag for å slå fast at frådelinga vil kunne føre til drifts- eller miljømessige ulemper. Det kan etter 12 tredje ledd, tredje setning også leggjast vekt på andre omsyn som gjer seg gjeldande i saka, som faller innunder formålet til lova. Omsyn som vil kunne gjere seg gjeldande er om ei frådeling vil påverke kulturlandskapet eller busetting, jf. 1 andre ledd. Det sentrale er likevel at lova har til formål å leggje til rette at arealressursane «kan verte brukt på den måten som er mest gagnleg for samfunnet og dei som har yrket sitt i landbruket.» Det er i Ot.prp.nr.72 ( ) s. 78 lagt til grunn at: «Med uttrykket tenleg, variert bruksstruktur ut frå samfunnsutviklinga i området vil ein gjera det klart at ein i hovudsak må byggje på den bruksstrukturen vi har i landet vårt. Samfunnsutviklinga inneber at det enkelte bruk må verta meir robust, og særleg i kornområda må det arbeidast for at driftseiningane vert større.» Dette tar sikte på å styrkje anna landbrukseigedomar. Etter Fylkesmannen sitt syn er det ikkje anna formål som lova skal vareta, og som det kan leggjast vekt på i vurderinga om det skal gjevast samtykkje til frådeling. Det skal gjerast ei samla heilskapsvurdering av dei ulike momenta om det skal gjevast løyve etter 12 tredje ledd, jf. rundskriv M-1/2013 punkt Det blir her uttalt «De momentene som går fram av tredje ledd faller inn under formålet i jordloven, og de gjelder landbruket. Avveiningen av momentene kan by på mange vanskelige valg. I noen tilfeller peker de i samme retning, i andre kan de ulike momentene tilsi ulikt resultat ved avgjørelsen av søknaden.» Vidare blir det uttalt «Hva som ligger i en tjenlig bruksstruktur vil også kunne variere. Mens det i sentrale strøk er særlig viktig å sikre et sterkt jordvern og rasjonelle eiendommer, vil det i distriktene ofte være viktig å legge til rette for en bruksstruktur som sikrer bosettingen på best mulig måte.» 5

6 Fylkesmannen har i vurderinga lagt vekt på at frådelinga ikkje vil føre til ein like god eller betre driftsmessig løysing, enn om eigedomen framleis høyrer til driftseininga til Baroniet. Hadde det vore tale om styrkje ein anna landbrukseigedom i form av tilleggsjord, ville saka likevel kunne ha blitt vurdert annleis. Fylkesmannen har på bakgrunn av det ovanfor kome til at det ikkje vil vere høve til å gje løyve til frådeling etter 12 tredje ledd i jordlova. Då formålet med frådelinga ikkje tek sikte på å styrkje busetting, er det ikkje aktuelt å vurdera om det likevel skal gjevast samtykkje etter 12 fjerde ledd. Vedtaket er endeleg og kan ikkje påklagast, jf. forvaltningslova 28 tredje ledd. Med helsing Åse Vaag landbruksdirektør Trond Håkon Stadheim rådgjevar Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Kopi til: Kvinnherad kommune Rosendalsvegen Rosendal 6